Yeni Bir Teledermatoloji Uygulamas : Depola ve Gönder Yönteminin Web Kameralar yla Birlikte Kullan m

Araflt rma Study Yeni Bir Teledermatoloji Uygulamas : Depola ve Gönder Yönteminin Web Kameralar yla Birlikte Kullan m Mete Baba*, Deniz Seçkin**, Serhan Kapda l *, Aydolu Ery lmaz* * Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Adana Hastanesi Dermatoloji Anabilim Dal ** Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dal Özet Bu çal flmada, depola ve gönder yönteminin web kameralar yla birlikte kullan ld teledermatoloji uygulamalar ile yüz yüze muayene sonuçlar aras ndaki uyumlulu un araflt r lmas amaçland. Çal flmaya, 100 hasta al nd. Hastalar, önce 2 teledermatolog (A ve B) taraf ndan depola ve gönder yönteminin web kameralar yla birlikte kullan ld teledermatoloji uygulamas ile, daha sonra da üçüncü bir dermatolog taraf ndan yüz yüze muayene edildi. Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar karfl laflt r ld nda; teledermatolog A n n tan sal uyumluluk katsay s (k) 0.70, teledermatolog B nin ise 0.62 idi. Hastaya yaklafl m plan aç s ndan teledermatolog A n n uyumluluk katsay s 0.68 iken, teledermatolog B nin 0.64 idi. Depola ve gönder yönteminin web kameralar ile birlikte kullan lmas, teledermatoloji uygulamalar için gelecekte iyi bir seçenek olabilir. Anahtar Kelimeler: Depola ve gönder yöntemi, teledermatoloji, videokonferans, web kamera Baba M, Seçkin D, Kapda l S, Ery lmaz A. Yeni bir teledermatoloji uygulamas : depola ve gönder yönteminin web kameralar yla birlikte kullan m. TÜRKDERM 2005; 39: 199-203 Summary Background and design: In this study, agreement between the results of face-to-face examination and teledermatology application performed by combined use of store-and-forward method and web cameras was investigated. Material and method: A hundred patients were included in the study. Patients were examined by two teledermatologists (A and B) via the teledermatology application in which store and forward method is combined with web cameras, then were reexamined face-to-face by third dermatologist. Results: When the results of face-to-face and teledermatology examinations were compared, the diagnostic agreement value (k) of teledermatolog A was 0.70, whereas that for teledermatologist B was 0.62. About patient management plans, the agreement value of teledermatolog A was 0.68, whereas that for teledermatologist B was 0.64. Conclusion: The use of store-and-forward method combined with web cameras may be a good alternative for future teledermatology applications. Key Words: Store-and-forward method, teledermatology, videoconferencing, web camera Baba M, Seçkin D, Kapda l S, Ery lmaz A. A new teledermatology application: store-and-forward method combined with web camera use. TÜRKDERM 2005; 39: 199-203 Teledermatoloji, yüz yüze görüflme olmaks z n, hastalar n görüntülerinin ve klinik bilgilerinin elektronik aktar m ile dermatolog taraf ndan de erlendirilmesidir 1. Teledermatoloji uygulamalar, depola ve gönder yöntemi ile canl videokonferans yöntemi olmak üzere iki farkl flekilde gerçeklefltirilebilir 1-5. Depola ve gönder yönteminde hasta ile karfl l kl iletiflimin olmamas, canl videokonferans yönteminde ise pahal teknik donan mlar n gerekmesi bu yöntemlerin en önemli dezavantajlar d r 1-6. Web kameralar günümüzde yayg n olarak kullan lan, sesli ve görüntülü iletiflime olanak sa layan, ucuz ve kullan m kolay araçlard r. Teledermatoloji uygulamalar nda, web kameralar n n bir canl videokonferans arac olarak depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan lmas ile dermatologlar yüz yüze muayenede elde ettiklerine benzer sonuçlara ulafl labilir. Bu hipotezin test edilmesi amac yla, depola ve gönder yönteminin web kameralar yla birlikte kullan ld teledermatoloji uygulamalar ile yüz yüze muayene sonuçlar n n uyumlulu u araflt r ld. Al nd Tarih: 01.11.2004 Kabul Tarihi: 05.05.2005 Yaz flma Adresi: Yrd. Doç.Dr. Mete Baba, Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi, Dermatoloji Anabilim Dal, Adana Hastanesi, 01250, Yüre ir/adana, Tlf: 0322 327 27 27 (2103), Fax: 0 322 327 12 74, E-mail: metebaba17@hotmail.com 199

2005; 39: (3) TÜRKDERM Gereç ve Yöntem Hastalar Çal flma, 22 Mart-19 Nisan 2004 tarihleri aras nda Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi, Adana Uygulama ve Araflt rma Hastanesi nde gerçeklefltirildi. Çal flmaya, Dermatoloji Poliklini i nde randevusu olan yeni hastalardan çal flmaya kat lmay kabul edenler, herhangi bir kriter göz önüne al nmadan s ras yla dahil edildi. Hastalar, teledermatoloji uygulamalar ve yap lacak ifllemlerle ilgili olarak bilgilendirildi ve onaylar al nd. Araflt rmac lar n özellikleri Çal flmada 3 dermatoloji uzman hekim ve 1 hemflire yer ald. Dermatologlardan ikisi teledermatoloji uygulamalar nda, di eri ise hastalar n yüz yüze muayenelerinde görev ald. Bu dermatologlardan birincisi (Teledermatolog A) 1, ikincisi (Teledermatolog B) 5, üçüncüsü ise 3 y ld r dermatoloji uzman olarak çal flmakta idi. ki dermatolog (2. ve 3.) ve hemflirenin daha önceden teledermatoloji uygulamalar ile ilgili deneyimleri vard. Klinik bilgilerin elde edilmesi ve görüntüleme Hastalar n klinik bilgilerinin elde edilmesinde, önceden kaynak bir dermatoloji kitab esas al narak haz rlanm fl olan standart formlar kullan ld 7. Bu formda hastal n klini i ile ilgili sorular (lezyonun geliflim flekli, da l m, palpasyon bulgular, efllik eden sistemik ve prodromal semptomlar, öz ve soygeçmifl) yer ald (Tablo I). Form, hemflire taraf ndan hastadan bilgi edinilerek dolduruldu, Microsoft Word 7.0 program kullan larak bilgisayara kaydedildi. Tablo I: Klinik bilgi formu 7. Deri lezyonunun öyküsü Ne zaman ve nerede bafllad? Nas l yay ld? Kafl nt, yanma, batma, a r var m? Provokatif faktörler (günefl fl nlar, topikal kullan lan ajanlar, stres gibi) Önceki tedaviler ve tedaviye yan t? Lezyonlar n da l m (patern, karakteristik yerleflim) Lezyonun palpasyon bulgular : Efllik eden sistemik ve prodromal semptomlar: Sosyal öykü (meslek, hobiler gibi): Öz ve soygeçmifl: Hastalar n deri lezyonlar, hemflire taraf ndan Canon PowerShot S10 say sal kamera (Canon Inc., Japan) ile 1600x1200 piksel çözünürlükte görüntülendi ve s k flt r lm fl (4:1) Joint Photographic Experts Group format nda bilgisayara kaydedildi. Küçük (<5 cm) ve birbirine uzak deri lezyonlar, mümkün olan en yak n mesafeden ve komflu sa lam deri alanlar n da içerecek flekilde, büyük (>5 cm) veya genifl bir alana da lm fl lezyonlar ise iki farkl uzakl ktan görüntülendi. Görüntülerden biri mümkün olan en yak n mesafeden, di eri ise lezyonun da l m n gösterecek flekilde elde edildi. Görüntüleme ifllemleri için özel bir fl kland rma kullan lmad. nteraktif iletiflim Hastalarla sesli ve görüntülü iletiflim, web kameralar ile sa land. Web kameralar 352x288 piksel çözünürlükteki Mustek GSm@rtmini (Mustek Systems Inc., China) idi. Web kameralar n n kullan ld bilgisayarlar birbirine yerel a la ba l yd. Bu bilgisayarlar, 15 inch ekran Philips monitöre ve 1024x768 piksel çözünürlü e sahipti. Teledermatoloji uygulamas Bilgisayara kaydedilmifl klinik bilgi ve görüntüler, klasik depola ve gönder yöntemi ile inceleme için hemflire taraf ndan Microsoft Netmeeting program kullan larak teledermatologlar n bilgisayarlar na aktar ld. Görüntüler, Microsoft Photo Editor program nda, klinik bilgiler ise Microsoft Word 7.0 program nda iki teledermatolog (teledermatolog A ve B) taraf ndan birbirinden ba ms z olarak, farkl odalarda de erlendirildi. Lezyonlara ait görüntü ve klinik bilgilerin incelenmesinin hemen ard ndan, önce teledermatolog A ve daha sonra teledermatolog B taraf ndan web kameras arac l yla Microsoft Netmeeting program kullan larak, hastalarla sesli ve görüntülü iletiflim kuruldu. Bu görüflmede, teledermatologlar taraf ndan hem hastalardan direkt olarak ek klinik bilgi al nd, hem de görüntü kalitesi kötü olan lezyonlarda hemflireden say sal kamera ile yeni görüntüleri alarak tekrar göndermesi istendi. Hasta ve hemflire, teledermatolog B ye teledermatolog A ile yap lan görüflme hakk nda herhangi bir bilgi verilmemesi konusunda uyar ld. Web kamera ile iletiflim sonras nda, teledermatologlar taraf ndan tek bir tan ve hastaya yaklafl m plan belirtildi. Hastaya yaklafl m plan, kesin tan konmufl ise tedavi (topikal veya sistemik tedavi, 200

2005; 39: (3) kriyoterapi, elektrokoterizasyon, cerrahi eksizyon ve lazer tedavisi gibi); kesin tan konamam fl ise bunun için gereken tan sal incelemelerden (KOH incelemesi, Wood fl muayenesi, yama testi, prick testi ve biyopsi gibi) oluflmaktayd. Bu teledermatoloji uygulamalar ndan sonra, hastalar üçüncü dermatolog taraf ndan yüz yüze muayene edildi. Gerekti inde KOH incelemesi, Wood fl muayenesi, yama testi veya biyopsi gibi tan sal incelemeler de yap larak hastal klara kesin tan konuldu ve hastalara yaklafl m plan belirtildi. Konulan tan lar; akneiform lezyon, benin tümör, enfeksiyöz hastal k, pigmentasyon bozuklu u, premalin/malin lezyon, papüloskuamöz lezyon, ekzematöz lezyon ve di erleri fleklinde hastal k gruplar na ayr ld 8-11. Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar aras ndaki uyumlulu un de erlendirilmesi Teledermatoloji ve yüz yüze muayene sonuçlar, üçüncü dermatolog taraf ndan karfl laflt r ld. Bu karfl laflt rmada, biri konulan tan lar, di eri ise hastaya yaklafl m planlar olmak üzere 2 farkl parametre aras ndaki uyum araflt r ld. Her bir teledermatolog taraf ndan konulan tan ve belirlenen hastaya yaklafl m plan, yüz yüze muayene sonucu belirlenen kesin tan ve yaklafl m plan ile ayn ise uyumlu, de ilse uyumsuz olarak kategorize edildi. Buna göre tan sal ve hastaya yaklafl m planlar aras ndaki uyumluluk, kappa katsay s (k) uyum istatisti i ile de erlendirildi. Bu de erlendirmeler, hastal k gruplar na göre de yap ld. Kappa uyum istatisti i, ayn örnek üzerinde gözlem yapan 2 araflt rmac n n elde ettikleri sonuçlar aras ndaki uyumu de erlendiren bir istatistiktir 12. Bu istatistiksel analizde, flansa dayal olarak beklenen uyum ile gözlenen uyum de erleri aras ndaki ba nt irdelemesi yap lmaktad r. Kappa katsay s, -1 ile +1 aras nda de iflebilir, 0.61 veya üzeri de erler yüksek derecedeki uyumu göstermektedir 13. Bulgular Çal flma kapsam na yafllar 4 ile 90 aras nda de iflen (ortalama 40.6), 67 si kad n, 33 ü erkek toplam 100 hastaya ait 100 lezyon al nd. Yüz yüze muayenede bu lezyonlardan 15 inin tan s KOH incelemesi, 1 inin tan s Wood fl muayenesi, 2 sinin tan s yama testi ve 7 sinin tan s ise histopatolojik inceleme ile konuldu. Depola ve gönder yöntemi ile web kameras n n birlikte kullan lmas yla gerçeklefltirilen teledermatoloji uygulamalar nda, teledermatolog A n n tan sal uyumluluk katsay s (k) 0.70 (%95 güvenlik aral 0.56-0.84), teledermatolog B nin ise 0.62 (%95 güvenlik aral 0.48-0.76) idi. Teledermatolog A n n teledermatoloji uygulamalar nda, hastaya yaklafl m plan uyumluluk katsay s 0.68 (%95 güvenlik aral 0.54-0.82) iken, teledermatolog B nin 0.64 (%95 güvenlik aral 0.50-0.78) idi. Teledermatologlar n hastal k gruplar na göre tan sal ve hastaya yaklafl m plan uyumluluk katsay lar Tablo II de gösterilmifltir. Buna göre, teledermatolog A ve B nin en düflük tan sal uyumluluk katsay lar s ras yla 0.33 ve 1.00 ile premalin/malin hastal klarda saptand. Hastaya yaklafl m plan ndaki en düflük uyumluluk katsay lar ise ekzematöz lezyonlarda elde edildi (teledermatolog A ve B için s ras ile 0.59 ve 0.41). Tart flma Telet p uygulamalar, günümüzde bilgisayar ve internet teknolojisindeki geliflmelere paralel olarak, özellikle sa l k hizmetlerinin ulaflt r lamad alanlara bu hizmetlerin sa lanmas nda önemli katk lar sunmaktad r 1-6,14. Buna karfl n, ülkemizde telet p uygulamalar içinde genifl bir yer tutan teledermatoloji uygulamalar ile ilgili çal flma say s, birkaç akademik çal flma ile s n rl - d r 1,15,16. Ülkemizin ekonomik ve sosyal koflullar düflünüldü ünde, alternatif bir sa l k hizmeti niteli indeki teledermatoloji uygulamalar n n de eri daha iyi anlafl lmal d r. Yak n gelecekte tüm dünyada deri hastal klar n n tan ve tedavisinde teledermatoloji uygulamalar n n daha s k kullan laca öngörülmekle birlikte, bu yöntemlerin birtak m k s tl l klar da bulunmaktad r 1-5. Bu çal flmada, depola ve gönder yöntemine ek olarak web kameralar n n da kullan lmas yla gerçeklefltirilen teledermatoloji uygulamalar ve yüz yüze muayene sonucu konulan tan ve hastaya yaklafl m planlar aras ndaki uyumluluk araflt r ld. Teledermatoloji uygulamalar nda, 2 teledermatolo un da tan sal uyumluluk katsay s n n 0.60 dan büyük olmas (k, teledermatolog A ve B için s ras ile 0.70 ve 0.62), yüz yüze muayene ile yüksek derecede uyumlulu u gösteriyordu. Ayn zamanda bu de erler, daha önceki teledermatoloji çal flmalar nda bildirilenlerle uyumlu idi. Literatürde, depola ve gönder yöntemi ile yap lan telederma- 201

2005; 39: (3) TÜRKDERM toloji çal flmalar nda 0.41-0.95 aras nda ve canl videokonferans yöntemi ile 0.54-0.99 aras nda de iflen tan sal uyumluluk de erleri bildirilmifltir 3,6,8-11,15-24. Çal flmam zda yer alan 2 teledermatolo un tan sal uyumluluk katsay lar aras ndaki farkl l n, teledermatoloji uygulamas ndan ziyade bireysel faktörlere (bilgi, deneyim ve yaklafl m) ba l oldu u düflünülmüfltür. Nitekim, Whited ve arkadafllar n n depola ve gönder yöntemi ile yapt klar çal flmada da, teledermatologlar aras nda oldu u gibi klinik muayene gerçeklefltiren dermatologlar aras nda da tam bir tan sal uyumlulu- un olmad gösterilmifltir 20. Çal flmam zda yüz yüze muayene ile teledermatoloji uygulamalar sonucu belirlenen hastaya yaklafl m planlar karfl laflt r ld nda, aralar nda yüksek derecede uyumluluk saptand (k, teledermatolog A ve B için s ras ile 0.68 ve 0.64). Bu de erler, literatürde bildirilen 0.59 ile 0.90 aras nda de iflen de erler aras nda yer al yordu 19,20,23. Yine tan sal uyumluluk oranlar nda oldu u gibi teledermatologlar n hastaya yaklafl m planlar aras ndaki farkl l n da dermatologlar n tercihleri aras ndaki farkl l yans tt düflünülmüfltür. Örne in bir teledermatolog verruka plana tedavisinde imikimod krem önerirken, di eri kriyoterapiyi tercih etmiflti. Teledermatologlar n tan sal uyumluluk katsay lar hastal k gruplar baz nda ele al nd nda; teledermatolog A n n en yüksek tan sal uyumluluk katsay lar benin tümörler ve pigmentasyon bozukluklar nda iken; teledermatolog B nin akneiform lezyonlar, benin tümörler ve enfeksiyöz hastal klarda idi. Buna karfl n iki teledermatolo un da en düflük tan sal uyumluluk katsay - s premalin/malin hastal klarda idi. Literatürde tan sal uyumluluk de erleri bak m ndan hastal k gruplar aras nda fark olmad n belirten çal flmalar n yan s ra, benin tümörlerde, papüloskuamöz hastal klarda ve döküntülü deri hastal klar nda düflük tan sal uyumluluk de erleri gözlenen çal flmalar da bulunmaktad r 8,17-19,24. Hastaya yaklafl m planlar aç s ndan en yüksek uyumluluk katsay lar teledermatolog A için benin tümörler, pigmentasyon bozukluklar ve premalin/malin hastal klarda iken; teledermatolog B için akneiform lezyonlar, benin tümörler, enfeksiyöz hastal klar ve premalin/malin hastal klarda idi. Ancak 2 teledermatolo un da en düflük uyumluluk katsay lar ekzematöz lezyonlarda gözlenmiflti. Loane ve arkadafllar taraf ndan yap lan bir telermatoloji çal flmas nda da hastaya yanl fl yaklafl m kararlar n n 1/3 ünden fazlas - n ekzematöz lezyonlar n oluflturdu u tespit edilmifltir 23. Ayr ca çal flmam zda yüz yüze muayene sonuçlar ile karfl laflt r ld nda, hastalara zarar verebilecek yanl fl yaklafl m kararlar na rastlan lmam flt r. Örne in biyopsi sonucuna göre 1 i bazal hücreli karsinoma, di er 2 si de skuamöz hücreli karsinoma oldu u saptanan 3 malin lezyonda; teledermatolog A 2 sine, teledermatolog B ise tümüne yanl fl tan koymas na karfl n, 2 teledermatolog taraf ndan da bu lezyonlar n cerrahi eksizyonu önerilmifltir. Tablo II: Teledermatologlar n depola ve gönder yöntemi ile web kameras n n birlikte kullan m ile gerçeklefltirdikleri teledermatoloji uygulamalar nda, tan sal ve hastaya yaklafl m plan uyumluluk katsay lar n n (k) hastal k gruplar na göre da l m. Teledermatolog A Teledermatolog B Hastal k gruplar Say Tan sal uyumluluk Hastaya Tan sal uyumluluk Hastaya katsay s (k) yaklafl m plan katsay s (k) yaklafl m plan uyumluluk katsay s (k) uyumluluk katsay s (k) Akneiform lezyonlar 5 0.60 0.60 1.00 1.00 Benin tümörler 3 1.00 1.00 1.00 1.00 Enfeksiyöz hastal klar 21 0.81 0.81 1.00 1.00 Pigmentasyon bozukluklar 7 1.00 1.00 0.71 0.71 Premalin/malin hastal klar 3 0.33 1.00-1.00 1.00 Papüloskuamöz lezyonlar 13 0.54 0.85 0.54 0.54 Ekzematöz lezyonlar 34 0.77 0.59 0.35 0.41 Di erleri 14 0.43 0.29 0.86 0.43 202

2005; 39: (3) Web kameralar n n depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan lmas, her iki yöntemin de önemli dezavantajlar n n afl lmas n sa lamaktad r. Çünkü, depola ve gönder yöntemi ile daha kaliteli görüntüler elde edilebilmektedir (say sal kameralar n çözünürlü ü 640x480 ile 4096x2738 piksel aras nda, videokameralar n çözünürlü ü 360x288 ile 704x576 piksel aras nda) ve çok say da görüntü k sa sürede de erlendirilebilmektedir. Böylece bu birlikte kullan m ile dermatolog hasta hakk nda bir ön bilgi sahibi oldu- undan, canl videokonferans yönteminin süresi oldukça k salt labilmektedir. Web kameralar ile karfl - l kl iletiflim kurulabildi inden, hastalardan daha fazla klinik bilgi al nabilmekte, tan koyma kolaylaflmaktad r. Ayr ca, web kameralar n n fiyat, videokonferans donan mlar na göre oldukça ucuzdur (web kameralar n n fiyat 30-200 milyon TL, videokonferans sisteminin fiyat 5-25 milyar TL). Bu kameralar n kullan m da kolay oldu undan, telekonsültasyon ifllemi, hemflire veya pratisyen hekim gibi sa l k personeli yard - m olmadan da, sadece hasta ve dermatolog iletiflimi ile gerçeklefltirilebilir. Sonuç olarak bir telekonsültasyon arac olarak web kameralar n n, depola ve gönder yöntemi ile birlikte kullan lmas, gelecekte teledermatoloji uygulamalar için iyi bir seçenek olabilir. Kaynaklar 1. Ceyhan AM, Baysal M: Teledermatoloji. TÜRKDERM 2003; 37: 58-62. 2. Eedy DJ, Wootton R: Teledermatology: a review. Br J Dermatol 2001; 144: 696-707. 3. Whited JD: Teledermatology research review. Int J Dermatol 2004; 2: 1-10. 4. Phillips CM, Balch D, Schanz S, Branigan A: Teledermatology: issues in remote diagnosis and management of cutaneous disease. Curr Prob Dermatol 2002; 14: 1-40. 5. Lim AC, Egerton IB, Shumack SP: Australian teledermatology: the patient, the doctor and their government. Australas J Dermatol 2000; 41: 8-15. 6. Gilmour E, Campbell SM, Loane MA, Esmail A, Griffiths CEM, Roland MO, Parry EJ, Corbett RO, Eedy D, Gore HE, Mathews C, Steel K, Wootton R: Comparison of teleconsultations and face-to-face consultations: preliminary results of a United Kingdom multicentre teledermatology study. Br J Dermatol 1998; 139: 81-87. 7. Fitzpatrick TB, Bernhard JD: Clinical-pathologic correlations of skin lesions: approach to diagnosis. Fitzpatrick s dermatology in general medicine. Ed. Freedberg IM, Eisen AZ, Wolff K, Austen KF, Goldsmith LA, Katz SI, Fitzpatrick TB. 5 inci bask. New York, McGraw-Hill, 1999: 27-55. 8. High WA, Houston MS, Calobrisi SD, et al: Assessment of the accuracy of low-cost store-and-forward teledermatology consultation. J Am Acad Dermatol 2000; 42: 776-783. 9. Pak HS, Harden D, Cruess D, Welch ML, et al: Teledermatology: an intraobserver diagnostic correlation study, part I. Cutis 2003; 71: 399-403. 10. Taylor P, Goldsmith P, Murray K, et al: Evaluating a telemedicine system to assist in the management of dermatology referrals. Br J Dermatol 2001; 144: 328-333. 11. Kvedar JC, Edwards RA, Menn ER, et al: The substitution of digital images for dermatologic physical examination. Arch Dermatol 1997; 133: 161-167. 12. Fleiss JL: Statistical methods for rates and proportions. 2th edn. New York: John Wiley&Sons. 1981; 212-236. 13. Landis JR, Koch GG: The measurement of observer agreement for catagorical data. Biometrics 1977; 33: 159-174. 14. Norton SA, Burdick AE, Phillips CM, Berman B: Teledermatology and undersurved populations. Arch Dermatol 1997; 133: 197-200. 15. Oztas MO, Calikoglu E, Baz K, Birol A, Onder M, Calikoglu T, Kitapci MT: Reliability of Web-based teledermatology consultations. J Telemed Telecare 2004; 10: 25-28. 16. Baba M, Seçkin D, Kapda l S, O lakkaya F: Teledermatoloji için kolay ve güvenilir bir yöntem: web kameras kullan m. XVI. Prof. Dr. A.Lütfü Tat Simpozyumu Program ve Özet Kitab. Ankara, 2003; 35. 17. Phillips CM, Burke WA, Shechter A, Stone D, Balch D, Gustke S: Reliability of dermatology teleconsultations with the use of teleconferencing technology. J Am Acad Dermatol 1997; 37: 398-402. 18. Lowitt MH, Kessler II, Kauffman CL, Hooper FJ, Stiegel E, Burnett JW: Teledermatology and in-person examinations a comparison of patient and physician perceptions and diagnostic agreement. Arch Dermatol 1998; 134: 471-476. 19. Zelickson BD, Homan L: Teledermatology in the nursing home. Arch Dermatol 1997; 133: 171-174. 20. Whited JD, Hall RP, Simel DL, Foy ME, Stechuchak KM, Drugge RJ, Grichnik JM, Myers SA, Horner RD: Reliability and accuracy of dermatologists clinic-based and digital image consultations. J Am Acad Dermatol 1999; 41: 693-702. 21. Lim AC, Egerton IB, See A, Shumack SP: Accuracy and reliability of store-and-forward teledermatology: preliminary results from the St George Teledermatology Project. Australas J Dermatol 2001; 42: 247-251. 22. Lesher JL, Davis LS, Gourdin FW, English D, Thompson WO: Telemedicine evaluation of cutaneous diseases: a blinded comparative study. J Am Acad Dermatol 1998; 38: 27-31. 23. Loane MA, Corbett R, Bloomer SE, Eedy DJ, Gore HE, Mathews C, Steele K, Wootton R: Diagnostic accuracy and clinical management by realtime teledermatology. Results from the Northern Ireland arms of the UK Multicentre Teledermatology Trial. J Telemed Telecare 1998; 4: 95-100. 24. Pak HS, Harden D, Cruess D, Welch ML, Poropatich R; National Capital Area Teledermatology Consortium: Teledermatology: an intraobserver diagnostic correlation study, part II. Cutis 2003; 71: 476-480. 203