T.C. Artvin Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi OTİZM BENİ KOŞULSUZ SEVİN!
OTİZM NEDİR? O Bireyin sosyal iletişimini, dil gelişimini ve dış dünyayı algılamasını etkileyen nöro -gelişimsel bir bozukluktur. O Otizmin belirtileri, 3 yaşından önce gözlenmeye başlar.
OTİZMİN ÖZELLİKLERİ; Otizm; 3 temel alanda bireyin yaşamını etkiler: 1. Sosyal Etkileşim 2. İletişim (Dil Gelişimi) 3. Sınırlı İlgi
1.SOSYAL ETKİLEŞİM O Belirgin ve sürekli olarak sosyal etkileşimde bozulma, O Sözel etkileşimi sağlamak için yapılan el, kol hareketleri, alınan vücut durumu, tavırlar,yüz ifadesi ve göz göze gelme gibi bir çok sözel olmayan davranışlarda bozulma, O Etrafındaki kişilerin farkında olmama, O Akranları ile gelişimine uygun ilişkiler kuramama ve sürdürememe O Sevinç, ilgi ve başarılarını diğer insanlarla paylaşamama O Tek başına kalmayı tercih etme
O Tek başına oldukları etkinlikleri tercih etme ve basit sosyal oyunlara etkin biçimde katılamama.
Otistik bireyler, çevrelerinde bulunan nesneleri işaret etmemekte bunun yerine çevresinde bulunan insanları amaçlarına ulaşmada Araç olarak kullanmaktadırlar.
2. DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİM O Otistik bireylerin iletişimlerinde ki bozulma belirgin ve kalıcıdır. O Konuşmada gecikme veya konuşmanın hiç olmaması O Basit şaka, mecaz ifade, soru ve emirleri anlayamama O Ben yerine Sen ya da kendinden O diye bahsetme.
O Otizmi olan çocuğun duyduğu sesi aynı şekilde tekrar etmesi. O Tekrarlayıcı ve basmakalıp konuşma. O Konuşmanın hızı, tonlaması ve ritminde bozukluk. O Amaçsız konuşma, dili işlevsel olarak kullanmama.
3. SINIRLI VE YİNELEYİCİ DAVRANIŞ VE İLGİLER O Otistik bireyler, genelde nesneleri amaca uygun olmayan tarzda kullanırlar. O Otistik bireylerde sınırlı basmakalıp ve yineleyici davranış,ilgi ve etkinlikler sıklıkla görülmektedir.
O Değişikliğe aşırı tepki O Aynılığın korunması için aşırı ısrar O Bazı eşyaların parçaları ile aşırı uğraşma(düğmeler ya da bedenin bir bölümü) O Çoğu zaman tek veya sınırlı bir ilgiye sahip olma O Sallanma, dönme, el çırpma gibi tekrarlayıcı beden hareketleri O Belirli nesneleri ısrarlı bir biçimde aynı şekilde kullanma
O Hayal gücünün olmaması O Hayal gücü gerektiren oyunlar oynayamama O Dönen objelere ve bazı nesnelere aşırı bağlanma(oyuncakların dönen parçaları, elektrikli vantilatör gibi hızlı dönene nesneler açılır kapanır kapılar, bir parça sicim veya lastik bant.) O Olağandışı beden duruşu (parmak ucunda yürüme gibi)
Otizmde belirgin olan bu belirtilerin yanı sıra, O 36 aydan önce toplumsal etkileşim, toplumsal iletişimde kullanılan dil, sembolik yada imgesel oyun gibi alanlardan en az birinde gecikme ya da anormal işlevlerle kendini göstermiş olmalıdır. O Otistik çocukların ailelerinin bazıları çocuklarının birinci ve ikinci yaşı boyunca normal gelişme gösterdiklerini belirtmektedirler. O Bazen sözcük dağarcığı 5-10 kelime ile sınırlı olan küçük yaştaki otistik çocukların dil gelişiminin ilerlemediği aileler tarafından bildirilmektedir.
O Otizmin görülme sıklığı Erkeklerde Kızlara oranla 4-5 kat daha fazladır. O Genel nüfustaki yaygınlığı ise 10.000 de 2-5 arasında değişmektedir.
Otizmi Olan Çocuklarda Görülen Davranış Problemleri; O 1: ÖFKE NÖBETLERİ; O 2:KENDİ KENDİNİ GÜDÜLEME;
Problem Davranış Nedir? O Otizmli çocuğun yaş grubu ile uyumlu bir şekilde göstermesi gereken normal kabul edilen davranışlardan farklı bir takım davranışlarda bulunması problemli olarak kabul edilebilir.
Problemli davranışı Tanımlarken; O Çocuğunuzun gösterdiği davranış ileride kendisi ve çevresi için tehdit oluşturur mu? O Çocuğunuzun davranışı yaşıtlarının ki ile uyum gösteriyor mu? O Çocuğunuzun bu davranışları hiç yapmamasını mı isterdiniz? O Bu sorulara verilen cevaplar problemli davranışı belirleme de sizlere yardımcı olabilir.
ÖFKE NÖBETLERİ; O Öfke nöbetleri genellikle çocukların sevdiği bir ödülün kaybına ve günlük rutinde ki değişikliklere olan tepkisidir. O Bağırma, ağlama, vurma tırnaklarıyla çizme, ısırma, kendini yerden yere atma,eşyaları devirme, cam kırma, kafasını duvara vurma gibi şiddetli davranışlarla kendini gösterebilir.
Öfke Nöbetleri ile Başa Çıkma; O Ailelerin, çocukların öfke nöbetlerine hiçbir zaman teslim olmamaları önemlidir. O Eğer bu nöbetlere teslim olunursa, öfke nöbetleri hem daha sık hem de daha şiddetli olacaktır. O Eğer çocuğunuz öfke nöbeti geçiriyorsa çocuğunuzun bu davranışı ile ilgilenmeyin ve fiziksel olarak çocuğunuza müdahale etmeyin. O Sakin olması gerektiğini telkin edin ve ancak bu davranışını bırakırsa onun isteğini yapacağınızı açıkça ve kararlı bir şekilde belirtin ve bu konuda tutarlı olun.
UNUTMAYALIM; O Çocuğu değil davranışı görmezden gelelim.
Kendi Kendini Güdüleme; O Otizmi olan çocukların farklı şekillerde sallanma, dönme, el ayaklarını sallama ve gözlerini kısma gibi tekrarlayan basmakalıp davranışları vardır. Bu davranışlara kendi kendini güdüleme denir. O Yapılan hareketler genellikle tekrarlanan, monoton ve yıllarca süren hareketlerdir. O Kendi kendini güdüleme davranışı,kabul edilen diğer sosyal davranışların sayısı ve sıklığı ile ters orantılıdır. O Eğer iyi bir eğitim sağlanırsa ve çocuğun sosyal davranışları artırılırsa kendini güdüleme davranışlarında azalmalar olacaktır.
Otistik çocuklar kendi kendinin etrafında dönme gibi kendini kendini güdüleme davranışı içerisine girebilirler.
SIRA DIŞI YETENEKLERİ; O Otistik bireylerin yaklaşık %10 unda üstün yeteneklere rastlanır. Bunlardan bazıları şöyledir: O Çok küçük yaşta okuma-yazma öğrenmek O Enstrüman çalmak O Uzun metinler ezberlemek O Karmaşık aritmetik işlemler yapmak
OTİZMİN TEDAVİSİ Otizm yaşam boyu süren bir bozukluktur. Kesin tedavisi henüz bulunmamıştır. Ancak erken tanı konması ve erken tedaviye başlanması, bireyin olumlu yönde gelişmesini, topluma uyum sağlamasını kolaylaştırır.
OTİZMİN TEDAVİSİ: ERKEN VE YOĞUN EĞİTİM
OTİZM EKSİKLİK DEĞİL FARKLILIKTIR.