Haftalık Bülten 09 Ocak 2009 Dünya piyasalarında kaygılar ve umutlar yeni yıla taşındı... Ekonomik büyümeye ilişkin endişeler sürüyor... Enflasyon gerilemeye devam ediyor... Şirketlerin karlılığına ilişkin tahminler düşürülüyor... Petrol fiyatı yeniden 40$ düzeyine geriledi.. Yurtiçi piyasalarda dalgalı hafta... Dünya piyasalarında resesyon endişeleri sürüyor. Geride bıraktığımız hafta açıklanan veriler de bu endişeleri artırıcı nitelikteydi. ABD de fabrika siparişlerinin Kasım ayında %-4,6 ile beklentilerin üzerinde gerilemesi, işsizlik oranının Aralık ayında %7,2 ile son 15 yılın en yüksek seviyesine ulaşması ayrıca konut ve taşıt satışlarının düşmeye devam ettiğini gösteren veriler, ABD ekonomisine ilişkin olumsuz görünümü bir kez daha ortaya koydu. ABD ekonomisinde 2008 yılının genelinde istihdam edilenlerin sayısındaki azalma ise 2,6 milyon kişi olarak açıklandı. Bu rakam, 1945 yılından beri en kötü gerçekleşmeye işaret ediyor. Avrupa da ise AB de işsizlik oranının %7,8 e yükselmesi ve İngiltere de konut fiyatlarındaki yıllık düşüşün %16 ya ulaşması, açıklanan olumsuz veriler oldular. Ayrıca, bu hafta, Euro bölgesinde TÜFE yıllık olarak %1,6 ya geriledi. Yaşanan global ekonomik durgunlukla beraber emtia fiyatlarının da gerilemesi enflasyonda düşüşü getirmekte ve gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde merkez bankaları faiz indirimine gitmekteler. Geçtiğimiz hafta İngiltere Merkez Bankası politika faizlerini %2 den %1,5 e indirdi. Faiz böylece bankanın kurulduğu 1694 ten beri en düşük seviyesine gelmiş oldu. Şirketlerin karlılıklarına ilişkin tahminler de hem şirketlerin kendileri tarafından hem de analistler tarafından düşürülmeye devam ediyor. Bu hafta da analistler ve ekonomistler banka zararlarının artacağı öngörüsünde bulundular. Global durgunluk konusunda en isabetli tahminleri yapmış olan Roubini de, halihazırda 1 trilyon $ olan finansal kurumların zararlarının 2 trilyon $ a ulaşabileceğini öngörmekte. Ayrıca Wal-Mart, Macy s ve Intel gibi perakende ve teknoloji şirketleri de kar tahminlerini düşürdüler. Tüm bu gelişmeler, 20 Kasım daki dip noktalarına göre %20 yi aşan toparlanmalar yaşamış olan hisse senedi piyasalarında kar satışlarına sebep oldu. Diğer taraftan B. Obama nın beklenen mali teşvik paketinin 775 milyar $ tutarında olacağı, Almanya nın 50 milyar euro tutarında mali teşvik paketi açıklayacağı haberleri borsalardaki düşüşleri sınırladı. Konut kredilerini ödeyemeyerek evini kaybetme riski taşıyan borçlular için konut kredisi faiz oranlarının yeniden belirlenebilmesine olanak sağlayan yasa tasarısının Citigroup tarafından desteklenmesi de haftanın bir diğer olumlu gelişmesi oldu. Yazdıkları zararlar nedeniyle sermaye ihtiyacı artan bankalara hükümetlerden sermaye enjeksiyonları sürüyor. Son olarak Almanya hükümeti, Commerzbank a %25 hissesi karşılığında 10 milyar Euro sermaye enjekte edeceğini açıkladı. Tüm bu gelişmeler sonucunda haftanın ilk 4 işlem gününde ABD nin S&P 500 endeksi %2,4 ve Almanya nın DAX endeksi %1,9 değer kaybettiler. AB de enflasyondaki düşüşün sürmesi ile birlikte ECB nin faiz indirimlerine devam edeceğine ilişkin beklentilerle, euro geçtiğimiz hafta USD ye karşı değer kaybetti. Önceki haftayı 1,3880 seviyelerinden tamamlamış olan EUR/USD paritesi 1,3620 ye geriledi. USD/JPY paritesi ise ABD ekonomisine ilişkin olumsuz verilerin etkisiyle sınırlı bir düşüş kaydetti ve 92,2 den 91,2 ye geriledi. Emtia piyasalarında Ortadoğu da artan politik stresle birlikte ise hafta başında 49 $ a kadar yükselen petrol fiyatları, hafta sonuna doğru yeniden düşüşe geçti ve bültenimizi hazırladığımız saatlerde 41 $ seviyelerinden işlem görüyor. Yurtiçi piyasalarda ise dalgalı bir hafta geride kalıyor. Haftanın ilk yarısında TCMB nin faiz indirimine ilişkin beklentilerle gösterge bileşik faiz %15,75 seviyelerine kadar geriledi. Bu düşüş, İMKB de bankacılık hisselerinde alımlara sebep olarak endeksleri yukarıya taşıdı. Ancak Perşembe günü yurtdışı piyasalardaki havanın olumsuza dönmesi ve yurtiçindeki siyasi gelişmelerle birlikte faiz yeniden %16 nın üzerine yükseldi ve İMKB de sert bir satış yaşandı. $/TL de benzer şekilde 1,5150 den 1,5650 ye kadar yükseldi. Bültenimizi hazırladığımız saatlerde kur 1,54, faiz %16,16 seviyelerindeydi. İMKB ise haftayı %2 düşüşle tamamladı. Yurtiçinde öne çıkan bir diğer gelişme de sanayi üretiminin Kasım ayında %-13,9 ile beklentilerin üzerinde gerilemesi oldu. Grafik 1: VIX Volatilite Endeksi ve KBW Bankacılık Endeksi* Grafik 2: Euro/$ ve $/TL VIX KBW (Ocak 2008=100) Euro/$ (sol eksen) $/YTL (sağ eksen) 90 70 50 Volatilite arttıkça bankacılık hisselerinin değer kaybettiği görülüyor 120 100 80 1.60 1.50 1.40 1.59 $ ın Euro ve YTL ye karşı aynı anda değer kazandığı veya kaybettiği görülüyor 1.33 1.73 1.80 1.60 1.40 1 30 60 1.30 1.20 1.15 1.25 10 40 1.20 1.00 01/08 05/08 09/08 01/09 01/08 03/08 05/08 07/08 09/08 11/08 01/09 Kaynak: Reuters * VIX ABD de hisse senedi piyasalarındaki oynaklığı gösteren bir endeks ve KBW de ABD de 24 adet finansal kuruluşun hisse senetlerinin fiyatlarını izleyen bir endekstir
Haftanın Konusu Global büyüme hızla düşüyor... Global finansal krizin reel ekonomi üzerindeki etkileri giderek belirginleşmeye başlıyor. Kredi sıkışıklığı ve gelir düzeylerindeki bozulma ile zayıflayan talep koşulları şirketlerin üretim hacimlerinin ve karlılıklarının da düşmesine yol açıyor. Çeyreklik bazda yayınlanan büyüme verilerinden önce aylık bazda yayınlanan sanayi üretim verileri ve beklenti anketleri global anlamda ekonomilerin senkronize bir şekilde hızlı bir küçülme ile karşı karşıya kaldığına işaret ediyor. Hükümetler yavaşlayan ekonomiye destek için maliye politikalarında gevşemeye gidiyor... Hükümetler finansal krize ilk başta finans sektöründeki kurumları kurtarmaya yardım edecek paketler ile destek olmaya çalışırken son dönemde birçok hükümet ağırlığı reel ekonomiye ve tüketicilere destek sağlayacak mali teşvik paketlerine yöneltti. Son olarak bu hafta içinde Almanya 50 milyar euroluk bir paket hazırlandığını açıkladı; ABD de ise 20 Ocak ta başkanlık görevini devralacak olan B. Obama nın toplam maliyeti 775 milyar dolara ulaşan iki yıllık bir destek paketi hazırlaması bekleniyor. Bu paketin 300 milyar dolarlık kısmının ise vergi indirimlerinden oluşacağı tahmin ediliyor. Paketin 3 milyon kişiye istihdam yaratması bekleniyor. IMF de geçtiğimiz aylarda global GSYİH nin %2 si (yaklaşık 1 trilyon dolar) tutarında global mali teşvik paketlerinin ekonomiyi canlandırmak için gerekli olacağına işaret etmişti. Merkez bankaları ise sert şekilde faiz indiriyor... Gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde merkez bankaları son dönemde sert bir faiz indirim sürecine girdiler; aynı zamanda birçok merkez bankası piyasalara likidite sağlayarak da destek olmaya çalışıyor. Fed, Aralık ayı toplantısında faiz oranlarını %0 sınırına çekerken faizlerin bir süre daha bu seviyede kalacağını vurguladı. İngiltere Merkez Bankası da dün gerçekleştirdiği faiz toplantısında faizleri %1,50 seviyesine kadar düşürdü. İngiltere de ekonominin beklenenden derin bir yavaşlamaya girmesi ile birlikte faizlerin de Fed gibi %0 seviyesine yaklaştırılacağı beklentileri yüksek. Son dönemde ekonomideki yavaşlamanın belirginleşmesi ve enflasyonun tahminlerden hızlı geriliyor olmasının ardından Avrupa Merkez Bankası nın da Ocak ta faizleri düşüreceği beklentileri yükseliyor. Sanayi üretimi verileri global büyümenin 4. çeyrekte önemli ölçüde yavaşlayacağına işaret ediyor... Bütün bu önlemlere rağmen 2008 yılının son çeyreği ve 2009 yılının ilk yarısında büyüme rakamlarının global olarak çok düşük gerçekleşmesi bekleniyor. Aralık ayına ait üretim sektörü verilerinin açıklanmasının ardından özellikle 4. çeyrekte reel ekonomideki yavaşlamanın beklentilerden yüksek gerçekleşebileceği görülüyor. JP Morgan ın hazırladığı global imalat sanayi PMI endeksi Aralık ayında sektörün hızlı bir şekilde yavaşladığına işaret ediyor. İmalat sanayi PMI endeksi (Purchasing Managers Index Satınalma Yöneticileri Endeksi) imalat sanayi şirketlerinin genel üretim, stok, yeni siparişler ve istihdam görünümü gibi konularda beklentilerini bir araya getiren bir endeks. Endeksin 50 seviyesinin üstünde olması sektörün genişlediğini gösterirken bu seviyenin altında kalması küçülmeye işaret ediyor. JP Morgan ın global PMI endeksi de her ülkenin kendi PMI endekslerinin global olarak birleştirilmiş bir versiyonu. JP Morgan ın hesaplamalarına göre PMI, Aralık ta Kasım ayındaki 36,5 seviyesinden 33,2 ye geriledi; son üç aydaki kümülatif gerileme ise böylece 11 puanı aşmış oldu. Üretim endeksi ise son üç ayda 15 puana yakın düşerek Aralık ta 28,8 değerine geriledi. Üretim endeksi özellikle sanayi üretimi verilerini önceden tahmin etmeye yardımcı olduğu için önem taşıyor; JP Morgan ın beklentisi de Aralık verisinin ardından global imalat sanayi üretiminin Aralık ta yıllık %17 düşebileceği yönünde. Bu yönde bir gerçekleşme ise 4. çeyrekte 2 Grafik 1: PMI Üretim Endeksi ve Sanayi Üretimi Kaynak: JP Morgan Grafik 2: PMI Endeksleri Kaynak: JP Morgan Grafik 4: Ülkeler Bazında Sanayi Üretimi (Yılık % değ.) 10 5 0-5 -10 Kaynak: Eurostat Grafik 4: İşsizlik Oranı (%) 9 6 3 Kaynak: Eurostat JP Morgan Global PMI Üretim Endeksi (sol eksen) Global Sanayi Üretimi (sağ eksen) Gelişmekte Olan Ekonomiler Gelişmiş Ekonomiler Euro Bölgesi Almanya İngiltere ABD Japonya 01-07 04-07 07-07 10-07 01-08 04-08 07-08 10-08 AB Almanya İngiltere ABD Japonya 01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08
Haftanın Konusu (devamı) global GSYİH nın 3. çeyreğe göre %4 gerileyebileceğine işaret ediyor. Yavaşlama gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomileri aynı ölçüde etkiliyor... Ülkeler bazında bakıldığında ise üretimdeki yavaşlamanın hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomilerde belirgin olduğu görülüyor. Birçok gelişmiş ekonomi şu anda resesyonda kabul ediliyor; beklentiler gelişmekte olan ekonomilerde de büyüme oranlarının hızlı bir şekilde düşeceği fakat gelişmiş ekonomilere göre daha yüksek seviyelerde tutunabileceği yönünde. Aralık itibariyle ABD de PMI üretim endeksi 25,5, Euro Bölgesi nde 31,2, İngiltere de 34,3, Japonya da ise 21,9 seviyesinde. Son üç ayda bu dört bölgede PMI endeksindeki ortalama düşüş ise yaklaşık 14 puan oldu. Gelişmekte olan ekonomilerden Çin de ise endeks Aralık itibariyle 38,6, Hindistan da 40,6, Polonya da 36,3, Brezilya da 36,6 ve Türkiye de 27,8 e geriledi. Bu ekonomilerde ortalama son çeyrekteki düşüş ise 13 puan seviyesinde. PMI endekslerindeki bu zayıf seyir sanayi üretiminin de son çeyrekte beklentilerden hızlı yavaşlayacağını gösteriyor. Sanayi üretimindeki bu yavaşlama GSYİH büyüme rakamlarına da yansıyacaktır. IMF nin beklentisi 2008 de global büyümenin %3,7, 2009 sonunda ise %2,2 seviyesinde olacağı yönünde. Fakat, son açıklamalar IMF nin Ocak içerisinde bu tahminlerini tekrar aşağı yönlü revize edebileceğine işaret ediyor. İşsizlik oranları yükseliyor... Sanayi üretimindeki bu düşüş birçok ülkede işsizlik oranlarının da artmasına yol açıyor. ABD de işsizlik oranı %6,7 ye, İngiltere de %6 ya, Euro Bölgesi nde ise %7,7 ye yükseldi. Almanya da ise Aralık ayında işsiz kişi sayısı Ocak 2006 dan beri ilk defa aylık bazda yükseliş gösterdi. Global olarak istihdam görünümündeki bozulmanın önümüzdeki dönemde de süreceği görülüyor. Türkiye de de sanayi üretimi geriliyor... Türkiye de de sanayi üretimi son aylarda çok zayıf bir seyir çiziyor. Yıllık bazda sanayi üretiminin Ağustos ta %3,5, Eylül de %4, Ekim de %7 küçülmesinin ardından Kasım da da küçülme %14 e ulaştı. Aralık ayında da sanayi üretimindeki gerilemenin yıllık bazda %10 un üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Grafik 5: Türkiye Sanayi Üretimi (yıllık % değişim) İmalat sanayi üretimindeki yıllık gerileme ise toplam sanayi üretimine göre daha hızlı gerçekleşiyor; Ağustos tan itibaren yıllık bazda imalat sanayi üretim hacimlerindeki daralma %5, %5,2, %8,6 ve %15,5 olarak gerçekleşti. Sektörler bazında bakıldığında gerilemenin genele yayıldığı görülüyor; iç ve dış talepteki yavaşlama ile birlikte hem yurtiçine yönelik hem de ihracatçı sektörlerde üretim hacimleri son aylarda zayıf bir seyir izliyor. İşsizlik oranı ise Eylül ayında Eylül 2007 ye göre 1 puan yükselerek %10,3 olarak gerçekleşti. Tarım-dışı işsizlik ise aynı dönemde 1,3 puan yükselerek %13,3 e ulaştı. Ekonomideki zayıf seyir ile birlikte yurtiçinde de önümüzdeki dönemde istihdam piyasasındaki bozulmanın süreceğini tahmin ediyoruz. Son çeyrek büyümesinin negatif olmasını bekliyoruz... İmalat sanayi üretimi GSYİH nın da yaklaşık %16 sını ve toplam sanayi üretimi yaklaşık %20 sini oluşturduğu için aylık olarak açıklanan sanayi üretimi verileri çeyreklik büyüme verileri için de öncü bir gösterge niteliği taşıyor. Bizim beklentimiz yılın son çeyreğinde GSYİH büyümesinin negatif olacağı yönünde. Böylece, yılın genelinde büyüme oranı da 2007 deki %4,6 seviyesine göre %2 nin altına gerileyecek. Krizin ardından güçlü bir performansın yakalandığı 2002-2007 döneminde ise yıllık ortalama büyüme hızı %7 seviyesindeydi. 2009 için ise büyüme tahminimiz %1-1,5 seviyesinde. Global eğilime paralel bir şekilde yılın ilk yarısında ekonomideki yavaşlamanın sürmesini ikinci yarıda ise göreceli bir toparlanma olacağını tahmin ediyoruz. Ekonomideki zayıflama Türkiye nin iç dinamiklerinden çok global krizin bir sonucu olduğu için toparlanmanın zamanlaması da global gelişmelere bağlı olacaktır. TCMB nin faiz indirimleri sürecek... Ekonomideki bu hızlı yavaşlama TCMB nin de faiz indirimlerine devam edeceğine işaret ediyor. Aralık ayındaki beklentilerden hızlı 125 baz puanlık indirimin ardından yapılan açıklamada TCMB açık bir şekilde para politikasındaki gevşemenin süreceğini vurgulamıştı. Enflasyondaki düşüş ve zayıf imalat sanayi verileri faiz indirimine gitme konusunda TCMB nin duruşunu kolaylaştırıyor. Beklentimiz 15 Ocak taki faiz toplantısından 100 baz puanlık bir indirim kararı çıkacağı yönünde. Böylece, gecelik faizler de %14,00 e gerileyecek. Yılın tamamında ise toplam faiz indirimlerinin 200 baz puana ulaşacağını düşünüyoruz. Grafik 6: Sanayi Üretimi ve GSYİH Büyüme Hızı (yıllık % değ.) GSYİH Sanayi üretimi 15 10 5 6-5 2-15 01-06 07-06 01-07 07-07 01-08 07-08 -2 1Ç06 3Ç06 1Ç07 3Ç07 1Ç08 3Ç08 Kaynak: TÜİK 3 Kaynak: TÜİK
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Olan Önemli Veriler 12 Ocak 2009 Pazartesi TÜRKİYE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI - KASIM Milyar $ Ağustos 08 Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 Beklenti** Cari İşlemler Açığı 3,0 0,9 2,6 1,8 12 aylık kümülatif cari açık Ekim de Ağustos taki tepe noktası olan 48,8 milyar dolardan 46,8 milyar dolara geriledi. Beklentimiz aylık açığın Kasım da 1,8 milyar dolar olarak gerçekleşeceği ve 12 aylık açığı da 45,2 milyar dolara gerileteceği yönünde. Emtia fiyatlarındaki düşüşün yanısıra zayıf iç talebin ithalat hacmini sınırlandırması ile dış ticaret açığının geriliyor olması cari açıktaki iyileşmenin ardındaki en önemli faktör. Önümüzdeki dönemde de dış ticaret açığı ve dolayısı ile cari açıktaki iyileşmenin süreceğini tahmin ediyoruz; 2008 yılı cari işlemler açığı beklentimiz yaklaşık 43 milyar $ olup 2009 sonunda cari açığın 25 milyar $ seviyesine kadar gerilemesini bekliyoruz. 4 13 Ocak 2009 Salı ABD-AB-ÇİN-İNGİLTERE DIŞ TİCARET - KASIM İhracat yıllık % artışlar Ağustos 08 Eylül 08 Ekim 08 ABD 16,5 8,6 5,3 Kasım 08 Beklenti* Çin 21,1 21,0 19,2-2,2 AB 10,0 8,8 0,9 İngiltere 14,4 18,4 11,6 Global ekonomideki yavaşlamanın ülkelerin ihracat rakamlarına da yansımaya başladığı görülüyor. Son birkaç aylık dönemde Çin başta olmak üzere ABD, AB ve İngiltere de ihracatın yıllık artış hızlarında önemli ölçüde yavaşlama olduğu göze çarpıyor. ABD de 2008 yılının ilk yedi aylık döneminde ortalama %18 in üzerinde gerçekleşen ihracatın yıllık artış hızı, takip eden sonraki üç aylık dönemde %10 a geriledi. Bu gerilemede, ülke ekonomisindeki durgunlukla birlikte özellikle sanayi malları ihracatındaki azalmanın etkili olduğu görülüyor. Çin de de benzer bir gelişmeyle, ihracatın yıllık artış hızı son aylarda yavaşlayarak 2001 yılı ortalarından bu yana ilk kez Kasım ayında negatife döndü. ABD ve AB ülkelerinin resesyona girmesiyle azalan dış talep, Çin ihracatı üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturan en önemli unsur. 2009 un en azından ilk yarısı boyunca global ekonomik aktivitede bir toparlanma öngörülmediği göz önüne alındığında, ihracat hacimlerindeki azalmanın bir süre daha devam etmesi muhtemel görünüyor. 14 Ocak 2009 Çarşamba ABD PERAKENDE SATIŞLAR - ARALIK (mevsimsellikten arındırılmış) Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 Aralık 08 Beklenti* Aylık % Değişim -1,6-2,9-1,8-1,2 Yıllık % Değişim -1,4-4,6-7,4 ABD de, tüketim harcamalarının seyrine ilişkin önemli bir gösterge olan perakende satışlar verisinin Kasım ayında kaydettiği yıllık %7 nin üzerindeki düşüşün 1960 lı yıllardan bu yana görülen en hızlı düşüş olduğu belirtiliyor. Finansal piyasalarda yaşanan çalkantıların yarattığı güven kaybı ve işsizlik oranının yüksek seyri, tüketim harcamalarının azalmasında ve perakende satışların gerilemesinde en önemli etkenler. Son dönemde enerji fiyatlarında kaydedilen gerilemenin tüketim harcamalarına önümüzdeki aylarda bir miktar destek sağlaması beklenmekle beraber, tüketicilerin krediye olan erişimlerinin sınırlı olması tüketim harcamalarını olumsuz etkilemeye devam edecektir. Konut ve istihdam piyasasındaki bozulmalar da göz önüne alındığında tüketicilerin harcama isteklerinin azalmaya devam etmesi ve perakende satışların önümüzdeki dönemde zayıf seyrini sürdürmesi bekleniyor. Cari Açık (12 aylık kümülatif, milyar dolar) 50 48,8 45 46,8 40 35 30 25 01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 Kaynak: TCMB İhracatın Gelişimi (yıllık % değişim) ABD AB Çin İngiltere 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0-10,0 01/08 3 5 7 9 11 Kaynak: Moody s, IIF ABD Perakende Satışlar (aylık % değişim) 3,3 3 1 0,8-1 -1,5-1,8-3 03/05 09/05 03/06 09/06 03/07 09/07 03/08 09/08 Kaynak: Moody s * Bloomberg, Reuters ** Akbank tahmini
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Olan Önemli Veriler (devamı) 15 Ocak 2009 Perşembe TÜRKİYE FAİZ KARARI (%) Ekim 07 Kasım 08 Aralık 08 Ocak 09 Beklenti** Politika Faizi 16,75 16,25 15,00 14,00 TCMB nin Aralık ayı toplantısında faizleri beklentilerin üzerinde 125 baz puan indirmesinin ardından tahminler Ocak toplantısında da faiz indirimlerinin süreceği yönünde. TCMB nin enflasyon görünümüne ilişkin olumlu beklentileri ve tahminlerden hızlı bir şekilde gerileyerek enflasyonun 2008 sonunda %10,1 seviyesinde gerçekleşmesi ayrıca daralan ekonomik aktivite para politikasında gevşemeye gitmek konusunda TCMB nin elini rahatlatıyor. 2009 da emtia ve gıda fiyatlarındaki olumlu seyir ve zayıf iç ve dış talebin desteği ile birlikte enflasyonun %7 civarında gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz; enflasyon görünümünde bir bozulma olmadığı sürece TCMB nin yıl boyunca faizleri 200 baz puan düşürmesini bekliyoruz. Ocak ayı toplantısından ise 100 baz puanlık bir faiz indirim kararı çıkacağını tahmin ediyoruz. 16 Ocak 2009 Cuma Politika Faizi (%) 18.0 17.50 17.0 16.75 16.0 15.25 15.0 15.00 14.0 01-07 07-07 01-08 07-08 01-09 Kaynak: TCMB TÜRKİYE TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ - ARALIK Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 Tüketici Güven Endeksi 80,72 74,24 68,88 Aralık 08 Beklenti* Tüketici Güven Endeksi Türkiye de tüketicilerin harcama davranışlarını ve beklentilerini değerlendiren tüketici güven endeksinde Kasım ayında gelinen 68,8 seviyesi, endeksin hesaplanmaya başlandığı 2003 ten beri kaydedilen en düşük düzey. Eylül ayında endeksin 80,7 ye yükselmesinin ardından Ekim ve Kasım aylarında ise endeks tekrar geriledi. Endeksin 100 seviyesinin altında olması tüketici güveninde kötümser durum olduğuna işaret ediyor. Tüketici güvenindeki zayıflama özellikle 3. çeyrekte özel sektörün büyümeye desteğinin sınırlı kalmasına yol açan bir etken olmuştu; 3. çeyrekte özel sektör tüketimi yıllık %0,35 artış ile 2001 krizinin ardından en düşük seviyede gerçekleşti. Tüketici güven endeksindeki zayıf seyir 4. çeyrekte de özel tüketimin büyümeye desteğinin sınırlı kalacağına işaret ediyor. CNBC-e nin hazırladığı endeksin Kasım a göre Aralık ta bir miktar yükselmesi, tüketici güven endeksinin Aralık ta sınırlı da olsa bir iyileşme kaydedebileceğine işaret etse de önümüzdeki dönemde tüketici güveninin zayıf seyrini sürdüreceğini tahmin ediyoruz. Aralık ayındaki sınırlı iyileşmeyi ise bir eğilim değişikliğinden çok mevsimsel indirimlerin etkisine bağlıyoruz. 110 TÜİK CNBC-e 100 94.2 90 91.8 80 70 60 50 01-07 05-07 09-07 01-08 05-08 09-08 Kaynak: TUİK, CNBC-e 68.9 60.5 ABD TÜFE - ARALIK Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 Aralık 08 Beklenti* TÜFE (aylık % değişim) 0,0-1,0-1,7-0,9 TÜFE (yıllık % değişim) 6 5,50 ABD de enflasyondaki gerileme sürüyor. Yıllık TÜFE artış hızı Temmuz ayındaki %5,5 den Kasım sonunda %1 e geriledi. Bu gerilemede, işsizlik oranının artması ve krediye erişimin zorlaşması ile birlikte azalan iç talebin yanı sıra enerji fiyatlarındaki gerileme de temel etken oldu. Varil başına ortalama ham petrol fiyatlarının Temmuz ayındaki 133 $ seviyesinden Aralık ta 41 $ a gerilemesinin TÜFE ye katkı sağlamaya devam etmesi ve yıllık TÜFE nin artış hızının Aralık ta da zayıf seyretmesi bekleniyor. Diğer yandan gevşeyen enflasyon, Fed e ekonomik aktivitedeki durgunluğa destek vermek için faiz indirimine gitme konusunda rahatlık sağladı. Fed politika faiz oranını %0 ile %0,25 arasında olmak üzere tarihi düşük seviyelerine indirmişti. 5 4,40 3 1,0 0 01/08 03/08 05/08 07/08 09/08 11/08 Kaynak: Moody s * Bloomberg, Reuters **Akbank tahmini
HAFTALIK TAKVİM Tarih TSİ Ülke Gösterge Önceki Piyasa Beklentisi * 12 Ocak 2009 10:00 Türkiye Kapasite Kullanım Oranı (Aralık, %) 72,9 69,9 17:00 Cari İşlemler Açığı (Kasım, milyar $) 2,6 1,8** 13 Ocak 2009 15:30 ABD Dış Ticaret Açığı (Kasım, milyar $) 57,2 51,0 ABC News/Washington Post Tüketici Güven Endeksi (11 Ocak haftası) -49 11:30 İngiltere Dış Ticaret Açığı (Kasım, milyar pound) -3,9-3,7 Çin Dış Ticaret Fazlası (Aralık, milyar $) 40,1 34,0 20:00 Arjantin TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 7,9 14 Ocak 2009 15:30 ABD Perakende Satışlar (Aralık, aylık % değişim) -1,8-1,2 12:00 AB Sanayi Üretimi (Kasım, yıllık % değişim) -5,3-6,0 09:50 Fransa TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 1,9 1,3 11:00 İtalya Sanayi Üretimi (Kasım, yıllık % değişim) -6,9-6,9 15:00 Polonya TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 3,7 3,3 15 Ocak 2009 19:00 Türkiye Faiz Kararı (%) 15,00 14,00** 15:30 ABD İşsizlik Maaşı Başvuruları (10 Ocak Haftası, bin kişi) 467 15:30 ÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 0,4-1,3 12:00 AB TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 2,1 1,6 14:45 Faiz Kararı (%) 2,50 2,0 10:00 İspanya TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 2,4 1,4 16 Ocak 2009 10:00 Türkiye Tüketici Güven Endeksi (Aralık) 68,9 15:30 ABD TÜFE (Aralık, yıllık % değişim) 1,1-0,1 16:15 Sanayi Üretimi (Aralık, aylık % değişim) -0,6-0,9 17:00 Michigan Üniversitesi Tüketici Güven Endeksi (Ocak) 60,1 59,0 12:00 AB Dış Ticaret Fazlası (Kasım, milyar euro) 0,9 1,0 *Reuter s, Bloomberg, Moody s, CNBC-E **Akbank tahmini 6
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler FAİZ ORANLARI (%) Türkiye 31.12.2008 08.01.2009 Haftalık Değ. (%) - TCMB Politika Faizi (O/N) 15,00 15,00 - - Tahvil&Bono Piyasası (faiz) - 04 Şubat 2009 17,04 16,24-4,7-06 Mayıs 2009 16.70 15.77-5.6-05 Ağustos 2009 16.76 15.96-4.8-07 Ekim 2009 16.74 16.18-3.3-13 Ocak 2010 16.45 16.22-1.4-14 Nisan 2010 16.54 16.29-1.5-23 Haziran 2010 16.45 16.14-1.9 - Eurobond (fiyat) Faiz - 15 Ocak 2030 141,31 144,37 7,61-17 Mart 2036 81.67 85.13 8.25 Gelişmekte Olan Piyasalar - EMBI + * 391,50 394,13 - EMBI + Türkiye* 278,24 280,70 - Türkiye 5 Yıllık CDS** 350 365 ABD Ortalama (12 aylık) Faiz Farkı (baz puan) AB FİNANSAL GÖSTERGELER - FED Politika Faizi 0,25 0,25-3 aylık interbank faizi 1,43 1,35-2 yıllık tahvil getirisi 0,77 0,84-10 yıllık tahvil getirisi 2,22 2,44 - Politika faizi 2,50 2,50 Almanya - 2 yıllık tahvil getirisi 1,76 1,58-10 yıllık tahvil getirisi 3,94 3,17 Japonya - Politika faizi 0,1 0,1-10 yıllık tahvil getirisi 1,17 1,31 110 baz puan (3 aylık interbank eksi FED politika faizi) 160 baz puan (10 yıllık tahvil getirisi eksi 2 yıllık tahvil getirisi) * EMBI+ Endeksi: Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda ihraç ettikleri tahvillerin (Eurobond vb. gibi) getirileri ve ülkelerin payları ile ağırlıklandırıldığı bir endekstir. Spread, söz konusu tahvil getirileri ile ABD tahvil getirileri arasındaki farkı göstermektedir. ** Türkiye nin ihraç etmiş olduğu tahvilin ödenmeme riskine karşı yapılan sigorta primini göstermektedir. Kaynak: Reuters, TCMB, İMKB Türkiye: Hazine Ocak Ayı İç Borç Ödeme Programı (milyon YTL) Piyasalar Kamu Kurumları TCMB Toplam - 07.01.2009 80 0 0 80-14.01.2009 5.127 279 0 5.406-21.01.2009 1.005 24 0 1.029-28.01.2009 90 7 0 97 TOPLAM 6.303 310 0 6.613 Türkiye: Hazine Ocak Ayı İhale Programı Vade Senet Türü İhale Tarihi Valör Tarihi İtfa Tarihi 6 ay (182 gün) YTL cinsi iskontolu bono 12.01.2009 14.01.2009 15.07.2009 22 ay (658 gün) YTL cinsi iskontolu tahvil 13.01.2009 14.01.2009 03.11.2010 5 yıl (1771 gün) YTL cinsi değişken kuponlu tahvil (r-o) 13.01.2009 14.01.2009 20.11.2013 (r-o): Yeniden ihraç (re-open) Kaynak: Hazine 7
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) FİNANSAL GÖSTERGELER Döviz Kurları 31.12.2008 08.01.2009 Haftalık Değ. (%) 2008 Yıl sonuna Göre Değ. (%) 2008 Yılı Zirve 5 Yıllık Ortalama - $/YTL 1.54 1.5648 1.6 1.6 1.7299 1.3638 - Euro/YTL 2.1538 2.1478-0.3-0.3 2.1980 1.7903 - Euro/$ 1.3978 1.3725-1.8-1.8 1.5987 1.3179 - $/ Yen 90.6 91.07 0.5 0.5 111.59 111.05 - GBP/$ 1.4626 1.5243 4.2 4.2 2.0336 1.8685 - Sepet (0,5$+0,5Euro) 1.8469 1.8563 0.5 0.5 1.9478 1.5770 - İMKB 100 26,864 26,210-2.4-2.4 54,708 35,047 - İMKB 30 35,002 34,089-2.6-2.6 69,209 44,256 - Mali 38,054 36,292-4.6-4.6 81,971 52,185 - Sınai 19,781 19,700-0.4-0.4 40,220 28,170 - Hizmetler 22,169 22,243 0.3 0.3 34,383 20,015 - İşlem Hacmi (milyar TL) 0.8 1.4 66.7 66.7 3.2 1.35 Yurtdışı Hisse Senedi Piyasaları* - S&P 500 903 910 0.7 0.7 1,447 1,268 - Dow Jones 8,776 8,742-0.4-0.4 13,058 11,332 - Nasdaq 1,212 1,253 3.4 3.4 2,055 1,663 - FTSE 4,434 4,505 1.6 1.6 6,479 5,472 - DAX 4,810 4,880 1.4 1.4 7,949 5,638 - Bovespa 37,550 41,991 11.8 11.8 73,517 39,265 - Nikkei 225 8,860 8,876 0.2 0.2 14,691 13,767 - Şangay 1,821 1,878 3.2 3.2 5,498 2,310 - Hang Seng 14,387 14,416 0.2 0.2 27,616 17,630 - MSCI Emerging 567,04 578,40 2,0 2,0 1.249,73 772,81 Emtia Piyasaları - WTI ($/varil)* 44.6 41.7-6.5-6.5 145.3 67.4 - Brent 36.17 43.29 19.7 19.7 143.6 65.7 - Altın ($/ons) 878.2 856.6-2.5-2.5 1002.3 607.5 - Gümüş ($/ons) 11.3 11.09-1.9-1.9 15.5 * 31/12/2008 verisi Piyasalarda Haftalık Değişim (01-08/01/2009, %) Akbank ın Piyasa Değeri (milyon $) $/TL Euro/$ $/Yen İMKB-100 MSCI-Emerging Bovespa Petrol (WTI) Altın 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0 9.250 Kaynak: Reuters Kaynak: Reuters, Akbank 8
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) BANKACILIK SEKTÖRÜ BÜYÜKLÜKLERİ (MİLYAR YTL) 28 Aralık 2007 28 Kasım 2008 19 Aralık 2008 26 Aralık 2008 Haftalık Değ. (%) Bir Önceki Aya Göre Değ. (%) Yıl Sonuna Göre Değ. (%) Toplam Mevduat 350,6 434,3 439,8 445,4 1,3 2,6 27,0 TL 227,5 278,7 282,7 288,4 2,0 3,5 26,8 YP (milyar $) 106,3 100,4 106,2 106,0-0,2 5,6-0,3 Toplam Kredi 271,9 356,6 351,6 353,1 0,4-1,0 29,9 Tüketici 65,6 82,0 81,1 81,0-0,1-1,1 23,6 Konut 30,8 37,9 37,6 37,5-0,3-0,8 21,9 Taşıt 5,86 5,54 5,38 5,34-0,8-3,7-8,9 Diğer 28,9 38,6 38,1 38,2 0,3-1,0 32,2 Bireysel Kredi Kartı Kredileri 25,8 32,6 33,2 32,8-1,3 0,5 27,0 Yurtdışı Borçlanma (milyar $) 49,5 52,5 52,8 52,6-0,4 0,1 6,3 Yurtdışı Yerl. Bono Portföyü (milyar $) Yurtdışı Yerl. Bono/ Banka Dışı Kesim Bono Port. (%) 31,5 17,6 18,8 19,8 5,4 12,6-37,1 31,5 24,7 25,3 25,4 Kaynak: BDDK, TCMB MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH (yıllık büyüme, %) 2004 2005 2006 2007 1Ç2008 2Ç2008 3Ç2008 ABD 3,6 3,1 2,9 2,2 2,5 2,1 0,8 Euro Bölgesi 2,1 1,6 2,8 2,6 2,1 1,4 0,7 Brezilya 5,7 3,2 3,8 5,4 6,1 6,2 6,8 Çin 10,1 10,4 11,1 11,4 10,6 10,1 9,0 Türkiye 2004 2005 2006 2007 1Ç2008 2Ç08 3Ç08 GSYİH (milyar YTL) 559,0 648,9 758,4 853,6 888,4 919,9 952,1 GSYİH (milyar $) 390,4 481,5 526,4 660,7 713,1 747,7 786,3 Büyüme (%) 9,4 8,4 6,9 4,6 4,4 3,9 3,1 TÜFE (yıllık değişim, %) 2004 2005 2006 2007 Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 Türkiye 9,35 7,72 9,65 8,39 11,13 12,0 10,8 ABD 3,3 3,4 2,5 4,1 4,9 3,7 1,0 Euro Bölgesi 2,4 2,2 1,9 3,1 3,6 3,2 2,1 Çin 2,4 1,6 2,8 6,5 4,6 4,0 2,4 Brezilya 7,6 5,7 3,1 4,5 6,3 6,4 6,4 TÜRKİYE DIŞ GÖSTERGELER (yıllıklandırılmış) 2004 2005 2006 2007 Eylül 08 Ekim 08 Kasım 08 İthalat (milyar $) 97,5 116,8 139,6 170,1 211,9 211,2 206,6 İhracat (milyar $) 63,2 73,5 85,5 107,3 136,1 136,0 134,0 Cari İşlemler Açığı (milyar $) 14,4 22,1 31,9 38,2 47,4 46,8 - MB Rezervleri (milyar $) 36,0 50,5 60,8 71,3 76,6 72,0 69,7 1 1 02.01.2009 itibariyle Kaynak: TUİK, TCMB, BLS, ECB, Moody s 9
Akbank Fon Risk Skalası Akbank B Tipi Likit Fon: Fon; yatırımcının nakit yönetimi aracıdır. Fon; düşük risk profili ile, ON repo ve kısa vadeli faiz piyasası yatırımcısı için alternatif yatırım aracı niteliğindedir. Akbank B Tipi Değişken Fon: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Uzun Vadeli Tahvil ve Bono Fonu: Fon; orta düzey sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Altın Fonu: Fon ağırlıklı olarak altına yatırım yapar ve altın piyasası ile paralel getiri performansı hedefler. Akbank B Tipi Premium Tahvil ve Bono Fonu: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, kısa - orta vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde getiri sağlamayı hedefler. Akyatırım B Tipi Değişken Fon: Fon ağırlıklı olarak sabit getirili yatırım araçlarına yatırım yapar ve faiz geliri elde etmeyi hedefler. Yatırım sürecinde hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanmayı amaçlar. Akbank B Tipi Özel Bankacılık Dengeli Yabancı Menkul Kıymet Fonu: Fon,döviz cinsinden tahvil ve yurtdışı hisse senetlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Değişken Fon: Fon; hisse senedi, hazine bonosu - devlet tahvili ve diğer sabit getirili enstrümanlara yatırım yapar. Orta düzey risk seviyesinde yatırım aracı çeşitlemesi ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Hisse Senedi Fonu: Fon ağırlıklı olarak büyük piyasa değerli şirketlere yatırım yapar. Hisse senetlerine yüksek oranda yatırım yapılarak ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Mali Kuruluşlar Sektörü Fonu: Fon ağırlıklı olarak mali sektör şirketlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Sabancı Holding İştirakleri Fonu: Fon ağırlıklı olarak Sabancı Holding iştirak şirketlerine yatırım yapar. S&P/IFCI Türkiye A Tipi Akbank Borsa Yatırım Fonu: Fon S&P endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde S&P endeksine paralel getiri performansını hedefler. Akbank A Tipi İMKB Ulusal 30 Endeksi Fonu: Fon IMKB 30 endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde IMKB 30 endeksi ile paralel getiri performansı hedefler. 10
Strateji Bölümü - Ekonomik Araştırmalar Ekonomikarastirmalar@akbank.com 29 Kasım 2007 Perşembe Dr. Fatma Melek Baş Ekonomist Fatma.Melek@akbank.com Sibel Yapıcı Melek.Yapici@akbank.com Dilara Bayraktar Didem.Bayraktar@akbank.com Kayhan Akyıldız Kayhan.Akyildiz@akbank.com Şahin Zuluğ Sahin.Zulug@akbank.com Elif Özen Elif.Ozen@akbank.com UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İş bu raporlardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu değildir. Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olan iş bu rapor ve yorumlar, kapsamı bilgiler, tavsiyeler hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ nin herhangi bir taahhüdünü tazammum etmediğinden, bu bilgilere istinaden her türlü özel ve/veya tüzel kişiler tarafından alınacak kararlar, varılacak sonuçlar, gerçekleştirilecek işlemler ve oluşabilecek her türlü riskler bizatihi bu kişilere ait ve raci olacaktır. Hiçbir şekil ve surette ve her ne nam altında olursa olsun, her türlü gerçek ve/veya tüzel kişinin, gerek doğrudan gerek dolayısı ile ve bu sebeplerle uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolayısıyla oluşacak maddi ve manevi zarar, kar mahrumiyeti, velhasıl her ne nam altında olursa olsun uğrayabileceği zararlardan hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu tutulamayacak ve hiçbir şekil ve surette her ne nam altında olursa olsun Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanlarından talepte bulunulmayacaktır. Bu rapor, yorum ve tavsiyelerde yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı hizmeti ve/veya faaliyeti olmayıp; yatırım danışmanlığı hizmeti almak isteyen kişi ve kurumların, iş bu hizmeti vermeye yetkili kurum ve kuruluşlarla temasa geçmesi ve bu hizmeti bir sözleşme karşılığında alması SPK mevzuatınca zorunludur. 11