RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih: 10/09/2015 Sayı : 8 Dünya Lenfoma Farkındalık Günü 15 Eylül 2015 Hazırlayan Neşet SAKARYA Birkaç dakikanızı ayırarak ülkemizde 2011 yılı istatistiklerine göre erkeklerde en çok rastlanan 7. kanser türü, kadınlarda ise 8. kanser türü olan lenfoma hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Katkıda Bulunanlar Şevket DEMİRKIRAN Saadet TURHAL Nurdan KARADAYI www.tkhk.gov.tr tkhk.istatistik@saglik.gov.tr Lenfoma, lenfatik sistemde gelişen kanserlerin genel adıdır. Lenfoma hücreleri sağlıklı hücrelere yer bırakmayarak immün sistemi zayıflatırlar. Hodgkin ve Hodgkin dışı olmak üzere iki türü olan Lenfoma, hem erkeklerde hem de kadınlarda daha çok çocukluk çağında (0-14 yaş) ve genç yaşlarda (15-24 yaş) görülmektedir. 15 Eylül günü 2004 yılından beri her yıl, tüm dünyada Lenfoma Farkındalık Günü olarak kabul edilmektedir. Çoğu zaman grip gibi belirtiler gösteren lenfoma, erken teşhis ve gerekli tedavilerin uygulanması halinde tamamen iyileşme sağlanan bir kanser türü olduğu için lenfoma konusunda bilinçlenmek son derece önem arz etmektedir.
Lenfoma Nedir? Rapor Bülteni Lenfoma, lenf dokusunun habis tümörüne verilen genel bir isimdir. Kanser ya normal hücrelerin hızla çoğalması ya da normal lenfositlere göre daha uzun süre yaşamaları ile oluşur. Malign lenfoid hücreler de normal lenfositler gibi lenf düğümü, dalak, kemik iliği, kan ve diğer organlarda çoğalır. Lenfomanın Türleri Belli başlı iki türü vardır: Hodgkin lenfoma (HL), ilk kez tarif eden Thomas Hodgkin`in adı ile anılan hastalıktır. Nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Çoğunlukla 20 li ve 30 lu yaşlarda görülür. Bulaşıcı bir hastalık değildir. Hodgkin dışı lenfoma (HDL), lenfatik sistemi etkileyen yakından ilişkili bir grup hastalığa verilen genel isimdir. Anormal B lenfositlerden kaynaklanan B hücreli lenfomalar ve anormal T lenfositlerden kaynaklanan T hücreli lenfomalar olarak 2 gruba ayrılır. B hücreli lenfomalar daha sık ortaya çıkar. Hastalık lenf düğümlerinde, dalak gibi lenfoid dokularda ortaya çıkabilir veya mide, barsak gibi organlardaki lenf dokusundan kaynaklanabilir. Malign lenfoid hücreler kan ve lenf dolaşımı aracılığı ile vücudun diğer kısımlarına da yayılabilir. Belirtiler En sık rastlanan belirtisi bir veya daha fazla genişlemiş (şiş) lenf nodudur. Genişlemiş lenf nodu boyun, göğsün üst kısmı, koltuk altı, abdomen veya kasıkta olabilir. Genellikle ağrısızdır. Başlıca belirtiler şunlardır: Şişmiş lenf nodları Öksürük ve nefes darlığı Ateş Gece terlemeleri Yorgunluk Kilo kaybı Deride kaşıntı. Tedavi Lenfoma tedavisinde, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi yöntemleri mevcuttur. Klinik çalışmalarda yeni tedavi yöntemleri için araştırmalar dünya çapında yürütülmektedir. Erken evrede radyoterapi ile tedavi edilebilen lenfoma, daha ileri evrelerde kemoterapi ya da radyoterapi ve kemoterapi kombinasyonu ile tedavi edilebilir. www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 2
İnsidans Durumları Rapor Bülteni Dünyadaki Durum Hodgkin dışı lenfomanın hematolojik malignitesi dünya genelinde en yüksek prevelansa sahiptir. İnsidans oranları 2000 yılının başından itibaren yıllık ortalama yaklaşık % 3 artış hızı ile artmaktadır. İnsidans oranları dünya genelinde sürekli artış göstermekle birlikte; Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya da daha yüksek, Güney Amerika ve Asya da ise daha düşük hızda seyretmektedir (1). ABD de 2014 yılı için yapılan bir çalışmada beklenen yeni vaka sayıları ve beklenen ölüm sayıları aşağıdaki gibi bulunmuştur (2). Beklenen Yeni Vaka Sayısı Beklenen Ölüm Sayısı Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Hodgkin 9.190 5.070 4.120 1.180 670 510 Hodgkin Dışı 70.800 38.270 32.530 18.990 10.470 8.520 Toplam 79.990 43.340 36.650 20.170 11.140 9.030 Bu çalışma neticesinde, ABD de 1975 yılında 11.06, 2002 yılında 20.12, 2007 yılında 20.89 olan insidans oranlarının 2014 yılında 22.11 e çıkacağı tahmin edilmiştir. Ülkemizdeki Durum Çocukluk çağı kanserlerinde, çocukluk çağı lösemileri en sık görülen kanser türü iken her iki cinsiyette de lenfomalar ve merkezi sinir sistemi tümörleri, lösemileri takip etmektedir. Gençlerde ise (15-24 yaş grubu) erkeklerde testis kanseri ve Hodgkin, kadınlarda ise tiroid, Hodgkin ve Hodgkin Dışı Lenfoma nın ön planda olduğu görülmektedir. Kanserin genellikle ileri yaş hastalığı olmasından dolayı, yaş ilerledikçe ilk sıralarda görülmekte olan kanserlere ilişkin örüntü genel Türkiye örüntüsüne yaklaşmaktadır (3). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu nun 2015 yılında yayınladığı Türkiye Kanser İstatistikleri çalışmasında Hodgkin lenfomanın insidansının 2011 yılında erkeklerde 100 bin kişide 2.2, kadınlarda 1,6 olduğu belirtilmiştir. Her yıl erkeklerde yaklaşık 1.644 yeni vakayla, kadınlarda yaklaşık 1.196 yeni vakayla karşılaşılmaktadır. Hodgkin dışı lenfomanın insidansının erkeklerde 100 bin kişide 7.2, kadınlarda ise 5,0 olduğu belirtilmiştir. Her yıl erkeklerde yaklaşık 5.380 yeni vakayla, kadınlarda yaklaşık 3.736 yeni vakayla karşılaşılmaktadır. Yıllar içerisinde yaşanan artış, hastalık konusunda bilinçlenmenin ne denli önemli olduğunu göstermektedir. www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 3
Tablo 1. 2004-2011 Yılları İçin Cinsiyet Bazlı Hodgkin Lenfoma ya İlişkin Hızlar (100 bin kişide) 2,5 2 2 1,9 2,1 2,2 2,1 2,0 2,2 2,2 1,5 1,6 1 1,2 1,4 1,4 1,3 1,1 1,2 Erkek Kadın 0,9 0,5 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Tablo 2. 2004-2011 Yılları İçin Cinsiyet Bazlı Hodgkin Dışı Lenfoma ya İlişkin Hızlar (100 bin kişide) 8 7 6 5 4 6,3 4,4 5,9 4 6,9 4,9 7,6 5,2 6,9 5 7,2 7,0 5,3 5,3 7,2 5 Erkek Kadın 3 2 1 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 4
TİG Veritabanına Göre 2014 Yılında Lenfoma Tanılarının Analizi Rapor Bülteni Türkiye de 2014 yılında Lenfoma tanısı ile Bakanlığımıza bağlı hastanelerde yatarak tedavi olan hastalarla ilgili TİG veritabanından elde edilen veriler incelendiğinde (4); 2014 yılında toplam 5.749 kişinin sağlık tesislerimize Lenfoma tanısı ile yatış yaptığı, bunların % 60 ının erkek (3.444 kişi), % 40 ının kadın (2.305 kişi) olduğu görülmüştür. 2014 Yılı Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hasta Sayısı - Cinsiyete Göre Dağılımı 2.305; 40% 3.444; 60% Kadın Erkek Lenfoma tanısı ile yatış yapan 5.749 kişinin % 76 sına Hodgkin Dışı Lenfoma (4.355 kişi), % 24 üne Hodgkin Lenfoma (1.394 kişi) tanısı konduğu görülmüştür. 2014 Yılı Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hasta Sayısı - Türlere Göre Dağılımı 1.394; 24% 4.355; 76% Hodgkin Hodgkin Dışı www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 5
Hodgkin Lenfoma tanısı konan 1.394 kişinin % 65 inin erkek (907 kişi), % 35 inin kadın (487 kişi) olduğu görülmüştür. Hodgkin Dışı Lenfoma tanısı konan 4.355 kişinin % 58 inin erkek (2.537 kişi), % 42 sinin kadın (1.818 kişi) olduğu görülmüştür. 2014 Yılı Hodgkin Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hasta Sayısı - Cinsiyete Göre Dağılımı 487; 35% 907; 65% Kadın Erkek 2014 Yılı Hodgkin Dışı Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hasta Sayısı - Cinsiyete Göre Dağılımı 1.818; 42% 2.537; 58% Kadın Erkek www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 6
2014 yılında Hodgkin Lenfoma tanısı ile yatış yapan 1.394 hastanın yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; hastalığın erkeklerde en çok görülen yaş grubunun 25-49 Yaş olduğu, benzer şekilde kadınlarda da en çok görülen yaş grubunun 25-49 Yaş olduğu görülmüştür. 2014 Yılı Hodgkin Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı - ERKEK 179; 20% 106; 12% 367; 40% 140; 15% 115; 13% 0-14 Yaş 15-24 Yaş 25-49 Yaş 50-64 Yaş 65+ Yaş 2014 Yılı Hodgkin Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı - KADIN 64; 13% 79; 16% 75; 15% 0-14 Yaş 105; 22% 15-24 Yaş 25-49 Yaş 164; 34% 50-64 Yaş 65+ Yaş www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 7
2014 yılında Hodgkin Dışı Lenfoma tanısı ile yatış yapan 4.355 hastanın yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde; hastalığın erkeklerde en çok görülen yaş grubunun 65+ Yaş olduğu, benzer şekilde kadınlarda da en çok görülen yaş grubunun 65+ Yaş olduğu görülmüştür. 2014 Yılı Hodgkin Dışı Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı - ERKEK 171; 7% 516; 20% 226; 9% 867; 34% 757; 30% 0-14 Yaş 15-24 Yaş 25-49 Yaş 50-64 Yaş 65+ Yaş 2014 Yılı Hodgkin Dışı Lenfoma Tanısı ile Yatış Yapan Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı - KADIN 71; 4% 101; 6% 315; 17% 813; 45% 518; 28% 0-14 Yaş 15-24 Yaş 25-49 Yaş 50-64 Yaş 65+ Yaş www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 8
TİG Verileri çerçevesinde 2014 yılında Lenfoma tanısı ile yatış yapan 5.749 hastanın Lenfoma tanısı yanında, ek tanı olarak % 13.5 inin dolaşım sistemi hastalıklarına, % 11.7 sinin kan hastalıklarına, % 9.4 ünün solunum sistemi hastalıklarına, % 8 inin enfeksiyon hastalıklarına, % 7.9 unun endokrin ve metabolik hastalıklara da sahip olduğu görülmüştür. 2014 yılında Lenfoma tanısı ile yatış yapan 5.749 hastanın illere göre dağılımı şu şekildedir: Ankara da yatış yapan hasta sayısının İstanbul dan fazla olduğu dikkat çekmektedir. Bu durum tedavi için Ankara ilinin tercih sebebi olduğunu göstermektedir. www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 9
Yararlanılan Kaynaklar 1) Fabrizio Marcucci and Alfonso Mele (2011), Hepatitis viruses and non-hodgkin lymphoma: epidemiology, mechanisms of tumorigenesis, and therapeutic opportunities, Blood Journal, Vol.117, No.6, s.1792-1798. 2) Rebecca Siegel, Jiemin Ma, Zhaohui Zou, Ahmedin Jemal (2014), Canser Statistics, 2014, A Cancer Journal For Clinicians, Vol.64, No.1, s.9-29. 3) Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı, Türkiye Kanser İstatistikleri-2011, http://kanser.gov.tr/dosya/kayitcilik/2011caistatistikleri.pdf (Erişim Tarihi: 01.09.2015) 4) Sağlık Bakanlığı, Teşhis İlişkili Gruplar veritabanı. www.tkhk.gov.tr - tkhk.istatistik@sagik.gov.tr 10