Olgular Kavramlar İlke ve Genellemeler Kuramlar ve Doğa Kanunları



Benzer belgeler
Giderilmesinde Farklı Uygulamalar

Fen/Fizik Öğretiminde En İyi Öğrenme Metodu Hangisidir??? Öğrenme Halkası Yöntemi Kavramsal Değişim Yaklaşımı Argümantasyon

KAVRAM HARĠTALARI. Kavram Haritaları. Kavram Haritası Nedir? Kim Tarafından GeliĢtirilmiĢtir? Kavram Haritaları Ne ĠĢe Yarar?

T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ. Özel Öğretim Metotları. Prof. Dr. Rahmi YAĞBASAN

Kavram Haritası Yöntemi

Sunuş yoluyla öğretimin aşamaları:

Yazılı Materyaller. Yazılı Materyaller. Yazılı Materyaller. Yazı boyutu Yazı boyutu. Görsel Araç-Gereç ve Materyaller

KAVRAMLAR ve KAVRAMSAL ÖĞRENME

Kavramların Geliştirilmesi ve Kavram Gelişimini (Anlamayı) Ölçme. Prof. Dr. Alipaşa AYAS 3-11 Temmuz 2010 KİMYA-1, (ÇALIŞTAY 2010) Çanakkale

Araştırma Teknikleri

Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi

Süreklilik Göstergesi. Kavram Haritaları. Etkileşim Göstergesi. Problem/Çözüm Göstergesi Karşılaştırma Matrisi. (Anlam Çözümleme Tablosu)

UYARLAMA EVRESĐ. Uyarlama evresinde, öğrencilerin ilk başta yaptıkları deneyleri eksiklerini. yapmaları istenir.

FEN ÖĞRETĠMĠNDE 6. SINIF ÖĞRENCĠLERĠNĠN KAVRAM YANILGILARINI GĠDERMEDE KAVRAM KARĠKATÜRLERĠNĠN ETKĠSĠ

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

NEDEN-SONUÇ DIYAGRAMLARı

FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ IŞIK VE SES ÜNİTESİNİN ÖĞRETİMİNDE KAVRAM KARİKATÜRLERİNİN KULLANIMININ ÖĞRENCİLERİN AKADEMİK BAŞARISINA ETKİSİ 1

Tablo: Grid tekniğinin genel yapısı

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ (Tarih Eğitimi) (KAVRAM ÖĞRETİMİ)

Araştırma Teknikleri

Ortaokul Sınıflar Matematik Dersi Öğretim Programı*: Kazandırılması Öngörülen Temel Beceriler

Zihinsel Yetersizliği olan bireylere Okuma- Yazma Öğretimi. Emre ÜNLÜ

Farkındalık Okuma öncesinde kullanılan stratejiler Okuma sırasında kullanılan stratejiler

İÇERİK VE İÇERİK DÜZENLEME ÖĞRETIM İLKE VE YÖNTEMLERI- II. HAFTA

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ II

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

4.4. Hazır bir veritabanı kullanılarak amacına yönelik sorgulama yapar ve yorumlar.

ALIŞTIRMA-UYGULAMA YAZILIMLARI

Hazırlayanlar:ÖzlemAyyıldız,Bedia Yenican, Ayla Arslantaş, Ahu Demirel KAVRAMLAR

> > 2. Kaplardaki sıvıların sıcaklığı 70 o C ye getirilirse sahip oldukları ısı miktarlarını sıralayınız.

Öğrenme ve Öğretim İlkeleri

Bilgisayar Temelli Materyaller

KİMYASAL BAĞLAR İYONİK BAĞ KOVALANT BAĞ POLAR KOVALENT BAĞ APOLAR KOVALENT BAĞ

DERS PLANI. EDT5104 Eğitimde Çoklu Ortam Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Yavuz SAMUR

ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

4.2. Kayıt formlarındaki bilginin alanlara bölündüğünü ve birkaç kayıt formunun bir dosya oluşturduğunu fark eder.

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI. Maddenin Sınıflandırılması

Yaşam Temelli Öğrenme. Yazar Figen Çam ve Esra Özay Köse

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin

: Matematik. : 9. Sınıf. : Sayılar. : (6) Ders Saati

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6.SINIF FEN BİLİMLERİ DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:22 Ocak 2007

ORTAÖĞRETİM FİZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI KAZANIMLARININ WEBB İN BİLGİ DERİNLİĞİ SEVİYELERİNE GÖRE ANALİZİ

FEN ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI. Burak Kağan Temiz

YANSITILMAYAN GÖRSEL MATERYALLER (Klasik Öğretim Araç Gereçleri)

3)Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı

Toplam Ders Sayısı=10 SAAT/GÜN. 09:00-09:45 Ders Saati:1

BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ ve BECERİLERİ

c harfi ile gösterilir. Birimi J/g C dir. 1 g suyun sıcaklığını 1 C arttırmak için 4,18J ısı vermek gerekir

1- Matematik ve Geometri

Araştırma ve Bilimsel Yöntem

a) Isı Enerjisi Birimleri : Kalori (cal) Kilo Kalori (kcal)

Fen Eğitiminde Eğitsel Oyun Tabanlı Kavram Öğretiminin ve Kavram Defteri Uygulamasının Öğrenci Tutum ve Başarısına Etkisi

Matematik Eğitimi Literatüründe Kavram Yanılgıları. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi

O Oyunların vazgeçilmez öğeleri olan oyuncaklar çocuğun bilişsel, bedensel ve psikososyal gelişimlerini destekleyen, hayal gücünü ve yaratıcılığını

Araştırma ve Bilimsel Yöntem

İlkokuma Yazma Öğretimi

Ders Yazılımlarının Sahip Olması Gereken Özellikler:

ETKILI BIR FEN ÖĞRETMENI

AKTS ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ-I MB-

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI

Yalıtım ve Yalıtım Malzemeleri Konusuna Yönelik Hazırlanan Öğretim Tasarımının Görme Engelli Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi

ISI NEDİR? Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür. HÜSEYİN DEMİRBAŞ

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

Zeus tarafından yazıldı. Cumartesi, 09 Ekim :27 - Son Güncelleme Cumartesi, 09 Ekim :53

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

SPORDA STRATEJİK YÖNETİM

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ERKEN YAŞTA DİL ÖĞRENME... 1

a) Çıkarma işleminin; eksilen ile çıkanın ters işaretlisinin toplamı anlamına geldiğini kavrar.

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Gazoz kapağıyla uzay gemisi yapıp, marsa gitmek için insanları nasıl ikna edersiniz?

AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME

1. SINIF AKADEMİK BÜLTEN ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI

Sıcaklık (Temperature):

Hedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar).

EĞİTİM FAKÜLTESİ Ortaöğretim Fen ve Ortaöğretim Fen ve ENSTİTÜSÜ

Bir Bakışta Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Uzaktangörü (Remote Viewing) Basitleştirilmiş Çizim Taslağı Düzenleme V /02/28

ATOMLAR ARASI BAĞLAR Doç. Dr. Ramazan YILMAZ

PERİYODİK CETVEL Mendeleev Henry Moseley Glenn Seaborg

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

Fen Bilimleri Dersi Kazanımları

ATOMİK YAPI. Elektron Yükü=-1,60x10-19 C Proton Yükü=+1,60x10-19 C Nötron Yükü=0

Eğitim Fakültesi, Kimya Öğretmenliği Programı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Kimya Öğretmenliği Lisansla

Atomlar ve Moleküller

2229 Ayrıntılı Etkinlik Eğitim Programı

Maddenin Tanecikli Yapısı

Eğitim Fakülteleri ve İlköğretim Öğretmenleri için Matematik Öğretimi

İÇİNDEKİLER 1. Bilim Tarihine Genel Bir Bakış / 1 2. Bilimde Paradigmalar ve Bilimin Doğası / Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı / 59

1- Geometri ve Öklid

MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

İÇİNDEKİLER. Gelişim Kuramları 22 Eylem Kuramı ve Toplumsal Yapılandırmacılık 28

Isı ve Sıcaklık. Test 1'in Çözümleri

6. SINIF FEN BİLİMLERİ DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

Öğr. Gör. Özlem BAĞCI

Maddeyi Oluşturan Tanecikler

Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı

Matematik Eğitimi Literatüründe. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi. Kavram Yanılgıları

Transkript:

FEN EĞĐTĐMĐNDE KAVRAM ÖĞRETĐMĐ ĐÇERĐK Kavram Nedir? Kavramların Önemi Kavram Öğretimi Kavram Yanılgıları Kavram Öğretimi ve Yanılgılarının Giderilmesinde Farklı Uygulamalar Anlam Çözümleme Tabloları Kavram Ağları Kavram Haritası Kavramsal Değişim Metinleri Kavram Karikatürleri 2 Fen Bilimlerinin Đçeriği Olgular Kavramlar İlke ve Genellemeler Kuramlar ve Doğa Kanunları Kavram Tanımı değişik şekillerde yapılabilen kavram soyut bir kelimedir. Đnsan zihninde anlamlanan, farklı obje ve olguların değişebilen ortak özelliklerini temsil eden bir bilgi formu/yapısıdır; 3 4

Kavram Nedir? Yaşantı sürecindeki deneyimlerimiz sonucunda iki veya daha fazla varlığı ortak özelliklerine göre bir arada gruplayıp diğer varlıklardan ayırt ederek zihnimizde bir düşünce birimi olarak depolarız. Bu düşünce birimlerine kavram denir (Çepni, 2006). Örnek: Taş (cansız, katı.) Balık (canlı, suda yaşar, yumurtlayarak ürer.) Su (cansız, sıvı, renksiz.) Kuş (canlı, tüylü, uçar, yumurtlayarak ürer.) Toprak (katı, cansız..) Yarasa (canlı, uçar, memeli.) Örneklerdeki varlıklar belli bir özellik, örneğin canlılık özeliği öne çıkarılarak gruplandırılırsa balık, kuş ve yarasa canlı varlıklar kümesini oluşturur. Burada canlı varlık kavramdır. 5 6 Gerçek dünyada kavramların kendilerini değil onları somutlaştırmak için kullanılan örnekleri görebiliriz. Balık kavramı Somut örneği: Palamut, lüfer, mezgit Alanınızla ilgili kavramlara örnekler verir misiniz? Kuş Kavramı: Somut örneği: Papağan, serçe, martı 7

Kavramların Yararları Nelerdir? Çevrenin karmaşıklığını azaltır. Varlık, nesne olay ya da olguların gruplandırılması ile ortaya çıkan kavramlar bilgilerin yapı taşlarıdır. Bu, bilgiyi bilimsel bilgi konumuna yükselten bir gruplandırmadır. Nesnelerin tanınmasını kolaylaştırır. Nesne/ olaylarla her karşılaşmada yeniden öğrenme gereğini azaltır. Etkinlikleri planlama ve onlara yön vermeye yardım eder. Nesne/ olay sınıflarını ilişkilendirme ve sıralandırmaya yardımcı olur. Düşünmeyi kolaylaştırma ve kesinleştirmeyi sağlar. Sağlıklı iletişim için gereklidir. 9 10 Kavram Öğrenme Kavramlar tanımlamayla öğretilebilecek bilgi parçaları değildir. Kavram öğrenmede basit bir günlük kavram ya da çok karmaşık bir bilimsel kavramın öğrenilmesinde pozitif ve negatif yönleriyle (benzerlik ve farklılıklarıyla) kavramı tanıma ve farklı kavramları birbrinden ayırma süreci işletilir. 11 Kavram Geliştirme Süreçleri 1. Genelleme Varlıkları ortak özelliklerine göre bir grupta toplama, kavramın örneklerini bir araya getirerek kavramla ilgili genel bir ilkeye ulaşma ve kavramı adlandırma Genelleme hataları: Fazla genelleme Az genelleme 12

Kavram Geliştirme Süreçleri 2. Ayırım Genellemenin tersine benzemeyen farklı özelliklerin tanımlanması ve buna göre kavramın fark edilmesidir. 3. Tümevarım Özel durumları inceleyerek onlardan genel hale gitme ve çıkarımda bulunma. 13 Kavram Geliştirme Süreçleri 4. Tanımlama Kavramın özelliklerini sözcüklerle anlatma 5. Tümdengelim Genel halin tanımlanıp, özel örnekler üzerinde inceleme yapma 14 KAVRAM ÖĞRETİMİ Sunuş Yoluyla Kavram öğretilirken aşağıdaki adımlar izlenir: SUNUŞ YOLUYLA KAVRAM ÖĞRETİMİ BULUŞ YOLUYLA KAVRAM ÖĞRETİMİ Kavramın adı verilir. Kavramın tanımı yapılır. Kavrama örnekler verilir. Kavrama örnek olmayanlar verilir. Kavramın kritik özellikleri tanımlanır. Öğrencilerin kavrama kendi örneklerini vermesi sağlanır. 15 16

Buluş Yoluyla Kavramlar öğretilirken aşağıdaki adımlar izlenir: KAVRAM YANILGILARI Konu başlığı genel olarak verilir. Kavramın kritik özelliklerini tanımlayan örnekler verilir. Verilen örneklerdeki ortak ve ayırt edici özellikler öğrencilere buldurulur. Bu kritik özelliklere dikkat çekilir. Bu özelliklere sahip kavram öğrencilerle tanımlanır. 17 KAVRAM YANILGILARI Kavram yanılgıları öğrencilerin bilimsel olarak kabul edilen kavramlara alternatif olarak geliştirdikleri kavramlardır. Kavram yanılgıları Kavram yanılgısı bireyin doğru olarak kabul edip birçok beceriyi sergilemede kaynak olarak kullandığı yanlış kavramlar ya da öğrenmelerdir. Rastgele yapılan hata Kavram yanılgısı Öğrencilerin deneyimleri sonucu edindikleri bu alternatif kavramlar yeni konuların anlaşılmasında zorluk yaratmakta ve anlamlı öğrenmeyi önemli ölçüde engellemektedir (Tekkaya, Balcı, 2003). UYARI FARKETME DÜZELTME UYARI SAVUNMA 19 23.05.2012 20

KAVRAM YANILGILARI NASIL DÜZELTİLİR? Öğrencilerin kavram yanılgıları tespit edilmelidir. Öğrenciler arasında bir tartışma ortamı yaratılarak sahip oldukları kavram yanılgıları ile yüzleşmeleri sağlanmalıdır. Bilimsel yaklaşım ve modellerle öğrencilere bilgilerin yeniden yapılandırılması ve özümsenmesi için yardımcı olunmalıdır. Kavram yanılgılarının tespit edilmesi ve giderilmesi sizce neden önemlidir? Gerekçeleriyle açıklar mısınız? 21 Kavram öğretimi ve yanılgılarının giderilmesi için; Anlam Çözümleme Tabloları Kavram Ağları Kavram Haritası Kavramsal Değişim Metinleri Kavram Karikatürleri Analoji kullanılabilir. Anlam Çözümleme Tabloları (AÇT) Anlam Çözümleme tablosu ilk kez ABD li bilim insanlarınca semantik özellikler analizi terimiyle literatüre girmiştir. Varlık veya nesnelerin özelliklerinin sınıflanması amacıyla öğrencilerin de katıldığı bir etkinlik ile iki boyutlu olarak geliştirilen çizelgelerdir. Tablonun bir boyutunda özellikleri çözümlenecek olan varlıklar veya kavramlar, diğer boyutunda özellikler sıralanır. 23 24

AÇT hazırlanırken izlenecek aşamalar: Öğretmen bir konu seçer. Konu başlığı tahtaya yazılır. (ör: madde ve özellikleri) Öğrenciler bulabildikleri kadar çok madde adı bulurlar ve bunlar tahtaya yazılır. (ör: taş, su, demir ) Bu maddelerin özellikleri sorulur ve bunlar tahtaya sıralanır (ör: katı, sıvı, gaz, suda yüzer, batar, yumuşak, karışım ) Tahtaya iki boyutlu çizelge hazırlanır.(maddelerözellikleri) Öğrencilerden bir özelliğin bir maddede varlığını işaretlemeleri istenir. 25 Hayvanlar ve özellikleri ile ilgili Anlam Çözümleme Tablosu örneği (Taşkın 137, AÇT örneği) 26 Maddelerin asitlik ve bazlıkları ile ilgili Anlam Çözümleme Tablosu Örneği Kavram Ağları (KA) (Taşkın 137, AÇT örneği) Kavram ağları, öğrencilerin izlenimlerini, düşüncelerini ders kitabı, dergi, ansiklopedi vb. öğretim araçlarındaki kavram ve ilkelere uyumlu bir biçimde sergileyen bir grafik araçtır. 27

KA hazırlanırken izlenecek aşamalar: Maddenin halleri ile ilgili Kavram Ağı örneği Öğretmen derste işlenecek bir konuya merkez oluşturacak bir kavramı ya da cümleyi tahtaya yazar (Ör. Maddenin halleri) Öğrencilerin bu kavramla ilgili sözcük bulmaları istenir ve bu kavramlar tahtaya yazılır (uçucu, yoğun, sıkıştırılabilir..) Öğrenciler bu sözcükleri anlam ve ilişkilerine göre gruplar. Her kümenin en az bir sözcük içermesi gerektiği hatırlatılır. Sözcük öbekleri belirlenip tahtaya yazıldıktan sonra öğrencilerden her gruba bir ad bulmaları istenir. Küme adları tartışıldıktan sonra çizelge oluşturulur. Sözcüklerin bir kısmı oluşturulan kümelerden hiç birine tam uymayabilir. Bu sözcükler tablonun altına gruplamadan sıralanabilir. Gruplama ve kümeye ad bulma etkinliği sürdürülerek daha geniş bir tablo yapılabilir. Dolaşım sistemi ile ilgili Kavram Ağı örneği Hücre ile ilgili Kavram Ağı örneği Taşkın 139 KA örneği 32

Kavram Haritası Kavram haritaları ilk kez ABD li eğitimci Joseph D. Novak ve arkadaşlarınca geliştirilmiştir. Kavram haritaları bir konuya ilişkin kavramlar ve bu kavramlar arasındaki ilişkilerin iki boyutlu olarak şematize edildiği grafiksel çizelgelerdir. Kavram haritaları öğrencilerin kavramlar arasındaki ilişkileri görebilmesi ve bilgileri örgütlü biçimde öğrenebilmesi amacıyla kullanılır. 33 Kavram Haritası Kullanmanın Yararları Fen-teknoloji öğretiminde anlamlı öğrenmeyi sağlar. Fikirlerin görsel sunumunu sağlar. Bireysel farklılıklara hitap eder. Bilgileri organize etme ve kavramları sentezlerle birleştirme yeteneğini geliştirir. 34 Pek çok değişik konu, öğretim aşaması ve not seviyesi için uygundur. Öğrenilmesi,öğretilmesi ve kullanılması kolaydır. Kapsam oluşturulması ve bütünleştirilmesinin değerlendirilmesinde kolaylıkla kullanılabilir. Kavram haritaları,öğrenci merkezli,öğrenci aktif yöntemlerdir ve öğrenciyle öğretmen tartışarak bir haritayı oluşturduklarında öğretmen öğrenci etkileşimini teşvik eder. Kavramlar arasındaki doğrusal ilişkileri tanımlamalarına yararlı bir alternatif oluşturulur. Bir sistem içindeki ilişkileri göstermesinde yararlı alternatiflerdir. 35 KH hazırlanırken izlenecek aşamalar: Öğretilecek konunun tüm kavramları tahtaya listelenir. En genel kavram en üstte, eşit kavramlar aynı satırda ve diğerleri genellik derecelerine göre azalan sırada sıralanır. Kavramlar kutu ya da yuvarlak içine alınır. Đki kavram arasındaki ilişkiyi göstermek üzere harita üzerinde iki kutu bir çizgi ile birleştirilir ve aradaki ilişki ifadesi çizgi üzerine birkaç sözcük ile yazılır. Đlişkiler kutu içerisine alınmaz. Đlişkinin yönü önemli ise belirtilecek ilişki yönü ok ile gösterilir. 36

Madde ile ilgili Kavram Haritası Örneği Değişik kavramlarla ilgili genel bir Kavram Haritası örneği Çepni 96,97 KH örneği 37 Göz ve kısımları ile ilgili Kavram Haritası Örneği Kavram Haritalarının Dersin Değişik Aşamalarında Kullanılması Kavram haritaları öğretim modelinin her aşamasında uygulanabilir bir araçtır. Konular işlenirken başlangıç, gelişme, açıklama ya da değerlendirme aşamasında kullanılabilir. Kavram haritaları aynı zamanda,öğrencilerin konular arasında bağlantı kurmalarına yardımcı olan, üniteler ya da bölümler arasındaki geçiş görevini de üstlenir. 40

Başlangıç aşamasında öğrencilerin hazırbulunuşluğunu ortaya çıkarır. Kavram yanılgılarının belirlenmesini sağlar. Araştırma aşamasında öğrencilerin kavram değişikliklerine ilişkin görüşlerini sergilemelerine olanak verir. Bu aşamada öğrencilere bir kısmı tamamlanmış harita verilebilir. Açıklama aşamasında öğrencilerin bir kavramdan ne anladıklarını görsel olarak yansıtmalarını sağlar. 41 Geliştirme aşamasında öğrencilerin yeni öğrendikleri kavramlarla ilgili düzeltme ve düzenleme yapmalarını sağlar. Bu aşamada açıklama aşamasında çizdikleri kavram haritası yeniden kullanılabilir. Öğrencilerin bir kavramı ne kadar anladıklarını belirlemek amacıyla değerlendirme aşamasında kullanılabilir. 42 Kavram haritası öğeleri bakımından uygun bir puanlama ile not olarak değerlendirilebilir. Kavramlar Đlişki cümleleri Aşamalılık (hiyerarşi) Çapraz bağlar Örnekler Kavram Haritası Oluşturma Etkinliği Özel öğretim yöntemleri dersi denilince aklınıza gelen kavramlar nelerdir? Grup arkadaşlarımızla birlikte bu kavramlardan oluşan bir kavram haritası oluşturalım. 43 44

Kavramsal Değişim Metinleri (KDM) Grup arkadaşlarınızla birlikte size verilen haritadaki her kavramı ve bağlantıyı bilimsel açıdan doğru ve yanlış olup olmadığını nedenler ileri sürerek tartışınız. 45 Kavramsal değişim metinleri bilimsel olarak doğru olan bilgilerle kavram yanılgıları arasındaki çelişkileri açık bir şekilde ortaya koyan metinlerdir. Metinlerde öncelikle öğretilecek konuyla ilgili öğrencilerin sahip olduğu kavram yanılgılarının neler olduğu belirtilir, daha sonra bunların yetersiz veya yanlış oldukları açıklama veya örneklerle ispat edilir. Bu şekilde öğrencinin kendi bilgisinin yanlışlığının farkına varması sağlanarak kavramsal değişim gerçekleştirilmeye çalışılır. Bu metinler öğrencilerin kendi düşünceleri ile bilimsel gerçekler arasındaki uyumsuzluktan haberdar olmaları ve var olan yanılgıların neden yanlış olduğunu bilmeleri açısından önemli bir role sahiptir. Bu bilgilerin değiştirilebilmesi için öğrencilerin; Bilgilerin yanlışlığı konusunda ikna edilmeleri gereklidir. Hatalı bilgilerin yerine konulacak bilgiler yeteri kadar açık ve net olmalıdır. Yeni edinilen bilgi öğrenci açısından mantıklı ve tutarlı olmalıdır. Yeni bilgi öğrenci açısından kullanışlı olmalıdır. Öğrencilerin sahip olduğu hatalı bilgilerin doğru olanlarla değiştirilmesine kavramsal değişim denir. Bu amaçla kavramsal değişim metinleri sıklıkla kullanılır.

Örnek Bir Kavramsal Değişim Metni Kavramsal değişim metinlerinde, öğrencilerin sahip oldukları kavram yanılgıları yazılır ve bu kavramların yanlışlığı ve yetersizliği açık ve anlaşılır bir ifade ile vurgulanır. Öğrenciler bu kavramın hatalı olduğu konusunda ikna edilince doğru kavram uygun örneklerle açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edilir. Öğrenci metinde yazılanlarla kendi bildiklerini, inandıklarını karşılaştırır ve yanlış inanışı doğrultusunda düzeltmeye çalışır. Asitler her türlü maddeyi yakar ve eritir. Eğer bu ifade doğru olsaydı asitlerisaklamak ve taşımak sorun olurdu. En kuvvetli asitler bile cam ya da plastik kaplarda taşınabilmektedir. Midede yemeklerin sindirim için parçalanması evresinde kuvvetli bir asit olan hidroklorik asidin (HCl) 1 molarlık çözeltisi işe koşulur. Asitler her şeyi yakıp eritseydi, şu anda midemiz olmazdı. Günlük yaşam içinde kullanılan, yenilen limon, sirke, ekşi elma, üzüm, ekşimiş süt gibi birçok maddenin içinde zayıf asitler vardır. Demek ki asitler tüm maddeleri yakma ve eritme özelliğine sahip değildirler. Örnek:İş-Güç-Enerji Fen ve teknoloji öğretiminde sıklıkla karşılaşılan kavram yanılgıları ya da karıştırılan bazı kavramlar aşağıda sıralanmıştır. kütle ağırlık yoğunluk/özkütle özgül ağırlık bileşik karışım madde cisim ısı sıcaklık erime - çözünme Kavram Karikatürleri Brenda Keogh ve Stuart Naylor tarafından 1990 lı yıllarda geliştirilen kavramsal karikatürler; günlük yaşamdan bilimsel bir olayı karikatür biçimindeki karakterler yardımıyla tartışma biçiminde ifade eden ve olaya ilişkin farklı bakış açıları sunar. Bu araçlar öğrencilerin düşüncelerini ortaya çıkarmak ve öğrencileri tartışmaya teşvik etmek için bir başlangıç noktası olarak kullanılabilmektedir. Kinchin (2004) e göre kavram karikatürleri; sınıf tartışmalarında konuya odaklanmayı ve katılımı sağlayan yararlı araçlardır. Fen ve teknoloji eğitiminde yapılandırmacılığı temel alır.

Keogh, Naylor ve Wilson (1998) a Göre Kavram Karikatürlerinde; Her yaştaki öğrenene çekici ve ulaşılabilir gelmesi için kısa metinler kullanılır. Öğrenenlerin bilimsel bilgiyle günlük yaşam arasında oluşturduğu ilişkilerin doğruluğunu sorgulayabilmesi için bilimsel düşünceler günlük olaylara uygun olarak tasarlanır. Öğrenenlerin birçok farklı düşünceyi savunması mümkün olduğundan, alternatif düşünceler geliştirmeye ve yanlış anlamaları gidermeye yönelik araştırma temelli olmalıdır. Karikatür içerişinde yer alan karakterler tarafından ileri sürülen düşünceler, öğrencilerin doğru düşünceye kolayca ulaşamamaları ve öğrencilerin zihninde bilişsel çatışma yaratılabilmesi için eşit olasılıkta düzenlenmelidir. Dabell (2004) e göre kavram karikatürleri; Öğrencilerin fikirlerini sorgular, düşüncelerini genişletir. Alternatif görüş açılarını gösterir. Tartışma ortamının oluşması için uyarıcı görevi yapar. Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları sorunları çözmelerinde onlara yol gösterir. Belirsizlikleri ve yanlış kavramaları ortaya çıkarır. Motivasyonu arttırır ve katılımı sağlar. Konuları birleştirme ve konuyu genişletme etkinliklerinde kullanılabilir. KÖMÜR GÖZLÜ, HAVUÇ BURUNLU ARKADAŞIMIZ KARDAN ADAM ÜŞÜR MÜ SENCE? FEN EĞİTİMİNDE KAVRAM KARİKATÜRLERİNİN KULLANIMINA İLİŞKİN ÖRNEKLER Onun üzerine paltoyu örtme, o erir. Ben paltonun bir değişiklik yapacağını sanmıyorum. Onun üzerine bu paltoyu koyacağım, üşümesini engelleyeceğim 56 - Sizce hangi çocuk doğru düşünüyor?

YILDIZLAR GÜNDÜZ NEREDE OLUYORLAR, BEN GÖREMİYORUM Bence kütlesi aynı kalacak. - Sizce hangi çocuk doğru düşünüyor? Yıldızlar gündüz kaybolurlar çünkü sadece ay ışığını yansıtırlar. Gündüz vakti gökyüzü çok aydınlık olduğu için yıldızları göremiyoruz. Yıldızlar, gündüzleri Dünya nın diğer tarafına gidiyorlar Güneş geldiğinde yıldızlar gidiyorlar. 57 58 SİZCE BURADAKİ YANLIŞLAR NELERDİR? KUŞLAR KANATLARINI KULLANMAZLARSA, SENCE NE OLUR? 59 60

BESİN ZİNCİRİNDE HANGİ ÇİÇEĞİN YAŞAMA ŞANSI DAHA YÜKSEK? 61 SİZCE HANGİSİ HAKLI? NEDEN? 62 SĐZ NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ? Annem gömleğimi ütülerken ütüden gömleğime sıcaklık geçti. Ütülediğim gömlek, sıcak ütünün etkisiyle ısındı. 1 2 Bence ütüden gömleğe ısı geçince gömleğin ısısı arttı. Bence ısıtılan gömleğin sıcaklığı arttı. 3 4 63 Isı: Bir maddenin bütün moleküllerinin sahip olduğu çekim potansiyel enerjileri ile kinetik enerjilerinin toplamına denir. Isı bir enerji türüdür. Diğer enerjilere dönüşebilir. Kalorimetre ile ölçülür. Sıcaklık: Bir maddenin moleküllerinin ortalama kinetik enerjilerinin ölçüsüdür. Enerji olarak nitelendirilemez. Termometre ile ölçülür. Bir madde ısı alırsa sıcaklık artar, ısı verir ise sıcaklık azalır. Birbirleri ile temas halinde bulunan, sıcaklıkları farklı iki madde arasında ısı alış verişi olur. Sıcak madde ısı vererek soğurken, soğuk madde de bu ısıyı alarak sıcaklığı artar. Bu olay sıcaklıklar eşitleninceye kadar devam eder. Karikatürde anne ve bir çocuğun söylediği doğru iki çocuğun söylediği yanlıştır. Doğru İfadeler: Ütülediğim gömlek, sıcak ütünün etkisiyle ısındı (2) Bence ısıtılan gömleğin sıcaklığı arttı (3) Yanlış İfadeler: Annem gömleğimi ütülerken ütüden gömleğime sıcaklık geçti (1) Bence ütüden gömleğe ısı geçince gömleğin ısısı arttı (4) Ütüden gömleğe sıcaklık değil ısı geçer. Ütüden gömleğe ısı geçince ısı değil sıcaklık artar. 64

. 65 66 Bence taşı sıvının içine hızla bıraktığın için su taştı. Hayır, yavaş bıraksaydım da su taşardı. Çünkü kap ağzına kadar suyla dolu. İkiniz de yanılıyorsunuz. Suyun taşmasının sebebi suya attığımız katı cismin bir hacme sahip olmasıdır. Analojiler Analoji;bilinmeyen, yabancılık çekilen bir olgunun, bilinen, benzer olgularla açıklanmasıdır. Bilinen durum, kaynak; bilinmeyen durum ise hedeftir. Hedefe ulaşmak için varolan kaynaklardan çağrışımlar yapılır. Analoji yöntemi soyut ilkeleri açıklarken somut örnekler kullanmaktadır. 23.05.2012 68

Analoji, yabancılık çekilen bir olgunun bize tanıdık gelen bir olguya benzetilerek açıklanmasıdır. Öğrenmenin kalıcılığı için kavramların somutlaştırılması ve çocukların bildiği kavramlarla ilişkisinin kurulması gerekmektedir. Analojiler, öğrencilerin olgulara, kavramlara ilişkin sahip oldukları kişisel algıları ortaya çıkarmada, anlamada ve açıklamada güçlü bir araştırma aracı olarak da kullanılabilir. 23.05.2012 69 Örnek Analog: Güneş sistemi GEZEGEN Özellikleri GÜNEŞ Paylaşılan özellikler Hedef kavram: Atom Özellikleri ELEKTRON + - ÇEKĐRDEK 1- güneş, güneş sisteminde en büyük 1- çekirdek, atom kütlesinin çoğunluğunu kütleye sahiptir. oluştur (Güneş) (Atom çekirdeği) 2- güneş, güneş sisteminin merkezindedir. 2- çekirdek atomun merkezindedir. 3- gezegenler güneşten daha küçüktür. (Gezegen) 4- gezegenler güneşin etrafında yörüngede bulunur. 5- güneş ve gezegenler birbirini çeker (Kütlesel çekim) 3- elektronlar çekirdekten daha küçüktür. (Elektron) 4- elektronlar çekirdek etrafında orbitallerde bulunur. 5- elektronlar ve çekirdek birbirini çeker. (Elektrostatik çekim) 6- güneş sisteminin çoğunluğu boşluktur 6- atomun hacminin çoğunluğunu boşluk oluşturur. 23.05.2012 70 23.05.2012 71 23.05.2012 72

KAYNAKLAR Balım Günay A., İnel, D. ve Evrekli, T. (2008). The Effects the Using of Concept Cartoons in Science Education on Students Academic Achievements and Enquiry Learning Skill Perceptions, Elementary Education Online, 7(1), 188-202, 2008.İlköğretim Online, 7(1), 188-202,. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr Driver, R. ve Easley, J. (1978). Concepts, Misconceptions and Alternative Conceptions: Changing Perspectives in Science Education, 5, 61-84, 78. Eryılmaz, A. ve Sürmeli, E. (2002). Üç-Asamali Sorularla Öğrencilerin Isı ve Sıcaklık Konularındaki Kavram Yanılgılarının Ölçülmesi, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde bildiri olarak sunulmustur, Ankara, Türkiye. Gelmez, S. ve Ulaş, J. (2007). Fen Ve Teknoloji Öğretiminde Öğrencilerin Kavram Yanılgılarına Düşmelerini Engellemek Amacıyla Bilgisayar Animasyonlarının Kullanımı(Sözel Bildiri olarak sunulmuştur) Ulusal İlköğretim Kongresi 16-17 Kasım, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Kabapınar, F. (2005). Effectiveness of Teaching Via Concept Cartoons From the Point of View of Constructivist Approach. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(1). 135-146. Kaptan, F. ve Korkmaz, H.(2001).İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğretmen El Kitabı, Modül:7, İlköğretimde Fen Bilgisi Öğretimi. Keogh, B. ve Naylor, S. (1996). Teaching and Learning in Science: A New Perspective. Lancaster: British Educational Research Association Conference. Keogh, B., Naylor, S. ve Wilson, C. (1998). Concept Cartoons: a New Perspective on Physics Education. Physics Education. 33(4). 219-224. Keogh, B. ve Naylor, S. (1999). Concept Cartoons, Teaching and Learning in Science: an Evaluation. International Journal of Science Education. 21(4). 431-446. Keogh, B., Naylor, S. ve Downing, B. (2003). Children s Interactions in the Classroom: Argumentation in Primary Science. Noordwijkerhout, Netherlands: 4th European Science Education Research Association Conference. Korkmaz, H. (2004). Fen ve Teknoloji Eğitiminde Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları, Ankara: Yeryüzü Yayınevi. MEB(2004) Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Senemoğlu, N.(2007). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya, Ankara. Topsakal,S., (1999). Fen Öğretimi. Alfa Yayınları, Bursa Turgut,F., ve diğ. (1997), İlköğretim Fen Öğretimi, MEB- Yök Dünya Bankası Ankara