LOJİSTİK YÖNETİMİNE GİRİŞ
Bu Ders Sonunda Başarılı Olan Öğrenciler, Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi konusunda temel seviyede [giriş/başlangıç seviyesinde] akademik bilgi birikimine sahip olacaklardır. Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi alt konularında farkındalıkları ve bilgi birikimleri olacaktır. 2
Ders Kapsamı Ders İçeriği Giriş ve Temel Kavramlar Lojistik Yönetimi Tedarik Zinciri Yönetimi Dış Kaynak Kullanımı Stok ve Stok Yönetimi Depo Yönetimi Ulaştırma Yönetimi Elleçleme ve Paketleme Lojistik Bilişim Sistemleri Türkiye de ve Dünyada Lojistik Sektörü 3
Kaynaklar
5 Yerli ve Yabancı Dergiler
Lojistik ve Depolama ile İlgili Dernekler Türkiye deki Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi ile İlgili Dernekler 6
Lojistik ve Depolama ile İlgili İnternet Siteleri www.lojistikhaber.com www.lojistik-haber.com www.lojistikhatti.com www.lojistikdefteri.com www.lojiport.com www.lojisturk.net www.lojistiksozluk.com www.marslogistics.com/mars_logistics_terimler_sozlugu 7
Temel Kavramlar 8 Lojistik ve Yönetimi Tedarik Zinciri ve Yönetimi Dış Kaynak Kullanımı Envanter Yönetimi Depo ve Antrepo Elleçleme ve Paketleme Taşıma Modları Bakım Yönetimi Lojistik Köy Sigortalama, Gümrükleme Kırbaç Etkisi Tam Zamanında Lojistik Milk-Run Cross-Dock Yeşil Lojistik Tersine Lojistik
Lojistik ve Yönetimi Lojistik (Logistic), bir mal, hizmet veya bilgi akışının üretim noktasından tüketim noktasına kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin; Etkili ve verimli bir şekilde taşınması, Depolanması, Kontrol altında tutulması, Gümrüklenmesi ve Dağıtılmasına yönelik iş süreçlerini kapsamakta iken, 9 Bu iş süreçlerinin yönetilmesi ise Lojistik Yönetimi dahilindedir.
Tedarik Zinciri ve Yönetimi 10 Tedarik zinciri (Supply chain), ürünlerin ya da hizmetlerin tedarikçiden (kaynaktan), müşteriye (nihai kullanıcıya) doğru hareketlerini kapsayan ve bu süreç içerisindeki, Örgütler, İnsanlar, Teknoloji, Faaliyetler Tedarikçi Fabrika Depo Müşteri Kaynaklar sistemlerinin bütününe verilen isimdir, Zincir boyunca malzeme, bilgi ve para akışının yönetilmesi de Tedarik Zinciri Yönetimi dir.
Tedarik Zinciri ve Yönetimi Tedarik Zinciri Faaliyetleri Ürün Bilgi Finans Tedarikçi Fabrika Depo Müşteri Elleçleme Paketleme Depolama Sigorta, Gümrük 11 Lojistik Faaliyetleri
Dış Kaynak Kullanımı Dış kaynak kullanımı (Outsourcing), şirketlerin kendi temel faaliyetlerine daha fazla Odaklanmak, Maliyetlerini azaltmak, Kaliteyi yükseltmek, Verimliliğini arttırmak, İlgili tedarikçinin uzmanlık, yatırım ve yaratıcılık gücünden yararlanmak, Pazara tepki hızını yükseltmek amacıyla, var olan şirket faaliyeti veya faaliyetlerinin gereğinde ilgili varlıkları ile birlikte üçüncü parti şirketlere devredilmesi süreci. 12
Stok/Envanter ve Yönetimi Stok (Stock), üretilen, satın alınan veya kullanılmak üzere bekletilen hammadde, yarı mamul veya bitmiş mamul. Envanter (inventory), işletmedeki tüm demirbaş ve stokların fiziksel ve/veya mali listesi. Stok/envanter yönetimi, işletmenin normal faaliyetlerini yürütebilmek için satmak üzere ürettiği ya da satın aldığı varlıkların kontrolünü içermektedir. 13
Depo Depo (Warehouse), belirli noktalardan gelen ürünlerin; Teslim alınıp, Belirli bir süre korunup, Belirli noktalara gönderilmek üzere hazırlandığı, Açık veya kapalı olan, Güvenlikli alan. 14
Antrepo Antrepo (Customs Bonded Warehouse), Gümrük Müsteşarlığı'nca verilen izin doğrultusunda, bir gümrük idaresine bağlı olarak işletilen, sahibinin tüzel kişilik veya kurum olma zorunluğu bulunan, içine salt ulusallaşmamış ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulabileceği depo. 15
16 Elleçleme Elleçleme (Handling), Malzeme boşaltma, Mal kabul, Seçerek ayırma, Paket açma, Bölme, İstifleme, Yerleştirme, Yerini değiştirme, Yenileme, Ambalajlama, Yükleme vb. İşlemler.
Paketleme Paketleme (Packing), ürünlerin, Pazarlama, Depolama, Taşıma veya dağıtım amacıyla, Uygun paketleme malzemeleri kullanılarak ve Miktar, güvenlik vb. Koşullar dikkate alınarak bir araya getirilmesi. 17
Taşıma Modları Kara yolu (Road) Demiryolu (Railway) Boru hattı (Pipeline) Konveyör (Conveyor) Kara Modu (Land Mode) İç Suyolu (Inland Waterway) Denizyolu (Marine) Deniz Modu (Water Mode) Havayolu (Air) Uzayyolu (Space) 18 Hava Modu (Air Mode)
Karma Taşımacılık (Intermodal Transportation) Karma Taşımacılık Kara yolu (Road) Demiryolu (Railway) + Piggybacking Kara yolu (Road) Denizyolu (Marine) + Fishybacking Kara yolu (Road) Havayolu (Air) + Birdybacking 19
Bakım ve Yönetimi 20 Bakım (Maintenance), bir parçanın istenilen ömür çevrimi içerisinde parçanın gerekli fonksiyonlarını yerine getirebilecek şekilde koruması veya muhafaza edilmesi için bütün teknik eylemlerin bütünüdür. Bakım yönetimi (Maintenance Management), Bakımın önceliklerini, Stratejilerini, Planlamasını, Denetlenmesini içeren metotlar gibi sorumluluk ve uygulamalar ile ilgili bütün yönetim aktiviteleridir.
Lojistik Köy Lojistik Köy (Freight Village), Depolama, bakım ve tamir gibi bütünleyici hizmetlerle, Yük taşıma aracıları, ulaştırma işletmeleri, gümrükçüler, taşıyıcılar gibi ulaştırma hizmeti verenler ve İlintili bağımsız oluşum ve işletmelerin bir araya geldikleri en az bir taşıma moduna sahip kümelenmiş bölgelerdir. Bremen Lojistik Köyü 21 Ankara Lojistik Köyü
Sigortalama ve Gümrük Sigortalama (Insurance), olası risklerin gerçekleşmesi sonucu doğabilecek zararları gidermek üzere, önceden ödenen prim karşılığında bu işle uğraşan kuruluşla yapılan iki taraflı yazılı sözleşme. Gümrük (Custom), eşya ve malların ülke sınırlarından giriş ve çıkışlarında denetimlerinin yapıldığı ve vergilerin ödendiği kamu kurumudur. 22
Kamçı Etkisi 23 Kamçı etkisi (Bullwhip Effect), bir tedarik zincirinde son tüketiciden üreticilere doğru gidildiğinde genellikle iletişim eksikliğinden kaynaklı talebin varyansının giderek artması durumudur.
Tam Zamanında Üretim 24 Tam Zamanında Üretim (Just in Time), çekme esaslı üretim akışını sağlamak amacıyla, Gerekli malzemenin, Tam zamanında, Gereken miktarda, Gereken kalitede, Gereken yerde ve En az maliyetle üretilmesine yönelik, üretimin sık ve düşük parti büyüklükleri ile gerçekleştirildiği sistem.
Tam Zamanında Lojistik Tam Zamanında Lojistik, gerekli malzemenin, gereken zamanda ve miktarda, gereken yerden alınıp, gereken yere, gereken zamanda ve istenilen koşullara uygun olarak sevk ve teslimatına yönelik sistem. 25
Milk-Run Milk-Run (Döngüsel Sefer), Bir araç tarafından çeşitli noktalardan aynı veya farklı yüklerin alınarak bir veya birden fazla noktaya teslim edilmesi ve teslimatlar sırasında boş kapların toplanması veya tüm teslimatlar tamamlandıktan sonra ters güzergah izlenerek boş kapların toplanarak geri getirilmesi sistemi. 26
Milk-Run Klasik Sistem Milk-Run Sistemi 27
Çapraz Sevkiyat Cross-Docking (Çapraz Sevkiyat), tedarikçilerden gelen malların, depo içinde yerleştirilmeden, belli bir süre içinde sevk noktalarına gönderilmesi işlemi. 28
Tedarikçiler Müşteriler Çapraz Sevkiyat 29
Klasik ve Çapraz Sevkiyat Tedarikçiler Tedarikçiler 12 kez Cross-Dock 7 kez 30 Müşteriler Müşteriler
Yeşil Lojistik Yeşil Lojistik (Green logistic), tüm lojistik faaliyetlerin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ölçen ve en aza indirmeye çalışan yaklaşımdır. 31
Yeşil Lojistik Karbon Salınımının Azaltılması Yakıt Tüketiminin Azaltılması Geri Dönüşümün Artırılması 32 Gürültünün Azaltılması Doğada Çözülebilen Ürün
Tersine Lojistik Tersine Lojistik (reverse logistic), müşterilere yapılan teslimat sonrasında İade, Boş kap dönüşü, Hurda vb. nedenlerle ürünlerin müşterilerden orijin noktalarına veya belirlenmiş diğer noktalara, Yeniden kullanım, Onarım, yenileme, Yeniden üretim, Geri dönüşüm, İmha vb. amaçlarıyla geri götürülmesidir. 33
Tersine Lojistik Müşteri Toplama İnceleme Yeniden Kullanma, Onarım, Geri Dönüşüm, İmha 34
Tersine Lojistik Yeniden Kullanım Ürün Yenileme Ayrıştırma Tamir Etme İmha Etme 35
Barkod ve RFID Barkod (barcode), çubuk kod ya da çizgi im, verilerin görsel özellikli makinelerin okuyabilmesi için çeşitli kodlama yöntemleriyle sunulmasıdır. Radyo Frekansı ile Tanımlama (Radio-frequency identification-rfid) teknolojisi, radyo frekansı kullanarak nesneleri tekil ve otomatik olarak tanıma yöntemidir. 36