1. FIELD GENIUS ARAZİ YAZILIMININ GENEL YAPISI MicroSurvey Field Genius, Hexagon grubuna bağlı Kanada lı MicroSurvey firması tarafından geliştirilen bir arazi ölçme yazılımıdır. 3 boyutlu bir çizim düzlemine sahip olmasının yanında, raster harita altlıkları ile çalışabilir, DXF/SHP gibi CAD verilerini kullanabilir. Bağlı olduğu ölçme cihazlarını kontrol edebileceği gibi bu cihazlardan gelen ham dataları depolayabilir, bu verileri COGO hesaplamalarında kullanabilir, hesapladığı verileri istenilen formatta (ASCII, DXF, SHP) dışarıya verebilir. Yükseklik verilerini kullanarak üçgen yüzeyler oluşturabilir, bu yüzeyler üzerinden alan, eğim, hacim gibi topoğrafik analizler yapabilir. Modüler bir yapıya sahip olan FieldGenius, parametreleri bilinen güzergahlar üzerinden yol projeleri üretebileceği gibi, üretilmiş 3 boyutlu yol verilerini araziye uygulayabilir. Windows Mobile 6.X platformu ile çalışan el terminalleri üzerinden (bluetooth veya kablo ile) GNSS alıcıları ve uyumlu totalstation cihazlarına bağlanabileceği gibi, doğrudan Windows Mobile işletim sistemine sahip totalstation cihazlarını da kontrol edebilir. FieldGenius, Windows XP, 7, 8.1 ve 10 masaüstü işletim sistemleri üzerinde de çalışabilir. Bu sayede Windows lu tablerle GNSS cihazlarını kontrol etmek mümkündür. 2. ÖLÇME CİHAZLARINA BAĞLANMA FieldGenius, yeni proje tanımladıktan hemen sonra varsayılan olarak bağlanılacak cihazı soracaktır. Yeniden Bağlan başlıklı ekran, işleme nasıl devam edileceğine dair seçenekler sunar. Yeniden Bağlan <GNSS Rover> yazan buton seçilir ise, en son kullanılan cihaz profiline bağlanılacak, eğer başka cihaz profili yada başka ayarlar ile devam edilmek isteniyorsa Cihaz Seç butonu tıklanmalıdır. Eğer bu ekranın bir daha çıkmaması isteniyorsa, Her zaman otomatik yeniden bağlan seçeneği onaylanmalı, herhangi bir cihaza bağlanmadan devam edilmek isteniyorsa Bağlanmadan Devam Et tıklanmalıdır. Cihaz Seç butonu ile kullanıcıyı cihaz seçim ekranı karşılar. Bu ekran, cihaz tipleri ve seçilen cihaza uygun kullanıcı tanımlı profilleri içerir. Burada hiçbiri seçeneği ile hiçbir cihaza bağlanmadan, cihaz ile ilgili menüleri ekranda istemeksizin projeye ulaşılabilir. Ya da Bağlanmadan devam et seçeneği ile daha sonra da herhangi bir 1/5 Cihaz Bağlantı Ayarları
cihaza bağlanabilmek amacıyla cihazlar ile ilgili menülerin ekranda kalması sağlanarak devam edilebilir. Demo seçenekleri, herhangi bir totalstation veya GNSS cihazı olmadan, adeta bağlı bir cihaz varmış gibi düşünülerek bağlanmak için düşünülmüştür. Özellikle eğitim amacıyla sanal bir bağlantı yapacak, FİX, FLOAT gibi seçeneklerin ekranda görünmesi sağlanacaktır. 2.1 TOTALSTATİON CİHAZLARINA BAĞLANMA Yukarıda da bahsedildiği üzere FieldGenius, bluetooth ile kontrol edilebilen veya yerleşik olarak Windows Mobile platformunu kullanan totalstation cihazlarına bağlanabilir. Bu tür cihazların ürettiği/kullandığı Yatay açı, Düşey Açı, Eğik mesafe, EDM, Basınç, Sıcaklık, PPM, Reflektör ve Alet yüksekliği gibi ham dataları kullanarak konum verileri hesaplar, aplike eder veya hesapladığı noktaları projelere dahil eder. Uygulamanın genel proje özellikleri GNSS cihazlar ile aynı şekilde çalışmakla birlikte, totalstation modunda ölçme yöntemlerine göre değişiklikler söz konusudur. Bu bölümde, yaygın olarak GNSS cihazlarının kullanılacağı düşünülerek totalstation seçeneği ile ilgili detaylara değinilmeyecektir. Ancak bu ekran üzerinden totalstation modellerine de bağlanılabileceği bilinmelidir. Her zaman otomatik yeniden bağlan seçeneği aktif yapılarak bu seçim ekranının bir daha çıkmaması sağlanabilir. Böylelikle, eğer sürekli aynı profilde bir cihaz kulanılıyor ise, her zaman hızlıca ölçme aşamasına geçilebilir. 2.2 GNSS GEZİCİ CİHAZLARA BAĞLANMA GNSS Gezici seçeneği ile Cors yada Rtk gezici olarak kullanılan GNSS alıcılarına bağlanılabilir. Bu seçenek işaretlendiğinde Cihaz Profili bölümünde bu seçeneğe özel profiller listelenecektir. Ekle, Sil ve Düzenle seçeneklerinden de anlaşılacağı üzere profiller kullanıcı tanımlıdır. Aynı el terminali üzerinden farklı markalarda birden fazla cihaza bağlanmak istenebilir. Bu gibi durumlarda her cihaz veya her farklı ayar için yeni profil tanımlanması pratiklik sağlayacaktır. Ekle butonu ile yeni bir profil adı tanımlanarak yeni bir profil tanımlanır. Örneğin kolay hatırlamak amacıyla Hi-Target V30 Cors-Tr adında bir profil ile TusagaAktif ağına bağlanarak çalışmak istenebileceği gibi, Leica GS14 İSKİ adındaki profil ile Leica marka cihaz ile İSKİ ağında çalışmak istenebilir. Bu işlem tamamen kullanıcı tanımlıdır. Açılır listede seçili profil Düzenle butonu ile düzenlenebilir. GNSS Profili ekranından bağlanılacak alıcı cihazın modeli, haberleşme ayarları, Fix-Float gibi çözümlerin tolerans parametreleri, anten yüksekliği ve otomatik kayıt modundaki varsayılan ayarlar tanımlanabilir. Model Haberleşme seçeneği ile programın desteklediği marka ve modeldeki cihazlar seçilip bluetooth ile bağlantı ayarları yapılabilir. Örnekte Hi-Target V30 modeli seçilmiştir. Bluetooth Aygıt Listesi butonu kullanılarak V30 modeli aratılmış, seri numarası ile listelenen V30 cihazına markanın varsayılan BT şifresi olan 1234 ile bağlanılmıştır. 2/5 Cihaz Bağlantı Ayarları
Listede olmayan GPS alıcılarına (Dahili GPS alıcısı, bluetooth GPS alıcısı gibi) NMEA Basic seçeneği kullanılarak bağlanılabilir. Bununla birlikte marka model belirtilmeden de listedeki modellere NMEA Basic ile bağlanmak mümkündür. Özellikle farklı yazılımların da kullanılacağı (SüperPAD, ArcMAP vs) konfigrasyonlarda, FieldGenius un NMEA veri akışını kapatmaması için bu seçenek kullanılmaktadır. Önemli Bilgi: FieldGenius ile marka ve model seçimi yapılarak bağlanılmış bir GNSS Alıcısının anteni üzerinden ayar yapmaya gerek yoktur. Zira FieldGenius bu ayarları otomatik olarak yapacaktır. Ancak marka-model seçimi yapılmaksızın, NMEA Basic seçeneği ile bağlanılmış ise, cihaz üzerinden Radyo, Gsm, Sabit, Gezici gibi ayarların manuel yapılması gerekecektir. 2.2.1 TOLERANS PARAMETRELERİ (Autonomous, Float, Fix ) Cihaz profili ayarlarından, bağlanılacak cihazın ölçme anındaki tolerans varsayılan değerleri tanımlanabilir. Geçerli tolerans tanımlanarak, bu toleransın dışında kayıt yapılmaması sağlanabilir. Böylelikle örneğin uydu ve düzeltme sinyallerinin kalitesine bağlı olarak FIX dışında ölçüm yapılmasının önüne geçilebilir. Tolerans parametreleri ekranında Gerçek Zamanlı bölümünden, saniye cinsinden ölçü epok değeri (Gözlemler) belirlenebilir. Uydu kesme açısı, maksimum PDOP değeri, tolerans için gerekli minimum uydu sayısı, yatay ve düşeydeki maksimum standart sapma değerleri, düzeltme verisinin ne kadar süre ile kullanılabileceği tanımlanabilir. İşlemler bölümünden ise, ölçü esnasındaki tepkiler belirlenir. Tolerans değerlerinin aşılması halinde uyarı alınıp alınmayacağı bu bölümde belirlenir. Bunun yanında nokta alımı yaparken tek tıklama ile kayıt yapmak için gerekli tanımlamalar da bu bölümde bulunur. Buna göre en sondaki 2 seçenek seçili ise, nokta alımı tek aşamalı olarak hızlıca gerçekleşecektir. 3/5 Cihaz Bağlantı Ayarları
2.2.2 ANTEN YÜKSEKLİĞİ Anten yüksekliği bölümünden seçilen cihaz profiline göre tercihler söz konusudur. Model ve haberleşme bölümünde tanımlanmış olan marka ve modele göre anten faz merkezi ayarları hazır gelmektedir. Böylelikle ölçü noktası tanımına uymak suretiyle ölçülen anten yüksekliği bilgisi kolaylıkla girilerek doğru yükseklik tayini yapılmış olacaktır. Burada Hi-Target V30 üzerinden örneklendirildiğinde, ölçü noktası olarak Measure Point seçilir ise, zeminden anten üzerinde bulunan ölçü noktasına kadar olan düşey uzaklık girilir. Bu seçenek genellikle referans kurulumlarında tercih edilir. Hi-Target V30 ve V60 modellerinin ölçü noktaları aşağıdaki görsellerde kırmızı daire içinde gösterilmiştir. Başka marka alıcılarla çalışılacaksa, bu cihazın ölçü noktasını öğrenmek için cihazın kullanma klavuzuna bakılmalı yada satıcısı ile iletişime geçilmelidir. Ölçü noktası olarak Bottom Of Antenna Mount seçilmiş ise, cihazın bağlantı vidası yada jalon ile buluştuğu nokta baz alınmalıdır. Jalon ile çalışırken bu seçenek kullanılmalı, jalon üzerindeki değer doğrudan anten yüksekliği olarak baz alınmalıdır. Şekil 1 Hi-Target V30 Anten Yüksekliği, Ölçü Noktası Şekil 2 Hi-Target V60 Anten Yüksekliği, Ölçü Noktası Eğer elde olmayan sebeplerden dolayı marka model seçimi mümkün değil ise, NMAE Basic seçeneği ile alıcıya bağlanılmak zorunda kalınabilir. Bu durumda cihazın Anten ofset değerlerinin manuel olarak girilmesi gerekecektir. Hi-Target V30 ve V60 modelleri için ofset değerleri aşağıda verilmiştir. 4/5 Cihaz Bağlantı Ayarları
2.2.3 OTOMATİK KAYIT Bu seçenek, ölçme modlarından otomatik kayıt noktaları seçeneğinin varsayılan parametrelerini tanımlar. Mesafe ve zaman değişkenleri kullanılarak bu tanımlamalar yapılabilir. Otomatik kayıt ile ilgili detaylar, ölçme modları bölümünde anlatılacaktır. 2.3 GNSS REFERANS CİHAZINA BAĞLANMA Cihaz tipi olarak GNSS Referans, yani SABİT kurulumu seçilmiş ise, genel profil ayarlarında bazı değişiklikler söz konusu olacaktır. Model ve haberleşme seçenekleri ile anten yüksekliği seçeneği, yukarıda anlatılan GNSS Gezici ayarları ile aynıdır. Tolerans değerinde ise sadece 3 parametrenin tanımlanması yeterli olacaktır. 5/5 Cihaz Bağlantı Ayarları