Gençlik Özerkliği Üzerine Politika Belgesi Üyeler Konseyi tarafından kabul edildi, 23-24 Nisan 2004, Brüksel (Belçika) 1
Gençlik Özerkliği ve Avrupa Komisyonu: Gençlik Üzerine Beyaz Kitap Gençlik özerkliği konusu, Avrupa Komisyonu nun Avrupa Gençliğine Yeni Güç adlı Gençlik Üzerine Beyaz Kitap ını (White paper on Youth) ve Avrupa Gençlik Forumu nun eğitim ve istihdam üzerine politika belgelerini hazırlanması sürecinde, gençlerle yapılan müzakereler sırasında önemli bir konu olarak ortaya çıktı. Gençler, istihdam politikaları, sosyal korunma (social protection) ve emek piyasasına entegrasyon, iskan ve ulas ım politikaları gibi birçok konunun özerkliklerini engellediğini fark ettiler. Bu konuda Beyaz Kitap ta s u karara varıldı: Müzakere çalıs maları sonucunda ortaya çıkan sonuçlar ıs ığında, gençler için özerklik konusunun önemli olduğu açık. Bu konu özelinde, farklı kurumsal yapılanmaları dahilinde Avrupa Komisyonu kendisine ve Bakanlar Konseyi ne önerilerde bulunacak yüksek kademeli bir çalıs ma grubu kurulmasını önerdi. Sonuç olarak, gençler için özerklik, tüm toplum için faydalı olacak. Bu karmas ık sorun çok disiplinli bir uzmanlık gerektirmekte. Çözüm için ise gençlik politikaları dıs ında birçok politika alanının da sürece dahil olması gerekmekte. (istihdam, aile, sosyal korunma (social protection), sağlık, ulas ım, adalet ve içis leri) Gent ve Murcia da gençlerle yapılan tartıs malar bağlamında, gençlerin gençlik özerkliği konusunu finansal bağımsızlık ve kendi seçimlerini yapma hakkı üzerinden tanımladığı açıklığa kavus tu. Tartıs malar aynı zamanda gençlik özerkliğinin ne kadar karmas ık bir sorun olduğunu ve eğitim, aile, istihdam, giris imcilik, sosyal korunma sağlık, barınma, ulas ım ve hareketlilik, adalet ve içis leri, ayrımcılık ve sosyal entegrasyon politika alanları ile kesis tiğini gösterdi. Ekim 2003 sonunda, Avrupa Komisyonu Gençlerin Özerkliği konulu bir seminer düzenledi. Seminerin amacı, özerklik tartıs malarını Beyaz Kitap takip raporlarının hazırlanmasına dahil edilecek somut öneriler gelis tirmek amacıyla ilerletmekti. Seminer üç çalıs ma grubu içeriyordu: eğitim; istihdam; sosyal korunma ve barınma. Bu seminerin raporu ve çıktıları Mart 2004 bas ında İrlanda da gerçekles en Gençlerden Sorumlu Gençlik Bakanları ve Genel Müdürler toplantısında sunuldu. Toplantıda Avrupa Komisyonu na 2-3 Haziran 2004 te İrlanda da Genel Müdürlerin bir dahaki toplantısında sunulmak üzere özerklik konusunda bir eylem planı gelis tirmesi için vekalet verildi. 2
Gençler ve Özerklik Gençlerin özerkliklerini geçmis e oranla daha geç dönemde elde ettiklerine dair önemli kanıtlar mevcut. Gençler yüksek öğrenime daha çok katılarak, eğitime daha uzun zaman harcıyorlar. 1985 yılında 15 yas ındaki bir gencin 5.3 yıl daha eğitime devam edeceği beklenmekteyken, bu sayı 1996 da 6.7 yıla çıktı. Benzer olarak, 1990larda gençlerin yarısının ailelerinden ayrı yas amaya bas lama yas ı arttı; ortalama evlenme yas ı ve ilk çocuğa sahip olma yas ı da yükseldi. Gençlerin is sizlik oranlarının yüksek olduğu ülkelerde, Beyaz Kitap sayfa 28 de belirtildiği gibi, gençlerin evden ayrılma yas ı yüksek. Artan yas am maliyetleri, sosyal korunma yardımlarına ulas ımın azalması ve gençlerin emek piyasasında güvenli bir yer edinmekte kars ılas tığı güçlükler gibi bas ka etmenler de gençlerin özerkliğini elde etmelerine engel olus turuyor. Dolayısıyla gençlerin erken yas ta özerkliklerini kazanması amacıyla alınacak tedbirler, onların toplum içerisinde daha aktif rol üstlenmelerine katkıda bulunacak ve toplumda yas lı nüfusun artması ile ilis kili demografik sorunların giderilmesine yardımcı olacaktır. Özerkliğin tanımı Gençlik perspektifinden bakıldığında, özerkliğin gençlik için anlamı veya tanımı üzerine henüz bir fikir birliği olus madı. Bağımsızlık ile özerklik terimlerinin kullanımı sıklıkla karıs ıyor. Bağımsızlık finansal etmenlere gönderme yaparken, özerklik kis inin kendi hayatını s ekillendirebilmesini de içine alan daha genis bir kavram. Beyaz Kitap takip raporunda terimin tanımı ve kullanıs ı üzerine bir tartıs ma mevcut. Komisyon ölçüsüz bağımlılığa dayanmayan, makul yas amı esas alan bir tanım kullanmıs. Komisyon tarafından düzenlenen seminerde, özerkliğin ekonomik, sosyal ve demokratik yönleri kapsadığı üzerine anlas ma sağlandı. Gençlerin topluma katılımının kendilerini ifade etmelerini ve yurttas olarak sorumluluklarını üstlenmelerini sağladığı için özerklik için önemli olduğu belirtildi. Murcia Gençlik Toplantısı ndaki özerklik çalıs ma grubu en kapsamlı tanımlardan birini gelis tirdi: 3
Özerklik, gençlerin bağımsız bir s ekilde yas amayı seçmeleri, yas amlarını sürdürmeleri, günlük yas amın tüm alanlarına sosyal ve politikolarak katılabilmeleri ve bağımsız kararlar alabilmeleri için gerekli desteği, kaynakları ve fırsatları elde ettiği durumdur. Ancak gençlerin tek tip bir grup olmadığı, farklı gerçekliklerde yas adıkları ve farklı ihtiyaçları olduğu gözönüne alındığında, gençler için özerkliğin tanımını her s eyi içine alan, kısa ve öz bir s ekilde yapmak güçles iyor. Örneğin genç bir kadının özerklik durumu onun kültürel gerçekliğinden güçlü bir s ekilde etkilenebilir; kısıtlı fırsatlara sahip gençler ise gözönünde bulundurulması gereken özel engeller ile kars ılas ıyor olabilirler. Dolayısıyla, bu belgede gençlerin kendilerini daha özerk; aile ve devlete daha az bağımlı kılacak seçimleri yapabilmeleri için onlara fırsatlar sağlayacak bir grup araca yoğunlas ılması öneriliyor. Daha özerk olmak için araçlar Gençlik özerkliği ile yakından bağlantılı çok sayıda etmen bulunmakta. Avrupa Komisyonu Beyaz Kitap ı için müzakere sürecine katılan gençler gelir, istihdam, sosyal korunma, emek piyasasına entegrasyon, barınma ve ulas ım politika alanlarını gençlerin özerkliğine etki eden alanlar olarak tanımladılar. Avrupa Komisyonu tarafından düzenlenen seminerdeki üç çalıs ma grubu eğitim, istihdam ve sosyal korunma ile, barınmaya yoğunlas tılar. Gençlik özerkliği ve eğitim arasında güçlü bağlantılar kurulabilir. İyi bir eğitim ve çes itli becerilerin kazanımı, genç insanların is bulmalarını ve ekonomik olarak kendi kendilerine yetebilmelerini sağlayan bir gelir elde etmelerine yardımcı olur. Ancak aynı zamanda, gençler eğitim için daha uzun zaman harcıyorlar ve geçmis e oranla bağıs lar, sübvansiyonlu barınma ve ulas ım gibi onları özerkles tirecek mali desteklere eris imleri daha az olanaklı. Yurttas lık eğitimi, gençlerin haklarını gerçekles tirmelerini ve topluma aktif olarak katılmalarını cesaretlendirdiği için özellikle önemli. İstihdam alanında, birçok bölge ve ülkedeki gençler yüksek genç is sizliğiyle bağlantılı olarak, emek piyasasında güvenli bir yer bulmakta ciddi sorunlarla kars ılas ıyorlar. Ek olarak, 4
yoksul çalıs anların ciddi bir kısmını gençler olus turuyor. Etnik azınlık mensubu ya da engelli gibi bazı gençlik grupları emek piyasasında ciddi ayrımcılıklarla kars ılas ıyorlar. Sosyal korunma tedariklerinde son yıllarda yapılan değis iklikler, istihdam sorunu ve finansal destek eksikliği yas ayan bazı ülkelerdeki gençlerin durumlarını daha da kötüles tirdi. Ülkelerin çoğunluğunda desteklerin değerlerinde reel olarak sistematik bir düs üs yas anıyor ve desteklere ulas ma kos ullarında kısıtlamalar artıyor. Gençler genellikle daha öncesinde çalıs madıkları için sosyal güvenlik sistemleri tarafından yeterince kapsanmıyorlar. Ayrıca, gençler diğer desteklere örneğin barınma desteğiulas ımda kısıtlamalarla kars ılas ıyorlar. Bu nedenle, gençler gelir transferleri ve ayni destek açısından ailelerine bağımlı kalıyorlar. Barınma ve ulas ım gibi diğer politika alanları da gençlerin bağımsızlas ma fırsatlarını kısıtlayabiliyorlar. Özellikle bas kent ve metropollerde yüksek fiyatlı barınma nedeniyle gençlerin piyasa dıs ına itilmeleri buna örnek olus turabilir. Benzer bir s ekilde, yüksek ulas ım maliyetleri özellikle tas radaki gençlerin imkanlarını kısıtlıyor. Özerklik ve Koordinasyonda Açık Yöntem (the Open Method of Coordination) Gençlik politikaları alanında Koordinasyonda Açık, 2003 yılı sonunda konseyin katılım ve bilgi alanında ortak hedefler anlas ması ile ortaya çıktı. Gönüllü hizmet hakkında ortak hedefler ve gençliği daha iyi anlama konularında anlas maların 2004 yılı sonunda ortaya çıkması gerekiyor. Özerklik konusu Avrupa Komisyonu Beyaz Kitap ta tanımlanan yatay politika alanlarıyla (eğitim, yas am boyu eğitim ve hareketlilik, istihdam, sosyal entegrasyon ve ırkçılık kars ıtlığı) yakından ilis kili. Özerklik gerçekten de gençlerin daha fazla politika alanında gözönünde bulundurulmalarını sağlamak için bir yol olus turabilir. Avrupa Komisyonu 2004 yılında yapılan seminerde alınan kararlar ıs ığında özerklik için eylem planı gelis tirmeyi planladı. 5
Avrupa Gençlik Forumu nun gençler arasında özerkliğin tes vik edilmesi için önerileri Avrupa Gençlik Forumu özerk olma gücüne sahip olmanın gençlerin hakkı olduğuna inanıyor. Gençlik Forumu, gençlerin özerkliğinin güçlendirilmesinin gençleri daha aktif yurttas lar olmaları için cesaretlendireceğine inanıyor. Gençlik politikaları alanında özerklik, Koordinasyonda Açık Yöntem süreciyle ve özellikle Avrupa Komisyonu tarafından yapılan ve Bakanlar Konseyi tarafından onaylanan gençliğin diğer politika alanlarında gözönünde bulundurulması taahhüdü ile sıkı sıkıya ilis kilendirilmelidir. Avrupa Gençlik Forumu nun halihazırdaki politika ve pozisyon belgelerinin birçoğu gençler arasında daha fazla özerkliği tes vik etmeye yardım edecek öneriler ve talepler içeriyor. Dolayısıyla, Avrupa Gençlik Forumu bu belgede özerkliği tes vik etmek için merkezi öneme sahip anahtar taleplerin altını çiziyor. Özerkliği tanımlamak ve gençlik özerkliğini tes vik etmek için politikaların uygulanması Gençlerin eğitim, istihdam, katılım ve aktif yurttas lık alanlarında kendi yas amlarıyla ilgili tercihlerini yapabilmeleri amacıyla, gençlerin ihtiyaçlarına uygun özel kamu politikalarına ihtiyaç var. Özerklik teriminin tanımının, Murcia gençlik toplantısındaki çalıs ma grubu tarafından olus turulan tanıma referansla, yurttas lığın önemi gözönünde bulundurularak gelis tirilmesi. Ortak bir tanım, Avrupa bağlamında kavramın ortak bir anlama sahip olmasına yardımcı olabilir. Politikaları gençlik özerkliğini tes vik edecek s ekilde değis tirmek Avrupa Komisyonu nun özerklik eylem planı ve gençlerin diğer politika alanlarında hesaba katılması önerilerinin aralarındaki bağlantı Beyaz Kitap ta belirtilmis. Eğitim, istihdam, sosyal korunma, barınma ve ulas ım 6
gibi yatay konularda gençlik perspektifini değerlendirmeye alma yoluyla, gençlerin özerkliği tes vik edilebilir. Gençlerin daha erken yas ta özerkliklerini elde edebilmeleri ve herkesin eğitime es it eris iminin tes vik edilmesi için, eğitim alanında gençlere yas am ücretlerini kapsayacak s ekilde destek verilmesinin yanında, tüm düzeylerde eğitime ücretsiz eris imin sağlanması temel bir ihtiyaç. Yurttas lık eğitimi, aktif yurttas lığı tes vik edecek bir s ekilde kapsamlı olarak sunulmalı ve gençleri kendi yas amları için seçimler yapabilmeleri, karar verebilmeleri ve sorumluluk alabilmeleri için gençlere beceriler sağlamalı. Genç is sizliği, kötü çalıs ma kos ulları ve gençler arasındaki düs ük gelirle mücadelede, gençlere yönelik daha özel istihdam politikaları ortaya konmalı. Avrupa Birliği nin Avrupa İstihdam Stratejisi nin bir parçası olarak istihdam oranının arttırılması taahhüdü ve genç giris imciliği desteklemesi bu hedefe ulas ılmasında ve emek piyasasına entegrasyonun desteklenmesinde merkezi öneme sahip. Gençlere asgari geçim ücreti sağlanması ve daha güvenli istihdam kos ulları olus turulması, gençlerin özerkles mesinde kritik bir öneme sahip. Gençler için sosyal korunma güvenlik ağının olus turulması. Bu ağ, gençlere sosyal güvenlik desteklerine eris im hakkı verecek ve onları is siz olsalar da özerk kılacak. Ayrıca bu önlem, eğitimden istihdama riskli geçis sürecinde gençlere önemli destek sağlayacak. Gençlerin özerkliğini ve bağımsızlığını kolaylas tıracak, sübvansiyonlu barınma ve ulas ım sağlanması. Özerkçe yas amalarının sağlanması amacıyla gençler için spesifik önlemler alınması gerekli, örneğin gençler için belirlenmis düs ük ücretli veya sübvansiyonlu barınma ve düs ük gelirli gençler veya öğrenciler için düs ük ücretli ulas ıma genis düzeyde eris im. 7
Daha fazla hareketlilik (mobility) gençlerin fırsatlarını coğrafi kısıtlardan muaf bir s ekilde aramasını sağlayacak. Gençlerin adreslerini değis tirmelerini kolaylas tırmak, yasal açıdan ve barınma açısından, fırsatlarını arttıracak. Gençlere haklarını ve fırsatlarını kullanma olanağı sunmak amacıyla, özerkliklerini sağlamak için farklı araçları nasıl kullanabilecekleri bilgisi Koordinasyonda Açık Yöntem gereğince ve Ortak Hedefler ile paralel olarak aktif bir s ekilde duyurulmalı. Avrupa Gençlik Forumu, Eğitim ve Kültür Genel Müdürlüğü nün Özerklik Eylem Planı nı yukarıda belirtilen yatay konularda (eğitim, yas am boyu eğitim ve hareketlilik, istihdam, sosyal entegrasyon ve ırkçılık kars ıtlığı) çalıs an diğer Avrupa Komisyonu Genel Müdürlükleri yle birlikte olus turmasını talep ediyor. Benzer bir s ekilde, Gençlik Çalıs ma Partisi diğer Konsey olus umları ile birlikte çalıs malı. (Bu metin İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalıs maları Birimi bünyesinde hayata geçen S ebeke: Bir Gençlik Alanı Veri Tabanı Projesi bünyesinde İngilizce özgün metinden Volkan Yılmaz tarafından Türkçeye kazandırılmıs, Elif Kalaycıoğlu tarafından da kontrol edilmis tir.) 8