Niðde Ýli'nde Bazý Tarýmsal Bitkilerde Kullanýlan Pestisitlerin Araþtýrýlmasý

Cilt: 11 Sayý: 42 (2002), 21-26 Niðde Ýli'nde Bazý Tarýmsal Bitkilerde Kullanýlan Pestisitlerin Araþtýrýlmasý E. Erman KARA-Uður PIRLAK-Makbule ARLI-Esma DOÐANNiðde Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi, Çevre Mühendisliði Bölümü, NÝÐDE ÖZET Bu çalýþmada, Niðde Ýli nde üretimi yapýlan bazý önemli ürünlerde pestisit kullaným miktarlarý araþtýrýlmýþtýr. Bu çalýþma sonucuna göre; Ýl'de elma ve patates ekim alanlarýnda yoðun pestisit kullanýldýðý belirlenmiþtir. Ýl'de kimyasal mücadelenin sýrasýyla zararlý, hastalýk ve yabancý otlara karþý yapýldýðý bu araþtýrma ile belirlenmiþtir. Kimyasal mücadelenin yanlýþ uygulanmasý sonucunda, çevre problemleri ve üretim maliyeti artmaktadýr. Bu nedenle kýsa vadede üreticilerin pestisit kullanýmý hakkýnda eðitilmeleri gerekmektedir. Uzun vadede ise pestisit kullanýmý azaltýlmalý ve alternatif mücadele yöntemleri kullanýlmalýdýr. Anahtar Kelime: Pestisit, Niðde, elma, patates, sebze. Investigation of Pesticides Used in Some Agricultural Crops in Niðde ABSTRACT In this study, amount of pesticides used in some important agricultural products, of Niðde city was investigated. Accoding to result of this study, it was determined that pesticides are used intensively at apple and potato production areas. In the city the chemicals were used against the harmfuls, diseases and wilds, respectively. At the result of unsuitable application of chemical fight environmental problems and production costs are increasing. In that case, farmers must be educated, abouth the pesticide use at the short time period. The pesticide using must be decreased and the alternative fight methods should be applied at the long time period. Keywords: Pesticides, Niðde, apple, potato, vegetable. GÝRÝÞ Polikültür tarým yapýlan Niðde Ýli'nde bitkisel üretim alanlarýnda pek çok hastalýk, zararlý ve yabancý otlar mevcut olup; bunlardan bir kýsmý ürünlerde verim ve kalite kaybýna yol açacak yoðunluktadýr. Ýlde hastalýk, zararlý ve yabancý otlarýn zararýný önlemek için bunlarla kimyasal mücadele yapýlmaktadýr. Yapýlan bu mücadelede de yoðun olarak pestisit kullanýlmaktadýr. Niðde Ýlinde pestisit kullanýmýnda ilk sýrayý zararlýlara karþý kullanýlan insektisit ve akarisitler oluþtururken, ikinci sýrayý hastalýklara karþý kullanýlan fungusitler almakta, son sýrada ise yabancý otlara karþý kullanýlan herbisitler bulunmaktadýr. Bilinçsizce yapýlan ve tekniðine uygun olmayan pestisit uygulamalarý sonucunda insan, hayvan ve çevre saðlýðý tehdit edilmekte, hava, su ve toprak olumsuz etkilenmekte, gýda maddelerinde ilaç kalýntýlarý söz konusu olmakta, hedef alýnan zararlýlarda direnç oluþmakta, önemli olmayan bazý zararlýlar ana zararlý konumuna geçmekte, yararlýlarýn ve doðal hayatýn öldürülmesiyle doðal denge bozulmakta ve bitkilerde fitotoksisite görülmektedir (1). Bu çalýþmanýn amacý, Niðde Ýlinde üretimi yaygýn olarak yapýlan bazý tarým ürünlerinde kullanýlan pestisitlerin miktarý, kullanýlan pestisitlerin çeþitlerinin belirlenmesi ve kullanýlan pestisitlerin çevre kirliliði riski taþýyýp taþýmadýðýnýn ortaya konmasýdýr. DERLEME MAKALESÝ ALESÝ MATERYAL ve METOT Bu çalýþmanýn materyalini Niðde Ýli'nde en fazla yetiþtirilen ve en çok gelir elde edilen ürünlerden olan elma, patates ve bunlarýn yanýnda yaygýn olarak üretimi yapýlan sebzecilik ve bað yetiþtiriciliðinde kullanýlan pestisitlerle ilgili veriler oluþturmaktadýr. Yukarýda adý geçen ürünlerde kullanýlan pestisitlerin çeþidi ve pestisit kullaným deðerleri Niðde Ýli Tarým Ýl Müdürlüðü, Bitki Koruma Þubesinden elde edilmiþtir. Ýlaçlar bitki gruplarýna, etkili madde gruplarýna, kullanýldýðý hastalýk ve zararlýya göre çizelgeler halinde verilmiþtir. BULGULAR Niðde Ýlinde elma aðaçlarýnda kimyasal mücadele yapýlan zararlýlar; Elma Ýçkurdu, Elma Aðacý Akarlarý, Yaprak Bükenler, Yaprak Bitleri, Kahverengi Koþnil ve Haziran Böceðidir. Niðde Ýli'nde elma zararlýlarýna karþý kullanýlan ilaçlar ve miktarlarý yýllara göre (1996-1999) Çizelge 1'de verilmiþtir. Çizelge 1'de görüldüðü gibi Niðde Ýli'nde elma zararlýlarýna karþý en fazla kullanýlan pestisit 10.523 lt. ile organik fosforlular grubundan Chlorpyriphos e- thyldir. Bunu halojen ve oksijenliler grubundan bir spesifik akarisit olan Dicofol (5.621 lt) izlemektedir. Bu kullanýlan ilaçlarý sýrasýyla organik kalaylýlar grubundan Fenbutation oxide (4.594 lt), organik fosforlular grubundan Azinphos methyl (3.523 kg) ve Diazinon Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42 21

Ekoloji Çizelge 1. Niðde Ýli'nde Elma Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýlaçlar ve Miktarlarý. Methidathion 3690 3727 2150 3021,5 Fenpropathrin 718 742,5 637,5 570,5 Cypermethrin 2299,5 3147,5 2232,5 915 Chlorpyrifphos-ethyl 10458 15058 14184 10523 Deltamethrin 290,5 407,8 900 906 Lambda Cyhalotrin 1554 1608 748 1201 Azinphos methyl 6901,5 5475 3350 3523 Omethoate 35 55 - - Fenthion 3125,5 2800 975 1515 Diazinon 6596,75 5829,5 2556 3245 Endosülfan 979 1193 1256,6 1375 Parathion methyl 815 1121 1952 2675 Primicarb 177,5 39 40 50 Dichlorvos 110 120 260 560 Phoshamidon 210 60 90 48 Fenitrothion 200-40 - Fenvalerate - 12 - - Malathion - - 570 510 Carbaryl - - - 800 Dimethoate - - - 100 Alpha cypermethrin - - - 82 Bromopropylate 2530 1280 2550 - Dicofol 5835 3792 4492 5621 Fenazaquin 300-125 - Quinomethionate 100 104 22 4 Propargite 240 225 165 570 Fenbutation oxide 591 939 918 4594 Fenpyroximate 620 650 579 974 Clofentezine 962 822 860 496 Hexaythiazox - 550 100 172 (3.245 lt) takip etmektedir. Niðde Ýli'nde elma zararlýlarýna karþý kullanýlan akarisitlerin ve insektisitlerin etkili madde gruplarýna göre miktarlarý ise Çizelge 2'de verilmiþtir. Çizelge 2. Niðde Ýli'nde Elma Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Akarisitlerin ve ÝnsektisitlerinEtkili Madde Gruplarýna Göre Miktarlarý. Klorlu Hidrokarbonlar 979 1193 1256,6 1375 Organik Fosforlular 32191,75 34245,5 26127 25720,5 Karbamatlýlar 177,5 39 40 850 Sentetik Piretroidler 4862 5917,8 4518 3674,5 Akarisitler 11178 8362 9811 12431 Toplam 49988,21 49757,3 41752,6 44051 Çizelge 2'de görüldüðü gibi elma zararlýlarýna karþý aðýrlýklý olarak organik fosforlu insektisitler ve akarisitler kullanýlmaktadýr. Akarisitlerden Dicofol, kalýcý etkili bir bileþiktir. Bu bileþik A.B.D'de kýsýtlý olarak kullanýlmakla birlikte bizde halen yaygýn olarak E. E. KARA-U. PIRLAK-M. ARLI-E. DOÐAN kullanýlmaktadýr (3,4). Niðde Ýli'nde elma hastalýklarýna karþý kullanýlan fungusitlerin etki þekillerine göre miktarlarý Çizelge 3'te verilmiþtir. Çizelge 3. Niðde Ýli'nde Elma Hastalýklarýna Karþý Kullanýlan Fungusitlerin Etki Þekline Göre Miktarlarý (kg-lt). Bordo Bulamacý 8020 535 605 425 Bakýroksiklorür 4410 2600 4670 7400 Thiram 210 60 447 60 Propineb 276 330 4000 - Mancozeb 740 775 335 - Bakýroksiklorür + Maneb 20 936 846 1180 Dodine - - 150 - Difenocazole 30 257 390 712 Benomyl 308 501 378 540 Carbendazim 1898 855 855 429 Thiophanate methyl 400 123 - - Hexaconazole 492 1030 621 90 Fosethyl Al 16 12 20 20 Bromuconazole - 42 33 90 Flusilazole - - - 18 Myclobutanil - - 20 - Niðde Ýli'nde elmada en çok karaleke hastalýðýna karþý ve ateþ yanýklýðý hastalýðýna karþý kimyasal mücadele yapýlmaktadýr. Niðde Ýli'nde elma hastalýklarýna karþý en fazla kullanýlan fungusitlerden Bakýroksiklorür (7400 kg), Bakýroksiklorür + Maneb (1180 kg) ve Difenocazole (712 kg)'dir. 1998 yýlýnda kullanýlan Propineb (4000 kg),thiram (447 kg), Mancozeb (335 kg), Dodine (150 kg) gibi koruyucu fungusidler 1999 yýlýnda bir önceki yýla göre kullaným miktarlarý azalmýþ ya da hiç kullanýlmamýþtýr. Niðde Ýli genelinde elma hastalýklarýna karþý daha çok koruyucu ilaçlamaya aðýrlýk verilmekte olduðu görülmektedir. Niðde Ýli'nde patates zararlýlarýna karþý kullanýlan ilaçlar ve miktarlarý Çizelge 4'te verilmiþtir. Burada patates böceðine karþý kimyasal mücadele yapýlmaktadýr. Çizelgeden de görüldüðü gibi patates zararlýsýna karþý sýrasýyla Triazophos (4500 lt), Chlorfenvinphos (4500 lt), Lambda cyhalothrin (3750 lt) ve Ýmidacloprid (3682 kg) etkili maddeli ilaçlar en fazla kullanýlmaktadýr. 1996-1997-1998 yýllarýnda yaygýn olarak kullanýlan Azinphos methyl, Chlorpyriphos ethyl etkili maddeli ilaçlarýn kullanýmý 1999 yýlýnda azalmýþtýr. 22 Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42

Niðde Ýli'nde Bazý Tarýmsal Bitkilerde Kullanýlan Pestisitlerin Araþtýrýlmasý Ekoloji Çizelge 4. Niðde Ýli'nde Patates Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýlaçlar ve Miktarlarý (kg-lt). Azinphos methyl 21696 9871 12300 2950 Chlorfenvinphos 9800 4900 8500 4500 Triazaphos 4840 4970 1500 4500 Lambda cyhalothrin 3830 1748 4500 3750 Cypermethrin 1170 4745 1225 2000 Deltamethrin 2846,5 397,6 1500 850 Chlorpyriphos ethyl 6669 9176 990 2750 Endosülfan 9540 3525 890 - Trichlorphon - - 150 - Ýmidacloprid - - 1600 3682 Fibronil - - 40 60 Ayrýca Endosülfan ve Trichlorphon 1999 yýlýnda hiç kullanýlmamýþtýr. 1998 yýlýndan itibaren Chloronicotinly grubuna ait olan Ýmidacloprid etkili maddeli ilaç kullanýlmaya baþlanmýþ, son iki yýlda ise kullanýmý hýzla artmýþtýr. Tohum ilaçlamasýnda kullanýlan Ýmidacloprid etkili maddeli ilacýn; bitkinin çimlenme baþlangýcýndan geliþmenin ileri devresine kadar etkili olmasý, ilacýn uygulama kolaylýðý, ilacýn sadece tohuma uygulanmasý nedeniyle birim alana çok az ilaç kullanýldýðý, diðer gruplara (Organik Fosforlular, Karbamatlar, Pyrethroidler) dayanýklýlýk kazanmýþ zararlýlarý kontrol altýna almasý nedeniyle bu ilacýn kullanýmýnda artýþ gözlenmiþtir. Çizelge 5'te Niðde Ýli'nde patates zararlýlarýna karþý kullanýlan insektisitlerin etkili madde grubuna göre miktarlarý verilmiþtir. Çizelge 5. Niðde Ýli'nde Patates Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýnsektisitlerin Etkili Madde Gruplarýna Göre Miktarlarý. Klorlu Hidrokarbonlar 9540 3525 890 - Organik Fosforlular 43005 30917 23299 14700 Karbamatlýlar - - - - Sentetik Piretroidler 7846,5 6890,6 7225 6600 Diðerleri - - 1640 3742 Akarisitler - - - - Toplam 60391,5 41332,6 33054 25042 Çizelgeden de görüldüðü gibi yaygýn olarak organik fosforlu insektisitler ve sentetik piretroidler kullanýlmaktadýr. Niðde Ýli'nde patates zararlýlarýna karþý karbamatlýlar ve akarisitler kullanýlmamaktadýr. Daha önceki yýllarda kullanýlan klorlu hidrokarbonlarýn ise 1999'da kullanýlmadýðý görülmektedir (Çizelge 5). Niðde Ýli'nde patates ekim alanlarýnda hastalýklara karþý kullanýlan fungusitler ve miktarlarý Çizelge 6'da Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42 Çizelge 6. Niðde Ýli'nde Patates Hastalýklarýna Karþý Kullanýlan Fungusitlerin Etki Þekline Göre Miktarlarý (kg-lt). Bakýroksiklorür 7512 6880,5 8690 10505 Maneb 2460 4950 1127 1230 Propineb 4400 1800 2640 3803 Metalaxyl + Mancozeb - - 350 1250 Promocarbhydrochloride - - 300 750 Dimathomorph + Maneb - - 150 350 verilmiþtir. Ýlde patates mildiyösüne karþý kimyasal mücadele yapýlmaktadýr. Çizelgeden de görüldüðü gibi patates mildiyösüne karþý koruyucu ilaçlar yoðun olarak kullanýlmakta olup sýrasýyla Bakýroksiklorür (10505 kg), Maneb (1230 kg) ve Propineb (3803 kg)'tir. Ýlde sistemik ilaçlarýn kullanýmýna son iki yýlda baþlanmýþ olup bunlardan Metalaxyl + Mancozeb ( 1250 kg.) en fazla kullanýlandýr. Niðde Ýli'nde patates ekim alanlarýnda yabancý ot mücadelesinde kullanýlan ilaçlar ve miktarlarý Çizelge 7' de verilmiþtir. Burada sýrasýyla en fazla Terbutryne + Terbutylazine + Ýlgili bileþikler ve Linuron kullanýlmaktadýr. Niðde Ýli'nde yabancý ot mücadelesi ve dolayýsýyla herbisit kullanýmý en fazla patateste olmaktadýr. Çizelge 7. Niðde Ýli'nde Patates Ekim Alanlarýnda Yabancý Ot Mücadelesinde Kullanýlan Ýlaçlar ve Miktarlarý (kg-lt). Linuron 1850 1850 3180 3100 Metribuzine 150 170 1320 1550 Prometryne 250 500 - - Terbutryne+Terbutylazine+ Ýlgili Bileþikler 3200 2750 3520 3600 Niðde Ýli'nde sebze zararlýlarýna karþý kullanýlan ilaçlar ve miktarlarý Çizelge 8'de verilmiþtir. Sebze zararlýlarýna karþý kullanýlan insektisitler ise sýrasýyla Diazinon (4042 lt), Dichlorvos (1476 lt) ve Malathion (1050 kg)'dur. Akarisitlerden ise en fazla kullanýlan Dicofol (440 lt)'dur. Niðde Ýli'nde sebze zararlýlarýna karþý kullanýlan insektisit ve akarisitlerin etkili madde grubuna göre miktarlarý Çizelge 9'da verilmiþtir. Çizelge 9'da görüldüðü gibi Niðde Ýli'nde sebze zararlýlarýna karþý en fazla organik fosforlu insektisitler ve akarisitler kullanýlmaktadýr. Ancak, 1999 yýlýndan daha önceki yýllarda aðýrlýklý olarak kullanýlan akarisit miktarlarýnda azalma görülmektedir. Bu azalmanýn 23

Ekoloji Çizelge 8. Niðde Ýli'nde Sebze Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýlaçlar ve Miktarlarý (kg-lt). Chlorpyriphos ethyl 262 286 225 171 Endosülfan 300 308 120 150 Deltamethrin - 10 57,5 20 Parathion methyl 162 174 179,5 148 Diazinon 2995 3081 4171 4042 Dichlorvos 675 919 1190 1476 Primicarb 276 256 276 41,5 Malathion 1760 2053 1480 1050 Dicofol 1077 729 976 540 Bromopropylarate 321 455 175 48 Quinomethionate 57 30 62 40 Propargite - 105 61 30 Cypermethrin 375 74 515 210 Azinphos methyl 120 - - - Çizelge 9. Niðde Ýli'nde Sebze Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Akarisitlerin ve Ýnsektisitlerin Etkili Madde Gruplarýna Göre Miktarlarý. Klorlu Hidrokarbonlar 300 308 120 150 Organik Fosforlular 5974 6513 7245,5 6887 Karbamatlýlar 651 330 791 251,5 Sentetik Piretroidler - 20 108,5 179 Akarisitler 1455 1319 1274 658 Toplam 8380 8490 9539 8125,5 sebebi son yýllarda düþük dozlu ilaçlarýn yaygýn olarak kullanýmý ve kýsmen kýrmýzý örümcek populasyonlarýnýn düþmesinden kaynaklanabilir. Düþük dozlu ilaçlarýn yaygýn olarak kullanýmýnýn en güzel örneði sentetik piretroidlerin son 3 yýlda artan oranlarda kullanýlmasýdýr. Bu grup ilaçlarýn üreticiler tarafýndan tercih edilmesinin sebebi ise ilaçlama maliyetini azaltmasýndan dolayý olabilir. Niðde Ýli'nde sebze hastalýklarýna karþý kullanýlan fungusitler ve miktarlarý Çizelge 10'da verilmiþtir. Sebze hastalýklarýna karþý Bakýroksiklorür (661 kg), Thiram (496 kg) ve Propineb (331 kg) en fazla kullanýlmaktadýr. Önceki yýllarda sebze hastalýklarýna karþý koruyucu olarak kullanýlan Kükürt ve Maneb'in kullanýmý son yýllarda azalmýþtýr. Niðde'de sebze hastalýklarýna karþý koruyucu ilaçlarýn kullanýmý yaygýn olmasýna raðmen, sistemik ilaçlarýn kullanýmý koruyucu ilaçlara göre oldukça azdýr. Ýlde sebze hastalýklarýna karþý koruyucu ilaçlarýn fazla kullanýlmasýnýn nedeni; koruyucu ilaçlarýn sistemik ilaçlara göre dekara maliyetinin daha ucuz olmasýdýr. Niðde Ýlinde Sebzelerde kimyasal mücadele yapýlan zararlýlar; sebze ve bostanda bozkurt, danabur- E. E. KARA-U. PIRLAK-M. ARLI-E. DOÐAN Çizelge 10. Niðde Ýli'nde Sebze Hastalýklarýna Karþý Kullanýlan Fungusitlerin Etki Þekline Göre Miktarlarý (kg.-lt). Bakýroksiklorür 92,5 877,75 1032 661 Maneb 289 106,5 12 12 Captan - 180 25 25 Mancozeb - - 40 40 Propineb 690 222 331 331 Kükürt 1750 1193 60 60 Thiram 1015,9 381 496 496 Fenarimol - - 5 5 Quinomethionate 5 5 25 25 Hexaconazole 9 2 - - Carbendazim 13,5 12,45 496 10 Benomyl 15,2 14,2 15 15 nu, kavun sineði, yaprak biti, lahana kelebeði, lahana sineði, fasulye kapsül kurdu ve kýrmýzý örümcektir. Ýlde Sebzelerde kimyasal mücadele yapýlan hastalýklar ise; hýyar köþeli yaprak leke hastalýðý, sebzelerde mildiyö, kabakgillerde külleme, sebze fidelerinde kök çürüklüðü ve fasulye kök çürüklüðüdür. Niðde Ýli'nde bað zararlýlarýna karþý kullanýlan ilaçlar, miktarlarý ve etkili madde gruplarý sýrasýyla Çizelge 11 ve 12'de verilmiþtir Çizelge 11'de görüldüðü gibi en fazla Organik Fosforlu insektisitler ve sentetik piretroidlerdir. Organik Çizelge 11. Niðde Ýli'nde Bað Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýlaçlar ve Miktarlarý (kg-lt). Chlorpyriphos Ethyl - - 322 73 Lambda Cyhalothrin 34 31 46 20 Azinphos Methyl 60 152-354 Parathion Methyl 565 565 215 500 Deltamethrin - - - 9 Phosalone 110-150 - Cypermethrin 15 21 17 - Çizelge 12. Niðde Ýli'nde Bað Zararlýlarýna Karþý Kullanýlan Ýnsektisitlerin Etkili MaddeGrubuna Göre Miktarlarý (Kg-lt). Klorlu Hidrokarbonlar - - - - Organik Fosforlular 735 717 687 927 Karbamatlýlar - - - - Sentetik Piretroidler 49 52 63 29 Akarisitler - - - - Toplam 784 769 750 956 24 Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42

Niðde Ýli'nde Bazý Tarýmsal Bitkilerde Kullanýlan Pestisitlerin Araþtýrýlmasý Ekoloji fosforlulardan Azinphos Methyl (354 kg), Parathion Methyl ( 500 kg) kullanýlmýþ, sentetik piretroidlerden ise Lambda Cyhalothrin ( 20 lt.) kullanýlmýþtýr. Ýldeki baðlarda yalnýzca Salkým Güvesine karþý mücadele yapýlmaktadýr. Niðde Ýli'nde Bað Hastalýklarýna karþý kullanýlan fungusitlerin etki þekillerine göre miktarlarý Çizelge 13' te verilmiþtir. Çizelge 13. Niðde Ýli'nde Bað Hastalýklarýna Karþý Kullanýlan Fungusitlerin Etki Þekline Göre Miktarlarý (kg.-lt). Kükürt 30894 28940 29936 19340 Fenarimol 132 150 67 108 Triadimefon 70 120 70 30 Hexaconazole 219 150 230 216 Penconazole - - 39 110 Myclobutanbil 29 9 18 - Son yýllarda miktarýnda azalma görülmesine raðmen ilde koruyucu fungusitlerden en fazla kükürt kullanýlmakta olup sistemik fungusitler azda olsa kullanýlmaktadýr (Çizelge 13). SONUÇLAR ve TARTIÞMA Niðde'de elma, patates ve sebze hastalýklarýna karþý Dithiokarbamat grubu fungusitlerin kullanýmýna aðýrlýk verilmektedir (Çizelge 3,6,10). fungusitler grubundan olan dithiokarbamatlar son yýllarda bütün dünyada olduðu gibi ülkemizde de hem seralarda, hem de açýk alanlarda civalý ve bakýrlý fungusitlerin yerine 1940'lý yýllarýn baþýndan itibaren tarýmsal savaþta gittikçe artan miktarlarda kullanýlmaktadýr. Dithiokarbamatlarýn kendileri zehirsiz olmalarýna raðmen, bileþimlerinde bulunan aðýr metal iyonlarý ile parçalanma sonucu meydana gelen ETU (Ethylenthioüre) fitotoksik olmamasýna raðmen insan saðlýðý açýsýndan son derece önemlidir. ETU, kanserojen etkili bir maddedir. ETU, toprakta parçalanma ürünü olarak oluþabildiði gibi gýdalarýn saklanmasý, piþirilmesi sýrasýnda da ortaya çýkmaktadýr. Bu tip fungusitlerin son ilaçlama ile hasat arasýnda geçmesi gereken sürenin en az 15 gün olarak tutulmasý gerekmektedir (2,4). Bu nedenle bu tip pestisidler kullanýldýðý zaman son ilaçlama ile hasat arasýnda geçmesi gereken süreye (bekleme süresi) dikkat edilmelidir. Çünkü bu insan ve hayvan saðlýðý açýsýndan önemlidir. Çiftçilerimizin pestisidlerin bekleme sürelerine uyduklarý söylenemez. Ýlaçlamalardan hemen sonra, özellikle sebze Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42 tarýmýnda hasadýn yapýldýðý sýk olarak görülmektedir. Hatta hastalýk ve zararlýlara karþý hazýrlanmýþ mücadele talimatlarýnda dahi ayný pestisit için bir çok Avrupa ülkesinden daha kýsa bekleme süresi verildiðine rastlanabilmektedir. Ürünler üzerindeki pestisit kalýntýlarýnýn bilinen tolerans deðerinin altýnda olabilmesi pratik bir çözümü bekleme süresine uyulmasýdýr (5). Niðde Ýli'nde yapýlan bu çalýþmada; tarým ilaçlarýnýn kullanýmýnýn çevre ve insan saðlýðýna olumsuz etkilerini tam bilmeden, üreticinin sadece ürünü hastalýk, zararlý ve yabancý otlardan kurtarmak amacýyla yaptýðý anlaþýlmaktadýr. Niðde Ýli'nde pestisit kullanýmý miktar olarak insektisit, fungusit ve herbili artmasýna neden olmakta, bunun sonucunda doðal denge bozulmakta, pestisidlerden kaynaklanan çevre kirliliði artmaktadýr. Son ilaçlama ile hasat arasýnda geçmesi gereken süreye uyulmamasý durumunda ise insan saðlýðý her geçen gün tehlike ile karþý karþýya kalmaktadýr. Artan zararlý populasyonuna karþý sürekli kimyasal mücadeleye baþvurulmasý halinde faydalý böceklerde olumsuz olarak etkilenmektedir. Bunun önlenmesinin yolu her zararlý için daha önce belirlenmiþ Ekonomik Zarar Eþiði (EZE) deðerlerine uyulmasý, ilgili kuruluþlar ve teknik personelin görüþleri de alýnarak ilaçlama yapýlmasýdýr (5). Bu þekilde hem ekonomik açýdan fazla masraf hem de çevre kirlenmesi azaltýlabilir. Ayrýca kimyasal mücadele yerine mümkün olduðunca alternatif mücadele yöntemlerine aðýrlýk verilmelidir. Elma Ýçkurdu, Patates Böceði gibi ana zararlýlara karþý biyolojik mücadele yöntemleri geliþtirilmeli, fiziksel, kültürel ve diðer yöntemler uygulanmalýdýr. Geniþ spektrumlu ilaçlar yerine spesifik ilaçlar kullanýlmalýdýr (3). Son yýllarda giderek artan çevre kirliliði sonucunda, gündeme gelen hususlardan biride alternatif tarým ya da biyolojik tarým olgusudur (6). En kýsa zamanda biyolojik tarým sistemine geçilmelidir. Bu yöntemlerin yaygýnlaþmasýyla beraber ilgili kuruluþlara, bu konuda çalýþan teknik elemanlara müracaat edilmesi halinde pestisid kullanýmýnýn azalmasýna baðlý olarak çevre kirlenmesinin azalmasýna önemli oranda katký saðlayacaktýr. Bu amaçla Niðde Ýli'nde ekonomik önemi olan patates ve elma yetiþtirilen alanlarda sýnýrlýda olsa uygulanmaya baþlanmýþ olan Entegre Mücadele denilen mücadele yönteminin yaygýnlaþtýrýlmasý çevre kirliliði açýsýndan önemlidir. Zararlý türlerin populasyon deðiþimlerinde rol oynayan tüm faktörlerin çevresiyle birlikte düþünülerek zararlý populasyonlarýný ekonomik zarar düzeylerinin altýnda tutulabilmesi için bütün tekniklerin ve metodlarýn birbiri ile uyum içerisinde kullanýmý konusunda giriþilen çabalarýn tümü olarak tanýmlanan Entegre Mücadele ile 25

Ekoloji saðlanan yararlar; -Bol, kaliteli ve saðlýða zararsýz ürün elde edilmesi, -Ýlaçlara karþý direnç tehlikesini azaltmasý, -Ekonomik ve saðlýkla ilgili nedenler yüzünden ilaçlama sayýsýný azaltmasý, -Çevrenin korunmasýný saðlamasý, -Gerekli olmayan ilaçlamalarýn azaltýlmasý ile girdilerde bir azalma olmasý ile sonuçta Doðal dengenin korunmasý saðlamasýdýr (7). Sonuçta, Niðde Ýlinde pestisid kullanýmý özellikle elma ve patates üretim alanlarýnda yoðunlaþmaktadýr. Son dört yýla ait Niðde Ýlinde kullanýlan toplam E. E. KARA-U. PIRLAK-M. ARLI-E. DOÐAN pestisit miktarlarý yýllara göre Toplam Pestisit Miktarý (Kg/lt); 1996 yýlý için 253.994, 1997 yýlý için 223.459, 1998 yýlý için 199.647 ve 1999 yýlý için ise 181.900 dür. Yukarýdaki deðerlere bakýldýðýnda toplam miktar azalmaktadýr. Bunun nedeni daha düþük dozlu ilaçlarýn kullanýlmaya baþlanmasýndandýr. Ancak Ýlde kullanýlan pestisitlerin çevre kirliliðine neden olup olmadýðý hakkýnda herhangi bir araþtýrma yapýlmamakla birlikte kullanýlan pestisitlerin özellikleri dikkate alýndýðýnda çevre kirliliðine yol açmasý muhtemeldir. KAYNAKLAR 1. Yýldýrým, E.. Tarýmsal Zararlýlarla Mücadele Yöntemleri ve Kullanýlan Ýlaçlar, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü, 270 s., Erzurum, 2000. 2. Kuter, Ü., Ahmet, Ö., Demircioðlu A. E., Dithiokarbamatlar, Tarým-Çevre Ýliþkileri Sempozyumu, 1996, Mersin, Tarým- Çevre Ýliþkileri Sempozyumu Bildirileri, 801-807, Mersin, 1996. 3. Toros, S., Maden, S.. Tarýmsal Savaþým Yöntem ve Ýlaçlarý, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yay. No : 1222, Ders Kitabý : 352, Ankara, 1991. 4. Zeren, O., Erem, G., Adana Ýlinde Bazý Tarým Ürünlerinde Kullanýlan Pestisitlerin Araþtýrýlmasý, Ekoloji, 9, 33. 25-29, 1999. 5. Öncüer, C.. Tarýmsal Zararlýlarla Savaþ Yöntemleri ve Ýlaçlarý, Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayýnlarý, Ýzmir, 1993. 6. Tok, H.H.. Çevre Kirliliði, Trakya Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü, Yayýn No:185, Tekirdað, 1997. 7. Anonymous. Elma Bahçelerinde Entegre Mücadele Teknik Talimatý, Tarým ve Köyiþleri Bakanlýðý Yayýný, Ankara, 1999. 26 Ocak-Þubat-Mart 2002, Sayý: 42