Önce biz sorduk kpss 0 1 8 80 Soruda 64 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Eğitim Bilimleri ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Konu Anlatımı Pratik Bilgiler Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları
Komisyon KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ ISBN 978-605-318-853-7 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 1. Baskı: 017, Ankara Yayın-Proje: Ümit Dilaver Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 8. Cadde 84 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (031 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 6687 İletişim Karanfil Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 031 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 031 435 44 60 Dağıtım: 031 434 54 4-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 031 431 37 38 Hazırlık Kursları: 031 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Öğretmen Adayları, Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Öğretim İlke ve Yöntemleri kapsamındaki yaklaşık 1 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup; Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri, Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları), Öğretim Yöntemleri, Öğretim Teknikleri, Kavram Öğretimi, Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarda akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda, özet, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara; yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar.
İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri ÖĞRETME - ÖĞRENME SÜRECİNDE TEMEL KAVRAMLAR 4 1. Yaklaşım/Model 4. Strateji 4 3. Yöntem 4 4. Teknik 4 5. Taktik 4 ÖĞRETİM İLKELERİ 4 1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk) 5. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk) 5 3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik) 5 4. Somuttan Soyuta 5 5. Bilinenden Bilinmeyene 6 6. Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa) 6 7. Yakından Uzağa 7 8. Açıklık (Alenilik) 7 9. Etkin Katılım (Aktivite/İş) 8 10. Güncellik (Aktüalite) 8 11. Ekonomiklik 10 1. Bütünlük 10 13. Sosyallik 10 14. Bilgi Ve Becerilerin Güvence Altına Alınması 10 ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 10 A. Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi 11 B. Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi 1 C. Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi 13. BÖLÜM Öğretim Yaklaşımları ve Modelleri YAPILANDIRMACILIK 40 ÇOKLU ZEKÂ 43 PROJE TABANLI ÖĞRENME 46 PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ) 48 AKTİF ÖĞRENME 50 OKULDA ÖĞRENME 51 TAM ÖĞRENME 53 ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ 56 TEMEL ÖĞRETME MODELİ 57 İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRETİM MODELİ 58 ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ 60 BASAMAKLI ÖĞRETİM 63 KUANTUM ÖĞRENME 64 BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME 65 İNTERNET TABANLI ÖĞRENME 66 UZAKTAN EĞİTİM 66 HARMANLANMIŞ (KARMA) EĞİTİM 67 YAŞAM BOYU ÖĞRENME 67 ÇÖZÜMLÜ TEST 68 ÇÖZÜMLER 73 CEVAPLI TEST 75 ÇIKMIŞ SORULAR 79 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 85 FARKI NASIL BULDUM? SORULARININ ÇÖZÜMLERİ 18 ÇÖZÜMLÜ TEST 19 ÇÖZÜMLER 5 CEVAPLI TEST 8 ÇIKMIŞ SORULAR 3 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 34
vi 3. BÖLÜM Öğretim Yöntemleri 4. BÖLÜM Öğretim Teknikleri ANLATIM YÖNTEMİ 9 ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ 93 PROBLEM ÇÖZME 95 GÖSTERİP-YAPTIRMA 96 TARTIŞMA YÖNTEMİ 97 1. Büyük Grup Tartışması 98. Vızıltı Grupları 98 3. Zıt Panel 99 4. Kollegyum 99 5. Münazara 100 6. Panel 101 7. Forum 10 8. Sempozyum (Bilgi Şöleni) 103 9. Seminer 103 10. Sokrat Semineri 104 11. Sokratik Tartışma 105 1. Fikir Taraması 106 13. Açık Oturum 106 14. Çember Tartışma 107 15. Çalıştay (Workshop) 107 ÇÖZÜMLÜ TEST 110 ÇÖZÜMLER 114 CEVAPLI TEST 116 ÇIKMIŞ SORULAR 118 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 11 A. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ 16 1. Beyin Fırtınası 16. Fikir Taraması 18 3. Beyin Eseri 18 4. Soru Cevap 18 5. Mikro Öğretim 19 6. Ekiple Öğretim 130 7. Benzetim 130 8. Analoji ve Metafor 131 9. Sinektik 13 10. Argümantasyon 13 11. Kartopu 133 1. Altı Düşünce Şapkası 133 13. Altı Uygulama Ayakkabısı 134 14. Eğitsel Oyunlar 135 15. İstasyon 136 16. Gösteri (Demonstrasyon) 136 17. Görüş Geliştirme 137 18. Köşelenme 138 19. Konuşma Halkası 138 0. Rol Oynama 139 1. Drama 141. Tahmin Gözlem Açıklama (TGA Diyagramı) 14 3. 5N 1K 14 4. Tarihsel Empati 143 5. Akrostiş 143 6. Öykü Oluşturma/Tamamlama 144 7. Arkası Yarın 144 8. Dedikodu 144 9. Pazaryeri 145 30. Akvaryum 145 31. Philips 66 145 B. BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ 146 I. Programlı Öğretim 146 II. Bilgisayar Destekli Öğretim 147 III. Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı) 149 Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri 149 IV. Bilişsel Çıraklık 149 V. Tutor Destekli Eğitim 150 VI. Akran eğitimi 151
vii C. SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ 15 I. Gezi 15 II. Gözlem 153 III. Görüşme 153 IV. Sergi 154 V. Ev ödevi 154 ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE YÖNELİK İPUÇLARI 156 FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ 16 ÇÖZÜMLÜ TEST 163 ÇÖZÜMLER 168 CEVAPLI TEST 170 ÇIKMIŞ SORULAR 177 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 183 KAVRAM ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE YÖNELİK İPUÇLARI 1 FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ 16 ÇÖZÜMLÜ TEST 17 ÇÖZÜMLER 0 CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR 5 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 7 6. BÖLÜM Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Düşünme Becerileri 5. BÖLÜM Kavram Öğretimi OLGU KAVRAM VE İLKE İLİŞKİSİ 190 KAVRAM ÖĞRETİMİ TEKNİKLERİ 191 I. KAVRAM HARİTALARI 191 Kavram Haritası Türleri 19 1. Örümcek Ağı Harita 19. Olaylar Zinciri 19 3. Hiyerarşik Harita (Akış Şeması) 193 II. ZİHİN HARİTALARI 194 III. BİLGİ HARİTALARI 195 IV. V- DİYAGRAMI 197 V. KAVRAM KARİKATÜRLERİ 197 VI. KAVRAM KARGAŞASI YARATMA TEKNİĞİ 199 VII. KAVRAM AĞI (Semantik Ağ) 199 VIII. BALIK KILÇIĞI 00 IX. ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU 0 X. YAPILANDIRILMIŞ GRİD 04 XI. KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ 05 XII. İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ 06 XIII. TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ 07 XIV. KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTLERİ (KİT).08 XV. TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA) 08 XVI. ÇALIŞMA YAPRAKLARI 09 XVII. ÖĞRETİM YAPRAKLARI 11 A. ÖĞRENME STRATEJİLERİ 3 B. ÖĞRENME STİLLERİ 33 I. Yaşantı Temelli Öğrenme Modeli (Kolb) 35 II. Dunn Ve Dunn Öğrenme Stilleri Modeli 37 III. Gregorc Öğrenme Stilleri Modeli 38 C. ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİ 39 IV. Eleştirel Düşünme 39 V. Yaratıcı Düşünme 40 VI. Yansıtıcı düşünme 4 VII. Metabilişsel Düşünme 43 VIII. Bilimsel Düşünme Becerileri 44 IX. Yakınsak ve Iraksak Düşünme Becerileri 47 X. Yanal Düşünme 47 XI. Analitik Düşünme 47 BÖLÜME YÖNELİK İPUÇLARI 48 FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ 51 ÇÖZÜMLÜ TEST 5 ÇÖZÜMLER 55 CEVAPLI TEST 57 ÇIKMIŞ SORULAR 59 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ 60 KAYNAKÇA 61
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ÖĞRETİM İLKELERİ ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 005 006 007 3 008 009 1 010 010-011 01 4 017 016 015 014 1 013 3 Ne kadar bilirsen bil, anlatabildiklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır. MEVLÂNÂ
KAVRAM HARİTASI Strateji Yöntem Taktik Temel Kavramlar Yaklaşım/Model Teknik Öğrenciye Görelik Bilinenden Bilinmeyene Somuttan Soyuta Yakından Uzağa Sosyallik Kolaydan Zora Hedefe Uygunluk Öğretim İlkeleri Bilgi ve Becerinin Güvence Altına Alınması Açıklık Etkin Katılım Bütünlük Güncellik (Aktüalite) Ekonomiklik Hayatilik (Yaşama Yakınlık) Sunuş (Ausubel) Buluş (Bruner) Öğretim Stratejileri Araştırma-İnceleme (John Dewey)
1. BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ ve ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Bölüm Öncesi Bu bölümde öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan yaklaşım, strateji, yöntem, teknik ve taktik gibi temel kavramların, öğretim ilkeleri ve öğretim stratejilerinin öğretimi amaçlanmıştır. Öğretim ilkeleri hedef ve kazanımlara ulaştıran, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme uygulamaları olarak tanımlanmaktadır. Bu özellikleri açısından hemen hemen her yıl bu konudan soru gelmektedir. Öğretim ilkeleri ile ilgili sorular genellikle öğrenme-öğretme sürecinde yapılan uygulama örneklerinden sorulmaktadır. Öğretim stratejileri hedef ve kazanımlara ulaşmada kullanılan en genel yol alarak açıklanmaktadır. Ayrıca öğretim stratejisi, seçilecek öğretim yöntem ve tekniklerin belirlenmesinde etkili rol oynayan genel bir belirleyicidir. Bu konudan da hemen hemen her yıl soru gelmektedir. Öğretim stratejileriyle ilgili sorular ağırlıklı olarak stratejilerin uygulanış adımlarından gelmektedir. Bu yüzden öğretim stratejilerinin nasıl uygulandığını bilmek önemlidir. YAŞAMDAN Abaküsle öğrenir bizim ülkenin çocukları sayma sayılarını, basit toplama ve çıkarma işlemlerini. Köylük yerde çocukların abaküsü olmaz sanmayın. Nohut, fasulye, fındık. Yapılan tarıma göre değişse de buralarda organik abaküs kullanılır anlayacağınız. Çünkü ilkokul birinci sınıf çocukları somut işlemler dönemindedir. Önce somut, sonra soyut öğrenmeyi tercih ederler; ki eğitimde çocukların düzeyi, ilgisi, yeteneği ve ihtiyaçlarıdır asıl olan. Bildiklerinden başlarsanız öğretmeye güven kazanıp bilmediklerini daha rahat öğrenirler. Yakından başlarsın gezmeye, görmeye, öğrenmeye ve sevmeye. Sonra sıra uzaklara gelir. Uzakları bilmek için önce yakını görmek gerekir neticede. Her insan kolay işleri yapar ve yapmak başarma duygusu oluşturur. Bu yüzden zordan öğretmeye başlamaz öğretmenler. Hiç bilgisi olmayana bir şeyleri buldurmak zordur aslında. Şarkıda dediği gibi öğretmen öğretir alfabeyi ve birçok başka bilgiyi. Bunu yaparken örnekler verir, anlaşılır dilde konuşur. Bir bilgiyi sunarken açık ve anlaşılır olmak önemlidir. Yoksa senin anlattığın değildir mühim olan, karşındakinin ne anladığıdır. Eğitimde bazen sezgisel yollarla ulaşır çocuklar neticeye kimi zaman da bilimsel yollarla. Yani bazen sezerek bulurlar bazen de araştırarak. Buluş yoluyla öğrenmede sezgisel yolla çözülecek problemler vardır, araştırma inceleme de bilimsel yolla çözülecek problemler. Sunuş yolunda ise no problem. Ama nasıl öğretirse öğretsin öğretmen, öğrencileri dersin işlenişine dâhil etmelidir. Planlı çalışmayı ve en kısa zamanda az para harcayarak hedefe ulaşma becerisi kazandırılmalıdır çocuklara. Sadece zihne değil, çocukların tüm yönlerinin gelişimine odaklanmalıdır öğretmenler. Güncel bilgilerle olup bitenin farkına vardırılmalıdır çocuklar. Bihaber yaşamak iyi değildir çünkü eğitim hayatın ta kendisidir. Gerçek yaşamda ne kadar işe yararsa öğrenilenler o kadar işlevsel olur.
4 ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİNDE TEMEL KAVRAMLAR 1. Yaklaşım/Model: Öğretimin temelini oluşturan temel felsefeyi açıklayan genel bir bakış açısıdır. Yaklaşım/model öğretimin nasıl olması gerektiği hakkında öğrenme kuramlarını temele alarak genel görüş bildirir. Öğretim yaklaşımlarının sayısı oldukça fazladır. Örneğin; yapılandırmacılık, tam öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme ve yaşam boyu öğrenme birer yaklaşımdır.. Strateji: Amaçlara ulaşmayı sağlayan ve öğrenme ve öğretim yönteminin seçimine yön veren genel bir plan ve tasarımdır. Öğretim stratejisi bir yandan işlenecek dersin genel bir çerçevesini çizerken bir yandan da ders esnasında öğretmen ve öğrencilerin rollerini belirler. Öğretim stratejileri üç tanedir; Sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla öğretim ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim. 3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesinin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla öğretim stratejisine uygun şekilde kullanılan bir öğretme yoludur. Öğretim yöntemleri beş tanedir: Anlatım, tartışma, örnek olay, problem çözme ve gösteripyaptırma. 4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür. Teknikler, öğretme biçimini ve yöntemini uygulamaktır. Öğretim tekniklerinin sayısı çok fazladır. Çünkü dersi farklı tekniklerle işlemek önemlidir. Örneğin; istasyon, soru-cevap, görüş geliştirme, drama, benzetim ve beyin fırtınası birer tekniktir. 5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre koşulları üzerine kurulmuş planlı, ayrıntılı ve özel bir eylem planıdır. Örneğin, öğrencilerinin düşünme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin beyin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşünme gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi birer taktiktir. Seçilen taktikler öğretmenden öğretmene farklılık gösterebilir. KPSS de Çıkmış Soru Bir dersin; genel çerçevesinin çizilmesinde, öğrenci ve öğretmen rollerinin belirlenmesinde amacın gerçekleştirilmesine yönelik işlemlerin belirlenmesinde aşağıdakilerden hangisi temel belirleyicidir? A) Değerlendirmenin amacı B) Dersin gün içindeki saati C) Okulun sosyoekonomik şartları D) Öğretim stratejisi E) Yıllık çalışma planı Çözüm: Öğretim stratejisi, dersin kazanımlarına ulaşmak için izlenen genel yoldur. Yani o günkü ders ya da ders saatlerinin işlenişindeki genel çerçeveyi belirler. Ayrıca öğretim stratejisi, öğretmen ve öğrencilerin dersteki rollerini belirler. Örneğin sunuş yolu stratejisinde öğretmen aktif, organize edici ve aktarıcı, öğrenciler alıcı rolündeyken, buluş yolu stratejisinde öğretmen rehber, öğrenciler aktif öğrenici rolündedir. Tüm bunlarla birlikte öğretim stratejisi, amacın gerçekleştirilmesine yönelik yöntem, teknik ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön verir. Örneğin sunuş yolu stratejisi kullanılacaksa beraberinde anlatım yöntemi, soru-cevap tekniği ve kavram haritası kullanılabilir. Cevap D ÖĞRETİM İLKELERİ Öğretim ilkeleri hedef ve kazanımlara ulaştıran, doğruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme uygulamalarıdır. Öğretim ilkeleri içeriğin ve ders kitaplarının düzenlenmesinde, öğrenme-öğretme sürecinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde önemli rol oynar. Başlıca öğretim ilkeleri şunlardır; Hedefe görelik (Amaca uygunluk) Öğrenciye görelik (Çocuğa uygunluk) Yaşama yakınlık (Hayatilik) Somuttan soyuta Bilinenden bilinmeyene Kolaydan zora (Basitten karmaşığa) Yakından uzağa Açıklık (Alenilik) Etkin katılım (Aktivite/İş) Güncellik (Aktüalite) Ekonomiklik Bütünlük Sosyallik Bilgi ve becerinin güvence altına alınması
5 1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk) Eğitimin temel gayesi bireyde istendik davranış değişiklikleri oluşturarak hedeflere ulaşmaktır. Hedeflere ulaşmak için amaca hizmet eden ve hedefe ulaşmayı kolaylaştıran uygulamalar düzenlenmelidir. Derste ulaşılacak kazanımlar doğrultusunda öğrenme-öğretme sürecinin yapılandırılmasına hedefe görelik denir. Bu yüzden hedefe uygun düzenlemeler yapmak için öğretmenler öncelikle hedefin hangi alanda olduğunu (bilişsel, duyuşsal, devinişsel) belirlemeli sonrasında ise hedefin hangi düzeyde olduğunu saptamalı ve buna uygun yöntem/teknikler seçmelidir. UNUTMA 3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik) Yaşama yakınlık ilkesi, okulda verilen eğitimin gerçek hayatla ilişkilendirilmesi veya gerçek yaşamda işlevsel olması, işe yaraması anlamına gelmektedir. Bireye ihtiyaç duyduğu gerekli bilgilerin öğretilmesi hayatilik ilkesi ile ilgilidir. Denge hareketleri yapar kazanımı devinişsel alanda bir kazanımdır. Dolayısıyla daha çok bilişsel alanda etkili olan anlatım yöntemi ve hem bilişsel hem de duyuşsal alanda etkili olan tartışma yöntemi bu kazanım için uygun değildir. Öğretmen bu kazanım için devinişsel alanda etkili olan gösterip-yaptırma yöntemini seçmelidir. Toplama ve çıkarma işlemini öğrenen çocuklara performans görevi olarak ebeveynleri ile birlikte gittikleri bir markette alışverişi yapma, alınanları hesaplama, ödeme yapma ve para üstü alıp-verme ödevinin verilmesi okulda öğrenilenlerin gerçek yaşamla ilişkilendirilmesine yönelik uygulamalardır. Görüldüğü gibi hedefe görelik sorularında dikkat edilmesi gereken hedefle, öğretim süreci arasındaki uyumluluk düzeyidir.. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk) Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecini düzenlerken öğrencilerin gelişim düzeyi, hazırbulunuşluğu, ihtiyaç, ilgi, yetenek, beklenti ve bireysel farklılıklarını dikkate alması, öğrenciye görelik ilkesidir. Bu yüzden farklı eğitim düzeylerinde farklı süreçler düzenlenir. Çağdaş eğitim kuramlarına ve programlarına göre öğrenci öğrenme-öğretme sürecinin merkezinde yer almalı, öğretmen öğrencilere rehberlik etmelidir. Okul öncesi eğitim çocukları işlem öncesi dönemde oldukları için programda dört işlem becerisi ile çözülebilen problemlere yer verilmemesi öğrenciye görelik ilkesi ile ilgilidir ya da okul öncesi dönemde anlatım yöntemi kullanmak yerine oyuna dayalı etkinliklerle sürecin işlenmesi öğrenci görelik ilkesinin gereğidir. Çünkü bu dönemdeki çocuklar dinleyerek öğrenmek yerine yaparakyaşayarak öğrenme eğilimindedir. UNUTMA 4. Somuttan Soyuta Somuttan soyuta ilkesi, bilgilerin öncelikle çok sayıda (özellikle de dokunma duyusu) duyu organını harekete geçirecek şekilde somut, sonrasında soyut olarak öğretilmesidir. Piaget in zihinsel gelişim dönemleri dikkate alındığında işlem öncesi dönem (okul öncesi) ve somut işlemler dönemi (ilkokul) öğrencileri için soyut kavramlar çok anlamlı değildir. Yine Edgar Dale nin yaşantı konisi dikkate alındığında çok sayıda duyu organına hitap eden somut öğrenmeler daha kalıcıdır. Dale ye göre öğrenme somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru düzenlenmelidir. Öğrenme-öğretme sürecini somutlaştırmak için gerçek nesneler, numuneler, modeller, maketler, eşyalar ve nesneler kullanılabilir.