SANAYİDE ÇALIŞAN GENÇ ERİŞKİN ERKEKLERİN YAŞAM KALİTESİ VE RİSKLİ DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİ Yrd. Doç. Dr. Tahsin Gökhan TELATAR Sinop Üniversitesi SYO İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü 28.03.2017 Uluslararası Mesleksek ve Çevresel Hastalıklar Kongresi
Araştırma Gerekçesi Diğer yaş gruplarına göre farklı sağlık sorunları vardır. Riskli davranışlar açısından duyarlı konumdadırlar. Mevcut veriler genellikle gençlerin toplu bulunduğu ortamlarda ve adolesanlarla birlikte elde edilmektedir. Toplam nüfus içinde büyük yer tutan genç yaş grubu içinde sanayide çalışan genç erkeklerin bazı sosyodemografik özellikleri, yaşam tarzı özellikleri, riskli davranışları, yaşam kaliteleri ve yaşam kalitelerini etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi amacıyla bu araştırma planlanmıştır.
Amaçlar Yakın Gelecek İçin Amaçlar; Ankara da Siteler ve OSTİM Bölgeleri nde çalışan 20-24 yaş grubu genç erkeklerin; Bazı sosyo-demografik ve yaşam tarzı özelliklerini saptamak, Yaşam kalitelerini WHOQOL-BREF ölçeği ile değerlendirmek Riskli davranışlarını tanımlamak Yaşam kalitelerini etkileyen riskli davranışları ve sosyodemografik özelliklerini belirlemek. Uzak Gelecek İçin Amaçlar Çalışan 20-24 yaş grubu genç erkeklerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesine ilişkin yapılacak araştırma ve müdahalelere kaynak oluşturmak ve sağlığı geliştirme davranışlarına yönelik müdahalelere katkıda bulunmak.
Yöntem ve Gereçler Araştırmanın Tipi; Araştırma kesitsel tipte epidemiyolojik bir araştırmadır. Araştırmanın Yeri; Araştırma Ankara da Siteler ve OSTİM Bölgeleri nde bulunan ve farklı türde işkollarına ait üretim yapan atölyelerde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın Evreni; Ankara da Siteler ve OSTİM Bölgeleri ndeki çeşitli atölyelerde çalışan, 20-24 yaş grubu erkekler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır.
Araştırmanın Örneklemi Ağırlıklı olarak mobilya atölyelerinin bulunduğu Siteler Bölgesi nde ve farklı işkollarının bir arada bulunduğu OSTİM Bölgesi nde çalışan gençlerin tam sayısı bilinmemektedir. Evrendeki birey sayısının bilinmediği durumlarda örneklem hesaplanması formülüyle örnek büyüklüğü Siteler ve OSTİM bölgeleri için ayrı ayrı 368 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmanın Değişkenleri Bağımsız Değişkenler; Ankara Siteler ve OSTİM Bölgeleri ndeki çeşitli atölyelerde çalışan, 20-24 yaş grubu erkeklerin; Bazı sosyo-demografik özellikleri, Çalışma hayatları ile ilgili özellikleri Sağlık durumu, Fizik aktivite durumu, Uyku ve beslenme durumu, Sosyal ilişkiler, Şiddet ve yaralanma durumları, Sağlık risk davranışları, Sigara, alkol ve madde kullanımları. Bağımlı Değişkenleri; Ankara Siteler ve OSTİM Bölgeleri ndeki çeşitli atölyelerde çalışan, 20-24 yaş grubu genç erkeklerin yaşam kalitesi.
Araştırmanın Veri Kaynakları Veri Toplama formu 121 soru ve 13 bölümden oluşmaktadır. Yaşam kalitesinin değerlendirilmesinde Dünya Sağlık Örgütü nce geliştirilen WHOQOL-BREF ölçeği kullanılmıştır. Yaşam kalitesi dört alanda değerlendirilmektedir; Fiziksel Alan Ruhsal Alan Sosyal Alan Çevre Alanı
Verilerin Analizi İkili analizlerde; Ki-kare testi Tek yönlü varyans analizi Kruskall Wallis testi Yaşam kalitesine etki eden faktörlerin değerlendirilmesinde; Lojistik regresyon
Etik Konular Anket uygulanacak atölyelerin sahipleri ve/veya yöneticilerinin izinleri ve katılımcıların aydınlatılmış onamları alınmıştır.
Bulgular Siteler Bölgesi nde yaş ortalaması 21,8±1,4 yıl, OSTİM Bölgesi nde 21,7±1,4 yıl olarak hesaplanmıştır 2 אּ) =1,3; p=0,869). Siteler Bölgesi ndeki gençlerin %42,8 i, OSTİM Bölgesi ndeki gençlerin %42,0 ı ilköğretim mezunu olduklarını belirtmişlerdir 2 אּ) =1,1; p=0,891).
Bulgular Sürekli kişisel koruyucu kullanma %0,1 İş kazası geçirme %1,8 Düzenli fizik aktivite yapma %6,1 Hiç kahvaltı yapmama %55,7 İfadeye göre BKİ %84,8 normal Arkadaşlık kurarken cinsiyet farkı gözetme %15,1
Bulgular Otomobil kullanırken; Hız limitine uymama %84,3 Alkollü olma %7,9 Trafik cezası %7,3 Kazaya karışma %18,5 Her zaman emniyet kemeri kullanma %5,3 Sürücü belgesi olmadan motorsiklet kullanma %42,3
Bulgular Sıklıkla ya da arasıra; Şans oyunu oynama %94,6 Kumar oynama %5,9 Halen sigara kullanma %58,3 En az bir kez nargile kullanma %53,9 Halen alkol kullanma %11,4 En az bir kez madde kullanma %3,5 En az bir kez para karşılığı cinsel ilişki yaşama %83,3
Bulgular Son bir ay içinde yanında silah taşıma %22,0 Şiddete maruz kalma; Fiziksel %2,0 Duygusal %0,3 Cinsel %0,1 Şiddet uygulama; Fiziksel %3,1 Cinsel %0,1
Yaşam Kalitesine Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi WHOQOL-BREF ölçeği puanları, ortanca değerlerinden bölünerek dikotom hale dönüştürülmüştür. Ortancanın altında olma yüzdesi arttıkça yaşam kalitesi düşmektedir şeklinde yorumlanmıştır.
Yaşam Kalitesine Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi WHOQOL-BREF ölçeği ile belirlenen yaşam kalitesine etki edeceği düşünülen değişkenler uygun analiz yöntemleri kullanılarak yaşam kalitesi puanlarıyla karşılaştırılmış ve burada ilişkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunan değişkenler modellere konulmuştur.
Yaşam Kalitesine Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi Şiddet uygulama ve şiddet görme ile ilgili sorulara verilen cevapların mevcut literatürle uyumlu olmaması nedeniyle gençlerin şiddet görme ve uygulama davranışları dışarıda bırakılarak ikinci bir model daha oluşturulmuş ve yaşam kalitesine etki eden faktörler tekrar değerlendirilmiştir.
Yaşam Kalitesini Olumlü Yönde Etkileyenler Düzenli fizik aktivite yapmak, Sağlıklı ve düzenli beslenmek, Beden kitle indeksinin normal olması, Sigara kullanmamak, Arkadaşlık kurarken cinsiyet farkı gözetmemek, Kumar oynamamak, Çevresindekilerle ilişkilerinin olumlu olması
Yaşam Kalitesini Beklenenin Aksine Olumlü Yönde Etkileyenler Otomobilde yolcu iken emniyet kemeri kullanmamak Nargile kullanmak Para karşılığı cinsel ilişki yaşamak Silah taşımak Şiddet uygulamak
Öneriler Riskli davranışların yüksek sıklıkta görülmesi, bu grup için; Sağlığı geliştirici ve koruyucu yaşam tarzı özelliklerinin kazandırılması, Sunulacak sağlık hizmetleri arasında sağlıklı beslenme ve üreme sağlığı gibi konuların ön plana çıkartılması, Toplumdaki erkek rolü nün değiştirilmesi gerektiğini göstermektedir.
Öneriler Yaşam kalitesi sağlığın bir belirleyicisi olarak kabul edilip bir gösterge olarak kullanılırken, kişinin sağlığına olumsuz etki edebilecek bazı davranışlarının yaşam kalitesini yükseltiyor olabileceği hatırlanmalıdır. Yaşam kalitesi değerlendirilirken ölçeklerin yanı sıra, yaş gruplarına özel riskli davranışların beraber ele alınması faydalı olacaktır.
Sabrınız için teşekkürler