PSİKOFARMAKOLOJİ 7 Anksiyete Bozuklukları Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com
ANKSİYETE Somatik belirtilerin de eşlik ettiği, nedensiz bir tedirginlik ve korku hali.
kaygı, sıkıntı, bunaltı, endişe, korku "kötü bir şey olacakmış hissi rahatsız edici bir endişe hali" "nedensiz bir korku
Nörobiyoloji Amigadala ve lokus seruleus başta olmak üzere hipotalamus, nükleus ambigius, nükleus retikülaris ve paraventriküler nükleus gibi nöroanatomik yapılar ile GABA-Benzodiazepin Reseptör-Cl- iyonoforu, santral noradrenerjik ve serotonerjik sistemler anksiyete semptomlarının ortaya çıkmasında ve anormal anksiyetenin bir hastalık olarak sürdürülmesinde çok öenmlidir. Santral adenozin, kolesistokin ve glutamat ile birlikte NO'nun da anksiyete oluşumunda önemli bir role sahip olduğunu düşündüren önemli veriler vardır.
ANKSİYETE BOZUKLUĞU Kişinin mesleki ve ailevi yaşantısını etkilemeye başlamışsa, Kişilerarası ilişkilerinde zorluklar oluşturuyorsa, Gün içinde çok sık karşısına çıkıyor ve gününün büyük bir bölümünü kapsıyorsa, Bu duygulanımını kontrol edemiyor ve başa çıkamıyorsa, En az 6 aydır bu durumu yaşıyorsa Anksiyete Bozukluğu olma olasılığı yüksektir.
Kadınlarda erkeklere oranla iki kat fazla görülür. Vakaların yarısından çoğu çocukluk ve erişkinliğe geçiş döneminde başlamaktadır.
ANKSİYETE BOZUKLUKLARI/DSM 5 Ayrılma kaygısı bozukluğu Seçici konuşmazlık(mutizm) Özgül fobi Toplumsal kaygı bozukluğu(sosyal fobi) Panik bozukluğu Agarofobi Yaygın kaygı(anksiyete) bozukluğu Maddenin ilacın yol açtığı kaygı bozukluğu Başka bir sağlık durumuna bağlı kaygı bozukluğu Tanımlanmış diğer bir kaygı bozukluğu Tanımlanmamış kaygı bozukluğu
PANİK ATAK BELİRTİLERİ Otonomik uyarılma belirtileri 1. Çarpıntı, kalp atımlarında hızlanma 2. Terleme 3. Titreme, sarsıntı 4. Ağız kuruması Göğüs ve karın belirtileri 5. Nefes almada güçlük 6. Boğulma hissi 7. Göğüste ağrı ya da baskı 8. Bulantı veya karında rahatsızlık Zihinle ilgili belirtiler 9. Sersemlik, baş dönmesi, bayılma hissi, dengesizlik 10. Derealizasyon, depersonalizasyon 11. Kontrolu yitirme, çıldırma, kendinden geçme korkusu 12. Ölüm korkusu Genel Belirtiler 13. Sıcak ya da soğuk basması 14. Uyuşma, karıncalanma
PB Farmakoterapisi SSRI ve TSA lar kullanılır. SSRI larda tedavini başında anksiyete artışı olabilir. Dozlar hastaya göre değişkenlik gösterir. PB da düşük dozla başlanır yanıt alana kadar yavaş yavaş artırılır. 6-8 haftada yanıt alınır. Yanıt alınmadıysa başka bir antidepresan eklenir.tedavi yaklaşık 1 yıldır ve ilaç dozu yavaşça azlatılarak kesilir.
Benzodiazepinler kesinlikle ilk tercih değildir. Benzodiazepinlerin yan etkileri: tolerans gelişimi, bağımlılık yapma riski
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ Otonomik uyarılma belirtileri 1) Çarpıntı, kalp atımlarında hızlanma 2) Terleme 3) Titreme, sarsıntı 4) Ağız kuruması Göğüs ve karın belirtileri 5)Nefes almada güçlük 6)Boğulma hissi 7)Göğüste ağrı ya da baskı 8)Bulantı veya karında rahatsızlık
Zihinle ilgili belirtiler 9)Sersemlik, baş dönmesi, bayılma hissi, dengesizlik 10)Derealizasyon, depersonalizasyon 11)Kontrolu yitirme, çıldırma, kendinden geçme korkusu 12)Ölüm korkusu Genel Belirtiler 13)Sıcak ya da soğuk basması 14)Uyuşma, karıncalanma Gerilim Belirtileri: 15)Kas gerilimi veya ağrı ve sızılar 16)Huzursuzluk ve gevşeyememe 17)Zihinsel gerginlik, patlayacak gibi olma 18)Boğazda yumruk hissi veya yutma güçlüğü Diğer non-spesifik belirtiler: 19) Ufak şeylere büyük tepki verme veya irkilme 20)Dikkat toplamada güçlük veya kaygı ve endişe yüzünden zihnin boşluğa düşmesi 21)Sürekli sinirlilik 22)Endişeler yüzünden uyuyamama
YAB Farmakoterapisi SSR ve TSA lar kullanılır. YAB depresyonla sık birliktelik olduğundan antidepresan dozlarında kullanılmalıdır. Benzodiazepinler hızlı etkilidir, ancak sınırlı kullanılırlar.
Buspiron bağımlılık potansiyeli olmayan bir anksiyolitiktir. YAB nun bilişsel belirtilerini azaltmada daha etkin görünmektedir. Ancak 2-3 haftanın sonra etki eder. Başlanılan SSRI ve TSA 6-8 hafta devam edilmelidir. Düzelmede tedavi 6 ay-1 yıl devam edilmelidir.
Anksiyete bozukluğunun tedavisinde İlaç tedavisi yanında; kişinin beklentileri, düşünüş biçimini değiştirme, gevşeme eğitimi, belli durumlardan kaçınma gelişmiş ise kaygıya yol açan etkenlerle yüzleştirme gibi yaklaşımların olduğu bilişsel tedavi uygulanmalıdır.
Anksiyolitikler Benzodiyazepinler: Bunlar fizyolojik uykuya yakın özellikleri olan bir uyku hali sağlar. Barbitürat türevleri: Kişinin normalden ağır olarak algıladığı bir uyku hali sağlar. Uzun süre kullanılırsa bağımlılık oluşabilir.
Antikonvülsif özellikleri nedeniyle benzodiyazepinler epilepsi tedavisinde, çocuklarda yüksek ateşe bağlı havale nöbetlerinin önlenmesi ve tedavisinde kullanılabilirler. Bazen kas gevşetici olarak kullanılabilirler.
Benzodiazepinler Kısa etkililer (hızlı etki ama kısa süreli) Xanax (alprazolam) Ativan (lorazepam) Dormicum (midazolam) Lexotonil (bromazepam)
- Uzun etkililer Diazem, Nervium (diazepam) Tranklisen (klorazepat ) Librax (klordiazepoksid Rivotril (Klonazepam ) Rohypnol (flunitrazepam)
Yan etkileri Bağımlılık yapar, yeşil reçete (4 8 hafta en fazla ) Zehirlenme çok yüksek dozlarda (nistagmus, solunum solunum baskılanması) Kısa etkililerin toleransı daha hızlı Alkolle alınmaz Araç kullanılmaz
Barbitüratlar Luminal (Fenobarbital) Pentotal (tiyopental)