155 İnşaat Sektörü
İKİNCİ BÖLÜM 1. MEVCUT DURUM 1980 li yıllardan itibaren konut talebinde yaşanan artışa bağlı olarak inşaat sektörü önemli bir gelişim göstermiş ve yaklaşık on yıllık süreç içerisinde istikrarlı bir büyüme sağlamıştır. 1993-2003 döneminde ise inşaat, yüzde 22,4 küçülme ile ana sektörler arasında küçülen tek sektör olmuştur. Öte yandan, bu dönemde büyük konut projeleri ve yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde gelişmeler sağlanmaya başlamıştır. Ekonomide meydana gelen dalgalanmalar sebebiyle, sektörde inişli çıkışlı bir büyüme trendi yaşanmıştır. 2001 yılında yaşanan krizin etkisiyle hızla küçülen sektör ancak 2002 yılından itibaren uygulanan istikrar programı ile toparlanma sürecine girmiştir. 2004-2006 yılları arasında sektör rekor oranda büyüme göstermiştir. 2006 yılında yüzde 18,5 büyümeye ulaşmış ancak konut talebinin 2006 yılının ikinci yarısında azalmasıyla birlikte sektördeki büyüme hızı da 2007 yılından itibaren tekrar durgunluk sürecine girmiştir. Sektörde büyüme hızı 2007 de son beş yılın en düşük oranı olan yüzde 5,7 ye gerilerken; 2008 yılında yüzde 8,1, 2009 yılında yüzde 16,3 oranında oranında küçülme görülmüştür. 2010 yılında ise ekonomide alınan önlemler ile bir önceki yılda görülen küçülmeye rağmen bu yıldan itibaren tekrar büyüme performansı sergilemiş ve yüzde 9,2 oranında büyüme gerçekleşmiştir. Bu oranlara bakıldığında; küresel krizin de etkisiyle 2008 ve 2009 yıllarında hızla daralan inşaat sektöründe, kriz sonrasında güçlü bir toparlanma görülmektedir. Bu durum, inşaat sektörünün, ekonomik kriz dönemlerinde ekonominin geneline göre çok daha hızlı küçülen, krizlerden çıkışta ise ekonominin geneline oranla daha hızlı büyüyen yapısal özelliğini yansıtmaktadır. 2011 yılında 8,8 olarak gerçekleşen büyüme oranı, ekonomik krizin etkisiyle 2012 yılında ani bir düşüşle yüzde 2,2 ye gerilemiştir. 2012 yılındaki durgunluğun ardından inşaat sektörü 2013 yılının ilk çeyreğinde yeniden gelişme göstermiştir. 2013 yılının başından itibaren hızla gelişme gösteren sektör, yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde daha da güçlenerek Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme sergilemiştir. Sektör birinci çeyrekte yüzde 5,8, ikinci çeyrekte yüzde 7,6, üçüncü çeyrekte yüzde 8,6 ve dördüncü çeyrekte ise yüzde 6,2 oranında büyüme göstermiştir. Sektörün GSYİH içindeki payı 2009 yılında yüzde 3,8 iken, 2010 yılında yüzde 4,2, 2011 yılında yüzde 4,5 ve 2012 yılında yüzde 5,8 ve 2013 yılında yüzde 6 olarak gerçekleşmiştir. İnşaat sektörü istihdam gücü en yüksek sektörlerin başında gelmektedir. Yıllar itibarıyla toplam istihdam üzerindeki payı 2004 yılında yüzde 4,9 lardan, 2012 yılında yüzde 7,5 düzeyine çıkmıştır. Tarım dışı istihdamdaki payı ise yüzde 6,9 lar düzeyinden yüzde 9,1 ler düzeyine çıkmıştır. Sektörün ihtiyaç duyduğu mühendislik, mimarlık vb. teknik işgücü arzındaki olumlu gelişmeler sektörün gelişimini olumlu etkilemektedir. İnşaat sektöründe istihdamın toplam istihdam içerisindeki payı Aralık 2013 döneminde yüzde 6,9 ve Ocak 2014 döneminde ise yüzde 6,7 olmuştur. TÜİK verilerine göre; mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi 2014 yılı III. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 4,5 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 14,9 oranında azalma göstermiştir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi 2014 yılı III. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 4,3 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat çalışılan saat endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 14,5 oranında azalma göstermiştir. 156
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi 2014 yılı III. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,8 oranında azalmıştır. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat brüt ücret-maaş endeksi ise, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre değişmemiştir. İnşaat sektörünün istihdam etkisi sadece inşaat faaliyeti sırasında net bir istihdam artışıyla sınırlı olmayıp, inşaat faaliyetleri öncesinden başlayan ve inşaat faaliyeti sonrasında da süren ve tarım, sanayi ve hizmet ana sektörleri ve alt sektörlerinde de etkiler ortaya çıkarmaktadır. Bu kapsamda değerlendirildiğinde inşaat sektörü yaklaşık 200 civarında sektör/alt sektörü harekete geçiren, etki alanı son derece geniş bir sektördür. Onuncu Kalkınma Planı ile, Türkiye nin uluslararası değer zinciri hiyerarşisinde üst basamaklara çıkması, yüksek gelir grubu ülkeler arasına girmesi ve mutlak yoksulluk sorununu çözmüş bir ülke haline gelmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla birçok sektörde olduğu gibi inşaat sektörüne yönelik olarak da politikalara yer veren Plan; inşaat sektörünün üretim ve hizmet kalitesini uluslararası standartlara ulaştırarak, yenilikçi bir anlayışla arz ve talebin yüksek katma değerli ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulması ve sektörde teknik müşavirlik hizmetlerinin etkinleştirilmesini amaçlamaktadır. Ulusal İstihdam Stratejisi nde ise, inşaat sektörü ayrı olarak ele alınmış ve bu kapsamda Starteji, sektöre ilişkin olarak, ulusal ve uluslararası rekabet gücü ile istihdam kapasitesini her vasıf düzeyinde yükselterek, gelişmelere hızlı uyum sağlayabilen, verimliliği yüksek, iş sağlığı ve güvenliği bilinci gelişmiş ve kayıtlı işgücünün sürdürülebilir istihdamını sağlamayı amaçlamıştır. 157
İKİNCİ BÖLÜM 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecektir. 1.1 Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü istihdamı teşvik edilecektir. 1.Kurum: ÇSGB İlgili Birim: Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2.Kurum: İŞKUR İlgili Birim: İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Dışişleri Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İŞKUR tarafından yapılan çalışmalar; Yurtdışı istihdam hizmetleri kapsamında dış yatırımlarda işgücünün temininin kolaylaştırılması için bürokratik engellerin azaltılması amacıyla mevzuat çalışmaları devam etmektedir. İŞKUR Yurtdışında İşe Yerleştirme Yönetmeliği kapsamında işverenlerin Kuruma ibraz etmekle yükümlü olduğu İş Alındı Belgesi/Yazısı ile Uygun Görüş Belgesi/Yazısı nın işverenlerce daha kolay temin edilebilmesi, dış yatırımlarda firmaların işgücü teminini kolaylaştırmak, belgeyi/yazıyı verecek yetkili makamın tespitindeki işverenlere kolaylık sağlamak ve yurtdışı istihdam hizmetlerinin bürokratik engellerden arındırılması amacıyla yetkili birim tanımının yönetmeliğe eklenmesi ve ifade edilen belgelerin/yazıların yetkili birim tarafından verilmesinin tayin planlanmıştır. Bu kapsamda yönetmelikte dış temsilcilik tanımına yapılan atıflar yetkili birim tanımına atılır hale getirilmiştir. Yetkili birim tanımı ise İşin üstlenildiği ülkedeki ticaret müşavirliklerimiz veya ticaret ataşeliğimiz, bunların bulunmadığı yerlerdeki dış temsilciliklerde ise misyon veya konsolosluk şefinin uygun göreceği temsilcilik personelini, şeklinde ifade edilmek üzere planlanmıştır. Bir diğer önemli değişiklik ise; Türkiye de yaşayan ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun hükümleri doğrultusunda Türkiye de çalışma hakkı elde eden yabancıların da yurtdışına işçi olarak götürülürken bu yönetmelik hükümlerine tabi olmaları amaçlanmış; bu amaçla yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan Türk işçisi ibaresi Türkiye den işçi götürerek şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle Türkiye de yaşayan yabancıların yurtdışı istihdam hizmetleri kapsamında hangi mevzuata tabii olacaklarına ilişkin boşluk doldurulmuştur. 158
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kapsamında yurtdışına götürülecek işçiler için yapılacak iş ve işlemlere esas oluşturulması, bu ilişkiden gerek işçi gerekse işveren aleyhine doğabilecek olumsuzlukları önlemek adına yönetmeliğin 5 inci maddesinin 1 inci fıkrasına (e) bendi eklenmiştir. Bu bend ile firmalardan istenen belgeler arasına Türk firmaları tarafından asıl işveren-alt işveren ilişkisi kapsamında yurtdışına götürülecek işçiler için, işi alan asıl işverenin işi devrettiğine dair dilekçesi ve alt işverenlik sözleşmesi, de ilave edilmiştir. Ayrıca, yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin desteklenmesi için ülkelerle ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinin Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılması gerekmektedir. ÇSGB tarafından yapılan çalışmalar; 25 ülkeyle Sosyal Güvenlik Anlaşması yürürlüktedir. İmzalanmış fakat henüz yürürlüğe girmemiş 5 anlaşma daha iç onay prosedürlerinin tamamlanmasını beklemektedir. Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin desteklenmesi için ülkelerle ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri ÇSGB Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesinin sorumlu kuruluşu ÇSGB Dış İlişkiler ve Yurtdışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü olarak belirlenmiş; işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara ise İŞKUR aktarılmış, SGK ve Maliye Bakanlığı eklenmiştir. 1.2 Yurtdışında çalışan işçilerin sosyal güvenlik ve diğer mevzuattan kaynaklanan sorunları giderilecektir. Kurum: SGK İlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 1-6552 sayılı Kanun ile işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen sigortalıların sigorta primine esas günlük kazanç üst sınırı asgari ücretin 6,5 katından asgari ücretin 3 katına indirildi. 2-5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesine 6486 sayılı Kanun ile eklenen (i) bendi hükmü uyarınca, 01.06.2013 tarihinden itibaren yurtdışına götürülen/gönderilen sigortalılar için ödenecek genel sağlık sigortası primlerinin 5 puanlık kısmı Hazine tarafından karşılanmaktadır. 159 3-6111 sayılı Kanun ile ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen
İKİNCİ BÖLÜM işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak ödedikleri isteğe bağlı sigorta primlerinin 01.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sayılması sağlandı. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara Maliye Bakanlığı eklenmiştir. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor Politika No ve Adı: 2. Sektördeki nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler alınacaktır. 2.1 Meslek standartları belirlenerek, sertifikasyon sistemine işlerlik kazandırılacaktır. Kurum: MYK İlgili Birim: Meslek Standartları Dairesi Başkanlığı Sınav ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İnşaat sektöründe ulusal meslek standartlarının hazırlanması için sektöre ve mesleklere ilişkin yetkinliği ve temsil gücü olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, Çatı Sanayici İş Adamları Derneği, Pencere ve Kapı Sektörü Derneği ve Bayındır, İnşaat, Yol, Yapı, Tapu ve Kadastro Çalışanları Birliği Sendikası, Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (metal sektörü ile ortak) ile toplam 63 meslek standardının hazırlanmasına yönelik işbirliği protokolü yapılmıştır. 08.12.2014 tarihi itibarıyla sektörde yürürlüğe giren ulusal meslek standardı sayısı 56 ya yükselmiş olup, 5 meslek standardı üzerinde çalışmalar halen devam etmektedir. İnşaat sektöründe 4 kurum ve kuruluş (Bayındır Memursen, Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES), Pencere ve Kapı Sektörü Derneği (PÜKAD), Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Genel Müdürlüğü) ile 54 yeterliliğin hazırlanmasını kapsayan işbirliği protokolleri imzalanmıştır. Protokoller kapsamında 31 ulusal yeterlilik yayımlanmış olup kalan yeterliliklerin ilgili kuruluşlar tarafından geliştirilme süreci devam etmektedir. İnşaat sektöründe 24 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu sektörde yetkilendirilen akredite belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur; Belgetürk Uluslararası Belgelendirme ve Gözetim Hizmetleri Limited Şirketi 160
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi İktisadi İşletmesi Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Sakarya Esnaf ve Sanatkârları Odaları Birliği Mesleki Sınav Merkezi BAYINDIR MEMUR-SEN Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi İktisadi İşletmesi DYO Boya Fabrikaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. DYO Akademi Bölümü TEBAR Test Belgelendirme, Araştırma ve Geliştirme Ticaret A.Ş. Akredite sınav ve belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 1.154 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. Bu tedbir maddesinin adı Meslek standartları belirlenerek, sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. şeklinde değiştirilmelidir. Ayrıca sürekli yapılan bir eylem maddesi olması sebebiyle, süresi de sürekli olarak revize edilmelidir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi Meslek standartları belirlenerek, sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. şeklinde yeniden düzenlenmiş; süresi sürekli olarak güncellenmiştir. 2.2 MYK tarafından mesleki yeterlilik ölçme ve değerlendirme süreci hızla tamamlanacaktır. Kurum: İŞKUR İlgili Birim: Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Tedbir MYK yı ilgilendirdiğinden, İŞKUR Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından MYK ya konu ile ilgili bilgi almak için resmi yazı yazılmıştır. MYK dan gelen cevaba göre; bu eyleme ilişkin MYK tarafından yapılan çalışmalar aşağıda yer almaktadır: 161 İnşaat sektöründe ulusal meslek standartlarının hazırlanması için sektöre ve mesleklere ilişkin yetkinliği ve temsil gücü olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı CBS Genel Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İNTES, Çatı Sanayici ve İş Adamları Dernegi, PÜKAD ve Bayındır, İnşaat, Yol, Yapı, Tapu ve Kadastro Çalışanları Birliği Sendikası ile toplam 61 meslek standardının hazırlanmasına yönelik işbirliği protokolu yapılmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM Ocak-Ekim 2014 döneminde 2 meslek standardı çalışması tamamlanarak sektörde yürürlüğe giren ulusal meslek standardı sayısı 54 e yükselmiştir. 2014 Yılı Ekim ayı sonu itibariyle 3 meslek standardı üzerinde çalışmalar halen devam etmektedir. İnşaat sektöründe toplam 44 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. Bu sektörde yetkilendirilen alcredite belgelendirme kuruluşları aşağıda sunulmuştur; Belgetürk Uluslararası Belgelendirme ve Gözetim Hizmetleri Limited Şirketi Türkiye inşaat Sanayicileri işveren Sendikası Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi iktisadi işletmesi Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi Sakarya Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği Mesleki Sınav Merkezi BAYINDIR MEMUR-SEN Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi iktisadi işletmesi DYO Boya Fabrikaları Sanayi ve Ticaret A.Ş. DYO Akademi Bölümü TEBAR Test Belgelendirme, Araştırma ve Geliştirme Ticaret A.Ş. İstanbul Uygulamalı Gaz ve Enerji Teknolojileri Araştırma Mühendislik Sanayi Ticaret A.Ş. (UGETAM) INSPECCO Belgelendirme ve Gözetim Hizmetleri Limited Şirketi GAZBİR - GAZMER Doğal Gaz Enerji Eğitim Belgelendirme ve Denetim Teknolojik Hizmetler Ltd. Şti. Mesleki Yeterlilik Sınav ve Belgelendirme Merkezi Ticaret A.Ş (SIBEM) Hak-İş Konfederasyonu Mesleki Yeterlilik ve Belgelendirme Merkezi İktisadi İşletmesi İnci Belgelendirme Sınav ve Eğitim Hizmetleri Limited Şirketi CERTURK Belgelendirme ve Gözetim Hizmetleri Limited Şirketi ASO I. OSB Mesleki Test ve Sertifikalandırma Merkezi İktisadi İşletmesi İnşaat sektöründe bugüne kadar, akredite sınav ve belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 5.039 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. MYK ise bu tedbirin 2.1. tedbiriyle aynı içeriğe sahip olması nedeniyle çıkarılması önerilmektedir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi İnşaat sektöründe işgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve talepler kapsamında nitelikli işgücüne yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenecektir. şeklinde yeniden düzenlenmiş; işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara MYK eklenmiş; açıklaması İŞKUR un nitelikli işgücüne yönelik ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda düzenleyeceği meslek edindirme, geliştirme ve değiştirmeye yönelik mesleki eğitim kursları ile inşaat sektöründe işgücünün nitelikleri artacaktır. şeklinde güncellenmiştir. 162
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM 2.3 İşverenlerin çalışanlara yönelik eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir. Kurum: MEB İlgili Birim: Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, İŞKUR, İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Bu tedbirin sorumlusu ÇSGB olmalı, MEB işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar arasında yer almalıdır. MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, işverenlerin talepleri doğrultusunda yaygın eğitim programları hazırlamakta ve uygulamaktadır. Bu doğrultuda açıklama bölümünde yer alan gerekli destekler bütçe kısıtları dikkate alınarak sağlanacaktır ifadesinin işverenin ihtiyaç duyduğu alanlarda kurs programlarının çalışılması ya da eğitim faaliyetleri düzenlenmesi olarak değiştirilmesi önerilmektedir. İnşaat sektöründe bulunan işletmelerde çalışanlara yönelik sertifika kazandırma amaçlı mesleki eğitim kursları İŞKUR tarafından yapılmaktadır. 2013 yılından 2014 yılı Temmuz ayı sonuna kadar bu alanda düzenlenen 40 adet kursa 60 kişi katılmıştır. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesinin açıklaması Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü bünyesinde tedbiri yerine getirmek amacıyla işverenin ihtiyaç duyduğu alanlarda programların çalışılması ya da eğitim faaliyetleri düzenlenmesi sağlanacaktır. şeklinde güncellenmiştir. 2.4 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. Kurum: MEB İlgili Birim: Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Ekonomi Bakanlığı, ÇSGB, İŞKUR, İlgili Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli 163 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: İnşaat Teknolojisi Alanı
İKİNCİ BÖLÜM kapsamında 2013 yılında 35 okulda açılmış, 6 okulda kapatılmış, 2014 yılında 49 okulda açılmış, 8 okulda kapatılmış olup mevcutta halen 159 okulda eğitim-öğretim yapılmaktadır. Harita-Tapu-Kadastro Alanı kapsamında 2013 yılında 7 okulda açılmış, 2014 yılında 17 okulda açılmış, 1 okulda kapatılmış olup mevcutta halen 56 okulda eğitim-öğretim yapılmaktadır. İŞKUR un düzenlediği mesleki eğitim kurslarında işverenlerin ve işgücü piyasasının aktörlerinin talepleri önceliklidir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi kapsamında sorumlu kurum/kuruluş çalışmalarına devam ettiğinden herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Politika No ve Adı: 3. Sektörde iş sağlığı ve güvenliği bilinci yerleştirilecektir. 3.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan ve düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin, iş kazası ve meslek hastalığı primi kademeli olarak azaltılmak suretiyle devlet tarafından karşılanacaktır. Kurum: ÇSGB İlgili Birim: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK, İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 25.08.1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa madde eklenmesi suretiyle; 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içerisinde ölümlü veya sürekli ya da geçici iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1 olarak; ölümlü iş kazası meydana gelmesi halinde ise aynı şartlara tabi olmak üzere yüzde 3 olarak tahsil edilmesine yönelik ödül ceza sistemi oluşturulması öngörülmüş ve söz konusu kanun tasarısı Başbakanlığa gönderilmiştir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara İŞKUR eklenmiştir. 164
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM 3.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. Kurum: ÇSGB İlgili Birim: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi (İSGİP) 15.01.2010 15.02.2012 tarihleri arasında yürütülmüş olup Ankara, Denizli, Kütahya, Kocaeli ve Zonguldak merkez olmak üzere, çevre illerinde bulunan inşaat işletmelerine yönelik çalışmalar özellikle KOBİ ler temelli olmak üzere yapılmıştır. İnşaat işyerlerine yönelik yönetim sistemleri geliştirilmiş ve uygulama ile etkinliği teyit edilmiştir. Uluslararası İSGİP projesinin çıktılarının tüm ülkeye yaygınlaştırılması amacı ile hazırlanan İş Sağlığı ve Güvenliğinin Geliştirilmesi Projesi, 2013-2015 (3 yıl) yılları arasında yürütülmek üzere çalışmalar başlanmıştır. Bu projede inşaat sektörüne yönelik İSGİP in çıktıları olan yönetim sistemleri, risk değerlendirmesi ve gözlem metodunu içeren eğitimlerin ilgili tüm bölgelere yaygınlaştırılması yapılmaktadır. Bu kapsamda, 2014 yılı sonu itibarıyla toplamda 35 ilde inşaat sektörü için bu eğitimler gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte cephe iskelesi kurulum, kullanım ve sökümüyle ilgili iş güvenliği koşulları hakkında bilinçlendirme faaliyetlerini içeren Güvenli İskele, İskelede Güvenlik Projesi tanıtım seminerine 2014 yılı Aralık ayında başlanılacak olup 2015 yılında da daha sonra belirlenecek illerde seminerler devam edecektir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi kapsamında sorumlu kurum/kuruluş çalışmalarına devam ettiğinden herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 165
İKİNCİ BÖLÜM Politika No ve Adı: 4. Sektörde kayıt dışı istihdam engellenecektir. 4.1 Teşvik ve eğitim desteklerinde sigortalı işçi sayısını esas alan teşvik sistemleri devreye sokulacaktır. Kurum: SGK İlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ÇSGB, İlgili Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin ikinci fıkrasında on ve üzerinde sigortalı çalıştıran işverenlere, 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde ise mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesi ile genç ve kadın istihdamına yönelik sigorta primi teşviki sağlanmış olup, bahse konu düzenlemeler halen yürürlüktedir. Bu bağlamda, istihdamın artırılması ile mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesine yönelik yasal düzenlemelerde sektör bazında ayrıma gidilmemiştir. Bu kapsamda, yalnızca inşaat sektöründe faaliyet gösteren işyerlerine yönelik sigorta primi teşviki hususunda yasal düzenleme yapılması halinde diğer sektörlerin de buna benzer talepleri olacağından bu hususun tetikleyici olacağı dikkate alınarak yalnızca inşaat sektöründe faaliyet gösteren işyerlerine sigorta prim teşviki getirilmesinin uygun olmayacağı düşünülmektedir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi kapsamında sorumlu kurum/kuruluş çalışmalarına devam ettiğinden herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 166
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM 4.2. Sektöre yönelik teftişlerin, rehberlik rolü ön plana çıkarılarak kayıtlı istihdam konusunda farkındalık artırılacaktır. Kurum: SGK İlgili Birim: Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TMB, İlgili Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: Sürekli d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 5502 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde; Kurumumuz Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Başkan adına aşağıdaki rehberlik ve teftiş görevlerini yapar: a) Sosyal güvenliğe ilişkin hükümlerin uygulanmasını; usûlsüzlükleri önleyici, eğitici ve rehberlik yaklaşımını ön plana çıkaran bir anlayışla denetlemek. b) Kayıt dışı istihdamı önlemek, sosyal sigorta suistimalleri ile mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek. g) Müfettişler tarafından yapılacak denetimlere ilişkin yöntem ve teknikleri geliştirmek, standart ve ilkelerin oluşturulmasını sağlamak, denetim rehberleri hazırlamak, denetimlerin etkililiğini ve verimliliğini artırıcı tedbirleri almak, bu konuda görüş ve öneriler sunmak. hükümlerine yer verilmiştir. e) Kurul Kararı: Tedbir maddesi kapsamında sorumlu kurum/kuruluş çalışmalarına devam ettiğinden herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 167
İKİNCİ BÖLÜM 3. SONUÇ I. İzleme ve Değerlendirme Kurulu toplantısında İnşaat Sektörü kapsamında; 1.1 Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü istihdamı teşvik edilecektir. tedbirinde sorumlu kuruluşun ÇSGB DYİH olması; İŞKUR un işbirliği yapılacak kurum/ kuruluşlara aktarılması, SGK ve Maliye Bakanlığı nın eklenmesi, 1.2 Yurtdışında çalışan işçilerin sosyal güvenlik ve diğer mevzuattan kaynaklanan sorunları giderilecektir. tedbirinde işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara Maliye Bakanlığı nın eklenmesi, 2.1 Meslek standartları belirlenerek, sertifikasyon sistemine işlerlik kazandırılacaktır. tedbirinin Meslek standartları belirlenerek, sınav ve belgelendirme süreçlerine işlerlik kazandırılacaktır. şeklinde yeniden düzenlenmesi; sürenin sürekli olarak değiştirilmesi, 2.2 MYK tarafından mesleki yeterlilik ölçme ve değerlendirme süreci hızla tamamlanacaktır. tedbirinin 2.2 İnşaat sektöründe işgücü piyasası ihtiyaç analizleri doğrultusunda ortaya çıkan ihtiyaçlar ve talepler kapsamında nitelikli işgücüne yönelik mesleki eğitim kursları düzenlenecektir. şeklinde yeniden düzenlenmesi; işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara MYK nın eklenmesi; açıklamasının İŞKUR un nitelikli işgücüne yönelik ihtiyaçlar ve talepler doğrultusunda düzenleyeceği meslek edindirme, geliştirme ve değiştirmeye yönelik mesleki eğitim kursları ile inşaat sektöründe işgücünün nitelikleri artacaktır. şeklinde güncellenmesi, 2.3 İşverenlerin çalışanlara yönelik eğitim faaliyetleri devlet tarafından desteklenecektir. tedbirinin açıklamasının Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü bünyesinde tedbiri yerine getirmek amacıyla işverenin ihtiyaç duyduğu alanlarda programların çalışılması ya da eğitim faaliyetleri düzenlenmesi sağlanacaktır. şeklinde güncellenmesi, 2.4 Mesleki ve teknik eğitimde piyasa aktörleri ile eğitim kurumlarının etkin işbirliği sağlanacaktır. tedbirinin aynen devam etmesi, 3.1 İş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyan ve düşük iş kazası ve meslek hastalığı sayılarına sahip işverenlerin, iş kazası ve meslek hastalığı primi kademeli olarak azaltılmak suretiyle devlet tarafından karşılanacaktır. tedbiri işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlara İŞKUR un eklenmesi, 3.2 Sektöre yönelik iş sağlığı ve güvenliği danışmanlık ve rehberlik hizmetleri geliştirilecektir. tedbirinin aynen devam etmesi, 4.1 Teşvik ve eğitim desteklerinde sigortalı işçi sayısını esas alan teşvik sistemleri devreye sokulacaktır. tedbirinin aynen devam etmesi, 4.2 Sektöre yönelik teftişlerin, rehberlik rolü ön plana çıkarılarak kayıtlı istihdam konusunda farkındalık artırılacaktır. tedbirinin aynen devam etmesi, 4.3 Asgari İşçilik Tespit Sistemi nde yapılacak değişiklik ile nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler etkinleştirilecektir. tedbirinin yeni bir tedbir maddesi olarak eklenmesi; sorum kuruluşun SGK, işbirliği yapılacak kurum/kuruluşlar olarak İŞKUR ve 168
İnşaat Sektörü İKİNCİ BÖLÜM sosyal tarafların, sürenin 2016 yılı olarak belirlenmesi; açıklama olarak İnşaat sektöründe nitelikli işgücü talebini karşılamaya yönelik önlemler kapsamında yeni oluşturulacak Asgari İşçilik Tespit Sisteminde, inşaat sektöründe yer alan meslekler ile ilgili birim zamanda yapılan ortalama iş ölçütleri, inşaat ile ilgili bildirimde bulunulan işçilik miktarının gerçeği yansıtıp yansıtmadığı tespit edilmelidir. Tüm bu iş ölçütlerinin uygulanması, meslek standartlarının belirlenmesinde yol gösterici olacaktır. Ayrıca il düzeyinde inşaat sektöründe meslek grupları itibarıyla ortalama ücret düzeylerinin belirlenerek denetiminin sağlanması sonucunda tespit edilecek fark için tahakkuk etmesi gereken prim farklarının o inşaatın tamamlanmasında görev alan işçilere çalıştıkları süre ve ortalama ücretlerine göre dağıtımının yapılması mesleki sertifikasyon sistemine işlerlik kazandıracaktır. ifadesinin yazılması, kararlaştırılmıştır. 169