ÖN SÖZ Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü nün Mamul Gıdalar Hazırlık Grubu nca kurulan ilgili Teknik Komite tarafından revizyonu yapılmış ve Grupta son şekli verildikten sonra, TSE Teknik Kurulu nun 23 Nisan 1993 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. İŞLENMİŞ İÇ FINDIK 1
İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TARİF, KAPSAM... 3 0.1 - KONU...3 0.2 - TARİFLER...3 0.2.1 - İşlenmiş İç Fındık... 3 0.2.2 - Kusurlar... 4 0.3 - KAPSAM...5 1.1 - SINIFLANDIRMA...5 1.1.1 - Gruplar... 5 1.1.2 - Sınıflar... 5 1.1.3 - Tipler... 5 1.1.4 - Boylar... 6 1.2 - ÖZELLİKLER...6 1.2.1 - Genel Özellikler... 6 1.2.2 - Grup Özellikleri... 6 1.2.3 - Sınıf Özellikleri... 7 1.2.4 - Tip Özellikleri... 7 1.3 - BOY TOLERANSLARI...9 1.4 - ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI...9 2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER... 10 2.1 - NUMUNE ALMA...10 2.1.1 - Büyük Ambalajlardan Numune Alınması... 10 2.1.2 - Küçük Ambalajlardan Numune Alınması... 10 2.1.3 - Mikrobiyolojik Analizler İçin Numune Alınması... 10 2.2 - MUAYENELER...10 2.2.1 - Ambalaj Muayenesi... 10 2.2.2 - Duyu İle ve Fiziki Muayene... 10 2.3 - DENEYLER...10 2.3.1 - Analiz Numunesinin Hazırlanması... 11 2.3.2 - Rutubet... 11 2.3.3 - Serbest Yağ Asitleri... 11 2.3.4 - Peroksit Sayısı... 11 2.3.5 - Aflatoksin... 11 2.3.6 - Toplam Mezofilik Aerobik Bakteri... 11 2.3.7 - Maya ve Küf... 11 2.3.8 - Koliform Bakteri... 11 2.3.9 - Fekal Koli... 11 2.3.10 - Salmonella... 11 2.3.11 - Staph. aureus... 11 2.3.12 - Radyoaktivite... 11 2.4 - DEĞERLENDİRME...11 2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU...11 3 - PİYASAYA ARZ... 12 3.1 - AMBALAJLAMA...12 3.2 - İŞARETLEME...12 3.3 - MUHAFAZA VE NAKLİYE...12 4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER... 13 2
İŞLENMİŞ İÇ FINDIK 0 - KONU, TARİF, KAPSAM 0.1 - KONU Bu standard işlenmiş iç fındığın tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz şekline dairdir. 0.2 - TARİFLER 0.2.1 - İşlenmiş İç Fındık İşlenmiş iç fındık, iç fındığın (Corylus avellana L. ve Corylus maxima Mill.) (TS 3075) 1) beyazlatılması, kavrulması, kıyılması, dilinmesi veya diğer şekillerde işlenmesi suretiyle elde edilen mamuldür. 0.2.1.1 - Beyazlatılmış İç Fındık Beyazlatılmış iç fındık, iç fındığın zarının attırılarak beyazlatılması ve kısmen beyazlatılmış tanelerinden ayrılmasıyla hazırlanmış mamuldür. 0.2.1.2 - Kavrulmuş İç Fındık Kavrulmuş iç fındık, iç fındığın kavrularak zarının attırılması ve kısmen kavrulmuş tanelerinden ayrılmasıyla hazırlanmış mamuldür. 0.2.1.3 - Olduğu Gibi Beyazlatılmış İç Fındık Olduğu gibi beyazlatılmış iç fındık, iç fındığın beyazlatılıp zarı attırıldıktan sonra kısmen beyazlatılmış tanelerinden ayrılmadan (olduğu gibi) hazırlanmış mamuldür. 0.2.1.4 - Olduğu Gibi Kavrulmuş İç Fındık Olduğu gibi kavrulmuş iç fındık, iç fındığın kavrulup zarı attırıldıktan sonra kısmen kavrulmuş tanelerinden ayrılmadan (olduğu gibi) hazırlanmış mamuldür. 0.2.1.5 - Kısmen Beyazlatılmış İç Fındık Kısmen beyazlatılmış iç fındık, beyazlatma işleminde iç zarı kısmen veya tamamen atmamış tanelerden hazırlanmış olan mamuldür. 0.2.1.6 - Kısmen Kavrulmuş İç Fındık Kısmen kavrulmuş iç fındık, kavurma işleminde iç zarı kısmen veya tamamen atmamış tanelerden hazırlanmış olan mamuldür. 0.2.1.7 - Kıyılmış İç Fındık Kıyılmış iç fındık, iç fındığın tekniğine uygun olarak parçalar halinde kesilmesi suretiyle hazırlanmış mamuldür. 0.2.1.8 - Olduğu Gibi Beyazlatılmış Kusurlu İç Fındık Olduğu gibi beyazlatılmış kusurlu iç fındık, haşlak, buruşuk, urlu, vurgun, kırık, ezik ve ikiz olarak tarif edilen kusurlu iç fındıklardan birinin veya birkaçının karışımının beyazlatılıp zarı attırıldıktan sonra kısmen beyazlatılmış tanelerinden ayrılmadan (olduğu gibi) hazırlanmış mamuldür. 1) Bu standard metninde atıf yapılan standardların numaraları, yayım tarihleri, İngilizce ve Türkçe isimleri 3
kapak arkasında verilmiştir. 0.2.1.9 - Olduğu Gibi Kavrulmuş Kusurlu İç Fındık Olduğu gibi kavrulmuş kusurlu iç fındık, haşlak, buruşuk, urlu, vurgun, kırık, ezik ve ikiz olarak tarif edilen kusurlu iç fındıklardan birinin veya birkaçının karışımının kavrulup zarı attırıldıktan sonra kısmen kavrulmuş tanelerinden ayrılmadan (olduğu gibi) hazırlanmış mamüldür. 0.2.1.10 - Kıyılmış Kusurlu İç Fındık Kıyılmış kusurlu iç fındık, haşlak, buruşuk, urlu, vurgun, kırık, ezik ve ikiz olarak tarif edilen kusurlu iç fındıklardan birinin veya birkaçının karışımının tekniğine uygun olarak parçalar halinde kesilmesi suretiyle hazırlanmış mamuldür. 0.2.2 - Kusurlar 0.2.2.1 - Haşlak veya Buruşuk Haşlak veya buruşuk, iç fındığın cılız, yüzeyi buruşmuş, şeklinin bozulmuş olmasıdır. 0.2.2.2 - Urlu Urlu, iç fındığın üzerinde haşere tahribatını kapatmak üzere oluşmuş sert yumru veya yumru izleri bulunması halidir. 0.2.2.3 - Limonlu Limonlu, iç fındığın rengini kısmen veya tamamen kaybetmesi, fakat tadının değişmemiş veya değişmeye yeni başlamış olması halidir. 0.2.2.4 - Acılaşma Acılaşma, iç fındığın tadının bozulup acılaşmış olmasıdır. 0.2.2.5 - Çürük Çürük, iç fındığın kısmen veya tamamen çürüyerek rengini, tadını, özelliklerini kaybetmiş olmasıdır. 0.2.2.6 - Küflü Küflü, iç fındığın kısmen veya tamamen küflenmiş olmasıdır. 0.2.2.7 - Gizli Çürük Gizli çürük, iç fındıkta iç çürüğün dışa vurmamış halidir. 0.2.2.8 - Gizli Küflü Gizli küflü, iç fındığın göbek boşluğundaki küfün dışa vurmamış halidir. 0.2.2.9 - Ekşi Limonlu Ekşi limonlu, iç fındığın yağının oksitlenmesi sebebiyle rengi ve kokusunun bozulmuş ve yenildiğinde boğazı yakan hafif ekşi bir tat vermesi halidir. 0.2.2.10 - Kurt Yenikli Kurt yenikli, iç fındığın haşereler ve/veya diğer zararlılar tarafından delinmiş, zedelenmiş veya yenmiş olmasıdır. 0.2.2.11 - Vurgun Vurgun, iç fındığın üzerinde çapı 2 mm'den ve derinliği 1 mm'den fazla yara meydana gelmesi halidir. 0.2.2.12 - Kırık Kırık, iç fındık tanesinin üçtebirden fazlasının kırılarak kopması, ancak göz açıklığı 5 mm olan eleğin üzerinde kalabilecek büyüklükte olmasıdır. 0.2.2.13 - Ezik Ezik, iç fındığın basınç veya diğer sebeplerle şeklinin bozulmuş olmasıdır. 0.2.2.14 - İkiz İkiz, meyvenin oluşumu sırasında sert kabuğun içinde iki yarım parçadan meydana gelen fındıktır. 0.2.3 - Yabancı Madde Yabancı madde, işlenmiş iç fındıklardan başka her türlü maddedir. 4
0.2.4 - Ürün Yılı Ürün yılı, imalatta kullanılan iç fındığın hasat edildiği yıldır. 0.2.4.1 - Yeni Ürün Yeni ürün, işleme veya ticarete sunulduğu yıla göre en son hasat döneminde elde edilen fındıktır. 0.2.4.2 - Eski Ürün Eski ürün, yeni ürün döneminden önceki dönemlerde hasat edilen fındıktır. 0.3 - KAPSAM Bu standard, işlenmiş iç fındığı kapsar. Kıyılmış iç fındığın elek altından elde edilen ikinci ürün bu standardın kapsamı dışındadır. 1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELLİKLER 1.1 - SINIFLANDIRMA 1.1.1 - Gruplar İşlenmiş iç fındıklar şekillerine göre; - İç tombul fındık, - İç sivri fındık olmak üzere 2 gruba ayrılır. 1.1.2 - Sınıflar İşlenmiş iç fındıklar, sağlam veya kusurlu iç fındıklardan elde edilmelerine ve özelliklerine göre; I. sınıf, II. sınıf olmak üzere 2 sınıfa ayrılır. 1.1.2.1 - Birinci sınıfa giren beyazlatılmış ve kavrulmuş iç fındıklar TS 3075'e uygun olarak sınıflandırılır. Bunlar; I/Ekstra I/I. sınıf I/II. sınıf olarak gösterilir. 1.1.3 - Tipler 1.1.3.1 - Birinci sınıfa giren işlenmiş iç fındıklar, işleme şekillerine göre; Beyazlatılmış, Kavrulmuş, Olduğu gibi beyazlatılmış, Olduğu gibi kavrulmuş, Kısmen beyazlatılmış, Kısmen kavrulmuş, Tuzlanmış veya yağda kızartılmış, Kıyılmış, Kübik, Dilinmiş, olmak üzere 10 tipe ayrılır. 1.1.3.2 - İkinci sınıfa giren işlenmiş iç fındıklar işleme şekillerine göre; Olduğu gibi beyazlatılmış Olduğu gibi kavrulmuş Kıyılmış Dilinmiş olmak üzere 4 tipe ayrılır. 5
1.1.4 - Boylar 1.1.4.1 - Birinci sınıftaki I/Ekstra ve I/I.Sınıf iç fındıkların boylaması TS 3075'e uygun olmalıdır. 1.1.4.2 - Birinci sınıfın I/II. sınıfı ile ikinci sınıf iç fındıklarda boylama aranmaz. 1.1.4.3 - Kıyılmış iç fındıklar, 12,5 mm'den büyük 2 mm'den küçük olmamak şartıyla istenilen boylarda hazırlanabilir. 1.2 - ÖZELLİKLER 1.2.1 - Genel Özellikler 1.2.1.1 - Duyu Özellikleri İşlenmiş iç fındıklar Kendine has görünüş ve tatda olmalı, Gözle görünür herhangi bir böcek zararı olmamalı, Küflenme ve çürüme belirtileri olmamalı, Acılaşma, yabancı koku ve tatda olmamalı, Canlı veya cansız zararlılar ile bunların kalıntı ve artıkları bulunmamalı, Gözle görülebilen yabancı madde en çok %0,05 (m/m) olmalıdır. 1.2.1.2 - Kimyevi Özellikler İşlenmiş iç fındığın kimyevi özellikleri Çizelge-1'de verilen değerlere uygun olmalıdır. ÇİZELGE 1 - İşlenmiş İç Fındığın Kimyevi Özellikleri Özellikler Sınırlar (en çok) Rutubet - Beyazlatılmış ve bunlardan yapılmış diğer tiplerde % 5 (m/m) - Kavrulmuş ve bunlardan yapılmış diğer tiplerde % 3 (m/m) Aflatoksin B 1 5 ppb Aflatoksin B 1 +B 2 +G 1 +G 2 10 ppb 1.2.1.3 - Mikrobiyolojik Özellikler İşlenmiş iç fındığın mikrobiyolojik özellikleri Çizelge 2'de verilen değerlere uygun olmalıdır. ÇİZELGE 2 - İşlenmiş İç Fındığın Mikrobiyolojik Özellikleri Özellikler Toplam mezofilik aerobik bakteri Maya ve küf Koliform bakteri Fekal koli Salmonella Staph. aureus Sınırlar En çok 2000 adet/g En çok 50 adet/g En çok 10 adet/g Bulunmamalı Bulunmamalı Bulunmamalı 1.2.1.4 - Radyoaktivite Radyoaktivite, belirtilen değeri 2) aşmamalıdır. 1.2.2 - Grup Özellikleri 1.2.2.1 - İç Tombul Fındık İç tombul fındığın çapı boyuna yaklaşık eşit ve yuvarlak şekilli olmalıdır. 1.2.2.2 - İç Sivri Fındık İç sivri fındığın boyu çapından daha uzun ve sivri olmalıdır. 6
2) Yetkili kurumlarca belirtilen değerdir. 1.2.3 - Sınıf Özellikleri 1.2.3.1 - Birinci Sınıf İşlenmiş İç Fındıklar Birinci sınıf işlenmiş iç fındıklar, sağlam iç fındıklardan hazırlanmış ve kimyevi özellikleri Çizelge 3'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.3.1.1 - I/Ekstra Sınıf İşlenmiş İç Fındık (beyazlatılmış ve kavrulmuş iç fındıklar) I/Ekstra sınıf işlenmiş iç fındık, ekstra iç fındıktan hazırlanmış ve kusur toleransları Çizelge 4'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.3.1.2 - I/I. Sınıf İşlenmiş İç Fındık (beyazlatılmış ve kavrulmuş iç fındıklar) I/I. sınıf işlenmiş iç fındık, I. sınıf iç fındıktan hazırlanmış ve kusur toleransları Çizelge-4'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.3.1.3 - I/II. Sınıf İşlenmiş İç Fındık (beyazlatılmış ve kavrulmuş iç fındıklar) I/II. sınıf işlenmiş iç fındık, II. sınıf iç fındıktan hazırlanmış ve kusur toleransları Çizelge-4'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.3.2 - İkinci Sınıf İşlenmiş İç Fındıklar İkinci sınıf işlenmiş iç fındıklar, haşlak, buruşuk, urlu, vurgun, kırık, ezik ve ikiz olarak tarif edilen kusurlu iç fındıklardan biri veya birkaçının karışımından hazırlanmış ve kimyevi özellikleri Çizelge 3'te verilen değerlere uygun olmalıdır. ÇİZELGE 3 - İşlenmiş İç Fındıkların Sınıflarına Göre Kimyevi Özellikleri Özellikler Sınırlar I. Sınıf (en çok) II. Sınıf (en çok) Serbest yağ asitleri (ekstrakte edilen yağda oleik asit cinsinden) - Yeni ürün %1,0 (m/m) %1,3 (m/m) - Eski ürün %1,4 (m/m) %1,5 (m/m) Peroksit sayısı (ekstrakte edilen yağda) - Yeni ürün 7 milieşdeğer g/kg 8 milieşdeğer g/kg - Eski ürün 9 milieşdeğer g/kg 10 milieşdeğer g/kg İç Fındık Beyazlatılmış iç fındığın kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4 - Tip Özellikleri 1.2.4.1 - Birinci Sınıfa Giren Tipler 1.2.4.1.1 - Beyazlatılmış 1.2.4.1.2 - Kavrulmuş İç Fındık Kavrulmuş iç fındık, - Yanık tat ve kokuda olmamalı ve kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.1.3 - Olduğu Gibi Beyazlatılmış İç Fındık Olduğu gibi beyazlatılmış iç fındığın kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.1.4 - Olduğu Gibi Kavrulmuş İç Fındık Olduğu gibi kavrulmuş iç fındığın kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.1.5 - Kısmen Beyazlatılmış İç Fındık Kısmen beyazlatılmış iç fındığın kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.1.6 - Kısmen Kavrulmuş İç Fındık Kısmen kavrulmuş iç fındığın kusur toleransları Çizelge 4'de verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.1.7 - Tuzlanmış veya Yağda Kızarmış İç Fındık Tuzlanmış veya yağda kızarmış iç fındık, iç fındığın tuza bulanarak kavrulması veya yemeklik yağlarda kızartılması suretiyle hazırlanmış olmalıdır. Yağda kızarmış olanlar tuzlu veya tuzsuz olabilir. 1.2.4.1.8 - Kıyılmış İç Fındık Kıyılmış iç fındık, iç fındığın tekniğine uygun olarak parçalar halinde kesilmesi suretiyle hazırlanmış olmalıdır. 7
1.2.4.1.9 - Kübik İç Fındık Kübik iç fındık, iç fındığın tekniğine uygun olarak küp şeklinde kesilmesi suretiyle hazırlanmış olmalıdır. 1.2.4.1.10 - Dilinmiş İç Fındık Dilinmiş iç fındık, iç fındığın tekniğine uygun olarak kesilerek yaprak haline getirilmek suretiyle hazırlanmış olmalıdır. 1.2.4.2 - İkinci Sınıfa Giren Tipler 1.2.4.2.1 - Olduğu Gibi Beyazlatılmış Kusurlu İç Fındık Olduğu gibi beyazlatılmış, kusurlu iç fındığın kusur toleransları, Çizelge-5'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.2.2 - Olduğu Gibi Kavrulmuş Kusurlu İç Fındık Olduğu gibi kavrulmuş kusurlu iç fındığın kusur toleransları, Çizelge-5'te verilen değerlere uygun olmalıdır. 1.2.4.2.3 - Kıyılmış Kusurlu İç Fındık Kıyılmış kusurlu iç fındık, kusurlu iç fındığın tekniğine uygun olarak parçalar halinde kesilmesi suretiyle hazırlanmış olmalıdır. 1.2.4.2.4 - Dilinmiş Kusurlu İç Fındık Dilinmiş kusurlu iç fındık, kusurlu iç fındığın tekniğine uygun olarak kesilerek yaprak haline getirilmesi suretiyle hazırlanmış olmalıdır. ÇİZELGE 4 - I. Sınıf İşlenmiş İç Fındığın Sınıf ve Tiplerine Göre Kusur Toleransları(kütlece, en çok, %) Kusurlar Sınırlar Beyazlatılmış veya kavrulmuş iç fındık Olduğu gibi beyazlatılmış veya kavrulmuş iç Kısmen beyazlatılmış veya kısmen kavrulmuş I/Ekstra I/I. Sınıf I/II. Sınıfı fındık iç fındık Haşlak, buruşuk, urlu, limonlu 0,5 2 4 4 6 toplamı Çürük,küflü, gizli Yeni 0,5 1 1,5 1,5 1,5 çürük,gizli küflü, acı Ürün limonlu ve ekşi limonlu Eski 1 1,5 2 2 2 toplamı Ürün Vurgun, kırık, ezik toplamı 1) 6 10 15 15 20 Zar parçaları, fındık kırıntısı ve tozu 0,5 0,5 0,5 1 1 Grup karışımı (tombulda sivri, sivride tombul) 5 10 10 10 20 Kısmen zar atmış taneler 2) (benekli) 5 10 12 aranmaz aranmaz 1) Bu kusurlardan kırık fındık oranı I/ekstrada %1'i; I/I. sınıfta %2'yi; I/II. sınıfta % 4'ü geçmemelidir. 2) Zar, I/Ekstrada fındık yüzeyinin 1/2'sini geçmemelidir. I/I. sınıfta % 1; I/II. sınıfta % 2'ye kadar fındık yüzeyinin 1/2'sinden büyük zarlı fındık bulunabilir. 3 mm'den küçük çaptaki zar parçaları (benek) özür sayılmaz. ÇİZELGE 5 - II. Sınıf İşlenmiş İç Fındığın Olduğu Gibi Beyazlatılmış veya Olduğu Gibi Kavrulmuş Tiplerinde Hazırlandıkları Kusurlu İç Fındıklara göre Toleransları (Kütlece, en çok, %) 8
Sınırlar Kusurlar Haşlak veya Kırık iç Vurgun iç Karışık buruşuk iç fındıklarda fındıklarda kusurlu iç fındıklarda fındıklarda Haşlak, buruşuk, urlu, limonlu toplamı aranmaz 4 4 aranmaz Çürük,küflü, gizli Yeni çürük, gizli küflü, Ürün 1,5 1,5 1,5 1,5 acı limonlu ve ekşi Eski limonlu toplamı Ürün 2 2 2 2 Vurgun 4 4 aranmaz aranmaz Kırık 4 aranmaz 4 aranmaz Zar parçaları, fındık kırıntısı ve tozu 1 1 1 1 NOT - Olduğu gibi beyazlatılmış kusurlu veya olduğu gibi kavrulmuş kusurlu iç fındıklarda kendi ismini taşıyan kusurlu iç fındık miktarı kütlece en az % 90 olmalıdır. 1.3 - BOY TOLERANSLARI 1.3.1 - Belirtilen boy içinde, bu boydan 0,2 mm büyük veya küçük fındıklar bulunabilir. 1.3.2 - Birinci sınıf beyazlatılmış ve kavrulmuş iç fındıklar ile kıyılmış iç fındıklarda bir alt ve/veya bir üst boydan karışmış fındıklar toplamı, kütlece en çok %10 olmalıdır. 1.4 - ÖZELLİK, MUAYENE VE DENEY MADDE NUMARALARI İşlenmiş iç fındıkların özellikleriyle bunların muayene ve deneylerine ait madde numaraları Çizelge-6'da verilmiştir. ÇİZELGE 6 - Özellik, Muayene ve Deney Madde Numaraları Özellik Özellik Madde No Muayene ve Deney Madde No Ambalaj ve işaretleme 3.1-3.2 2.2.1 Duyu ve fiziki 1.2.1.1-1.2.2-1.2.3 1.2.4-1.3 2.2.2 Kimyevi - Rutubet 1.2.1.2 2.3.2 - Serbest yağ asitleri 1.2.1.2 2.3.3 - Peroksit sayısı 1.2.1.2 2.3.4 - Aflatoksin B 1 1.2.1.2 2.3.5 - Aflatoksin B 1 + B 2 + G 1 + G 2 1.2.1.2 2.3.5 Mikrobiyolojik - Toplam mezofilik 1.2.1.3 2.3.6 aerobik bakteri - Maya ve küf 1.2.1.3 2.3.7 - Koliform bakteri 1.2.1.3 2.3.8 - Fekal koli 1.2.1.3 2.3.9 - Salmonella 1.2.1.3 2.3.10 - Staph. aureus 1.2.1.3 2.3.11 Radyoaktivite 1.2.1.4 2.3.12 9
2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER 2.1 - NUMUNE ALMA Ambalajı, ambalaj büyüklüğü, grubu, sınıfı, tipi, boyu, ürün yılı, imal tarihi, parti, seri/kod numarası aynı olan ve bir defada muayeneye sunulan işlenmiş iç fındıklar bir parti sayılır. 2.1.1 - Büyük Ambalajlardan Numune Alınması Ambalaj büyüklüğü 2 kg ve daha ağır ambalajlar büyük ambalaj sayılırlar. Büyük ambalajlardan numune Çizelge-7'de gösterilen sayıda alınır. Bunun için partiyi teşkil eden ambalajlar birden başlayarak 1,2,3,4... N şeklinde numaralanır. Rastgele herhangi bir ambalajdan N/n=r kadar sayılır. N/n tam sayı değilse (r) tam sayıya tamamlanır ve (r)inci ambalaj numune olarak ayrılır. Sayma ve ayırma işlemine (n) numune sayısına erişinceye kadar devam edilir. Ayrılan büyük ambalajların herbirinden en az 200 g numune alınır, karıştırılarak paçal numune hazırlanır ve paçal numuneden en az 500 g'lık ihtiyaç duyulan sayıda numune alınır. 2.1.2 - Küçük Ambalajlardan Numune Alınması Küçük ambalajlardan numune alınması için, küçük tüketici ambalajlarını ihtiva eden (dış) ambalajlardan numune Madde 2.1.1'deki gibi ayrılır. Ayrılan ambalajlar içindeki küçük ambalajlar veya tamamen küçük tüketici ambalajlarından ibaret partilerdeki küçük ambalaj sayısı (N) kabul edilerek tekabül ettiği (n) sayıdaki numune yine Çizelge-7'ye uygun olarak Madde 2.1.1'deki gibi ayrılır. Ayrılan bu tüketici ambalajları açılarak içlerindeki işlenmiş iç fındıklar bir araya getirilip karıştırılır. Elde olunan paçal numuneden en az 500 g'lık ihtiyaç duyulan sayıda numune alınır. ÇİZELGE 7 - Partiden Alınacak Numune ve Kabul Edilebilir Kusurlu Numune Sayısı Partideki Ambalaj Numune Alınmak Kabul Edilebilir Sayısı (N) Üzere Ayrılacak Kusurlu Numune Numune Sayısı (n) Sayısı 1) 90'a kadar 3 0 91-280 13 1 281-500 20 2 501-1200 32 3 1201'den fazla 50 5 1) Kabul edilebilir kusurlu numune sadece işaretleme ve ambalaj içindir 2.1.3 - Mikrobiyolojik Analizler İçin Numune Alınması Mikrobiyolojik analizler için numune, steril malzemeler yardımı ile, aseptik şartlarda steril kavanozlara alınır. 200 g ve daha küçük tüketici ambalajlarından mikrobiyolojik analiz için partiyi temsil edecek şekilde alınan numune orijinal ambalajı açılmadan laboratuvara gönderilir. 2.2 - MUAYENELER 2.2.1 - Ambalaj Muayenesi Ambalaj muayenesi, bakılarak ve tartılarak yapılır. İşaretleme ile ilgili hususları ihtiva edip etmediği kontrol edilir. Sonucun Madde 3.1 ve Madde 3.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 2.2.2 - Duyu İle ve Fiziki Muayene Duyu ile ve fiziki muayene, kesilerek, bakılarak, kusurlu taneler seçilerek, koklanarak, tadılarak, TS 1226'ya uygun elekten geçirilerek, ölçülerek ve tartılarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.1, Madde 1.2.2, Madde 1.2.3, Madde 1.2.4 ve Madde 1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3 - DENEYLER Deneylerde ve çözeltilerin hazırlanmasında damıtık su kullanılmalıdır. Deneylerde kullanılacak ayarlı çözeltiler TS 545'e, belirteç çözeltiler ise TS 2104'e göre hazırlanmalı, tayinler en az iki numune ile paralel olarak yapılmalı, iki değerin aritmetik ortalaması alınmalıdır. 10
2.3.1 - Analiz Numunesinin Hazırlanması Analiz numunesi, işlenmiş iç fındıkların duyu ile ve fiziki muayenesi yapıldıktan sonra hazırlanır. Kalan numune karıştırılarak homojen hale getirilir ve ağzı iyice kapatılabilen bir cam kap içinde muhafaza edilir. 2.3.2 - Rutubet Rutubet tayini, TS 972'ye göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.3 - Serbest Yağ Asitleri Serbest yağ asitleri tayini, numuneden dietileter ile ekstrakte edilmiş yağda, oleik asit cinsinden TS 1605'e göre tayin edilir. Sonucun Madde 1.2.1.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.4 - Peroksit Sayısı Peroksit sayısı tayini, numuneden dietileter ile ekstrakte edilmiş yağda, TS 4964'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.5 - Aflatoksin Aflatoksin tayini, TS 4672'ye göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.6 - Toplam Mezofilik Aerobik Bakteri Toplam mezofilik aerobik bakteri sayımı, TS 4265'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.7 - Maya ve Küf Maya ve küf sayımı, TS 6580'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. Gerektiğinde ticari besiyerleri kullanılabilir. 2.3.8 - Koliform Bakteri Koliform bakteri sayımı, TS 4265'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.9 - Fekal Koli Fekal koli aranması, TS 4265'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.10 - Salmonella Salmonella aranması, TS 7438'e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.11 - Staph. aureus Staph. aureus aranması, TS 6582'ye göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.3'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.3.12 - Radyoaktivite Radyoaktivite tayini, yetkili kurumlarca yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.4'e uygun olup olmadığına bakılır. 2.4 - DEĞERLENDİRME Muayene ve deney sonuçlarının her biri bu standarda uygun ise parti standarda uygun sayılır. 2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır: Muayenenin ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı, adresi, muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri, Muayene ve deney tarihi, Numunenin tanıtılması, Muayene ve deneyde uygulanan standardların numaraları, Sonuçların gösterilmesi, Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan tedbirler, Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya zaruri görülmeyen, fakat muayene ve deneyde yer almış olan işlemler, Standarda uygun olup olmadığı, Rapor tarih ve numarası 11
İhracatta malın standarda uygun çıkması durumunda ihracatçıya verilecek olan denetleme (kontrol) belgesinin geçerlik süresi 30 gündür. 3 - PİYASAYA ARZ 3.1 - AMBALAJLAMA Ambalajlar, işlenmiş iç fındıkları etkilemeyen ve işlenmiş iç fındıklardan etkilenmeyen malzemelerden yapılmış olup, yeni, temiz, kuru ve kokusuz olmalıdır. Ambalajlar dağıtım ve küçük tüketici ambalajları şeklinde olabilir. Büyük ambalajlar içine küçük ambalajlar konulabilir. Ambalajlar içindeki işlenmiş iç fındıkların kütlesi için tolerans, ambalaj büyüklüğüne bağlı olarak Çizelge-8'de verilen değerlere uygun olmalıdır. ÇİZELGE 8 - Ambalaj Büyüklüğüne Göre Negatif Sapma Toleransı Ambalaj Büyüklüğü Negatif Sapma Toleransı (g) en çok % 50'ye kadar 4 51-100 3 101-200 2,5 201-500 2 501 ve daha fazla 1,5 3.2 - İŞARETLEME İşlenmiş iç fındık ambalajları üzerine en az aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak, silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılır, basılır veya etiket halinde yapıştırılır. Firmanın ticari ünvanı, kısa adı, adresi veya varsa tescilli markası, Bu standardın işaret ve numarası (TS 1917 şeklinde), Mamulün adı (İşlenmiş İç Fındık), Grubu Sınıfı, Tipi, İmalat tarihi (ay ve yıl olarak), Parti, seri/kod numaralarından en az biri, Ürün yılı, Boyu, Net miktarı (g veya kg), Firmaca tavsiye edilen son kullanma tarihi veya raf ömrü. Küçük ambalajlar büyük ambalajlar içinde piyasaya arz edildiğinde büyük ambalajların üzerine de yukarıdaki bilgiler ve içlerindeki küçük ambalajların sayısı yazılmalıdır. İhraç mallarında bu bilgiler yabancı dillerde de yazılabilir. 3.3 - MUHAFAZA VE NAKLİYE İşlenmiş İç fındıklar ve ambalajları işleme yerlerinde, depolarda ve taşıtlarda yabancı koku yayan ve bunları kirleten maddelerle bir arada bulundurulmamalıdır. Doğrudan güneş ışığı almayan ve 25 C'ı geçmeyen sıcaklıktaki yerlerde muhafaza edilmelidir. Ambalajlar havadar yerlerde tutulmalı, yağmur altında bırakılmamalı ve bu şartlarda yüklenip boşaltılmalıdır. İşlenmiş iç fındık çuvallara ambalajlandığında, bunlar ahşap paletler üzerine yerleştirilmeli ve üst üste 6 çuvaldan fazla konulmamalıdır. Bu ambalajların yükleme ve boşaltılması sırasında kanca kullanılmamalıdır. 12
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER 4.1 - İmalatçı veya satıcı, bu standarda uygun olarak imal edildiğini beyan ettiği işlenmiş iç fındık için istendiğinde, standarda uygunluk beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir. Bu beyannamede satış konusu işlenmiş iç fındığın: Madde 1'deki özelliklere uygun olduğunun, Madde 2'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi gerekir. 4.2 - Bu standardda yer almayan hususlarda ilgili mevzuat hükümlerine göre işlem yapılır. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1) HADORN, H., KEME, T., KLEINERT, M., MESSERLI and ZURCHER K., (1977) "The Behaviour of Hazelnuts Under Different Storage Conditions" Rewiew For Chocolate, Confectionery, and Bakery, Vol. 2 No: 2 2) LEES, R., (1968) Laboratory Handbook of Methods of Analysis 3) GOLDBLATT, L.A. (1969) Aflatoxin Scientific Background, Control and Implications 4) J.A.O.A.C. (1980) Nuts and Nut Products Ch: 27 5) J.A.O.A.C (1980) Natural Paisons Ch: 26 6) J.A.O.A.C. (1980) Microbiological Methods Ch: 46 13
ATIF YAPILAN STANDARDLAR REFERENCES TS 545/Ekim 1967 TS 972/Nisan 1971 TS 1226/Nisan 1985 TS 1605/Nisan 1974 TS 2104/Ekim 1975 TS 3075/Mart 1978 TS 4265/Kasım 1992 TS 4672/Aralık 1985 TS 4964/Kasım 1986 TS 6580/Şubat 1989 TS 6582/Şubat 1989 TS 7438/Eylül 1989 Ayarlı Çözeltilerin Hazırlanması Preparation of Standard Solutions for Volumetric Analysis Yağlı Tohum Küspeleri-Rutubet ve Uçucu Madde Miktarı Tayini Oilseed Residues-Determination of Moisture and Volatile Matter Deney Elekleri-Metal Levhalı Yuvarlak veya Kare Delikli Test Sieves of Round and Square Perforated Metal Plate Ham Bitkisel ve Hayvansal Yağlar Asitlik Tayini Crude Vegetable Oils and Fats Determination of Acidity Belirteçler-Belirteç Çözeltileri Hazırlama Yöntemleri Indicators-Methods of Preparation of Indicator Solutions Decorticated Hazel Nuts İç Fındık Dondurma-Süt Esaslı Dairy Ice Cream Aflatoksin Tayini Metotları - Yağlı Kuru Meyvelerde The Methods for Determination of Aflatoksin In Nuts Hayvansal ve Bitkisel Yağlar-Peroksit Sayısı Tayini Animal and Vegetable Oils and Fats-Determination of Peroxide Value Mikrobiyoloji - Maya ve Küf Sayımında Genel Kurallar -25 C'da Koloni Sayım Tekniği Microbiology-General Guidance For Enumeration of Yeasts and Moulds-Colony Count Technique at 25 C Mikrobiyoloji-Staphylococcus Aureus Sayımı İçin Genel Kurallar-Koloni Sayım Tekniği Microbiology-General Guidance For Enumeration of Staphylococcus aureus-colony Count Technique Mikrobiyoloji-Salmonella Aranmasında Genel Kurallar Microbiology - General Guidance On Methods For The Detection of Salmonella 14