Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Nr. 65 / 2014 / TR. link

Benzer belgeler
Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Nr. 65 / 2014 / TR. link

Rieter Com4 rotor İpliği. Sonraki İşlemlerde Başarının Garantisi. Stephan Weidner-Bohnenberger. Iris Biermann. Rieter Com4 rotor İpliği

J 20 Hava-Jetli İplik Makinası

Tekstil Teknolojisi hizmetleri. Tekstil uzmanlarınızdan isteklerinize uygun çözümler

Rieter Open End Makinaları

KOMPLE SİSTEM YENİLİKLERİ

Uzun Süreli Rekabet Edebilirlik

ITME 2016 Rieter sistemleri yüksek kârlılık

MEM Tekstil Sanayi & Ticaret Anon. Şti. Türkiye deki tam entegre iplik tesisi

Ring İplikçilik G 32 Ring İplik Makinası. Yüksek kaliteli ipliklerin ekonomik üretimi

Rieter yedek parça + servis

PENYE TEKNOLOJİSİNDE SÜREKLİ BAŞARI...

Otomasyon. SERVOtrail. SERVOtrail. SERVOtrail Fitil Bobini Transport Sistemi. SERVOtrail Esnek ve modüler fitil bobini transport sistemi

Penye makinaları Teknoloji komponentleri. Penye Makinaları. En yüksek standartlar için teknoloji komponentleri

İplik Hazırlığı. OMEGAlap E 36. OMEGAlap E 36. Penye Hazırlık Makinası. En yüksek performans için eşsiz sarım teknolojisi

İplik hazırlık SB-D 11 cer makinası. SB-D 11 Cer makinası. Mükemmel fiyat/performans oranına sahip tek kafalı kompakt cer makinası

Şekil 1: Karde Esnek İplik Üretim Hattı Makine Parkı Yerleşimi

Ring İplikçilik Yenilik ve Güven

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: TKS 2005

Ring core yarn sistemi. Ring core yarn sistemi. Ismarlama iplik üretimi

İplik Hazırlık E 36 OMEGAlap. E 36 OMEGAlap. Penye hazırlık makinası. En yüksek performans için eşsiz sarım teknolojisi

ÖRME KUMAŞ VE KONFEKSIYON İMALATINDA AMERIKAN PAMUĞU KULLANMANIN ÜRETIM AVANTAJLARININ DEĞERLENDIRILMESI

2016 YILI İPLİK İHRACAT İTHALAT RAPORU

Elit İplik. Türkiye de en yeni teknolojiye sahip iplik tesisi

2019 Müşteri Eğitim Programı

2018 Müşteri Eğitim Programı

Hava-Jetli İplikçilik J 26 Hava-Jetli İplik Makinası J 26. J 26 Otomatik Hava-Jetli İplik Makinası. Esnek bir makina ile ekonomik iplik üretimi

Her uygulama için optimum bir çözüm

İplik hazırlık E 86 Penye Makinası E 86. ROBOlap opsiyonlu E 86 penye makinası. Daha iyi tarama işlemi

Güneş Enerjisi nde Lider

Hava-Jetli İplikçilik J 26 Hava-Jetli İplik Makinası J 26. J 26 otomatik hava-jetli iplik makinası. Esnek bir makina ile ekonomik iplik üretimi

BREZİLYADAN GELEN KALİTE

Rieter Com4 Yarns. Yarns of Choice. Rieter Com4 İplikleri Yarns of Choice. Iris Biermann Rieter Makinalar & Sistemler

R 35. R 35 Yarı Otomatik Open End İplik Makinası. Daha iyi iplik kalitesi ve daha yüksek verimlilik için akıllı ve ekonomik çözüm.

DÜNYA PLASTİK SEKTÖR RAPORU PAGEV

Logistics and Beyond...

yılları arası Tekstil Makineleri Yatırım Durumu

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Cilt 24 / Sayı 60 Ekim 2012 / TR /2012

21. YÜZYILDA PAMUK ÇALIŞTAYI ve Pamukta Kontaminasyonun Önlenmesi AR-GE PROJE PAZARI. «Ştapel İplik Eğirme Teknolojileri ve Pamuk»

C 70. Yüksek Performanslı C 70 Tarak Makinası. Maksimum aktif taraklama alanına sahip tarak makinası. Elyaf Hazırlığı

Müşteri Eğitim Programı 2017

C 70. C 70 Yüksek Performanslı Tarak Makinası. Maksimum aktif taraklama alanına sahip tarak makinası. Elyaf Hazırlık

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Vol. 25 / No. 62 / Ağustos 2013 / TR /2013

GÜNEY DOĞU ASYA. TEKSTİL ve HAZIR GİYİM TİCARETİ VE ÜRETİM TRENDİ ENDONEZYA

ENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR. Bosad Genel Sekreterliği

Rieter Müşteri dergisi

Rieter Müşteri dergisi Nr. 66 / 2015 / TR. link

EKONOMİ BAKANLIĞI Türkiye Ekonomisi ve Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü

Cer TD. Teknik standartlar

Speed Up. Smart Conveying Technology.

Rieter Com4 Yarns Yarns of Choice. Anja Knick Rieter Machines & Systems. Iris Biermann Rieter Machines & Systems. Rieter Com4 Yarns.

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Vol. 64 / Ekim 2014 / TR. link

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Vol. 64 / Ekim 2014 / TR. link

OPEN-END ROTOR İPLİKÇİLİĞİNDE NAVEL İN İPLİK TÜYLÜLÜĞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Güvenilir Ekipman ve Ataşman Uzmanınız

Bobin sarımının turbosu

2) İPLİK PAMUK İPLİĞİ YAPIMI 2004/873 (Nace Grup:13.10 Tekstil elyafının hazırlanması ve bükülmesi)

IRisFX. YENİ NESİL TEMİZLEYİCİ.

ZINSER 351 2IMPACT FX. NO LOSS OF COMPACT POWER.

Rieter Müşteri dergisi Nr. 68 / 2015 / TR. link. Machines&Systems, After Sales: Salon 2, Stand A106 Com4 Yarns: Salon 8, Stand D119

DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE İPLİK TİCARETİ ÜZERİNE GÜNCEL BİLGİLER

Dünya ekonomisinde kartlar yeniden karılıyor!

Lenzing Müşteri Hizmetleri TENCEL dokuma kumaşların terbiye işlemleri

Daha Yeşil ve Daha Akıllı: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Çevre ve İklim Değişimi

Trans-Pasifik Ortaklığı Anlaşmasının Türkiye Ekonomisine ve Dış Ticaretine Etkileri

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği

SERAMİK SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

Üretim/İşlemler Yönetimi 2. Yrd. Doç. Dr. Mert TOPOYAN

ACCOSMART. SANDVIÇ MANŞON. COMPONENTS, ONLY BETTER.

OTOMASYONDA ÇÖZÜM ORTAĞINIZ

Online teknik sayfa MCS300P HW PROSES ÇÖZÜMLERI

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

Rieter Müşteri dergisi Nr. 67 / 2015 / TR. link

EKONOMİ BAKANLIĞI Türkiye Ekonomisi ve Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü

Mayıs Ayı Tekstil Gündemi

Yüksek verimli gaz yakıtlı çelik kazan CompactGas

Rieter Spun Yarn Systems in Müşteri dergisidir Yıl 19 / No. 50. Haziran 2007 / TR. link 1/2007

OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye

KÜRESEL ARAŞTIRMAYA GÖRE AMERİKAN PAMUĞU TERCİH EDİLİYOR

dan bugüne MEDYA DATA

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Cilt 24 / Sayı 59 Mayıs 2012 / TR /2012

TEKSTİL İMALATI SANAYİ SEKTÖR RAPORU

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Vol. 25 / Ekim 2013 / TR. link

PA Textile&Apparel. Yenilik ve gelişme vaadiyle Tekstil & Konfeksiyon sektörüne sektörün en iyi uygulamalarını götürmek.

TRÜTZSCHLER TOYOTA. Penye dairesi. Teknik veriler

DEPO YÖNETİMİ VE DEPO YÖNETİM SİSTEMLERİ ÖNEMİ

Araç Gövdesi İmalatına Yönelik Sert Lehimleme Çözümleri

2017 FUAR SATIŞ BROŞÜRÜ COILWINDINGEXPO.COM/ISTANBULTR

Presinizi Servoprese Dönüştürmek Pres Sürücüsü PSH

Panel radyatörleri için üretim tesisleri

Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI. Mayıs Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli

Sistem Donanım Metal : Başlıca Faliyet / Üretim Konuları. Çelik Izgara

İSTATİSTİKLERLE DÜNYADA VE TÜRKİYE DE KADIN VE KIZ ÇOCUĞU HAZIRGİYİM TİCARETİ 2016 YILLIK OCAK-AĞUSTOS

Eylül Ayı Tekstil Gündemi

Profesyonel, verimli, yenilikçi sistemler...

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2013

11/10/14. Yeni ürün geliştirme stratejisi Yeni ürün geliştirme süreci Yeni ürün geliştirme yönetimi Ürün yaşam döngüsü stratejileri

R 36. Yarı Otomatik open end iplik makinası R 36. Kolay kullanımla yüksek verimlilikte iyi iplik kalitesine ulaşım için direkt yol

Transkript:

Rieter Spun Yarn Systems Müşteri Dergisi Nr. 65 / 2014 / TR link 05 PRODUCT NEWS Komple Rieter tesisi ile daha yüksek kârlılık 08 PARTS Rieter müşterileri için değerli hizmetler 10 EVENT Changzhou Çin de yeni SpinCentre 12 Şanghay`da Başarılı ITMA Asya + CITME 2014 Fuarı

2 LINK 65 /2014 İÇİNDEKİLER Product news 03 R 35, 500 pozisyonlu en uzun yarı otomatik open end iplik makinası 05 Komple Rieter tesisi ile daha yüksek kârlılık Parts 08 Rieter müşterileri için değerli hizmetler EVENT 10 Changzhou Çin`de yeni SpinCentre 12 Şangay`da Başarılı ITMA Asya + CITME 2014 Fuarı MARKETS & TRENDS 14 ABD Batan bir sanayiden parlayan bir sanayiye 18 İplik Uygulamaları hakkında bilgiler karar vermeye yardımcı olur technology 20 Polyester-Viskon karışım ile yüksek performanslı open end iplikçilik rieter global 21 Hindistan`da Com4 ailesi büyüyor our customers 23 Müşterilerimizin bakış açısından Kapak: ITMA Asia + CITME 2014 çok sayıda ilgi çekici müşteri temas ile Rieter için başarılı bir fuar oldu. Yayımcı: Rieter Spun Yarn Systems Yazı işleri sorumlusu: Anja Knick Spun Yarn Systems Pazarlama Copyright: 2014 Rieter Machine Works Ltd., Klosterstrasse 20, CH-8406 Winterthur, www.rieter.com, rieter-link@rieter.com Önceden izin almak ve örnek kopya gönderilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Tasarım ve Baskı: Marketing Rieter CZ s.r.o. Volume: Yıl 26

LINK 65 /2014 3 PRODUCT NEWS R 35 500 pozisyonlu en uzun yarı otomatik open end iplik makinası R 35 yarı otomatik open end iplik makinası, artık tek bir makinada 500 eğirme ünitesi sunmaktadır. Çok sayıda rotor, standart bir özellik olarak sunulan birbirinden bağımsız bir şekilde çalışan makina tarafları ile en iyi şekilde tamamlanmaktadır. Yeni hızlı devreye alma teknolojisi, çalışan iş gücü gereksinimini azaltmakta, makina verimliliğini arttırmakta ve kalite kontrolü desteklemektedir. Şekil 1 500 eğirme üniteli R 35 yarı otomatik rotor iplik makinası ile ekonomik iplik üretimi. 500 eğirme pozisyonlu R 35, yarı otomatik open end iplik makinası alanında en uzun makinadır (Şekil 1). Buna ilave olarak hızlı ekleme ve geliştirilmiş iplik bobinleme, verimliliği, randımanı ve sonraki işlem kademelerine olumlu yönde etkileyen sarım işlemini iyileştirir. Tam makina uzunluğu ile yüksek verimlilik Yeni S 35 eğirme kutusunun iyileştirilmiş eğirme stabilitesi sayesinde, kopuş oranları düşük bir seviyede kalmakta ve yüksek verimlilik sağlanabilmektedir. Sarım sırasındaki yeni elektronik iplik gezdirme tertibatı ve sağlam makina tasarımı, 500 eğirme ünitesinde 200 m/dak`a kadar üretim hızlarının gerçekleşmesini sağlamaktadır (Şekil 2). Makina uzunluğundan kaynaklanan bir sınırlama olmadan maksimum rotor hızı 120 000 dev/dak dır. Hızlı devreye alma sistemi (FSI) ile iplik ucunun daha hızlı bulunması R 35`in yeni hızlı devreye alma teknolojisi, iplik ucunun zaman alıcı aranma işlemini kolaylaştırmaktadır. Elektrik kesintisi ya da bir kalite kopuşu olması durumunda, iplik ucu operatörün görsel olarak ulaşabileceği şekilde kalmaktadır. Bu, bobini yüzeye zarar vermeden güvenilir ve hızlı bir şekilde durduran yeni sarım kolu kaldırıcısı sayesinde mümkün olmaktadır.

4 LINK 65 /2014 PRODUCT NEWS Şekil 2 Her iki makina tarafı için yeni elektronik iplik gezdirme sistemi sayesinde R 35 ile tüm makina uzunluğu boyunca 200 m/dak`a kadar çıkan üretim hızları mümkün olmaktadır. Verimlilik ve kalite için ikna edici tasarımı ile R 35 R 35`in yeni dizayn ve tasarımı, daha yüksek verimlilik, operatörün daha az müdahalesi ve optimal ekonomik üretim için küresel pazar gereksinimlerini gerçekleştirmektedir. Sunulan çözümler aşağıda özetlenmiştir: Daha iyi kalite için hızlı devreye alma (FSI) Hızlı devreye alma sistemi ile görülebilir hale getirilen iplik ucu, operatöre duruşun sebebinin bir temizleme kesmesi olduğunu göstermektedir. Böyle durumlarda, operatöre iplik hatasını ortadan kaldırmak için yeterli miktarda ipliği bobinden sağması için açık ve basit bir talimat verilebilir. Standart makinalarla kıyaslandığında, bir temizleme kesmesinden sonra bobin üzerinde hatalı ipliğin kalma riskini azaltmaktadır. Bu da daha iyi bir kaliteye olanak verir. Bağımsız makina tarafları sayesinde daha yüksek verimli uzun makinalar Makinanın her iki tarafında bağımsız olarak yer alan motorlar ile R 35 son derece esnektir. Gerekli olduğunda, uzun R 35 iki kısa makina gibi de çalıştırılabilir. Böylece, iki farklı parti makinada aynı anda üretilebilir. Takım değişiminin ardından, iki bağımsız taşıyıcı bant, iplik bobinlerinin karışmamasını sağlar. Ayrıca, parti değişimi ve bakım sırasında sadece makinanın bir tarafı durmak zorunda iken diğer kısımda üretim normal olarak devam ettiğinden duruş süresi %50 kadar azalır. Makina, diğer karşılaştırılabilir rakip makinalara göre çok daha sağlam olduğundan, tüm makina uzunluğu boyunca maksimum üretim ve rotor hızı. Kolay ve basit erişim için benzersiz alçak çalışma yüksekliği. Modernleştirilmiş AMISpin ekleme sistemi ile hızlı ve basit elle müdahale yapılabilen prosesler personelden tasarruf sağlar ve verimliliği arttırır. Yeni hızlı devreye alma teknolojisi, temizleme kesmeleri ve elektrik kesintisi durumlarında makina verimliliğini daha yüksek tutmak için operatöre yardımcı olmaktadır. Bağımsız makina tarafları sayesinde yüksek esneklik yanında etkili parti değişimi ve bakımı. R 35 yarı otomatik rotor iplik makinası iyi iplik kalitesi ve yüksek üretim için akıllı ve ekonomik bir çözümdür. 14-201 Karel Boněk Open End Ürün Yönetimi karel.bonek@rieter.com Jagadish Gujar Open End Ürün Yönetimi jagadish.gujar@rieter.com

LINK 65 /2014 5 PRODUCT NEWS Komple Rieter tesisi ile daha yüksek kârlılık Tüm makina parkını Rieter firmasından tedarik etmeye karar veren müşteriler, farklı tedarikçilerin makinalarını içeren iplik işletmeleriyle (karma makina parkı) kıyaslandığında daha düşük iplik maliyetlerinin avantajını yaşarlar. Marjinal gelir düşünüldüğünde, tamamen koordinasyon içinde olan komple Rieter sistemi için son derece olumlu bir genel görüntü ortaya çıkmaktadır. Tüm konvansiyonel eğirme sistemleri için balyadan ipliğe sistem tedarikçisi olarak, Rieter`in komple bir iplik işletmesinin iplik üretim maliyetlerinin hassas bir şekilde hesaplanmasını sağlayan benzersiz bir hesaplama aracı vardır. Böylece eğirme teknolojileri arasında ekonomikliğin kıyaslaması mümkün olmaktadır. Hangi teknolojinin istenilen uygulamalar için en uygun olduğu konusunda müşterilerimizin karar verme süreci, bu şekilde optimal ve tamamen tarafsız bir şekilde desteklenmektedir. Geliştirmede belirgin odak noktaları İplik üretim maliyetleri beş kategoriye ayrılmaktadır: telef, ücretler, enerji, kullanılan hammadde ve yatırım maliyetleri. Hazırlama prosesinin veya eğirme alanının düzenlenmesine bağlı olarak, iplik üretim maliyetlerinin dağılımı önemli farklılıklar göstermektedir (Şekil 1). Rieter, ilgili proses aşamalarında farklı geliştirme öncelikleri oluşturmaktadır. Örneğin, hazırlık aşamasında, telef uzaklaştırma potansiyel olarak en fazla tasarrufun yapılabileceği süreç olarak belirgin bir şekilde ön plana çıkmaktadır. Harman hallaçta iyileştirme, VARIOset temizleme karakteristiği ekranı aracılığıyla gerçekleşen seçici temizleme ile sağlanmaktadır. C 70 yüksek performanslı taraklarda, ön ve arka taraklama bölgelerindeki Q paketi daha iyi elyaf seçimi sağlamaktadır. Taraklama alanında, E 80`in yeni taraklama geometrisi tamamen yeni olanaklar sağlamaktadır. Seçeneklerden biri, sabit iplik kalitesi için belirgin şekilde azalmış teleftir. Bunun yanında, Rieter hazırlık üniteleri "karma tesisler" ile kıyaslandığında %5 kadar hammadde tasarrufu tamamen gerçekçidir. İplik makinalarının bulunduğu salonda, temel geliştirme hedefi, enerji gereksiniminde azalmadır. Böylece, örneğin, perfore kafesli benzersiz K 46 yoğunlaştırma sistemi, apron sistemine kıyasla %2 oranında enerji tasarrufu sağlamaktadır. Ayrıca, perfore apronlar gibi eskiyen parçaların düzenli olarak değişimi ortadan kalktığından bakım maliyetleri de azalmaktadır. Şekil 1 Hazırlık ve iplik eğirme alanındaki maliyet çeşitlerinin dağılımı tamamen farklıdır. Hazırlık ve iplikhanedeki iplik üretim maliyetlerinin dağılımı Hazırlık İplikhane VARIOline Tarak Cer Penye Penye Cer Fitil Kompakt iplik Bobin makinası hazırlık makinası makinası 3 % 24 % 15 % 38 % 7 % 51 % 9 % 9 % 11 % 33 % Telef İşçilik Enerji Ek masraflar Sermaye maliyetleri

6 LINK 65 /2014 PRODUCT NEWS Şekil 2 491 kg/saat, Ne 40, %100 pamuk kompakt iplik üretimi için komple bir Rieter tesisi. Karma tesis Rieter Delta Rieter Delta yatırım maliyetleri [Milyon CHF] --- --- + 1.1 Kompakt iplik makinası sayısı 18 16-2 Bir makinadaki iğ sayısı 1 680 1 824 + 8.5 % Enerji tüketimi (göreceli) 100 % 85 % - 15 % Cer makinasındaki kafa sayısı 1 2 Döküntü [%] 19 17-2 % Penye makinası sayısı 9 8-1 Penye bölümündeki kova çapı [mm] 600 1 000 Hrmanhallaç/tarak toplam telef [%] 8.0 7.1-0.9 % Tarak makinası sayısı 10 9-1 Şekil 3 491 kg/saatlik iplik üretimi için her iki iplik işletmesinin kıyaslaması. Karşılaştırmada iplik üretim maliyetleri İplik üretim maliyetleri [CHF/kg] 2,0 1.846 1.748-5 % Rieter avantajı 0.098 CHF/kg 1,5 1,0 0,5 0,0 Karma tesis Rieter Personel kaynaklarının artan bir şekilde kıtlaştığı zamanlarda, güvenilir, maliyeti düşük ve etkin otomasyon çözümleri gerekmektedir. Penye işleminde, vatka taşıma sistemleri ve ROBOlap otomatik ekleme sistemi, çalışma kolaylığını arttırmaktadır. Fitil makinası ve ring kompakt iplik makinası, SERVOtrail bobin taşıma sistemine bağladır. Otomasyon çözümlerinin yukarıda açıklanan ekonomik avantajları yanında, taşıma sistemlerinin de iplik kalitesi üzerine olumlu bir etkisi vardır. Ayrıca, Rieter, müşterilerine benzersiz 1 000 mm kova tasarımı sunmaktadır. Bu da hazırlık prosesinde kova hareketinde %40 lık bir azalma sağlamaktadır. İnkâr edilemez gerçekler Daha iyi bir değerlendirme için bu müşterilerin kârlılıkları özetlenerek sunulmaktadır. Somut bir pratik uygulama için, gömleklik amaçlı üretilen Ne 40 dokuma ipliğinin üretimi için kompakt iplik işletmesi örnek olarak alınmıştır (Şekil 2). Saatlik üretim miktarı 491 kg dır. Türkiye, işletmenin lokasyonu ve dolayısıyla maliyetlerin baz alındığı yer olarak seçilmiştir (maliyetler). "Karma" makinalara sahip rakip iplikhane tesisleri üç farklı makina tedarikçisinin mevcut ürün jenerasyonu makinaları ile donatılmıştır. İşletme koşullarında gerçekleştirilmiş çok sayıda karşılaştırmadan elde edilen veriler tabloda özetlenmiştir (Şekil 3). Telef Ek masraflar İşçilik Enerji (0.106 CHF/kWsaat) Sermaye maliyeti (%10 faiz oran) Şekil 4 Komple Rieter tesis ile %5 daha az üretim maliyetleri.

LINK 65 /2014 7 PRODUCT NEWS Şekil 5 Komple Rieter tesisi ile yatırımın geri dönüşü 3 yıldan daha kısadır. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0-1 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Süre [Yıl] 2 Karma tesis 3 Rieter İplik üretim maliyetleri [CHF/kg] 1.846 1.748 Saat olarak yıllık üretim süreci 8 520 8 520 Üretim [kg/saat] 491 491 Yıllık iplik üretim maliyetleri [CHF] 7 722 000 7 312 000 Komple Rieter tesisi ile yıllık kâr 410 000 CHF Tüm kullanım sürecinde 5 milyon CHF'den daha fazla marjinal gelir Yıllık iplik üretim maliyetleri yatırım / de-yatırım dahil [milyon CHF] Rakip Komple Rieter tesisi Rieter ile ek marjinal gelir Yatırımın geri dönüşü-delta < 3 yıl 4 11 12 13 14 6 5 4 3 2 1 0-1 Ek marjinal gelir (toplam) [milyon CHF] 1 Delta yatırım maliyetleri (1. yıl): -1.1 milyon CHF 2 Amortisman sürecinde Ek marjinal gelir (1-10 yıllar): 4.1 milyon CHF 3 Amortisman periyodu sonrası ek marjinal gelir (11-14.yıllar): 2.0 milyon CHF 4 İkinci el pazarında Rieter makinaları için "yüksek fiyat" (14 yıl) 0.5 milyon CHF Tüm Rieter tesisi ile ek marjinal gelir 5.5 milyon CHF daha fazla yatırım giderleri, 3 yıldan daha kısa sürede dengelenecektir (Şekil 5). Rieter ile artan karlılık Bu tablo, tüm üretim süresi düşünüldüğünde çok daha ilginç olmaktadır. Pratik örneğimizde, bu süre 14 yıl olarak belirlenmiştir. Daha iyi hammadde kullanımı, daha düşük enerji tüketimi ve azalan personel gereksinimleri sayesinde, komple Rieter tesisi, 5 milyon CHF`nin üzerinde ilave bir gelir sağlamaktadır (Şekil 6). Önemli olan her şeyin maddi karşılığı yoktur Ekonomik kazançların yanında, komple bir Rieter tesisi, aşağıdaki önemli avantajları da sağlamaktadır: Tüm sorunlarda bir iş ortağı (satış, servis, yedek parça, teknolojik destek gibi). Optimal eğirme sistemleri için tamamen bağımsız tavsiyeler. Müşterinin bireysel koşullarına uygun ekonomik uygulamalar. Balyadan ipliğe kadar eğirme testleri. Tek bir kaynaktan tüm proses aşamaları için teknolojik destek. İplik pazarlama desteği. Etkileyici finansal çözümler. Bir sonraki Link dergisinde, ring, rotor makinalarına karşı hava jetli iplik makinalarından oluşan tesislerin analog kıyaslamasının yapılması planlanmaktadır. 14-202 Şekil 6 Kompakt iplik üretimi için komple Rieter tesisi, rakip firmaların karma tesisleriyle kıyaslandığında tüm kullanım ömrü boyunca 5 milyon CHF daha fazla katkı payı sağlamaktadır. Daha düşük iplik üretim maliyetleri Uygulanabilir iplik üretim maliyetlerinin hesaplaması, komple Rieter tesisi lehinde %5`lik bir fark ile sonuçlanmaktadır (Şekil 4). Bu tasarruf, yıllık olarak düşünüldüğünde, yıllık 400 000 CHF`den daha fazla ek bir marjinal gelir demektir. Dolayısıyla Rieter komple çözümü için yapılacak 1.1 milyon CHF`lik Alexander Stampfer Ürün yönetim müdürü alexander.stampfer@rieter.com

8 LINK 65 /2014 PARTS Rieter müşterileri için değerli hizmetler Rieter`de Yedek parça ve Hizmetler, sadece yedek parça satışını değil aynı zamanda iplik işletmesinde olabilecek en yüksek verimliliğin sağlanması için makinaların servisini de kapsamaktadır. Verimliliğin sağlanması için, Rieter müşterilerine çok değerli hizmetler sunmaktadır. iplik işletmesinin zamanında çalışmaya başlamasını sağlar. Diğer rakiplerle kıyaslandığında, komple bir Rieter tesisinin montajı, ortalama dört haftadan daha kısa sürer. Dünya çapında müşteri servisi ve teknik destek Rieter müşteri hizmeti, dünya çapında bir ağla organize edilmiştir. Pek çok ülkede, Rieter uzmanları bölgesel olarak yerleşmiştir. Kültürel yapıya alışkındırlar, yöresel dili konuşurlar ve müşterilerin gereksinimlerini iyi tanırlar. Böylece müşteriler kendi bölgeleri içerinde hizmet almanın avantajını yaşarlar. Devreye alma Montaj Modernizasyon ve modifikasyon Müşteri servisi Müşteriler yeni prosesler, ham madde kullanımı veya iplik üretimine ilgi duyarlarsa, Rieter SpinCenter`da test yaptırma olanağına sahiptirler. Müşteriler, Rieter teknolojistlerinin kapsamlı bilgi birikiminden yararlanır ve iplik işletmelerinde uygulamaya koymak için tüm test sonuçlarını ve önerilerini alırlar. Yedek parça servisi Proje geliştirme Elektronik tamir servisi Müşteri eğitimi Teknolojik destek Bakım denetim Personel ve yöneticiler için müşteri eğitimleri Rieter, sadece kendi uzmanlarının sürekli eğitimlerine önem vermemekte aynı zamanda personel ve yöneticilerin eğitimlerini de önemsemektedir. Eğitimler, Rieter`in kendi modern iplik üretim ve eğitim merkezlerinde veya direkt olarak müşterilerin iplik işletmelerinde gerçekleştirilmektedir. Müşteri eğitimi sürecinde, Rieter uzun yıllar kazandığı uzmanlığı ve mevcut bilgi birikimini müşterinin proseslerini sürekli optimize etmesi ve makina performanslarını arttırmalarını sağlamak için sunmaktadır. Yedek parçalara yapılan harcama azalır. Böylece müşteriler üretim maliyetlerini önemli ölçüde azaltır. Şekil 1 Rieter yedek parça ve servis tarafından sağlanan hizmetlere genel bakış. Rieter`den ürün satın alan müşteriler, sadece yüksek verimlilikte çalışan makinaların avantajından değil aynı zamanda kapsamlı servis hizmetinden yararlanırlar (Şekil 1). Şekil 2 Eğitilmiş personel üretim maliyetlerini azaltır. Uzmanlar tarafından montaj ve devreye alma Ön montajı yapılmış makinalar ve iyi eğitilmiş montaj ekibi ile makinalar müşterinin işletmesinde olabilecek en kısa sürede monte edilir. Devreye alma çok kısa sürede gerçekleşir. Tüm montaj ve teslimat sırasında, bir Rieter uzmanı müşterinin hizmetindedir. Montaj, devreye alma ve makinaların müşteriye ulaştırılmasında sorumluluğu alırlar. Böylece, Rieter,

LINK 65 /2014 9 PARTS Şekil 3 Elektronik bakım merkezi de özel olarak geliştirilen test imkânları ile destek sağlamaktadır. Elektronik tamir servisi, yedek parça desteği Rieter`in dünya çapındaki bölgesel elektronik tamir servisleri, elektronik servis personelinin acil bir durumda müşteriyle hızlı bir şekilde irtibat kurmasını garanti etmektedir. Bir makina hatasında, müşteriye yedek ekipman ile kısmen yardım edilebilir. Acil durumlar için ayrıca çok geniş çaplı yedek parça stoğu da mevcuttur. Böylece müşteriler kısa süreli duruşlardan kar ederler. Yedek parça açısından, Rieter müşterileri parçaların mevcudiyetine bağlı olarak kısa süreli olarak değil çok daha uzun süreli olarak yararlanabilirler. Rieter, en azından 10 yıl garanti vermektedir. Modernizasyon ve Retrofitle üretim maliyetlerinde azalma Ayrıca, Rieter daha eski makina jenerasyonları için de kendi yeniliklerini geliştirmektedir. Bu yeniliklerle, mevcut makina parkları modernize edilebilmekte, üretim performansı arttırılabilmekte ve özel modifikasyonlarla maliyetler azaltılabilmektedir. İlgi çeken iyileştirmeler, ring iplik makinaları için ECOrized enerji tasarruf modernizasyonu, harman hallaçta mıknatıs arkı ile yabancı metal parçalarının güvenli olarak uzaklaştırılması, ayrıca penye makinaları için revizyon paketleridir. Değer her zaman çok kısa amortisman süreleriyle sağlanmaktadır. Önerilerimiz sormak için hiç tereddüt etmeyin. 14-203 İş optimizasyonu, bakım önerileri Rieter müşterilerinin makina parkını düzenli ve kapsamlı bir şekilde uzmanlaşmış bir servis ekibine test ettirme olanakları vardır. Müşterilerin iplik işletmelerindeki çalışma prosesi kapsamlı olarak incelenmekte ve optimize etmek için önerilerde bulunulmaktadır. Ayrıca, bakım işlerinin gerçekleştirilmesi için de öneriler yapılmaktadır. Bu bireysel kontroller için, profesyonel servis mühendisleri mevcuttur. Urs Tschanz Yedek Parça Satış Destek Müdürü urs.tschanz@rieter.com

10 LINK 65 /2014 EVENT Changzhou Çin`de yeni SpinCentre 2007`den beri, Rieter Çin`de müşterilerine kapsamlı bir teknolojik destek sunmaktadır. Changzhou`da ki SpinCentre'nin ek binaları açılmak üzeredir. Changzhou Çin (Şekil 1) ve Winterthur İsviçre deki SpinCentre ile Rieter, müşterileri için çeşitli önemli teknolojik işleri gerçekleştirmektedir. "SpinCentre" tanımlamasının ardında müşterilerin kısa ve uzun dönemde karşılanması gereken gereksinimlerini yerine getirmek üzere dört fonsiyon gizlidir. Müşteri Eğirme testleri Müşteri eğirme testleri, müşterilere ham maddeleri ile elde edebilecekleri iplik kalitesini ve verimliliği göstermektedir. Bu kanıtlar ve edinilen bilgiler, ulaşılabilecek değerler hakkında kesinlik kazandığından karar vermeyi destekler. Müşterilerin beklentilerini karşılamak için, en son makina ve prosesler yanında, optimal koşullar, tüm olabilecek mevcut teknolojiler, kontrollü klima koşulları, ham madde ve iplik testleri için uygun bir laboratuarda gereklidir. Elbette ki bu, profesyonel ve koordineli bir teknoloji takımı ve tüm teknoloji bölümlerinin sinerjisini birlikte kullanmayı gerektirmektedir. En son aşamadaki sonuçların açıkça görüntülendiği ve sunulduğu müşteri iplik eğirme test raporu, sonraki tartışma ve kararların temelini oluşturmaktadır. Makinaların ve proseslerin sunulması Yeni makinalarda gerçekleştirilen müşteri iplik eğrime testleri, müşterilere test prosesine direkt olarak katılma ve ayarlama opsiyonları ve bunların yanı sıra, yeni makinaların esnekliği ve proses sonuçları hakkında genel bir fikir sahibi olma imkânı sunmaktadır. Bu olanaktan yararlanıldığında Rieter çok memnun olmaktadır. Testlere müşterilerin dahil olması çok değerli tartışmaların yapılmasını ve güvenin oluşmasını sağlamaktadır. Makinaların geliştirilmesi ve optimizasyonu için proses analizi Rieter, Elyaf açma vef temizleme işleminden şu anda pazarda yer alan dört eğirme prosesi ile iplik üretimi- Şekil 1 Changzhou Çin`deki yeni Spin Centre Rieter müşterilerine kapsamlı bir teknolojik destek vermektedir.

LINK 65 /2014 11 EVENT Makina eğitimi Makina kursları ve eğitimler, ya müşterilerin kendi işletmelerinde uygulamalı olarak ya da Rieter`de gerçekleştirilmektedir. Ülke bazında makina kursları düzenlenmesi durumunda, bu kurslar gelecekte Changzhou`daki yeni SpinCentre de daha sık gerçekleştirilecektir. Makinaların teknolojik içerikleri ve optimal ayarları ile ilgili bilgilerin kombinasyonu, kalite ve verimlilikte en iyi fayda elde edilmesini sağlamaktadır. SpinCentre ler arasında işbirliği ve örgütlenme Winterthur`da ki modern SpinCenter ve Changzhou`da ki yeni SpinCentre birlikte yakın bir işbirliği içinde çalışmaktadır. Burada, Dahili Teknoloji Bilgi Sistemi (ITS) önemli bir ön koşuldur. Veri ve bulguların kolayca değişimine olanak sağlamaktadır. Ayrıca, sistem, yıllardır gerçekleştirilen testlerin analizi sayesinde teknik etkileşimlerin gösterilmesine de imkân vermektedir. Hedef Çin Changzhou`da ki SpinCentre nin genişletilmiş ve yeni yapısı, müşterilerimize aşağıda kısaca özetlenen başlıklar halinde daha kapsamlı destek verilmesini sağlamaktadır: ne kadar komple bir eğirme prosesi geliştirmektedir. Bu da bizim proses aşamaları ve uygulamalara göre son eğirme prosesi ile ilgili öneriler geliştirmemize olanak sağlamaktadır. Doğal olarak yeni ham madde ve ham madde karışımlarına da uygulanabilir. Burada, müşterilerimiz için hangi olanaklar ve olasılıkların olduğu gösterilmektedir. Amaç, karar vermelerinde müşterileri olabildiğince desteklemektir. Proses analiz testleri ile öneriler için kaynak ve ipliğin sonraki işlenmelerine kadarki tüm eğirme prosesi boyunca daha fazla makina gelişimi sağlanmaktadır. Sonuçta gerçekleştirilen testlerden elde edilen tüm bu bulgular direkt ya da endirekt olarak makina geliştirmede müşterilere fayda sağlamaktadır. Kalite ve verimlilik için optimal dengenin belirlenmesi. Tavsiye ve öneriler. Makinaların daha fazla geliştirilmesi. Makina kursları. Rieter ziyaretlerinizi beklemektedir. Harald Schwippl SYS Teknoloji Müdürü harald.schwippl@rieter.com 14-204

12 LINK 65 /2014 EVENT Şanghay`da Başarılı ITMA Asya + CITME 2014 Fuarı Çok sayıda müşteri ve çeşitli faaliyet alanlarından ve ülkelerden tekstille ilgilenenler, Rieter standında çok çeşitli yenilikler ve öne çıkan gelişmeler hakkında bilgi topladılar. Heyecan verici tartışmalar yapıldı ve ilginç projeler tartışıldı. 16-20 Haziran 2014 tarihleri arasında, ITMA Asya + CITME 2014 Şanghay, Çin`de gerçekleştirildi. 4 eğirme sisteminin yetkinlikleri Rieter standında sergilendi. Bir iplik işletmesinin başarılı bir şekilde çalışması için, finansal bilgi birikimi, iplik işletmesi planlaması, doğru teknolojik parçaların kullanılması, doğru eğirme prosesinin seçimi ve diğer faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Ziyaretçiler, tam bir profesyonel uzmanlık gerektiren bu konuda Rieter'e güvenebileceklerine ikna oldular. Fuarda öne çıkanlar 1.5 m genişliğindeki C 70 tarak makinası, SB-D 22 çift kafalı cer makinası, kullanıma hazır R 60 tamamen otomatik rotor iplik makinası yanında çeşitli iplikleri fuarda fiili olarak üreten yeni jenerasyon J 20 hava jetli iplik makinası büyük ilgi topladı. Yedek parça ve servisler yanında pek çok tekstil uygulamalarını içeren teknoloji köşesi de ziyaretçiler için ilgi çekici alanlardı. Heyecanlı tartışmalar Tartışmaların odağında, emiş borusu ECOrized, 4 iplik eğirme teknolojisi, yedek parçalar ve modernizasyonun yanı sıra otomasyon gibi Rieter`in enerji tasarruf çözümleri yer alıyordu. İlginç gösteriler sayesinde, yenilikler direkt olarak ilgili model ve çalışan makina üzerinde tartışılabildi. Rieter ekibi tüm ziyaretçilerine teşekkür etmektedir. 14-205 Huang Wei Pazarlama Müdürü wei.huang@rieter.com

LINK 65 /2014 13 EVENT

14 LINK 65 /2014 MARKETS & TRENDS ABD Batan bir sanayiden parlayan bir sanayiye Son yüzyılda, ABD tekstil sanayi, ülke içinde çok güçlü endüstriyel gelişmelere imza atmıştır. Ancak son yıllarda, ABD tekstil sanayinin önemi çeşitli sebeplerden dolayı düşmüştür. 2010`dan beri, çok eski tekstil işletmeleri, teknik ve teknolojik açılardan öncülük edecek işler sergilemişlerdir. Open end iplikçilik ve hava jetli iplikçilik teknolojilerine yapılan yüksek yatırımlar belirgin bir tırmanış eğilimindedir. Global rekabet, çeşitli faktörlere bağlıdır. Son birkaç yılda, bir üretim bölgesi olarak ABD`nin lehine pek çok faktör değişmiştir, Bunlara, enerji maliyetleri ve uygunluğu, otomasyon sayesinde iş gücü maliyetlerinde önemli azalma, ABD dolarının devalüasyonu, sosyal ve politik stabilite, sermaye ve iyi lojistik koşulların mevcudiyeti yanında hükümetin kaynak sağlama programları örnek olarak gösterilebilir. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşmasının gücü, tüketici tercihleri, yukarıda açıklanan ticari faktörlerdeki değişiklik ve son olarak ABD'nin dünya çapında bilinen pamuk pazarında önde gelen bir ülke olması gerçeği ABD tekstil sanayinde canlanmaya yol açmıştır. NAFTA 1994 ABD, Meksika ve Kanada arasında ticari anlaşma. CAFTA 2004/2009 ABD nin ulusal ekonomisi ve Orta Amerika ülkeleri Costa Rica, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua ekonomileri arasında bağlantılar. Serbest Ticaret Anlaşması Şili, Peru, Panama, Kolombiya ve diğerleri ile yapılan ticaret anlaşması. Son on yılda, ABD`deki tekstil üretimi, pek çokları tarafından Çöküş halinde sektör olarak ifade edilmiştir. ABD tekstil sanayinin önemi, genel ekonomik durum, savaş ve savaş sonrası dönemler, petrol krizi ve enflasyon, pamuk hasatındaki dalgalanmalar, uluslararası rekabet yanında moda eğilimleri gibi çeşitli faktörler nedeniyle azalmıştır. 2005`de Çoklu Lif Antlaşması (MFA)`nin bitmesi ve Çin`deki hızlı büyüme, özellikle dokuma ve örme işletmelerinde tekstil firmalarının pek çok yönden zor durumda kalmasına neden olmuştur. Günümüzde, çeşitli ticaret anlaşmaları ve geçekleştirilen lobilerle önemli bir canlanma olduğu görülmektedir (Şekil 1). Trans Pasifik Ortaklığı (TPP) 2008 2008 den beri müzakere halindedir. ABD, Avustralya, Brunei, Şili, Malezya, Yeni Zelanda, Peru, Singapur, Vietnam, aynı zamanda Kanada ve Meksika arasında sınırların açılmasının sağlanması. Moda döngüleri kısa moda döngüleri, daha kısa tedarik yollarını gerektirmektedir. Made in USA müşteri tercihi Lokal olarak üretilen ürünler gittikçe artan bir şekilde tercih edilmektedir Birçok tekstil firması zaten bu trendden yararlanmaktadır Şekil 1 ABD tekstil sanayinin canlanmasına katkı sağlayan ticari anlaşmalar ve kaynak programları.

LINK 65 /2014 15 MARKETS & TRENDS 1 kg Ne 20 open end ipliği için üretim maliyetleri Bir kg ipliğin ABD$ olarak fiyatı 4 3.5 3 2.5 2 1.2 1 0.5 2.47 3.70 3.22 2.77 2.21 2.32 2.30 2.12 Hammadde ile birlikte dünya ortalaması 2.64 ABD$/kg Hammadde olmaksızın dünya ortalaması 0.70 ABD$/kg 0 Brezilya Çin Mısır Hindistan İtalya Kore Türkiye ABD Kaynak: Rieter SPICA değelendirmesi, 06.2013 Telef İşçilik Enerji Diğer masraflar Amortisman Faiz Hammadde Şekil 2 Pamuk fiyatının küresel rekabet üzerinde büyük etkisi vardır. Küresel rekabetçi iplik üretim maliyetleri ile ABD maliyetler içinde ham pamuk maliyetinin çok büyük bir kısmı oluşturduğunu göstermektedir. Bölgesel mevcudiyet ve bölge pamuğunun rekabetçi fiyatı mükemmel avantajlardır. Ham madde dışında Ne 20 open end ipliğinin dünya çapındaki ortalama iplik üretim maliyeti kilogram başına 70 ABD cent tir. ABD, 66 ABD cent ile dünya ortalamasının altındadır. Bu hesaba pamuk fiyatı da dahil edilirse, ABD, Hindistan`dan sonra en ekonomik üretim bölgesi olmaktadır. Bir kilogram ipliğin dünya ortalaması fiyatı 2.64 ABD dolarıdır. Üretimde maliyeti oluşturan temel faktörlerin ABD`de önümüzdeki bir kaç yıl sabit kalması beklenirken, düşük ücretlerin söz konusu olduğu ülkelerde şimdiden ücretlerin önemli ölçüde arttığı görülmektedir. Maliyetler tüm üretim zincirine bağlıdır ABD`da iplik üretiminin avantajı, sadece düşük üretim maliyetlerinde değil aynı zamanda tüm üretim zincirindedir. ABD`de üretilen pamuk liflerinin %50`si Çin ve Asya ya ihraç edilmektedir. Lifler, başlıca hazır giyim ya da ev tekstil olarak geri dönmektedir. Tüm üretim zincirinin maliyetlerinin toplanması, ham pamuk maliyetleri ile başlamakta buna, ihracat vergileri ve pamuğun taşıma maliyetler, iplik işletmesinde, dokuma ve örme birimlerinde üretim maliyetleri, terbiye işleminin yanı sıra giysi üretim maliyetleri eklenmektedir. Bitmiş tekstil ürününe katma değeri tekstil firmasının kârını oluşturmaktadır. Toplamda, geri dönüş taşıma maliyetleri ve ihracat vergileri, ABD`e ulaşan ürününün maliyetini belirlemektedir. Şekil 3`de olası global dağıtım zincirinin senaryoları verilmektedir. Seneryolarda planlar çok genelleştirilmiş olup sadece trendleri göstermektedir. Özet son derece açıktır. Birinci ve ikinci durumun kıyaslaması, Çin`e sonraki işlemler için pamuk yerine iplik gönderilmesinin daha ucuz olduğunu göstermektedir. Sebebi ise pamuktaki yüksek ithalat vergileridir. Durum 3, bu açıdan en iyisi olarak görülmektedir bu seneryoda daha sonra bitmiş ürünü ABD`e yeniden ithal etmek için ABD pamuğunu diğer Asya ülkelerine gönderilmesi söz konusu olmaktadır.

16 LINK 65 /2014 MARKETS & TRENDS ABD'de katma değer zinciri sürecinde bir tekstil maliyeti 1 Çin'e pamuk sevkedilip, bitmiş tekstil ürünü olarak geri dönüş 2.1 0.9 0.4 1.1 0.6 4.6 3.6 13.3 0.8 2.0 16.1 2 çin'e iplik olarak gönderilip bitmiş ürün olarak geri dönüş 3 Asya'ya pamuk sevkedilip bitmiş ürün olarak geri dönüş 4 Asya'ya iplik sevkedilip bitmiş ürün olarak geri dönüş 5 Latin Amerika'ya pamuk sevkedilip, bitmiş ürün olarak geri dönüş 6 Latin Amerika'ya iplik olarak sevkedilip, bitmiş ürün olarak geri dönüş 2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 Hammadde 0.2 0.0 0.2 0.1 0.3 ithalat vergileri 0.4 0.5 0.5 0.7 0.7 Transport maliyetleri 1.2 1.1 1.2 1.2 1.2 0.6 0.6 0.6 0.8 0.8 Eğirme Dokuma / örme maliyetleri maliyetleri 4.6 4.4 4.4 10.1 10.1 Terbiye / giysi üretim maliyetleri 3.6 3.6 3.6 3.6 3.6 Kâr 12.7 12.3 12.6 18.6 18.8 Bitmiş ürünün değeri 0.8 0.8 0.8 0.6 0.6 Transport maliyetleri 1.9 1.8 1.9 2.8 2.8 İthalat vergileri 15.4 14.9 15.3 22.0 22.2 Teslim Maliyeti Etkin maliyetler bu genel tanımlamalardan ülkesine, fiili maliyetlere ve arz ilişkilerine bağlı olarak sapabilir. Kaynak: Rieter GPCP çalışması, 06.2013 Şekil 3 Verilen örnekte, iş modeline göre 1 kg`lık tekstil ürününün teslimat maliyeti önemli farklılık göstermektedir: ABD iplik işletmelerinin Asya da ortalama rekabet gücü açıkça görülmektedir. ABD iplik endüstrisi Sevk edilen iğ eşdeğeri* [1 000 iğ] 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Rotor 3 119 2 859 2 415 2 479 2007 2008 2009 2010 2011 3 500 2 486 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 242 234 216 247 269 Hava jetli iplikçilik Ring, kompakt 0 Kurulu iğ eşdeğeri [1 000 iğ] ABD iplik işletmesi sayısı Kaynak. Rieter GPDC çalışması, 06.2013, Rieter 1-1 * faktör. Ring, kompakt 1, Rotor 5.2, hava jetli iplikçilik 20 Durum 4, durum 3 göre üretim zincirinde çok az daha yüksek üretim maliyetleri göstermektedir. Bu durumda, bitmiş ipliği diğer Asya ülkelerine sonraki işlemler için ihraç etmek daha avantajlıdır. Durum 5 ve durum 6, en yüksek maliyetleri göstermektedir. Yapılan varsayımlar altında, ABD pamuğunun sonraki prosesler için Meksika gibi Latin Amerika ülkelerine göndermeye değmeyeceği görülmektedir. Sonuç, mevcut maliyetler ve özel durumlar için farklılıklar görülebilmektedir. Ayrıca burada dikkate alınmayan pazara ulaşma ve tedarik zincirindeki yatırım taahhütleridir. Asya `da ücretler ve Latin Amerika`da verimlilik artarsa, bitmiş ürüne kadar olan üretim zincirini bu ülkelerde tamamlanacak şekilde, ABD pamuğunu ve iplikleri Latin Amerika`ya ihraç etmek çok daha ilginç olacaktır. kurulu iğ eşdeğerleri [1 000 iğ] İplik işletmesi sayısı Şekil 4 Günümüzde, krizden önceye göre çok daha fazla iplik işletmesi vardır. İplik üretim kapasiteleri artmaya devam etmektedir.

LINK 65 /2014 17 MARKETS & TRENDS ABD iplik ithalatı İthal edilen iplik [milyon ton] 0.25 1.40 1.20 0.20 1.00 0.15 0.16 0.80 0.14 0.14 0.14 0.10 0.13 0.12 0.60 0.40 0.05 0.20 0.07 0.06 0.05 0.03 0.04 0.03 0.00 0.00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: Rieter GPCP çalışması, 06.2013 Filament iplik Pamuk ipliği Tüketilen kesikli elyaf Şekil 5 ABD iplik ithalatı, ulusal iplik sanayi lehine azalmaktadır. Tüketilen kesikli elyaf [milyon ton] ABD tekstil sanayine yüksek yatırım 2007'den 2009 a kadar, ABD iplik işletmelerinin %10 nu kapatılmıştır. Aynı süreç içerisinde, eğirme kapasitesi %30 kadar düşmüştür. 2009 dan beri, Pazar yeniden kendine gelmiş ve iplik işletmeleri yeniden açılmıştır. Eğirme kapasiteleri yeniden artmaktadır (Şekil 4). Yaklaşık 300 iplik işletmesinde tüm kısa elyaf iplik makinaları Rieter`dir. 2013 ve 2014 de yapılan en son yatırımların nerdeyse tamamı tüm sistemleriyle Rieter`e aittir. Genellikle yenileme ya da tamamlama yatırımlarıdır. 2013 den beri, yatırımların miktarı 100 000 iğe denk gelmektedir. Bu iplik eğirme sistemlerinin yıllık yaklaşık 40 000 ton iplik üretim kapasitesi vardır. ABD iplik ihracatı dünyayı yakalıyor 2012 de, ABD 0.13 milyon ton filament iplik ve 0.03 milyon ton pamuk ipliği ithal etmiştir (Şekil 5). Genel olarak filament iplik ithal edilmiştir. ABD iplik ihracatı 0.70 1.40 Öncelikle, pamuk ipliği ihraç edilmiştir. 2007 2012 (dalgalanmalara göre ayarlanmış) ihracatı %14 kadar artmıştır (Şekil 6). İhraç edlen iplik [milyon ton] 0.60 0.50 0.40 0.30 0.20 0.10 0.14 0.36 0.13 0.38 0.09 0.34 0.12 0.41 0.12 0.47 0.12 0.41 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 Tüketilen kesikli elyaf [milyon ton] ABD`de ki bu önemli gelişme ile Batan sanayi, tekrar Parlayan sanayi haline dönmüştür. 14-206 0.00 0.00 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: Rieter GPCD çalışması, 06.2013 Filament iplik Pamuk ipliği Tüketilen kesikli elyaf Şekil 6 ABD iplik ihracatı artmaktadır. ABD ipliği, ilgi çekici yabancı ticari üründür. Iris Biermann Kıdemli Pazarlama müdürü iris.biermann@rieter.com

18 LINK 65 /2014 MARKETS & TRENDS İplik Uygulamaları hakkında bilgiler karar vermeye yardımcı olur Belirli uygulamalar için ipliklerin uygunluğunu değerlendirilebilmek amacıyla, pazarda bulunan dört iplik çeşidinin de birbirinden ayrılması gerekmektedir. Rieter iplik segmentasyon modeli, çeşitli tekstil uygulamaları için gereksinimlerle ilişkilendirerek ring, kompakt, rotor ve hava jetli iplikleri dikkate almaktadır. *iğ denkliği = kurulu kapasite x verimlilik faktörü. 230 milyon iğ, dünya çapında 7 milyar insan için günlük iplik üretimine denk gelmektedir*. %75 i devamlı olarak kullanılan, dünya çapında 300 milyon iğ vardır. Günümüzde, ipliklerin %2 si hava jetli sistemle, %8 i kompakt, %14 ü rotor ve %76 sı ring iplik sistemi ile üretilmektedir. Buradaki bilgiler Rieter`in içsel istatistikleri yanında ITMF 2012 (Uluslararası Tekstil Üreticileri Federasyonu) verilerine dayanmaktadır. Eğer iplikler belirli uygulamalar açısından değerlendirilecek olursa, her bir ipliğin potansiyel miktarları Rieter segmentasyon modeli içerisinde türetilebilir. Bir diğer deyişle, söz konusu uygulamalar için optimum iplik özellikleri göz önünde bulundurulduğunda, her bir çeşit iplikten ne kadar üretileceği hakkında bir fikir elde edilebilir. Rieter segmentasyon modelinin konservatif potansiyel analizi, kompakt ve hava jetli ipliklerin artış potansiyelini gösterir. Bu açıdan Rieter, bu büyümenin ring iplikçilik sektörü için dezavantaj olacağını beklemektedir. Penye işlemi sayesinde en üst kalite Dünya çapında tüm stapel elyaf ipliklerin yaklaşık %20'si penye ipliktir. Daha kesin olarak, tüm kompakt ipliklerin %60 dan fazlası ve tüm ring ipliklerin %30 u penyedir. Open end iplikler pratik olarak penye işleminden geçmez. Hava jetli iplikler %25 oranında penye işleminden geçmiş ham maddeden üretilmiştir (Şekil 1). Şekil 1 Dünya çapındaki tüm kısa elyaf ipliklerinin yaklaşık %20si penye ipliktir. İplik üretiminin gidiş yönü Şu anda yıllık yaklaşık 46 milyon ton kısa elyaf iplik üretilmektedir. 27 milyon ton ring, 15 milyon ton open end, 3 milyon ton kompakt iplik ve şu an için 1 milyon ton hava jetli iplik üretilmektedir. Teknolojik olarak, ince iplik numaraları kalın materyallere göre penye işlemine daha fazla ihtiyaç duymaktadır. İnce ipliklerde enine kesitteki düşük lif sayısı, daha yüksek iplik kopuşları nedeniyle kritik bir işlenebilirliğe neden olmaktadır. Temizlenerek taranmış ve oldukça paralelleştirilmiş liflerle eğirme limiti yükseltilebilir. Her bir iplik teknolojisi tipi için elyaf hazırlığının fiili dağılımı yılda 1 000 ton 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 Ring Compact Rotor Air-jet Karışımlar hala önde gitmektedir 2010/2011 krizinde, yüksek pamuk fiyatları nedeniyle, iplik işletmelerinin, özellikle karışım ipliklerde sentetik elyaf oranlarını arttırdığı gözlemlenmiştir. Karışım oranlarının böyle yüksek bir seviyede kalacağı tahmin edilmiştir. PCI (PCI Danışmanlık Grubu, UK) tahminleri değerlendirildiğinde, sentetik lif miktarının uzun dönemde sabitlenmesi beklenmektedir. Tekstil lifleri arasında pamuğun oranı yeniden %28'e artmalıdır (Şekil 2). Kaynak: PCI 2012, Rieter segmentasyon modeli, 46 milyon ton iplik Karde Penye

LINK 65 /2014 19 MARKETS & TRENDS Elyaf tüketiminin dünyadaki gelişimi 1 000 ton elyaf 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000 Pamuk 0 2000 2003 Yün 2006 2009 2012 2015 2018 2021 Suni ve sentetik kesikli elyaf Her bir eğirme teknolojisi için hammadde dağılımı 2024 2027 Filament 2030 40 % 35 % 30 % 25 % 20 % 15 % 10 % 5 % 0 Kaynak: PCI 2012 Tüm liflerin pamuğa oranı [%] Tüm liflerin sni ve sentetik liflere oranı [%] Şekil 2 PCI, pamuğun toplam liflere oranının yeniden artacağını, sentetik lif oranının da %25e sabitleneceğini öngörmektedir. Lif materyalinin dağılımı, ring iplikçiliğin, tüm ham maddelerin kullanılabildiği en esnek üretim olduğu, ardından open end iplikçiliğin olduğunu göstermektedir. Kompakt iplikçilik, sentetik sektöründe yoğun olarak kullanılmaz ve hava jetli iplikler de başlıca selülozik lifler, pamuk ve karışımlarından üretilirler. Tekstil kumaşlarındaki karışımlar iki yöntemle uygulanmaktadır: kumaş tasarımının kendisiyle iplik karışımı veya kumaşın üretiminde kullanılan ipliklerin baştan karışım liflerle üretilmesi. Olası durumların analizi, çeşitli tekstil uygulamalarının gereksinimleri olarak, sentetik ve selülozik liflerin karıştırılmasının kumaş özelliklerinde yüksek uyumluluk sağladığını göstermiştir. Open end iplikçiliğindeki yüksek lif karışım oranı, geri dönüşüm liflerinin eklenmesindendir. Lifler proses teleflerinden veya kullanılmış tekstillerin geri dönüşümünden gelmektedir. Rieter`in tüm analizlerinden çıkarılan bu sonuçlar, pazardaki dört iplik çeşidinin nasıl farklı perspektiflere sahip olduğunu göstermektedir. 14-207 25 000 20 000 Yılda 1 000 ton 15 000 10 000 5 000 0 Pamuk Suni ve sentetik elyaf Selilozik elyaf Karışımlar Diğerleri Kaynak: PCI 2012, Rieter segmentasyon modeli, 64 milyon ton iplik Ring Kompakt Rotor Air-jet Şekil 3 4 iplik çeşidinde ham madde dağılımı. Iris Biermann Kıdemli Pazarlama müdürü iris.biermann@rieter.com

20 LINK 65 /2014 TECHNOLOGY Polyester-Viskon karışım ile yüksek performanslı open end iplikçilik Polyesterden (PES) üretilen ipliklerin önemi, open end iplikçiliğinde de çeşitli sebeplerden dolayı gittikçe artmaktadır. Daha yüksek lif mukavemeti, Polyesterden üretilen ipliklerin viskon (CV) ipliklere göre daha düşük bir bükümle aynı mukavemetin elde etmesini sağlamaktadır. Daha az büküm, daha düşük rotor hızlarında, daha yüksek üretim hızlarına ulaşılması demektir, bu da daha enerji etkin bir üretim sağlamaktadır. Şekil 1 PES-CV karışımları makul materyal maliyetleri ile modaya uygun ürünlerin üretilmesini sağlar. %100 viskon ve %100 pamukla kıyaslandığında, PES karışımları hammadde maliyetlerinde tasarruf sağlayabilir. Ayrıca, kumaş yumuşaktır ve %100 viskona benzer tuşeye sahiptir. PES karışımlı son ürünler, iyi sürtünme mukavemeti, kolay bakım ve iyi buruşmazlık özelliğine sahiptirler. Aynı karışımlar ring ve hava jetli iplik makinalarında de kullanılır. R 60 teknolojisinin avantajları PES-CV karışımları eğrilirken, R 60 otomatik open end iplik makinası belirli avantajlar sunmaktadır: S 60 eğirme kutusunun daha yüksek eğirme stabilitesi, R 60 da daha düşük bükümlü bir iplik üretilmesini sağlar. Sonuçta, rotor hızı artmadan daha düşük iplik bükümü sayesinde üretim hızı artmakta, bu da üretim kazançlarını garantilemektedir. Aynı zamanda, 1 kilogram iplik üretimi için gereken enerji tüketimi azalmaktadır. S 60 eğirme kutusunda kullanılan düze soğutma teknolojisi, düzenin yüzey sıcaklığını yaklaşık 10 C azaltmaktadır. Bu da yüksek performanslı çalışma sırasında çok yüksek sıcaklıklar nedeniyle PES lifinin zarar görme riskini azaltmaktadır. Şanghay`da ki ITMA Asya + CITME sırasında, R 60 open end iplik makinasınin bir tarafında, PES-CV (65/35) karışımı üretilmekteydi ve bu üretim sırasında, iplik zarar görmeden makinanın 250 m/dak. üretim hızına ulaşabildiği gösterilmiştir. Maksimum üretkenlik tüm eğirme prosesinin doğru gerçekleştirilmesine bağlıdır PES karıştırma prosesi için, liflerin yeterli bir şekilde karışımının sağlanması amacıyla tutam karışımı önerilmektedir. Alternatif olarak bant karışımı da mümkündür. Yüksek performanslı open end iplikçilik, sabit kalitede PES lifleri ister, bunun yanı sıra, optimum ayarlar ve tüm hazırlık hattının bakımının düzenli olarak yapılmasını gerektirir. Sonuç %100 CV`den PES-CV (65/35) karışımına dönüşüm için, hiçbir eğirme elemanının değiştirilmesi gerekmemektedir (Şekil 2). Sadece başlangıç materyali ve makina kontrol panelinde yapılan uygun ayarların değiştirilmesi zorunludur. Open end iplikçilik ile pazar gereksinimlerine esnek bir tepki verilmektedir. Kolay kullanım sayesinde, kabul edilebilir dönüş maliyetleri ile %100 CV`den alternatif karışımlara dönüşüm kolaydır. 14-208 Vizkoz ve polyester-vizkoz karışımı için eğirme elemanları %100 CV %65, %35 PES CV karışımı Rotor tipi 33XT-BD 33XT-BD Kapak 31 31 Açıcı silindir tipi OS21 DN OS21 DN Açıcı ünite Standart Standart Düze Nano 6 Nano 6 Büküm durdurucu Beyaz Beyaz Şekil 2 %100 CV`den PES-CV (65/35) karışımına dönüşüm için, hiçbir eğirme elemanının değiştirilmesi gerekmemektedir. Yun Wu SpinCentre & laboratuar Yöneticisi yun.wu@rieter.com

LINK 65 /2014 21 RIETER GLOBAL Hindistan`da Com 4 ailesi büyüyor Com4, günümüz küresel tekstil pazarında iplikler için tanınmış bir markadır. Bu, Com4 `ün tanınırlılığının artmaya ve markanın artan bir şekilde popüler olmaya başladığı Hindistan`da da geçerlidir. Marka Hindistan`da popülarite kazanıyor 2013`den beri Rieter, iki iplik fuarı ve ayrıca bir Com4 iplik seminerine katılmıştır. Hedef kitle, Hindistan lı iplik tedarikçileri, iplik alıcıları ve iplik satıcıları olmuştur. Bu platformda, Rieter dört farklı Com4 ipliğini tanıtmak ve son ürünün tipik uygulama alanları yanında sonraki işlemlerdeki özellikleri hakkında bilgi vermek için gayret göstermiştir. Com4 kompakt iplik lisansının verilmesi (soldan sağa) Mr. Balasubramanian, Rieter Hindistan Satış, Mr. Dinesh Oswal, Nahar İplik İşletmeleri Ltd. firmasının Genel Müdürü. Son üç yılda, Rieter`in dört farklı tip iplik makinasında üretilen iplikler için Rieter yeni bir konsept izlemektedir. Com4 ticari markası, dört iplik için de kullanılmaktadır: Com4 ring Rieter ring iplik makinalarında üretilen iplikler için Com4 compact Rieter kompakt iplik makinalarında üretilen iplikler için Com4 rotor Rieter open end iplik makinalarında üretilen iplikler için Com4 jet Rieter hava jetli iplik makinalarında üretilen iplikler için İplik semineri ve fuarlarına katılan ziyaretçiler çok ilgili ve daha fazla öğrenmek ve Com4 iplikleri, kumaşları ve bitmiş ürünleri hakkında ilave bilgi almak konusunda son derece istek göstermişlerdir. Rieter uzmanları tarafından bu platformlarda aktarılan teknik bilgi birikimleri, ziyaretçilerin farklı teknolojilerle eğrilen ipliklerin kendilerine has avantajlarını anlamaları konusunda yardımcı olmuşlardır. Bu bilgilerden çıkarılan son kullanıma uygun ipliğin değerlendirilmesi, katılımcılara günlük uygulamaları açısında çok faydalı olmuştur. İplik üreten firmalar, Com4 ipliklerinin Hindistan tekstil pazarında daha iyi tanınması için yaptığı katkıdan dolayı Rieter firmasına teşekkürlerini ifade etmişlerdir. 2014`de Rieter, pazarlama faaliyetlerine devam edecektir. Böylece iplik markasının teşvik edilmesinde Com4 lisansörlerinin desteklenmesi sürekli olarak güvence altına alınmış olacaktır. Programda aşağıdaki faaliyetler yer almaktadır: Mumbay, Nisan 2014, Lif & İplik Fuarı Tirupu, Eylül 2014 Yarntex Kolhapur, Eylül 2014, Rieter Com4 İplik Semineri Yeni lisanslar Günümüzde Hindistan`da pek çok iplik fabrikası, Com4 lisansının ne gibi faydalar sağlayacağını çok iyi bilmektedir. Tüm iplik çeşitleri için Lisansörler yayınlanmıştır. Son aylarda, 12'den fazla müşteri Com4 topluluğuna katılmıştır, dolayısıyla küresel lisans ağı yeniden genişlemiştir:

22 LINK 65 /2014 RIETER GLOBAL Eylül 2013 de Hindistan`da ki Com4 iplik semineri dört Com4 ipliğine büyük ilgi gösterildi. Aarti International Ltd., Ludhiana, Com4 compact Amaravathi Textiles (P) Ltd., Prakasam, Com4 compact Eveready Spinning Mills Ltd., Dindigul, Com4 ring Loknayak Jayprakash Narayan SSSGL, Shahada, Com4 ring Nahar Spinning Mills, Ludhiana, Com4 compact Nitin Spinners Ltd., Bhilwara, Com4 rotor Premier Mills Pvt. Ltd., Udumalpet, Com4 compact Pundrik Textile Mills Pvt. Ltd., Ludhiana, Com4 ring Sagareshwar SSGL, Sangli, Com4 ring Seyadu Spinning Mills, Alangulam, Com4 ring Sri Balambika Textile Mills (P) Ltd., Tirupur, Com4 ring, Com4 compact Vaibhav Yarn Mills Pvt. Ltd., Ludhiana, Com4 rotor Tüm lisansörler ve iletişim bilgileri, Rieter Lisansörler ve Referans Müşteriler broşüründe yer almaktadır. Broşür aktif bir şekilde fuar ve sempozyumlarda dağıtılmakta ve ayrıca Rieter internet sitesinde de bulunmaktadır. Com4 iplikler hakkında müşterilerin söyledikleri Rieter makinalarına sahip çok sayıda iplik işletmesi, Com4 ailesinin parçası olmak istemektedir. Bu onlara rakiplerinden ayrı yerde olmalarını sağlayacaktır. Diğer bir deyişle rakiplerinden daha farklı ve iyi olmalarını, müşterilerine diğerlerinden daha fazlasını sunma imkânı verecektir. Bu iplik işletmeleri için en önemlisi, müşterilerinin (iplik tedarikçileri, örme ve dokuma işletmeleri) Com4 ipliklerin avantajlarından haberdar olmaları ve temin edilen iplik kalitesinde güven vermeleridir. Rieter makinalarında eğrilen Com4 ring ipliği, pazardaki en iyi kalite tutarlılığını sunmaktadır. Munish Avasthi, Genel müdür, Sportking India Ltd. Com4 kompakt, müşterilerim için bir zorunluluk. Onlar kompakt ipliklerden hiçbir ödün vermezler. Dinesh Oswal, Genel Müdür Nahar Group 14-209 Pankaj Dangra Hindistan Pazarlama Müdürü pankaj.dangra@rieter.com

LINK 65 /2014 23 OUR CUSTOMERS Müşterilerimizin bakış açısından Rieter müşterileri, dünya çapında en yüksek kalitede iplik üretmektedir. Müşterilerimizin neler söylediğini burada okuyabilirsiniz. Rieter Com4 ring, Com4 kompakt, Com4 rotor ve Com4 hava jetli iplikler benim ve müşterilerim için en iyi seçimdir. Anupam Agrawal Kısa Elyaf iplikçilik Müdürü, Indorama, Endonezya. Indorama, Endonezya`da polyester lif ve filamentler yanında pamuk ve sentetik iplik ihracatı yapanların en büyüklerinden birisidir. Firmanın makina hattı, Endonezya da 300 000 iğ olmak üzere toplamda 490 000 iğe sahiptir. Ürünler başlıca Avrupa, Amerika ve Asya nın içerinde bulunduğu gelişmiş pazarda 80 den fazla ülkeye ihraç edilmektedir. Firmanın stratejisi, zamana ayak uydurmayı da içermektedir ve bu teknoloji, kalite ve her şeyin ötesinde kalite tutarlılığı alanlarındadır. 14-210 www.indorama.com Hassas düzenleme ve hassas çekim, yüksek hızlar, kovaya düzgün yerleştirme ve en yüksek şerit kalitesi bunlar RSB-D 45 cer makinasının geleceği parlak olan özellikleridir. Yıllardır Rieter regüleli cer makinalarını kullanıyoruz ve her zaman kalite, verimlilik, maliyet tasarrufu gibi avantajlarından kâr elde ettik. Makhan Lal Mangla Genel Müdür, Rama Krishna Spintex Pvt. Ltd., Hindistan. Rama Krishna, Punjab bölgesindeki pamuk çalışan gelişmekte olan firmaların bir tanesidir ve 2 000 rotor kapasitesi ve entegre bir çırçırlama tesisleri vardır. %5 Uster standartlarında %100 pamuk ipliği üretebilmek Rama Krishna firmasını diğer işletmelerden ayırmaktadır. Son bir yıldır, Rama Krishna da Rieter lisansörü olmuştur. Rama Krishna, Ne 10 ile Ne 16 numara aralığında %100 pamuk telefinden 15 ton pamuk ipliği üretebilmektedir. Bu numaralar, ihraç amaçlı giysilik ve gömleklik kumaşlar yanında denim sektöründe özel kaliteler, yatak örtüleri, perdeler ve özellikle üst kalite havlular için kullanılmaktadır. 14-211

Rieter Machine Works Ltd. Klosterstrasse 20 CH-8406 Winterthur T +41 52 208 7171 F +41 52 208 8320 sales.sys@rieter.com parts.sys@rieter.com Rieter India Private Ltd. Gat No 134/1, Vadhu Road Off Pune-Nagar Road, Koregaon Bhima Taluka Shirur, District Pune IN-Maharashtra 412216 T +91 2137 308 500 F +91 2137 308 426 Rieter (China) Textile Instruments Co., Ltd. Shanghai Branch Unit B-1, 6F, Building A, Synnex International Park 1068 West Tianshan Road CN-Shanghai 200335 T +86 21 6037 3333 F +86 21 6037 3399 www.rieter.com Yarı otomatik open end iplik makinası R 35 esneklik ve kullanıcı dostu olarak tasarlanmıştır. 500 eğirme pozisyonu ile, çok daha etkileyici ve ekonomiktir.