11. SINI SORU ANKASI. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA TEST ÇÖZÜMLERİ
4 Manyetzma Test 1 n Çözümle 3. y 1. T R P x S P + tel 1 S ve T noktalaınak bleşke manyetk alanlaın eşt olablmes çn 1 > olmalıı. S ve T noktalaı çn manyetk alanlaın eştlğn yazalım. S T ve tel aynı yönlü oluğu çn tel olu. Teln R noktasına oluştuuğu manyetk alan sayfa üzlemnek manyetk alana tes yöne. u neenle R noktasınak bleşke manyetk alan sıfıı. Yanıt A ı. 1 1 K - K K + K 1 l 1 l 1 1 - + 3 1 3 bulunu. Yanıt C. 4. X Y Z 3. 1 4 Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan; akım şet le oğu, uzaklıkla tes oantılıı. O leşke manyetk alanın sıfı oluğu noktaa akım tellenn oluştuuğu manyetk alanla eşt ve zıt yönlü olmalıı. O hâle, (1) () Teln O noktasına oluştuuğu manyetk alan; 4 4K K K 7 Çemben O noktasına oluştuuğu manyetk alan; 6K K 9 Çemben oluştuuğu manyetk alan aha büyüktü. Tel (1) konumunan () konumuna getlken O noktasınak bleşke manyetk alan önce azalaak sıfı olu. Daha sona atmaya başla. Yanıt D. K 1 K 1 akımı geçen telen x kaa uzakta manyetk alan sıfı olsun. x 3 5 - x x 5 4 bm bulunu. una göe XY aasına bleşke manyetk alan sıfıı. Yanıt.
MANYETİZMA 3 5. Üzenen akım geçen teln ısınmasının manyetk etk le b lgs yoktu. 6. Yanıt C. 8. Üzenen akım geçen tele şe- klek gb akım yönüne baktığımız zaman; sağ taaftak manyetk alan çe oğu, sol taaftak manyetk alan ışa oğuu. Ayıca manyetk alan le oğu, le tes oantılıı. ütün bunlaa kkat eeek K, L, M noktalaınak bleşke manyetk alan şetlen bulalım.k faesne esek; göz K + 3 3 7 L + 7 M + 3 5 9 bulunu. 3 Yanıt A ı. Tellen O noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemnen ışa oğu, çemben O noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemnen çe oğuu. Teln oluştuuğu manyetk alan tel K, çemben oluştuuğu man- yetk alan çembe K 3 O K + K - K K O 9 bulunu. oluğuna göe; Yanıt D. 9. 7. 4 Çemben mekeznek manyetk alan şet çembe K. Şeklek çemben saece 4 3 ü etkl oluğu çn; 3 O K 4 3K O Yanıt A ı. Üzenen akımı geçen teln kensnen kaa uzakta oluştuuğu manyetk alan şet K bağıntısı le bulunu. 1 K 4 K 4 9 7 ve zıt yönlü oluklaınan; K 0 olu. Yanıt A ı.
4 Ünte Elektk ve Manyetzma 10. 1. 3 O 1 Halkanın oluştuuğu manyetk alan bze oğuu. u neenle bbne k eşt k vektö söz konusuu. u vektölen bleşkes olacaktı. Yanıt. Şekl I Üzenen akım geçen tellen oluştuuğu manyetk alan vektöle Şekl I ek gb. u vektölen bleşkes Şekl II ek II numaalı vektöü. 3 + + + 3 Şekl II Yanıt. 11. 13. Akım telnn oluştuuğu manyetk alan le oğu, le tes oantılıı. una göe, A + 3 4 yazablz. Çünkü ve 3 çe oğu, ve 4 e ışa oğuu. A + A 7 bulunu. Yanıt A ı. Tellen A noktasına oluştuuğu manyetk alan şet vektöle şeklek gb olsun. u vektölen bleşkes III numaalı vektöü. Yanıt C.
MANYETİZMA 5 14. 16. 60 Teln ve yaım çemben A noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle tes yöne. akımı geçen tellen K noktasına oluştuuklaı manyetk alan şet vektöle şekle göstelmşt. u vektölen bleşkes 3 olu. 3 1 A K - K A K 9 bulunu. Yanıt. Yanıt A ı. 15. P ve R noktalaınak bleşke manyetk alan şetlen bulalım. 3 4K P K + K 3 R K 3 - K 4K 3 akımı tes çevlse; l 3 P K - K 3 0 l K 3 K 8K R + 7 bulunu. u uuma; P noktasınak manyetk alan şet azalı, R noktasınak manyetk alan şet ata. 9 9 Yanıt.
6 Ünte Elektk ve Manyetzma Test nn Çözümle 3. P O 1. R O 1 4 A Tellen O noktasına oluştuuklaı manyetk alanla şeklek gb. uaa P sayfa üzlemne, R e sayfa üzlemne kt. u k vektöün bleşkes olu. 1 akımı geçen teln O noktasına oluştuuğu manyetk alan; Yanıt C. K 1 K 1. İ akımı geçen teln aynı O noktasına oluştuuğu manyetk alan, 4 4 K K K 1 ve vektöle tellen bulunuğu üzleme k olup zıt yönlüü. u neenle bleşke manyetk alan olu. Yanıt. 4.. tel Z tel X 10 X 60 X Y Y tel X X, Y, Z noktalaınak manyetk alanla akım telnen ve mıknatıslaan kaynaklanı. u manyetk alanla şekle göstelmşt. Mıknatıslaın kutuplaı tes çevlse vektöle yön eğşt. u uuma, X noktasınak bleşke manyetk alan şetnn büyüklüğü kesnlkle ata. Y noktasınak bleşke manyetk alan şetnn büyüklüğü eğşmez. akat yönü eğş. Z noktasınak bleşke manyetk alan şetnn büyüklüğü kesnlkle azalı. Yanıt A ı. Y Y 1 1 ve akımlaının X noktasına oluştuuğu manyetk alan şetle şeklek gb. u uuma akımının kensnen kaa uzakta oluştuacağı manyetk alan şetne yeblz. Yne 1 ve akımlaının Y noktasına oluştuuğu manyetk alan şetle K bağıntısı kul- lanılaak şekle göstelmşt. u vektöle zıt yönlü oluklaınan bleşkes olu. Yanıt A ı.
MANYETİZMA 7 5. 7. 3 5 1 ve vektöle sayfa üzlemne k olup yönü ışa oğuu. leşke manyetk alan çe oğu oluğuna göe 3 vektöü e çe oğu olmalıı. u neenle telen geçen akım yönüne olu. A 3 3 5 5 3 5 K 3 5 bulunu. Yanıt A ı. Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan K bağıntısı le bulunu. Yönü e sağ el kualı le bellen. P + 3 P + P 7 R + 3 R 3 + R 37 u uuma P 1 bulunu. R 3 Yanıt D. 6. 8. Üzenen akım geçen teln manyetk alanı; tel K Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alanın büyüklüğü K bağıntısı le, yönü se sağ el kualı le bulunu.. una göe; K K 4 4 K K 3 3 L K 4 0 K K 3 3 K 1 uaan bulunu. L 5 (9 ışa oğu) (9 ışa oğu) Yanıt. çemben mekeznek manyetk alan; çembe K. leşke manyetk alan sıfı oluğuna göe; + çembe K 3 3 6 + K K 4 + 6 3 1 3 3 4 A bulunu. Yanıt.
8 Ünte Elektk ve Manyetzma 9. 11. K L Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan; K çemben oluştuuğu manyetk alan; K bağıntısı le bulunu. çembe 3 K 3 1 K olu. L noktasınak bleşke manyetk alan şet, Üzenen akım geçen tellen bbne uygulaığı kuvvet; 1 K, bağıntısı le bulunu. Telleen geçen akımla aynı yönlü se telle bbn çeke, zıt yönlü se telle bbn te. M L çembe tel L 3 K L 3 L bulunu. Yanıt A ı. u uuma K, L, M tellene uygulanan kuvvetle şeklek gb göstel. una göe, K telne uygulanan bleşke kuvvet sıfıı. Yanıt A ı. 10. 1. Çemben oluştuuğu manyetk alan; 1 3 K 9 1K olu. X Y Teln ve çemben O noktasına oluştuuğu manyetk alan şetle zıt yönlüü. Üzenen akım geçen telle zıt yönlü oluklaı çn bbn te. Yan X tel Y teln te. Üzenen akım geçen tele manyetk alanın uygulaığı kuvvet,,. u uuma kuvvetnn azalması çn ya akımı azalmalı ya a bleşke manyetk alan şet azalmalıı. Yanıt. O tel çembe O K 4 4K O O O 7 O olu. Yanıt.
MANYETİZMA 9 13. 1 K L M X Y Yanıt E. 15. Üzenen akımı geçen tellen A noktasına uzaklıklaı eşt oluğuna göe, A noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle eştt. sayfa üzlemne k ışa oğu, e sayfa üzlemne. 3 Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan şet le oğu, le tes oantılıı. Yönü e sağ el kualı le bulunu. 60 A K 3 1 K 3 3 9 L 3 L 0 u vektölen bleşkes olu. Yanıt E. M 3 M 7 bulunu. X ve Y noktalaına ve aynı yönlü oluğu çn bleşke manyetk alan şet ışa oğuu. Yanıt. 14. 3 O 16. O 1 Şekl I Şekl II Şekl I ek akımlaın oluştuuğu manyetk alanla aynı yönlü, Şekl II ekle zıt yönlüü. K 4K + K 9 3 3K K - K 9 1 4 uaan, bulunu. 3 He k telen geçen akımla eşt, A noktasına uzaklıklaı a. u uuma A noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle eşt ve zıt yönlü olu. u uuma A noktasınak bleşke manyetk alan şet sıfıı.
10 Ünte Elektk ve Manyetzma Test 3 ün Çözümle Yanıt. 3. 1. 1 akımının O noktasına oluştuuğu manyetk alan se, 5 10K K olu. O noktasınak bleşke manyetk alan 4 se saece çemben oluştuuğu manyetk alan 3 olu. 3 3 K K 3 10 3 K 5 bulunu. Yanıt. Şekl ncelenğne he k teln A noktasına olan uzaklıklaının eşt oluğu göülü. Akım tellenn A noktasına oluştuuğu manyetk alanla zıt yönlü oluğunan, 1 se -. u uuma A noktasınak bleşke manyetk alan olu. Yanıt D. 4.. 3 3 leşke sıfı se manyetk alanla zıt yöne olmalıı. Yan akımı II yönüne olmalıı. Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan akımı le oğu, uzaklığı le tes oantılıı. u uuma A noktasınak manyetk alanla şeklek gb olu. u vektölen bleşkes 3 olu. Yanıt C. se K K bulunu. Yanıt E.
MANYETİZMA 11 5. K K K P + - P K 7 R K - K - K 3 R K 9 3 3 Yan R 3 bulunu. Yanıt C. 7. 1,, 3 akımlaının K noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle şekle göstelmşt. u vektölen bleşkes olup sayfa üzlemne. 4 akımının K noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne k ışa oğuu. u uuma 4 le nn bleşkesnn büyüklüğü; K 4 + ( ) ( 3 ) 4 + ( ) 3 K 1 3 3 4 v 1 4 + 8 6. 4 olu. 4 K 4 K K 4 bulunu. Yanıt D. v3 8. Üzenen akım geçen teln I konumuna ve II konumuna A noktasına uzaklığı şekle göstelmşt. K 3 l K 3 He k uuma manyetk alanla zıt yönlü oluğunan; l - 3 bulunu. Yanıt A ı. 1 ve akımlaının K noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle zıt yönlüü. K 5 K K - K 5 K - 4 K - 1 4 bulunu. Yanıt.
1 Ünte Elektk ve Manyetzma 9. P noktasınak manyetk alan şetnn sıfı olablmes çn akımı ışa oğu olmalıı. Ayıca 11. L noktasınak bleşke manyetk alan şet-. 1 K K 1 K 4 K Ampe bulunu. nn sıfı olablmes çn 1 ve akımlaı eşt ve aynı yönlü olmalıı. Akımla sayfa üzlemne k ışa oğu se, K noktasınak bleşke manyetk alan şet Şekl I ek 4 yönüne olu. Şekl I 4 A Akımla sayfa üzlemne k çe oğu se, K noktasınak bleşke manyetk alan şet Şekl II ek gb yönüne olu. Yanıt C. 10. Şekl II 1. 1 3 Yanıt A ı. Akımlaın X ve Y noktalaına oluştuuklaı manyetk alan şetle zıt yönlüü. Y K - K 3K Y X K - K 3 3 K X 3 u faele bbne oanlanısa; Y 3K 3 X K Y 9 bulunu. X Yanıt C. Kolaylık olması çn K faesne yelm. K 3 K 9 4 K 4 olu. L + 3 L 3 + 4 3 L 4 olu. uaan K 1 bulunu. L Yanıt E.
MANYETİZMA 13 13. 1,, 3 akımlaının A noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle şeklek gb. 14. III u vektölen bleşkes III numaalı vektöü. snα α 3 Yanıt C. una göe, 1, ve 3 akımlaının O noktasına oluştuuklaı bleşke manyetk alan şet saece 3 akımının O noktasına oluştuuğu manyetk alan şetne eştt. u uuma; 1 ve 3 3 se, çembeen geçen akım şetnn yönü I yönüne. u akımın büyüklüğünü bulalım. 3 3 3 1 K 3K 3 3 K 3K 3 bulunu. Yanıt C. İlk uuma; P R K. snα Üzenen akımı geçen tel X konumunan Y konumuna getlse; l P l R K olu. sn a u uuma P ve R noktalaınak manyetk alan şetnn attığını söyleyeblz. 16. 3 Yanıt A ı. 1 15. akımının A noktasına oluştuuğu manyetk alan K oluğuna göe, 1 ve akımlaının O noktasına oluştuuğu manyetk alan şetle eşt ve zıt yönlüü. A + 3 A + 5 A A bulunu. Yanıt D.
14 Ünte Elektk ve Manyetzma Test 4 ün Çözümle 1. mı oluştuu. K 3 K K bulunu. Yanıt D. 3 v 3. 1 K olaak velmşt. 3 K olu. He akımın A noktasına oluştuuğu manyetk alan şekle göstelmşt. ve manyetk alanlaının bleşkes olu. le 3 aasınak açı 90 olacağınan, A 3 + ( ) A + A bulunu. Yanıt D. Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan şet le oğu, le tes oantılıı. A 3 A 3 A 4 A 4 bulunu. Yanıt C.. 4. v 4 Üzenen 3 akımı geçen teln K noktasına uzaklığı şekle göstelğ gb. 1 ve akımlaının K noktasına oluştuuklaı manyetk alanla eşt ve zıt yönlüü. una göe K noktasınak bleşke manyetk alanı saece 3 akı- ve 3 akımlaının A noktasına oluştuuklaı manyetk alan vektöle zıt yönlüü. u k akımın blkte A noktasına oluştuuğu manyetk alan şeklek olsun. Aynı ana akımı a A noktasına manyetk alanını oluştuu. ve nn bleşkes 4 yönüne. Yanıt D.
MANYETİZMA 15 5. X Z Y T 7. X m q v O İnüksyon makaasının çnek manyetk alan üzgünü. aşka b faeyle makaa çnek he noktaa manyetk alan şet aynıı. u uuma Z ve T noktalaınak manyetk alan şetle kesnlkle aynıı. X ve Y noktalaının makaaya uzaklıklaı blnmeğ çn bu noktalaak manyetk alan şetle hakkına youm yapılamaz. Y Teln oluştuuğu manyetk alan şeklek gb üşey oğultuaı. Yüklü csmn haeket e üşey oğultua oluğu çn bu csme manyetk kuvvet etk etmez. Yanıt. Csm ye çekm kuvvetnn etksne sabt vmel b haeket yapa. Yanıt E. 6. 8. V V Şekl I Şekl II Şekl I ve Şekl II e aynı tele V gelm uygulanığı çn telen geçen akım şetle eştt. Şekl I e saım sayısı N ve bobnn uzunluğu, olsun. Aynı tel Şekl II e yaıçaplı slne saılığı çn saım sayısı N ve bobnn uzunluğu, olu. İnüksyon makaasının çnek üzgün manyetk 4N alan şet, K bağıntısı le bulunu., 4N 1 K, 4 N K, uaan 1 1 bulunu. Yanıt C. Şekl I Manyetk alan çne üzenen akımı geçen tele;, sna kuvvet uygulanı. uaa a açısı le aasınak açıı. una göe, telle keskl çzgle konumuna getlse Şekl I ve Şekl III te a açısı atacağınan 1 ve 3 ata. Şekl II Şekl III Şekl II e teln lk konumuna a son konumuna a a 90. u neenle eğşmez. 3 Yanıt C.
x x x 16 Ünte Elektk ve Manyetzma 9. Düzgün manyetk alan çne üzgün çembesel haeket yapan yüklü paçacığın yöünge yaıçapı mv bağıntısı le bulunu. q 11. u bağıntıya göe manyetk alan şet büyüse yöünge yaıçapı azalı. I. öncül oğuu. Manyetk alana atılma hızı küçülüse yöünge yaıçapı a küçülü. II. öncül e oğuu. m q 1 v m q v Manyetk alanın yönü eğşse yöünge yaıçapı eğşmez. Saece paçacığın önme yönü eğş. III. öncül yanlıştı. Yanıt. Düzgün manyetk alan çne çembesel haeket m v yapan yüklü b csmn yöünge yaıçapı q le bulunu. Csmlen kütlele eşt oluğuna göe; m1 m 1 1 q1 q v 1 v q1 q v v 10. v q m 1 v q m q1 q 1 bulunu. Yanıt D. 1. I II Düzgün manyetk alan çne çembesel haeket yapan yüklü b csmn yöünge yaıçapı mv le bulunu. q x v q m 3 u bağıntıyı he uuma uygulayalım. m v 1 q m v q m v 3 q u uuma > 1 3 olu. III Yanıt E. Paçacıklaın yük şaetle zıt oluğuna göe, önme yönle tes olacaktı. mv faesne göe v yene v yazasak q önme yaıçapı a olu. u uuma q yüklü paçacık X noktasınan ışaı çıka. Yanıt C.
MANYETİZMA 17 m v 13. faesne göe çemben yaıçapının atması çn m kütles le v hızı atıılmalıı. q Yanıt D. 15. Şekl I e manyetk kuvvet yukaıya oğu, elektksel kuvvet aşağıya oğuu. u k kuvvet bbne eşt olusa csm sabt hızla haeket ee. manyetk v 1 +q X elektk Şekl II e manyetk kuvvet aşağıya oğu elektksel kuvvet e yukaıya oğuu. u k kuvvet bbne eşt olusa csm sabt hızla haeket ee. elektk v q Y manyetk Şekl III te manyetk kuvvet v 3 Z e elektksel kuvvet e aşağıya oğuu. u neenle +q manyetk csmn hızı ataken yatay hızı eğşmez. elektk Yanıt. 14. Tellee etk een bleşke manyetk kuvvet sıfı se tellen oluğu yeek bleşke manyetk alan a sıfıı. K telnn L telnn oluğu yee oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne k çe oğuu. Öyleyse bleşke manyetk alanın sıfı olablmes çn manyetk alanı sayfa üzlemne k ışa oğu olmalıı. Yanıt A ı.
18 Ünte Elektk ve Manyetzma Test 5 n Çözümle 1. Teln KL kısmının A noktasına olan uzaklığı şekle göstelğ gb bulunu. L o 1 - l 7 O K - K 5π O - K - O - bulunu. Yanıt A ı. K sn30 3. A Teln he b paçasının A noktasına oluştuuğu manyetk alan şet aynı yönlü olup sayfa üzlemnen ışa oğuu. A XY + YL + LK A K + K + K A + + 4 A 7 bulunu. Yanıt. A A noktasınan geçen akımın K noktasına oluştuuğu manyetk alan şet şekle göstelmşt. Dğe akımlaın K noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle eşt ve zıt yönlü oluklaı çn bbn götüüle. u uuma K noktasınak bleşke manyetk alan şet şeklek gb V yönüne. Yanıt E.. 4. X noktasınak bleşke manyetk alan şetnn sıfı olablmes çn 1 olmalı, ayıca 1 ve akımlaı aynı yönlü olmalıı. P İlk uuma O noktasınak bleşke manyetk alan şet; + 3 K + K K5 olu. II. telen geçen akımın yönü ve eğe eğştlse, O noktasınak bleşke manyetk alan şet; Şekl I 1 ve akımlaı ışa oğu se, A noktasınak manyetk alan şetle Şekl I ek gb olu. ve vektölenn bleşkes P yönüne. 1 ve akımlaı çe oğu se, A noktasınak manyetk alan şet vektöle Şekl II ek gb olu. Şekl II Yanıt A ı.
MANYETİZMA 19 5. 7. 3 v 6. Şeklle ncelenğne, 0, 3 oluğu göülü. u uuma manyetk alan şetlenn büyüklükle aasınak lşk; 3 > > olu. Yanıt D. q 1 q v 1 Öncelkle 3 vektöünün büyüklüğünü cnsnen bulalım. K 3 K A bulunu. noktasınak manyetk alan şetle şekle göstelğ gb olu. ve nn bleşkes olu. u uuma A noktasınak bleşke manyetk alan şet sıfı olu. Yanıt A ı. q 3 +q v 3 v q +q Manyetk alan çne haeket een yüklü paçacığa, manyetk b kuvvet etk ee. u kuvvetn yönü sağ el kualı le bulunu. Sağ eln başpamağı poztf yüklen haeket yönünü, öt pamak manyetk alanın yönünü gösteecek şekle açılısa, avuç ç manyetk kuvvetn yönünü göste. Negatf yüklee etk een kuvvet poztf yüklee etk een kuvvetn zıt yönüne. x 8. 3 M v K +q K M L I L q 1, q ve q 3 yüklene sağ el kualını uygulaığımız zaman C seçeneğnn oğu oluğunu göüüz. Yanıt C. K, L ve M tellenn A noktasına oluştuuklaı manyetk alan şetle şeklek gb. u manyetk alan şetlenn bleşkes I numaalı vektöü. Yanıt E.
0 Ünte Elektk ve Manyetzma 9. la zıt yönlü se telle bbn te. una göe tellee uygulanan kuvvetle şeklek gb göstel. u uuma II. tele etkyen bleşke kuvvet sıfıı. Yanıt A ı. 1. Düzgün manyetk alan çne fılatılan yüklü paçacığa uygulanan manyetk kuvvet süekl yöüngeye kt. u neenle yüklü paçacık manyetk alan çne öneken knetk enejs eğşmez. I. yagı yanlıştı. Hızlanııcı gelm V H atasa, paçacığın v hızı ata. oluğunan, hız atasa yöünge yaı- mv q çapı a büyü. II. yagı oğuu. mv enklemne hız yene v q u uuma; m q T T m bulunu. q u uuma III. yagı a oğuu. T yazalım. Yanıt E. 10. Düzgün manyetk alan çne üzgün çembesel haeket yapan b paçacığın peyou; T m q le bulunu. Dkkat else v hızının eğşmes paçacığın peyounu etklemez. Yanıt C. 13. P faesnen P y çekelm. Kaelen b kenaına q esek, P 1 P 1 q 1 q 3 q 1 q q1 q bulunu. 3 Paçacıkla zıt yöne önüklenen yüklenn şaetle faklı olmalıı. Yan q1 q - olmalıı. 3 Yanıt D. 11. 4 Üzenen akım geçen paalel tellen bbne uygulaığı kuvvet K, faes le bulunu. 1 Akımla aynı yönlü se telle bbn çeke, akım- 4 mv faesne v yene f yazasak; q m f q q f m bulunu. Yanıt A ı.
MANYETİZMA 1 14. 16. Paçacıkla aynı manyetk alana zıt yöne önükle çn paçacıkla zıt şaetle yüklüü. I. yagı oğuu. faesne göe hız, yaıçap- q mv la oğu oantılıı. Paçacıklaın önme yaıçaplaı faklı oluğunan hızlaı a faklıı. II. yagı yanlıştı. m T faesne göe m,, q eğele eşt q oluğu çn csmlen peyotlaı a eştt. III. yagı oğuu. Yanıt E. Yüklü paçacığın şeklek yöüngey zleyeblmes çn A noktasınak bleşke manyetk alanın çe oğu olması geek. akımı II yönüne 1 olusa; A noktasınak bleşke manyetk alan şet sıfı olu. u uuma yüklü paçacık sapmaan v yönüne haeket ee. akımı II yönüne 1 en büyük olusa; A noktasınak bleşke manyetk alan şet ışa oğu olu. u uuma paçacık tes yöne sapa. una göe akımı II yönüne 1 veya 1 en büyük olamaz. Yanıt E. 15. 4 1 3 Çeçevenn he paçasına etk een kuvvetle şekle göstelmşt. Akımlaan bnn yönü eğştlse şeklek he kuvvetn yönü eğş. akat kuvvetlen büyüklüğü eğşmeğ çn bleşke kuvvetn büyüklüğü eğşmez. Yanıt.
Ünte Elektk ve Manyetzma Test 6 nın Çözümle 1. 3. Manyetk alan çne haeket een yüklü paçacığa etkyen manyetk kuvvetn yönü sağ-el kualıyla bulunabl. Sağ eln başpamağı hızı, öt pamağı a manyetk alanın yönünü gösteecek şekle bbne k açılısa, avuç çnen çıkan kme poztf yüklee, avuç ışınan çıkılan kme e negatf yüklee etk een manyetk kuvvet göste. Şeklek gb üzenek telen akım geçen slnn çnek manyetk alan slnn eksenne paalel. +q yükünün haeket oğultusu le sln çnek manyetk alan oğultusu aynı oluğu çn yüklü paçacığa sln çne manyetk b kuvvet etk etmez. u uuma paçacığın haeket oğultusu eğşmez. Elekton ( ) yüklü oluğu çn elektk alan çnek elektona elektk alana tes yöne kuvvet uygulanı. A seçeneğne elektksel ve manyetk kuvvetle aynı yöne, D seçeneğne bu kuvvetle zıt yöne. Yanıt D. Yanıt A ı. 4. Yüklü b csm manyetk alan çesne k olaak gğ zaman, bu csme qv le fae elen b manyetk kuvvet etk ee. q L e.y. 1,6 10 19 3, 10 19 C qv 3, 10 19 10 6 10 3, 10 1 N. Yanıt D. 5. x 10 cm 5 A x 10 cm Manyetk kuvvetn yönü sağ-el kualı le bulunu. Sağ eln başpamağı, ğe öt pamağa k olacak şekle yana açılı. Sağ eln öt pamağı manyetk alanın yönünü ( ), başpamak akımın yönünü (), gösteecek şekle tutulusa, kuvvetn yönü, avuç çnen ışa oğu çıkan kme yönüne. una göe salıncağa uygulanan kuvvet aşağı oğu olu. Salıncak aşağı oğu haeket eemeğ çn haeketsz kalı. Yanıt A ı. 15 A Şeklek K noktasına bleşke manyetk alan sıfı olsun. olacağınan, 15 5 K x K x - 10 3x - 30 x x 15 cm Yanıt C.
MANYETİZMA 3 6. H + yonunun yüküne q esek, He + yonunun P yükü q olu. R faesn soua velen q 9. K R He R H eştlğne kullanalım. RHe RH PHe PH qhe qh PHe qhe q PH qh q PHe 1 bulunu. PH Yanıt. Şeklek K ve L tellenen geçen akımlaın O noktasına oluştuuğu manyetk alan şetle eşt ve zıt yönlüü. u manyetk alanla bbnn etksn yok ee. M telnen geçen akımın O noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne k, çe oğuu. L M Yanıt A ı. 7. Manyetk alan çne olanan yüklü b paçacığın yöünge yaıçapı, mv q 7 6, 4 10 v 0, ( q q ) -19 a poton 0, 8 1, 6 10 6 v 8 10 m/ s bulunu. Yanıt E. P 10. faesne göe; 1 q, q 1 q ve aynı manyetk alan çne gklenen, bu paçacıklaın momentumlaının büyüklükle eşt olmalıı. Yanıt. 11. 8. Sağ eln başpamağı yüklü csmlen haeket yönünü, öt pamağı a manyetk alanın yönünü gösteecek şekle bbne k açılısa, avuç çnen çıkan kme poztf yüklee, avuç ışınan çıkılan kme e negatf yüklee etk een manyetk kuvvet göste. uaa haeket een yüklen şaet ( ) oluğunan mıknatısın ışına oğu sapala. Yanıt. O noktasına ve 3 akımlaı aynı yöne, akımı zıt yöne manyetk alan oluştuu. K K 3 K O + - 3 O K u fae ye eşt velğ çn; O bulunu. Yanıt C.
4 Ünte Elektk ve Manyetzma 1. qv bağıntısına; manyetk kuvvet hem hız hem e manyetk alan şet vektöüne kt. (+) yonla çn akım yönü hız vektöüyle aynıı. Sağ el kualına göe; baş pamak akım yönünü, ğe pamakla a manyetk alanı göstese, avuç ç kuvvet yönünü göste. u uuma (+) yonla tüpün K ucuna oğu, ( ) yonla L ucuna oğu haeket ee. Yanıt D. 14. İyonlaın knetk enejlen eştleyeek hızlaı oanını bulalım. 1 1 m v m v X X Y Y 1 1 4 v 1 v X Y vx v Y 1 olu. İyonlaın yaıçaplaı a; mx vx RX q my vy RY q uaan RX 4 1 q bulunu. RY q 1 Yanıt D. 13. 15. ye K ve M noktalaına akımlaın oluştuuğu manyetk alanla aynı yöne, L noktasına zıt yöne. 3 4K K K + K 7 3 K 3 K 4K L - 7 3 0K M K + K 9 3 3 una göe; K L < M olu. Yanıt. tel Yen manyetk alanını ve akımı geçen teln manyetk alanını şeklek gb gösteeblz. tel tan 30 ye 1 3 tel 5 10 5 tel 10 N/ A. m bulunu. 3 Yanıt E.
MANYETİZMA 5 16. Akım telnn oluştuuğu manyetk alan, akım yönüne baktığımız zaman sağ taafta çe oğu, sol taafta ışa oğuu. 17. göz şa oğu çe oğu Üzenen akım geçen teln oluştuuğu manyetk alan şet akımı le oğu, uzaklığı le tes oantılıı. una göe, K (9 +z yönüne) L (7 z yönüne) Yanıt E. 19. 1 akımının çemben çne oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne k çe oğuu. Sağ elmzn baş pamağı akımının yönüne, ğe pamaklaımız manyetk alan yönü olan sayfa üzlemne k çe oğu tutulusa; avuç çmz KL telne uygulanan kuvvet yönünü göste. u yön +y yönüü. Yanıt. qv bağıntısına, kuvvet avuç ç, öt pamak manyetk alan yönü ve baş pamak (+q) yükünün hızı olmalıı. una göe, XY çubuğu yönüne öteleme haeket yapmalıı. Yanıt C. P 0. q 1. bağıntısına göe; bu yonlaın elektk yükle kesnlkle eşt olmalıı. Yanıt C. 18. K ve L noktalaına oluşan manyetk alan şetle sağ el kualına göe aynı yönlüü. 4K K K + K 5K L K + K u faele taaf taafa oanlanısa; K 4 bulunu. L 5 Yanıt A ı. Sağ elmzn baş pamağı (+) yüklen haeket yönü, ğe pamaklaımız manyetk alan yönü olusa avuç çmz şeklek gb kuvvet yönü olu. Demek k paçacıklaa sağa oğu b kuvvet uygulanı. mv bağıntısına göe kütles büyük olan X zotopunun yöünge yaıçapı aha büyük olu. Yan X q zotopu 4 noktasına, Y e 3 noktasına ge. Yanıt D.
6 Ünte Elektk ve Manyetzma. Üzenen akım geçen telle aynı yönlü se telle bbn çeke, akımla zıt yönlü se telle bbn te. u tme veya çekme kuvvet akımla oğu, uzaklıkla tes oantılıı. 4. Manyetk alan çne çembesel haeket yapan csme, geekl mekezcl kuvvet manyetk kuvvet sağla. v m a m qv a qv m bulunu. Yanıt C. 1 Üzenen akım geçen çeçeveye uygulanan kuvvetle şekle göstelmşt. kuvvetle eşt ve zıt yönlü oluğu çn bbnn etksn yok ee. Çeçevenn alt kısmı akımına aha yakın oluğu çn 1 >. Çeçeveye uygulanan net manyetk kuvvet net 1. akımı atasa net manyetk kuvvet e atacağınan, çeçeve oğusal tele yaklaşı. Yanıt. 5. 3. X Y Y telnn P noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne şeklek gb göstelmşt. X telnn P noktasına oluştuuğu manyetk alan şet sayfa üzlemne k ışa oğuu. u vektölen bleşkes olu. Yanıt C. He k teln e K noktasına oluştuuğu manyetk alan şet okuyucuya oğuu. una göe K ak bleşke alan şet e okuyucuya oğu olu. M noktasına akımı çe, akımı okuyucuya oğu manyetk alan oluştuu. akımının manyetk alanı aha büyük oluğu çn M noktasınak bleşke manyetk alan şet okuyucuya oğu olu. P noktasına he k tel e sayfa üzlemne k çe oğu manyetk alan oluştuu. Yanıt D.
MANYETİZMA 7 6. Üzenen akım geçen paalel k teln bbne uygulaığı kuvvet K, bağıntısı le bulunu. 1 Telleen geçen akımla aynı yönlü se telle bbn çeke. Telleen geçen akımla zıt yönlü se telle bbn te. 8. K L K L K L Üzenen akım geçen paalel telle bbne kuvvet uygula. Akımla aynı yönlü se telle bbn çeke. Akımla zıt yönlü se telle bbn te. 3 6 3 6 K ve L telle bbn ttğne göe telleen geçen akımla zıt yönlüü. I. yagı yanlış, II. yagı oğuu. Üzenen akım geçen tellen bbne uygulaığı kuvvetle şekle göstelğ gb. u uuma; Souak velele III. yagı hakkına youm yapamayız. Yanıt. K ve L vektölenn yönü +x, M vektöünün yönü x. Yanıt. 9. X 7. P Y Şeklek uuma çubuk mıknatısın N kutbunun hang taaf oluğu bell eğl. Yan elektomıknatısla çubuk mıknatısı tyo veya çekyo olabl. K an geçen akım keslğne, K elektomıknatısının etks yok olu. u uuma L elektomıknatısının tme veya çekme etks le M mıknatısı; K ya oğu haekete başla veya L ye oğu haekete başla. Yanıt E. Y telnn P noktasına oluştuuğu manyetk alan şet ışa oğu, X telnnk e çe oğuu. Y telnen geçen akım aha büyük oluğu çn P noktasınak bleşke manyetk alan ışa oğuu. X telnen geçen akımın yönü tes çevlse, he k teln P noktasına oluştuuğu manyetk alanla ışa oğu olu. u neenle bleşke manyetk alanın yönü e ışa oğu olu. Ayıca vektöünün büyüklüğü e 3 katına çıka. Yanıt C.
8 Ünte Elektk ve Manyetzma 30. K v K R K R L v L L vetn etksne kalı. u kuvvet hız vektöünün yönünü eğştek csmn çembesel haeket yapmasını sağla. akat csmn hızının büyüklüğünü ve knetk enejsn eğştmez. Yanıt D. 31. Yüklü paçacıkla aynı yöne önüklene göe yük şaetle aynıı. I. yagı oğuu. mv R q faesne göe, K nın önme yaıçapı büyük oluğu çn; K nın kütles L nnknen büyüktü. II. yagı a oğuu. Paçacıklaın yük şaetle blnmeen manyetk alanın yönüne kaa veemeyz. Yan III. yagı hakkına youm yapamayız. Şekl I N K S Şekl II Yanıt D. K potonu üzgün manyetk alana gnce potona uygulanan kuvvet süekl yöüngeye k olu. u k kuvvet potonun hızını eğştmez. Saece yönünü eğşteek çembesel haeket yapmasını sağla. L potonu üzgün elektk alana gnce alan yönüne b kuvvet etksne kalı. u kuvvet potonun hızını atıı. + + + + + L Yanıt. 3. m kütlel csm Ay ın çekm alanına gnce kütle çekm kuvvet etksyle hızı ata. Hızı attığı çn e knetk enejs ata. +q yüklü csm üzgün elektk alanına gnce elektk alan yönüne elektksel kuvvet etksne kalı. u kuvvetn etksyle csmn hızı ve knetk enejs ata. +q yüklü csm, üzgün manyetk alana k olaak gnce, süekl hız vektöüne k manyetk b kuv- 33. K noktasınak bleşke manyetk alan şet; 3 K - K K 7 Y telnen geçen akımın yönü eğştlse, K noktasınak bleşke manyetk alan şet; l 3 K + K l 7K 7 una göe Y telnen geçen akımın yönü eğştlse; K noktasınak bleşke manyetk alan şetnn yönü eğşmezken büyüklüğü ata. 34. K M K L Yanıt. M noktasınak bleşke manyetk alan sayfa üzlemne k ve çeye oğu oluğu çn K > L. u uuma K akımının yönünü eğştmek M noktasınak bleşke manyetk alanın a yönünü eğşt. Ayıca akımlaın oluştuuklaı manyetk alanla aynı yönlü olacağı çn, M noktasınak bleşke manyetk alan şet ata. L akımının yönünü eğştmek, M noktasınak bleşke manyetk alan şetn atıı, ancak yönünü eğştmez. K akımının büyüklüğünü atımak; M noktasınak bleşke manyetk alan şetn atıı, ancak yönünü eğştmez. L Yanıt A ı.