İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 1. REKLAMIN TANIMI, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ... 5 1.1. Reklamın Pazarlamadaki Yeri... 5 1.2. Reklamın Tanımı... 6 1.2.1. Üretici Açısından Reklam... 7 1.2.2. Tüketici Açısından Reklam... 7 1.2.3. Reklamcılık... 7 1.3. Reklamcılığın Tarihsel Gelişimi... 7 1.3.1. Reklamcılığın Dünya daki Gelişimi... 7 1.3.2. Reklamcılığın Türkiye deki Gelişimi... 9 1.4. Reklamcılığın Gelişmesindeki Etkenler... 11 1.5. Reklamın Yapılış Amaçları... 15 1.6. Reklamın Özellikleri... 16 1.7. Reklamın İşletmelere Sağladığı Yararlar... 17 1.8. Reklamın Fonksiyonları... 19 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 20 BÖLÜM 2 2. İLETİŞİM VE REKLAM... 23 2.1. İletişimin Tanımı ve Kapsamı... 23 2.1.1. İletişim Olgusuna Bakış... 23 2.1.2. İletişimin Tanımı... 24 2.1.3. İletişimin Özellikleri... 24 2.1.4. İletişimin Unsurları... 26 2.1.5. İletişimin Fonksiyonları... 27 2.1.6. Tek Yönlü İletişim Süreci... 29 2.1.7. İki Yönlü İletişim Süreci... 29 2.1.8. Kitle İletişimi... 31 2.2. Reklamda İletişim Süreci... 32 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 35 BÖLÜM 3 3. REKLAMIN SINIFLANDIRILMASI... 39 3.1. Reklamı Yapanlar Açısından... 39 3.1.1. Üretici Reklam... 39 3.1.2. Aracı Reklam... 39 VII
3.1.3. Hizmet İşletmeleri Reklamı... 39 3.2. Hedef Pazar Açısından Reklam... 39 3.2.1. Tüketici Reklamları... 39 3.2.2. Ticari Reklamlar... 39 3.2.3. Endüstriyel Reklamlar... 39 3.3. Talep Açısından Reklam... 40 3.3.1. Birincil Talep Reklamı... 40 3.3.2. Seçici Talep Reklamı... 40 3.4. Konu Açısından Reklam... 40 3.4.1. Doğrudan Reklam... 40 3.4.2. Dolaylı Reklam... 40 3.5. Mesaj Açısından Reklam... 41 3.5.1. Kurumsal Reklam... 41 3.5.2. Ürün Reklamı... 41 3.5.2.1. Öncü Reklamlar... 41 3.5.2.2. Rekabet Reklamları... 41 3.5.2.3. Karşılaştırmalı Reklam... 42 3.5.2.4. Hatırlatıcı Reklam... 42 3.6. Ödeme Açısından Reklam... 42 3.6.1. Bireysel Reklam... 42 3.6.2. Ortak Reklam... 42 3.7. Coğrafi Açıdan Reklam... 42 3.7.1. Ulusal Reklam... 42 3.7.2. Bölgesel Reklam... 42 3.7.3. Yerel Reklamlar... 43 3.7.4. Uluslararası Reklamlar... 43 3.8. Sosyal Amaçlı Reklam... 43 3.9. İletişim Araçlarına Göre Reklam... 43 3.10. Uygulanan Stratejiye Göre Reklam... 44 3.10.1. İtme Stratejisi... 44 3.10.2. Çekme Stratejisi... 44 3.10.3. Birleşik Strateji... 44 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 44 BÖLÜM 4 4. REKLAM YÖNETİMİ... 47 4.1. Reklam Planlaması... 48 4.2. Reklamın Hedefleri... 51 4.2.1. İş Hedefleri... 52 VIII
4.2.2. Pazarlama Hedefleri... 52 4.2.3. Pazarlama Stratejisi... 52 4.2.4. İletişim Hedefleri... 52 4.2.5. İletişim Stratejisi... 53 4.2.6. Reklam Hedefleri... 53 4.3. Reklam Bütçesinin Belirlenmesi... 55 4.3.1. Tarihsel Yöntem... 56 4.3.2. Katlanabilir Miktar Yöntemi... 57 4.3.3. Keyfi Saptama Yöntemi... 57 4.3.4. Satışların Yüzdesi Yöntemi... 57 4.3.5. Satış Ünitesi Yöntemi... 58 4.3.6. Reklam Göstergesi Yöntemi... 58 4.3.7. Hedef-Faaliyet Yöntemi... 59 4.4. Reklam Bütçesini Etkileyen Faktörler... 61 4.4.1. Mamul Hayat Eğrisindeki Aşama... 61 4.4.2. Pazar Payı... 62 4.4.3. Rekabet... 62 4.4.4. Reklam Sıklığı... 62 4.5. Reklam Kuralları... 63 4.5.1. Uluslararası Reklam Kuralları... 63 4.5.2. Türkiye deki Reklam Kuralları... 64 4.5.3. Reklam Özdenetim Kurulu... 67 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 68 BÖLÜM 5 5. İLETİŞİM PLANLAMASI... 71 5.1. İletişim Planlamasının Özellikleri... 71 5.2. Reklam Mesajının Belirlenmesi... 74 5.2.1. Mesajın Saptanması... 74 5.2.2. Mesajın Değerlendirmesi ve Seçimi... 74 5.2.3. Mesajın Şekillendirilmesi... 75 5.3. Reklam Araçlarının Seçimi... 77 5.4. Reklam Ajansının Seçimi... 80 5.5. Medya Planlama... 90 5.5.1. Medya Planlamasının Temel Değişkenleri... 91 5.5.2. Medyalarda Yer ve Zaman Satın Alma... 91 Medya Planı Örneği... 94 5.5.3. Medya Planını Etkileyen Değişkenler... 98 5.5.3.1. Pazarlama Karmasının Unsurları... 98 IX
5.5.3.2. Yan Faktörler... 99 5.5.3.3. Dış Faktörler... 99 5.5.4. Medya Planlamanın Kuralları... 100 5.6. Reklam Etkinliğinin Ölçümü... 100 5.6.1. İletişim Etkisinin Ölçülmesinde Kullanılan Yöntemler... 101 5.6.1.1. Reklam Yayını Öncesi Etkinliği Ölçme Yöntemi (Düşünce Tutum Belirleme Yöntemi)... 102 5.6.1.2. Reklam Yayını Sonrası İletişimin Etkisini Ölçme Yöntemleri... 103 5.6.2. Reklamın Satış Etkisinin Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler... 106 5.6.2.1. Geleneksel Yöntem... 106 5.6.2.2. Gözlemsel Yöntem... 106 5.6.2.3. Deneysel Yöntem... 106 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 105 BÖLÜM 6 6. REKLAM ARAÇLARI... 111 6.1. Televizyon... 111 6.1.1. Reklam Aracı Olarak Televizyonunun Özellikleri... 112 6.1.2. Reklam Aracı Olarak Televizyonun Güçlü Yönleri... 112 6.1.3. Reklam Aracı Olarak Televizyonun Zayıf Yönleri... 114 6.1.4. Yayın Açısından Televizyon Reklamı Türleri... 115 6.1.4.1. Hareketsiz Reklam... 115 6.1.4.2. Hareketli Reklam... 115 6.1.4.3. Program Görüntüsü Üzerine Reklam... 116 6.1.4.4. Özel Tanıtıcı Reklam... 116 6.1.4.5. Programlı Reklam... 116 6.1.5. İçerik Açısından Televizyon Reklamları... 116 6.1.5.1. Duygu İçerikli Reklamlar... 116 6.1.5.2. Güldürü İçerikli Reklamlar... 117 6.1.5.3. Alaycı Reklamlar... 117 6.1.5.4. Psikolojik Reklamlar... 117 6.1.5.5. Skeç Türü Reklamlar... 117 6.1.5.6. Telkin (vaaz) Türü Reklamlar... 118 6.1.5.7. Hayat Biçimine İlişkin Reklamlar... 118 6.1.5.8. Müzikli Reklamlar... 118 6.1.5.9. Karşıtları Sunulan Reklamlar... 118 X
6.1.5.10. Tavsiye Edici Reklamlar... 118 6.1.6. Televizyon Reklamlarında Kullanılan Sanat Ekolleri... 118 6.1.6.1. Doğacı Reklam... 119 6.1.6.2. Özdeci Reklam... 119 6.1.6.3. Romantik Reklam... 119 6.1.6.4. Saçmacı (ekol) Reklam... 119 6.1.6.5. Gerçeküstücü Reklam... 120 6.1.6.6. Üslupçu Reklam... 120 6.1.7. Reklamda Kullanılan Renkler ve Anlamları... 120 6.1.8. Televizyon İçin Reklam Üretimi... 122 6.1.8.1. Araştırma Aşaması... 123 6.1.8.2. Düşünce Aşaması... 127 6.1.8.3. Uygulama... 127 6.1.9. Reklam Filminin Yapım Süreci... 133 6.1.9.1. Brief Toplantısı... 133 6.1.9.2. Ajansın Değerlendirmesi... 133 6.1.9.3. Yaratıcı Çalışma... 134 6.1.9.4. Senaryo... 134 Reklam Senaryosu Örneği... 135 6.1.9.5. Storyboard (Resimli Hikaye)... 136 6.1.9.6. Animatic... 137 6.1.9.7. Fotoboard... 138 6.1.9.8. Bütçe... 138 6.1.9.9. Reklamverenin Yaratıcı Çalışmayı ve Bütçeyi Onaylaması138 6.1.9.10. Yayın Kuruluşunun Ön Denetimi... 138 6.1.9.11. Ajans Yapımcısının Yapım Şirketlerinden Teklif Alması. 138 6.1.9.12. Yapım Şirketiyle Anlaşma... 139 6.1.9.13. Yapım Öncesi... 139 6.1.9.14. Yapım (Çekim) Evresi... 139 6.1.9.15. Yapım (Çekim) Sonrası... 139 6.1.9.16. Ajans ve Reklamverenin Onayı... 140 6.1.9.17. Yayın Denetimi... 140 6.1.9.18. Kopyalama (Çoğaltma)... 140 6.1.9.19. Yayın... 140 6.1.10. Reklam Filminin Yapımında Görev Alan Personel... 140 6.2. Radyo... 146 6.2.1. Radyonun Güçlü Yönleri... 147 6.2.2. Radyonun Zayıf Yönleri... 148 XI
6.2.3. Radyo İçin Reklam Üretimi... 149 6.2.3.1. Reklam Türünün Belirlenmesi... 149 6.2.3.2. Yaratıcı Ekibin Çalışması... 150 6.2.3.3. Yapım Aşaması... 152 6.2.3.4. Yapım Sonrası... 154 6.3. Sinema... 156 6.4. Gazete... 157 6.4.1. Gazetenin Güçlü Yönleri... 157 6.4.2. Gazetenin Zayıf Yönleri... 158 6.4.2.1. Dergi... 159 6.4.3. Gazete ve Dergide Reklam Metin Tekniği... 160 6.4.3.1. Başlık... 161 6.4.3.2. Metin... 162 6.4.3.3. Slogan... 164 6.4.3.4. Marka-Logo... 164 6.4.3.5. Fotoğraf... 165 6.4.3.6. Düzenleme (Layout)... 165 6.5. Dış Reklamlar (Açık Hava Outdoor Reklamları)... 166 6.5.1. Dış Reklamların Kullanılma Nedenleri... 166 6 5.2. Dış Reklam Ortamlarının Sahip Olduğu Özellikler... 167 6.5.3. Dış Reklamların Güçlü Yönleri... 168 6.5.4. Dış Reklamların Zayıf Yönleri... 168 6.5.5. Dış Reklam Türleri... 169 6.5.5.1. Afişler... 169 6.5.5.2. Işıklı ve Işıksız Tabelalar... 170 6.5.5.3. Duvar Reklamları... 170 6.5.5.4. Çatı ve Cephe Reklamları... 171 6.5.5.5. Durak, İskele, İstasyon vb. Mekanlarda Bulunan Reklamlar... 172 6.5.5.6. Billboard... 173 6.5.5.7. Eskavizyon... 173 6.5.5.8. Stadyum Reklamları... 174 6.5.5.9. Transit (mobil) Reklam... 174 6.5.5.10. Totem Reklamlar... 175 6.5.5.11. Fantezi Reklam... 175 6.5.6. Açık Hava Reklam Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar... 176 6.6. Satış Yeri Reklamları (Indoor Reklamlar)... 176 XII
6.7. Fuarlar... 177 6.8. Doğrudan Postalama... 179 6.8.1. Doğrudan Postalamanın Güçlü Yönleri... 180 6.8.2. Doğrudan Postalamanın Zayıf Yönleri... 180 6.9. El İlanları... 181 6.10. Prospektüs-Broşür-Sirküler-Katalog... 181 6.10.1. Ambalaj... 181 6.11. Hediyelik Eşya (Promosyon)... 184 6.12. İnternet Reklamcılığı... 185 6.13. Diğer Reklam Araçları... 188 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 191 BÖLÜM 7 7. REKLAMIN ETKİLERİ... 195 7.1. Reklamın Tüketiciler Üzerindeki Etkisi... 195 7.2. Reklamın Fiyatlara Etkisi... 196 7.3. Reklamın Ekonomik Etkileri... 197 7.4. Reklam Savurganlığı... 198 7.5. Reklamda Etik... 201 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 202 BÖLÜM 8 8. REKLAM VE HALKLA İLİŞKİLER... 205 8.1. Halkla İlişkilerin Tanımı ve Önemi... 205 8.2. Firma İmajı ve Halkla İlişkiler... 208 8.3. Halkla İlişkiler Faaliyetlerini Zorunlu Kılan Diğer Etkenler... 209 8.4. Halkla İlişkilerin Dayanak Noktaları... 213 8.5. Halkla İlişkilerin Amaçları... 213 8.6. Reklamcılık ve Halkla İlişkilerin Karşılaştırılması... 214 8.6.1. Halkla İlişkiler ile Reklamcılığın Benzer ve Farklı Yönleri... 215 8.6.1.1. Benzer Yönleri... 215 8.6.1.2. Farklı Yönleri... 216 ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME VE TARTIŞMA SORULARI... 218 KAYNAKÇA...VII XIII