Pulmoner hipertansiyon hastalarının takibinde fraksiyone ekshale nitrik oksitin yeri Nilay Orak Akbay*, Züleyha Bingöl*, Nuran Gökbulut*, Esen Kıyan*, Ekrem Bilal Karaayvaz**, Mehmet Kocaağa**, Ahmet Kaya Bilge**, Halim İşsever***, Gülfer Okumus* İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, *Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, **Kardiyoloji Anabilim Dalı, ***Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Istanbul
Giriş: Pulmoner hipertansiyon (PH) morbidite ve mortalitesi yüksek kronik progresif bir hastalıktır. Patoloji; prostasiklin (PGI2), endotelin ve nitrik oksit (NO) yollarındaki dengesizlik
Nitrik oksit akciğer fizyolojisinde ve patolojisinde; 1. Bronkodilatasyon 2. Arteriyel vazodilatasyon 3. Mukosiliyer klirensin düzenlenmesi 4. Savunma sistemi: Bakteri, virüs ve parazitlere toksik etki
Amaç: Bu çalışma pulmoner hipertansiyon hastalarının takibinde ve prognozu belirlemede fraksiyone ekshale nitrik oksit (FeNO) düzeyinin değerlendirilmesi amacıyla planlanmıştır.
Metod: İstanbul Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Pulmoner Hipertansiyon Polikliniğinden takipli Grup 1 ve Grup 4 PH olguları dahil edildi Tüm hastalara çalışma başlangıcında (0.ay), 3. ay ve 6. ayda ; Ekokardiyografi, 6 dakika yürüme testi, beyin natriüretik peptid (pro-bnp) ve FeNO ölçümleri yapıldı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) fonksiyonel sınıfları, tanı anındaki sağ kalp kateterizasyon bilgileri ile solunum fonksiyon testleri kaydedildi. Olguların FeNO düzeyleri, yaş ve cinsiyet açısından uyuşan sağlıklı kontrol grubunun değerleri ile karşılaştırıldı.
ARS/ETS FeNO ölçüm önerileri SFT yapılmadan önce (efor öncesi) Son 1 saatte yemek yenmemiş Son 1 saatte sigara içmemiş Üst/alt havayolu enfeksiyonu olmadığı dönem
Ölçüm cihazı:niox Mino Sabit bir ekspirasyon akım hızında 6-10 sn ölçüm
Sonuçlar 31 olgu (23 K,8E) PH etyolojisi: - Grup 1 (PAH)=24 - Grup 4 (KTEPH)=14 NYHA fonksiyonel sınıf II: 24 (%77.4) sınıf III: 5 (%16.1) sınıf IV: 2 (%6.4)
Sonuçlar PH tanılı 31 olgu 23 kadın, 8 erkek, Ortalama yaş:53.4±17.1yıl x 80 sağlıklı kontrol 55 kadın, 25 erkek, Ortalama yaş:49.7±14.3yıl PH grubunda FeNO düzeyleri kontrol grubuna göre düşük (16.5±6.7ppb, 19.8±7.7ppb, p=0.04)
Sonuçlar Takip süresince FeNO değişimi incelendiğinde 0-3. aylar arasında istatistiksel olarak anlamlı şekilde düşme izlenmiş olup, 3-6. aylar ile 0-6. aylara bakıldığında anlamlı bir değişim izlenmemiştir. 3. ayda FeNO daki bu değişime yürüme testinde alınan mesafede azalma ve pro-bnp de hafif artış eşlik etmiş olsa da istatistiksel olarak anlamlılık saptanmadı. Tablo 1.Takip parametrelerinin zaman içindeki değişimi 0.ay 3. ay 6.ay p 0-3 ay p 0-6 ay 6dyt mesafe (m) 376.45±92.79 367.2±109.8 358.97±127.84 0.26 0.15 PAB (mmhg) 64.23±28.17 63.31±30.03 66.70±34.00 0.52 0.89 TAPSE 1.88±0.48 1.90±0.62 2.06±0.63 0.80 0.09 FeNO (ppb) 16.58±6.72 15.10±6.65 16.27±8.06 0.03 0.55 Pro-BNP (pg/ml) 1169.1±2858.9 1231±2815.2 1028.5±2414.9 0.69 0.28
Sonuçlar Karbonmonoksit difüzyon kapasitesi düşük saptanan (DLCO<70) altı hastanın FeNO ölçümlerinin, normal saptanan hastalara göre üçüncü ve altıncı aylarda düşük olduğu gözlemlendi ancak aralarında istatistiksel olarak anlamlılık yoktu.
Sonuçlar Ekokardiyografide ölçülen 0.ay TAPSE <1.5 olan altı hastanın FeNO ölçümleri TAPSE 1.5 olan hastalara göre düşük saptandı (sırasıyla 11.8±3.7 ppb, 17.7±6.8 ppb; p=0.01). Çalışma süresinde yapılan yürüme testi, diğer ekokardiyografi verileri, pro- BNP sonuçları ve DSÖ fonksiyonel sınıfları ile FeNO değerleri arasında anlamlı bir korelasyon saptanmadı.
Sonuçlar Diğer hastalıklarla ilişkili PAH (APAH) PAH grubunda hem 0. hem de 3. aylarda bakılan FeNO değerleri İdiyopatik PAH (İPAH) a göre daha düşük idi (p=0.04 ve p=0.05) Tablo 2. PAH hastaları arasında FeNO karşılaştırmaları 0. ay FeNO 3. ay FeNO 6. ay FeNO IPAH 18.5±6.7 15.7±6.9 17.7±9.8 APAH 12.8±4.3 10.8±2.9 13.2±5.6 p 0.04 0.05 0.24
Sonuçlar Klinik kötüleşme gösteren beş hastada FeNO anlamlı bir değişim göstermedi.
Tartışma: Bizim çalışmamızda PH olgularında FeNO düzeyleri kontrol grubuna kıyasla anlamlı olarak düşük bulundu. Hastaların takibinde FeNO düzeyleri anlamlı bir değişim göstermedi. Ekshale nitrik oksitin pulmoner hipertansiyon hastalarının takibinde kullanılabilirliğini net olarak gösterecek çok sayıda hasta grubunun kullanıldığı, uzun süreli takip çalışmalarına ihtiyaç olduğu kanısına varıldı.