MATBAA EĞİTİMİ LİSANS MEZUNLARININ SEKTÖREL TECRÜBELERİ SONRASI MESLEKİ DEĞERLENDİRMELERİ INVESTIGATION OF PRINTING EDUCATION GRADUATES AFTER SECTOR EXPERIENCES Zafer ÖZOMAY Arş.Gör., ozomay@marmara.edu.tr, Marmara Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokul, İstanbul Elif URAL Yard.Doç.Dr., eozenural@marmara.edu.tr, Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İstanbul Lutfi ÖZDEMİR Yard.Doç.Dr., lozdemir@marmara.edu.tr, Marmara Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, İstanbul M. Batuhan KURT Yard.Doç.Dr., ozomay@marmara.edu.tr, Marmara Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokul, İstanbul ABSTRACT In our country, education has carried out printing since 1976. In four years of education it has been established within the Marmara University Technical teacher training program at a later printing teacher name with the new arrangements. printing training in order to meet the needs of the sector in the coming years, Gazi University Faculty of Technical Education and Vocational Schools level is also open after printing departments in different universities. Technology in Education changed Technologies can use part of the equipment brought by the authority as the age watching developments in the world, it aims to educate individuals. This result meet the educational needs of qualified staff in the sector and department continue their career in the industry as very large majority of mezuna trained. İn this study; their proficiency of graduates working in the industry department, the expectations of the sector, the nature of the training received, the situation faced by the industry sector and experience in valuing the survey has been prepared on the improvement of education. made several comments on prepared questionnaires evaluated statistically, graphically results are given in the table.. Key word: Education, SPSS, experience of industry 47 Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016
ÖZET Ülkemizde matbaacılık eğitimi 1976 yılından beri gerçekleştirilmektedir. Dört yıllık eğitim olarak Marmara Üniversitesi bünyesinde kurulan Teknik öğretmen yetiştirme programı daha sonra yapılan düzenlemelerle Matbaa öğretmenliği adını almıştır. İlerleyen yıllarda sektöründe ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile matbaacılık eğitimi, Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi ve ardından Meslek Yüksekokulları düzeyinde farklı üniversitelerde de matbaacılık bölümleri açılmıştır. Matbaa Eğitimi günümüzde Basım Teknolojileri olarak değitirilmiştir. Basım Teknolojileri bölümü dünyadaki gelişmeleri izleyerek çağın getirdiği donanımı yetkin şekilde kullanabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Bu eğitim neticesinde sektörün nitelikli eleman ihtiyacını karşılamakta ve bölüm mezunaların çok büyük çoğunluğu eğitim aldığı sektörde çalışma hayatlarını sürdürmektedirler. Yapılan çalışmada; sektörde çalışmakta olan bölüm mezunların kendi yeterlilikleri, sektörün beklentileri, alınan eğitimin niteliği, sektör tecrübelerinde karşılaştıkları durumlar ile sektörün ve eğitimin iyileştirilmesi ile ilgili değerlerdirme anketi hazırlanmıştır. Hazırlanmış anketler üzerinden çeşitli yorumlar yapılarak istatistiksel olarak değerlendirilip, grafiksel olarak tablolar halinde sonuçlar verilmiştir. Anahtar Kelime: Matbaa Eğitimi, SPSS, İş Deneyimi 1. GİRİŞ Her eğitim sisteminin ve programının belirli amaçları vardır. Bu programlar üniversite ile istihdam sektörünün ortak sorumluluk, mevcut kaynaklardan en üst düzeyde yararlanma, gençliğe ve topluma hizmet, eğitim olanaklarını zenginleştirme ve öğrenmede işlevsellik gibi temel kavramlara dayalı olarak bazı amaçları gerçekleştirmeyi hedefler. (1-3) Bu amaçlar; - Öğrenmeyi daha anlamlı ve işlevsel kılmak, kuram ile uygulama arasındaki boşluğu doldurmak ve sınıf çalışmalarını gerçek çalışma koşullarıyla ilişkilendirerek bütünleştirmek. - Yeni teknolojiyi izleme ve kullanma olanağı elde etmek. - Genel ve özel nitelikte iş becerileri, alışkanlıkları, bilgileri ve davranışları geliştirme olanağı sağlamak. - Sosyal ve ekonomik kurumlarda çalışmalara katılmak suretiyle, istenilen eğitimi sağlamada üniversite ile işyeri arasında gerekli koordinasyonu sağlamak. (5) - Ekonomik nedenlerle eğitime devam edemeyen öğrencilere ekonomik olanaklar yaratmak. - Özel iş kollarında eğitim olanağı sağlamak. - Okuldan iş hayatına geçişte uyumu kolaylaştırmak. - Toplumun ve endüstrinin beşeri kaynaklarından yararlanmak. - Arz ve talep dengesinin sağlanmasına katkıda bulunmak. - Eğitim hizmetlerinin kapsamını genişletmek Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016 48
Bütün bu amaçlanan hedefleri gerçekleştirirken de, bir yandan gittikçe artan bir hızla gelişen ve çok kısa zamanda uygulamaya aktarılan bilim ve teknoloji, diğer yandan bunları geliştirecek, uygulamaya koyacak, yapılmış çalışmalara uyum sağlayacak ve bunları günlük yaşama aktaracak insangücünün yetiştirilmesi önem kazanmaktadır. (4) 2. METARYAL VE YÖNTEM Bu arastırmanın çalışma grubunu devlet üniversitelerinden Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaa Öğretmenliği mezunlarından sektörde çeşitli yıllarda hizmet veren kişilerden oluşturulmuştur Araştırmada veri toplamak için anket kullanılmıştır. Sorular, mezunların çalışma alanlarını, sektörde yaşadıkları durumları, eğitimin çalışma şartlarında ne kadar önemli olduğunu, çalışma hayatlarındaki memnuniyetlerini içermektedir. Anket soruları analizinde SPSS programı kullanılmıs, yüzde ve frekans dağılımları esas alınmıs ve sonuçlar tablolarları desteklenmistir. 3.BULGULAR Matbaa Eğitimi Lisans Mezunularının Sektörel Tecrübeleri Sonrası Mesleki değerlendirmelerini içeren araştırmada verilerin frekans ve yüzde bulguları aşağıdadır; Tablo 1. Araştırmaya katılan mezunların Cinsiyet ve yaşa göre dağılımı. Cinsiyet Kadın 31 46.3 Erkek 36 53.7 Yaş 20-30 32 47.8 31-40 19 28.4 41-50 14 20.9 51 ve üzeri 2 3.0 Tablo 1 incelendiğinde araştırmaya katılan mezunların %46,3 ünün Kadın, %53,7 sinin ise erkek olduğu; mezunların %47,8 inin 20-30 yaş arasında, %28,4 ünün 31-40 yaş arasında, %20,9 unun 41-50 yaş arasında, %3 ünün ise 51 yaşın üstünde olduğu görülmektedir. Tablo 2. Yeni mezun olduğumda sektörden alakasız işlerde çalıştım. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 32 47.8 Katılmıyorum 21 31.3 Katılıyorum 5 7.5 Kesinlikle Katılıyorum 9 13.4 49 Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016
Tablo 2 de araştırmaya katılan mezunların %47,8 inin kesinlikle katılmadığı, %31,3 ünün katılmadığını, %7,5 inin katıldığını ve %13,4 ünün kesinlikle katıldığı görülmektedir. Elde edilen verilere göre araştırmacıların çoğunun ifadeye katıldığı söylenebilir. Tablo 3. Yeni mezun öğrenciler ilk işlerinde kötü muamele görüyor. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 10 14,9 Katılmıyorum 37 55,2 Katılıyorum 15 22,4 Kesinlikle Katılıyorum 5 7,5 Tablo 3 de araştırmada mezunların %14,9 unun ifadeye kesinlikle katılmadığı, %55,2 sinin katılmadığını, %22,4 ünün katıldığını ve %7,5 inin kesinlikle katıldığı görülmektedir. Elde edilen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde araştırmacıların yarısından fazlasının yeni mezunların ilk işyerlerinde kötü muamele gördükleri ifadesine katıldıkları söylenebilir. Tablo 4. Bu sektörde yıllara bağlı olarak biriken tecrübe çok önemlidir. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 10 14,9 Katılmıyorum 2 3 Katılıyorum 15 22,4 Kesinlikle Katılıyorum 40 59,7 Tablo 4 incelendiğinde araştırmaya katılan mezunların %14,9 unun ifadeye kesinlikle katılmadığı, %3 ünün katılmadığını, %22,4 ünün katıldığını ve %59,7 sinin kesinlikle katıldığı görülmektedir. Elde edilen verilere göre araştırmacıların çoğu sektörde yıllara bağlı olarak biriken tecrübenin önemli olduğuna kesinlikle katıldıkları söylenebilir. Tablo 5. Bu sektörde okulda alınan eğitim çok önemlidir. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 7 10,4 Katılmıyorum 9 13,4 Katılıyorum 33 49,3 Kesinlikle Katılıyorum 18 26,9 Tablo 5 de araştırmada mezunların %10,4 ünün ifadeye kesinlikle katılmadığı, %13,4 ünün katılmadığını, %49,3 ünün katıldığını ve %26,9 unun kesinlikle katıldığı görülmektedir. Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016 50
Elde edilen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde araştırmacıların yarısına yakınının okulda alınan eğitimin önemli olduğuna inandığı ifade edilebilir. Tablo 6. Mezun olduktan sonra yabancı dil ile alakalı bir problem yaşadınız mı?. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 29 43,3 Katılmıyorum 36 53,7 Katılıyorum 1 1,5 Kesinlikle Katılıyorum 1 1,5 Tablo 6 incelendiğinde araştırmaya katılan mezunların %43,3 ünün ifadeye kesinlikle katılmadığı, %53,7 sinin katılmadığını, %1,5 inin katıldığı görülmektedir. Elde edilen verilere göre araştırmacıların yaklaşık yarısının yabancı dil ile alakalı bir problem yaşamadıkları söylenebilir. Tablo 7. Bu sektörde okulda alınan eğitim çok önemlidir. ifadesi % ve frekans dağılımı. Kesinlikle Katılmıyorum 7 10,4 Katılmıyorum 9 13,4 Katılıyorum 33 49,3 Kesinlikle Katılıyorum 18 26,9 Tablo 7 de araştırmada mezunların %10,4 ünün ifadeye kesinlikle katılmadığı, %13,4 ünün katılmadığını, %49,3 ünün katıldığını ve %26,9 unun kesinlikle katıldığı görülmektedir. Elde edilen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde araştırmacıların yarısına yakınının okulda alınan eğitimin önemli olduğuna inandığı ifade edilebilir. Tablo 8. Mezun öğrencilerinin sektörle ve kendileri ile ilgili sorulara verilen cevapların frekans ve yüzde bulguları. Sektördeki makine kullanımı ile ilgili bir problem yaşadınız mı? Şu anda hayalinizdeki departmanda mı çalışıyorsunuz? Frekans Yüzde % Evet 14 20,9 Hayır 53 79.1 Evet 38 56,7 Hayır 29 43,3 51 Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016
Üniversitede yeteri kadar uygulama eğitimi yapıldığını düşünüyor musunuz? Mezun olan öğrencilerin bilgi-becerileri, istekleri sektörün ihtiyacını karşılıyor mu? Çalıştığınız iş yerinde iş güvenliğinin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? 18 Mesleğinizi seviyor musunuz? Bu mesleği kendiniz mi tercih ettiniz? Evet 23 34,3 Hayır 44 65,7 Evet 40 59,7 Hayır 27 40,3 Evet 51 76,1 Hayır 16 23,9 Evet 59 88,1 Hayır 8 11,9 Evet 46 68,7 Hayır 21 31,3 Tablo 8 incelendiğinde araştırmaya katılan mezunların sektörde makine kullanımı ile ilgili problem yaşamadıkları, yarısından fazlasının hayallerindeki işte çalıştığı, %65,7 sinin Üniversite eğitiminde uygulamanın yeteri kadar olmadığını düşündüğü, mezunların %59,7 sinin bilgi ve becerilerinin sektörün ihtiyacını karşıladığını, %76,1 inin iş güvenliğinin iş yerinde yeterli olduğunu düşündüğü, mezunların çoğuna yakınının mesleğini sevdiği, %68,7 sinin mesleğini kendisinin tercih ettiğini söylenebilir. 4.TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERILER Yapılan çalışmada; sektörde çalışmakta olan bölüm mezunların kendi yeterlilikleri, sektörün beklentileri, alınan eğitimin niteliği, sektör tecrübelerinde karşılaştıkları durumlar ile sektörün ve eğitimin iyileştirilmesi ile ilgili değerlerdirme anketinden elde edilen bilgiler neticesinde çıkan sonuçlar maddeler halinde aşağıdaki gibidir; - Çalışmaya katılan erkek mezunu oranı kadın mezunu oranına göre daha fazla olduğu saptanmıştır. - Ankete katılan 20-30 yaş aralığının yaş ortalaması daha yüksek olduğu görülmüştür. - Yeni mezun olunduğunda sektörden alakasız işlerde çalışma oranın düşük olduğu gözlemlenmiştir. - Yeni mezun öğrenciler ilk işlerinde kötü muamele görmedikleri saptanmıştır.. - Sektörde yıllara bağlı olarak biriken tecrübenin çok önemli olduğu tespit edilmiştir. - Sektörde okulda alınan eğitimin çok önemli olduğu saptanmıştır. - Mezun olduktan sonra yabancı dil ile alakalı bir problem yaşanılmadığı tespit edilmiştir. - Mezun olduktan sonra iş bulma konusu ile ilgili sıkıntıların yaşanmadığı görülmüştür. Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016 52
- Üniversitede yeteri kadar uygulama eğitimi yapılamadığı tespit edilmiştir. - Alanla ilgili yeterli rehberlik sisteminin olmadığı bilgisine varılmıştır. - Mezun olan öğrencilerin bilgi-becerileri, istekleri sektörün ihtiyacını karşıladığı saptanmıştır. - Alınan ücretin yeterli olmadığı bilgisine varılmıştır. - Çalışılan iş yerinde iş güvenliğinin yeterli olduğu düşünülmektedir. - Bu mesleği kendi tercihleri olduğu saptanmıştır. 5. KAYNAKLAR (1) ERKAL, M., Orta Teknik Eğitim-Sanayi İlişkileri, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul, 1978 (2) KAPPLER, W., Dual Eğitim Sisteminin Yapısı, Şartları ve Bunların Türkiye ye Uyarlanması, Türkiye de İşletmelerde Mesleki Eğitim Paneli, Ankara, 1991. (3) Schmidt, H., Almanya Federal Cumhuriyetindeki Eğitim Sistemi, Ankara, 1991 (4) ŞAHİNKESEN, A., Eğitimde İkili Sistem, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Cilt: 25, Sayı: 2, Ankara, 1992. (5) ŞAHİN, C., KESKİN, B., KÖSE, E., Meslek YüKsekokulları Grafı k Tasarımı Ders Programlarında Matbaa Derslerı nin Yerı : İstanbul Örneğİ Electronic Vocational Colleges, Cilt:6, 48-55, Kırklareli, 2016. 53 Basım, Cilt 1 / Sayı 1 / 2016