MARMARA ÜNÝVERSÝTESÝ Prof.Dr. Hilmi KIRLIOÐLU - Meral Erol FÝDAN ÜLKEMÝZDE KUYUMCULUK SEKTÖRÜNÜN GELÝÞÝMÝ VE KUYUMCULARDA ENFLASYON MUHASEBESÝ UYGULAMASI Yrd.Doç.Dr.Hakan AYGÖREN - Yrd.Doç.Dr. Süleyman UYAR ALTERNATÝF ÖDEME ARAÇLARI (KREDÝ KARTI ÝÞLEMLERÝ) VE MUHASEBELEÞTÝRÝLMESÝ Yrd.Doç.Dr.N.Kemal ERDOÐAN - Recep KÜÇÜK STOKASTÝK STOK MODELLERÝNDE GÜVEN STOÐUNUN ELEKTRONÝK ÇALIÞMA SAYFASI YARDIMIYLA BELÝRLENMESÝ Yrd.Doç.Dr. Önder MET TAKSÝTLÝ KREDÝLER ÝLE FÝNANSMAN VE OTEL-RESTORAN EKÝPMANI SATICILARINA YÖNELÝK BÝR ARAÞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasan EKEN TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ YAPILANMA SÜRECÝNDE BANKALARDA FÝNANSAL RÝSK YÖNETÝMÝ-II Yrd.Doç.Dr. Yusuf TOPAL - Yrd.Doç.Dr. Cemal ELÝTAÞ Yrd.Doç.Dr. Serdar ÖGEL - Arþ.Grv. Sinan SARAÇLI BÝREYSEL YATIRIM EÐÝLÝMLERÝNÝN KARÞILIK GETÝRME ANALÝZÝ ÝLE ÝNCELENMESÝ: AFYONKARAHÝSAR ÝLÝ ÖRNEÐÝ Yrd.Doç.Dr. Tuncay CAN - Öðr.Gör.Dr. Habib KOÇAK ENVANTER MODELLERÝNÝN GEOMETRÝK PROGRAMLAMA METODU ÝLE ANALÝZÝ MARMARA ÜNÝVERSÝTESÝ Öðr. Gör. Ender BOYAR - Öðr. Gör. Ali Haydar GÜNGÖRMÜÞ TMS-2 STOKLAR STANDARDINDA MALÝYET YÖNTEMÝ VE BÝR UYGULAMA ÖNERÝSÝ 1 8 8 3 1 8 8 3
MARMARA ÜNÝVERSÝTESÝ Muhasebe-Finansman Araþtýrma ve Uygulama Dergisi ANALÝZ ISSN: 1305-8185 Analiz; Marmara Üniversitesi Muhasebe Araþtýrma ve Uygulama Merkezinin Yýlda 2 Kez Yayýnlanan Hakemli Dergisidir Sahibi Marmara Üniversitesi Muhasebe Araþtýrma ve Uygulama Merkezi Adýna Prof.Dr. Gürbüz Gökçen Yayýn Kurulu Prof.Dr. Osman Altuð Prof.Dr. Ümit Ataman Prof.Dr. Gürbüz Gökçen Doç.Dr. Cemal Çakýcý Arþ.Gör. Ercan Çalýþ Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Doç.Dr. Cemal Çakýcý Adres Ressam Namýk Ýsmail Sokak No: 1 34590 Bahçelievler / Ýstanbul / Türkiye Tel.: (0212) 539 83 15 Faks: (0212)539 83 16 http://muhasebemerkezi.marmara.edu.tr e-mail: muhasebemerkezi@marmara.edu.tr Dizgi - Baský Maya Matbaacýlýk Tel.: (0212) 263 41 96
HAKEM LÝSTESÝ (Yerli - Yabancý) Prof. Dr. AKDOÐAN, Nalan Prof. Dr. AKGÜL, Baþak Prof. Dr. AKÞÝT,Bilgütay Prof. Dr. ALTUÐ, Osman Prof. Dr. ARAT, Mehmet Emin Prof. Dr. ARGUN, Doðan Prof. Dr. AÞAN, Senih Prof. Dr. ATAMAN, Ümit Prof. Dr. AYBOÐA, Hanefi Prof. Dr. AYDIN, Davut Prof. Dr. BASIK, Feryal Orhon Prof. Dr. BEKÇÝOÐLU, Selim Prof. Dr. BENLÝGÝRAY, Yýlmaz Prof. Dr. BERK, Niyazi Prof. Dr. BEYAZITLI, Ercan Prof. Dr. BÝLGÝNOGLU, Fahir Prof. Dr. BILLINGS, Tony Prof. Dr. BOZKURT, Nejat Prof. Dr. BURÇKÝN, Emre Prof. Dr. CANBAÞ, Serpil Prof. Dr. CEYLAN, Ali Prof. Dr. CHAMBERS, Nurgül Prof. Dr. CRUMBLEY, Larry Prof. Dr. ÇABUK, Adem Prof. Dr. ÇETÝNER, Ertuðrul Prof. Dr. ÇIKRIKÇI Mustafa Prof. Dr. DOYRANGÖL, Nuran Cömert Prof. Dr. DURMUÞ, A. Hayri Prof. Dr. ERCAN,Yücel Prof. Dr. ERDAMAR, Cengiz Prof. Dr. ERDEN, Selman Aziz Prof. Dr. ERDOÐAN, Muammer Prof. Dr. ERDOÐAN, Oral Prof. Dr. ERGEN,Halim Prof. Dr. ERSOY, Ayten Prof. Dr. ERSOY, Ayten Prof. Dr. ERTUNA, Özer Prof. Dr. ERTÜRK, Halis Prof. Dr. FETTAHOÐLU, Abdurrahman Prof. Dr. GÖKÇEN, Gürbüz Prof. Dr. GÖKDENÝZ, Ümit Prof. Dr. GÖKTAN, Erkut Prof. Dr. GÜCENME, Ümit Prof. Dr. GÜRBÜZ, Osman Prof. Dr. GÜREDÝN, A, Ersin Prof. Dr. GÜRSOY, Cudi Tuncer Prof. Dr. GÜVEMLÝ, Oktay Prof. Dr. HAFTACI, Vasfi Prof. Dr. ÝBÝÞ, Cemal Prof. Dr. ÝPÇÝ, Mustafa Prof. Dr. KONURALP, Gürel Prof. Dr. KARAKAYA, Mevlüt Prof. Dr. KARCIOÐLU, Reþat Prof. Dr. KAVAL, Hasan Prof. Dr. KIRLIOÐLU, Hilmi Prof. Dr. KIZIL, Ahmet Prof. Dr. KOÇ YALKIN, Yüksel Prof. Dr. KUTLAN, Serhat Baþkent Üniversitesi Marmara Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Kültür Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Dumlupýnar Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Adnan Menderes Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Bahçeþehir Üniversitesi Ankara Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Wayne State University- USA Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Çukurova Üniversitesi Uludað Üniversitesi Marmara Üniversitesi Louisiana State University- USA Balýkesir Üniversitesi Atýlým Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Marmara Üniversitesi Ticaret Üniversitesi Gazi Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Bilgi Üniversitesi Gazi Üniversitesi Akdeniz Üniversitesi Marmara Üniversitesi Boðaziçi Üniversitesi Uludað Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi ODTÜ Uludað Üniversitesi Marmara Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Doðuþ Üniversitesi Marmara Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Marmara Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Marmara Üniversitesi Gazi Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Gazi Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Kadir Has Üniversitesi Ankara Üniversitesi Marmara Üniversitesi
HAKEM LÝSTESÝ (Yerli - Yabancý) Prof. Dr. KÜÇÜKSAVAÞ, Nihat Prof. Dr. LALÝK, Ömer Prof. Dr. LAZOL, Ýbrahim Prof. Dr. ÖNCÜ, Semra Prof. Dr. ÖRTEN, Remzi Prof. Dr. ÖZKAN, Mehmet Prof. Dr. PAMUKÇU, Bülent Prof. Dr. PINAR, Cengiz Prof. Dr. RICCIO, Edson, L. Prof. Dr. RODOPLU, Gültekin, Prof. Dr. SAÐMANLI, Metin Prof. Dr. SAYARI, Mehmet Prof. Dr. SEVGENER, A. Sait Prof. Dr. SEVÝLENGÜL, Orhan Prof. Dr. SOÐUR, Macide Prof. Dr. SÖZBÝLÝR, Halim Prof. Dr. SÜMER, Haluk Prof. Dr. SÜRMELÝ, Fevzi Prof. Dr. SÜRMEN, Yusuf Prof. Dr. Svetlana M. Bychkova Prof. Dr. ÞAKRAK, Münir Prof. Dr. ÞENSOY, Necdet Prof. Dr. TALU, Hülya Prof. Dr. TANER, Berna Prof. Dr. TANER, Tuna Prof. Dr. TEK, Nergis Prof. Dr. TENKER, Nejat Prof. Dr. TÜFEKÇÝOÐLU, Tuðrul Prof. Dr. TÜREDÝ, Hasan Prof. Dr. ULU, Ahmet Prof. Dr. ULUDAÐ, Ýlhan Prof. Dr. UMAN, Nuri Prof. Dr. USLU, M, Selçuk Prof. Dr. USTA, Öcal Prof. Dr. ÜLKER,M.Sema Prof. Dr. ÜNKAYA, Gülümser Prof. Dr. Yaroslav V. Sokolov Prof. Dr. YILANCI, Münevver F. Prof. Dr. YILDIRIM, Oya Prof. Dr. YÜCEL, Göksel Prof. Dr. YÜKÇÜ, Süleyman Prof. Dr. YÜKSEL, Ahmet Doç. Dr. AKAY, Hüseyin Doç. Dr. ARZOVA, S.Burak Doç. Dr. ASLAN, Sinan Doç. Dr. ÇAKICI, Cemal Doç. Dr. ÇÝLÝNGÝRTÜRK, A. Mete Doç. Dr. DUMANOÐLU, Sezai Doç. Dr. ÝÞERÝ, Müge Doç. Dr. KIDWELL, Linda A. Doç. Dr. LERZAN, Kavut Doç. Dr. MISIRLIOÐLU, Ufuk Doç. Dr. SÝPAHÝ, Barýþ Doç. Dr. UZAY, Þaban Çukurova Üniversitesi Maltepe Üniversitesi Uludað Üniversitesi Celal Bayar Üniversitesi Gazi Üniversitesi Marmara Üniversitesi Ticaret Üniversitesi Yaþar Üniversitesi Bairro Cidade Universitária -Breziya Kocaeli Üniversitesi Marmara Üniversitesi Baþkent Üniversitesi Ticaret Üniversitesi Baþkent Üniversitesi Ticaret Üniversitesi Kocatepe Üniversitesi Marmara Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi St-Petersburg State Agrarian University- Rusya Marmara Üniversitesi Ýstanbul Ticaret Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Celal Bayar Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Ýzmir Ekonomi Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Adnan Menderes Üniversitesi Kadir Has Üniversitesi Koç Üniversitesi Baþkent Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Marmara Üniversitesi St-Petersburg State University-Rusya Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Ýstanbul Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Haliç Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Kültür Üniversitesi University of Wyoming-USA Ýstanbul Üniversitesi Bilgi Üniversitesi Marmara Üniversitesi Erciyes Üniversitesi
ÝÇÝNDEKÝLER Prof.Dr. Hilmi KIRLIOÐLU - Meral Erol FÝDAN ÜLKEMÝZDE KUYUMCULUK SEKTÖRÜNÜN GELÝÞÝMÝ VE KUYUMCULARDA ENFLASYON MUHASEBESÝ UYGULAMASI 1-13 Yrd.Doç.Dr.Hakan AYGÖREN - Yrd.Doç.Dr. Süleyman UYAR ALTERNATÝF ÖDEME ARAÇLARI (KREDÝ KARTI ÝÞLEMLERÝ) VE MUHASEBELEÞTÝRÝLMESÝ Yrd.Doç.Dr.N.Kemal ERDOÐAN - Recep KÜÇÜK STOKASTÝK STOK MODELLERÝNDE GÜVEN STOÐUNUN ELEKTRONÝK ÇALIÞMA SAYFASI YARDIMIYLA BELÝRLENMESÝ Yrd.Doç.Dr. Önder MET TAKSÝTLÝ KREDÝLER ÝLE FÝNANSMAN VE OTEL-RESTORAN EKÝPMANI SATICILARINA YÖNELÝK BÝR ARAÞTIRMA Yrd. Doç. Dr. Mehmet Hasan EKEN TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜ YAPILANMA SÜRECÝNDE BANKALARDA FÝNANSAL RÝSK YÖNETÝMÝ-II Yrd.Doç.Dr. Yusuf TOPAL - Yrd.Doç.Dr. Cemal ELÝTAÞ Yrd.Doç.Dr. Serdar ÖGEL - Arþ.Grv. Sinan SARAÇLI BÝREYSEL YATIRIM EÐÝLÝMLERÝNÝN KARÞILIK GETÝRME ANALÝZÝ ÝLE ÝNCELENMESÝ: AFYONKARAHÝSAR ÝLÝ ÖRNEÐÝ Yrd.Doç.Dr. Tuncay CAN - Öðr.Gör.Dr. Habib KOÇAK ENVANTER MODELLERÝNÝN GEOMETRÝK PROGRAMLAMA METODU ÝLE ANALÝZÝ Öðr. Gör. Ender BOYAR - Öðr. Gör. Ali Haydar GÜNGÖRMÜÞ TMS -2 STOKLAR STANDARDINDA MALÝYET YÖNTEMÝ VE BÝR UYGULAMA ÖNERÝSÝ 15-24 25-34 35-46 47-58 59-72 73-82 83-91
ÜLKEMÝZDE KUYUMCULUK SEKTÖRÜNÜN GELÝÞÝMÝ VE KUYUMCULARDA ENFLASYON MUHASEBESÝ UYGULAMASI Prof.Dr. Hilmi KIRLIOÐLU Sakarya Üniversitesi ÝÝBF Öðretim Üyesi E-mail : hilmik@sau.edu.tr Meral Erol FÝDAN Sakarya Üniversitesi Kütüphane Dok.Dai.Bþk. E-mail : fidan@sau.edu.tr ÖZET Türkiye bugün, Dünya altýn mücevher sektöründe en büyük 4. pazarý, 3. en büyük üretim merkezi ve 2. en fazla ihracat yapan ülkesi konumuna gelmiþtir. Ülkemiz altýn talebinin yüzde 90'ýndan fazlasý mücevher yapýmýnda kullanýlmaktadýr. Sektör, 1990 yýlýndan sonra bir reform sürecine sokulmuþ, geliþimi için gerekli olan kuruluþlar bu sürede faaliyete geçirilmiþtir. Fakat sektördeki yasal düzenlemelerdeki eksikliklerden, özellikle sektörde çalýþan küçük esnaf zarar görmektedir. Bu çalýþmada bir kuyumcu esnafýnýn 2003 ve 2004 yýllarý dönem sonu iþlemlerinde enflasyon muhasebesi uygulamasý yapýlarak, enflasyon muhasebesinin kuyumcu esnaflarý açýsýndan sonuçlarý hakkýnda genel bir fikir verilmek istenmiþtir. Anahtar Kelimeler: Kuyumcu Ýþletmesi, Enflasyon Muhasebesi ABSTRACT Turkey is now the world's fourth largest market for gold jewellery, it has third largest manufacturing centre and second biggest exporter. More than 90 percent of our country's gold production is used for making jewel. After 1990, the market has undergone a major revival, and necessary institutions for development has been organised during this period. But the imperfection in the law arrangements is being harmful for minor jewelry tradesman just now. In this study an inflation practice has been showed for a minor jewelry's 2003-2004 end of periods financial statements and wanted to give an idea about inflation accounting results for jewelleries. Key Words: Jeweller, Inflation Accounting 1
Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006 1. GÝRÝÞ Son yýllarda gösterdiði performansla, ihracatta Dünya ikincisi konumuna yerleþmiþ olan kuyumculuk sektörü, bu baþarýyý kolaylýkla elde etmemiþtir. Ana hammaddesini halen dýþardan ithal etmek zorunda olmasýna raðmen, sektör uluslararasý pazarlarda önemli bir yer edinmeyi baþarmýþtýr. Sektörün önemli sorunlarýnýn baþýnda, oturmuþ bir yasal düzenlemesinin olmamasý gelmektedir. Son yýllarda kuyumculuk sektörü ile ilgili yapýlan vergisel düzenlemeler, sektörün altyapýsýný düzeltme amacýyla hazýrlan-makla birlikte, istenilen aþamaya henüz ulaþýlamamýþtýr. Bu çalýþmada kuyumculuk sektörünün ülkemiz ekonomisi içindeki yeri, sektörü etkileyen önemli yasal düzenlemeler kýsaca ele alýndýktan sonra, en son uygulamaya konulan enflasyon düzeltmesi kanununun bir kuyumcu iþletmesi üzerinde uygulamasý gösterilmiþtir. 2. TÜRK EKONOMÝSÝNDE KUYUMCULUK SEKTÖRÜ Ülkemiz kuyumculuk sektörü 1990 yýlýndan sonra büyük bir geliþme sürecine girmiþtir. Bu dönemde Dünya Altýn Konseyi de ülkemizdeki bu potansiyeli fark etmiþ ve 1992 yýlýnda ülkemizde bir þube açarak, ziynet altýna olan talebi artýrýcý çalýþmalarýyla ülkemiz sektörüne önemli katkýsý olmuþtur. 1995 yýlýnda Ýstanbul Altýn Borsasý (ÝAB)'nýn da kurulmasýyla sektör güç kazanmýþ, sektörün hammadde ihtiyacýnýn uluslararasý fiyatlardan karþýlanmasý saðlanmýþtýr. Sektörde önemli bir ihtiyaç haline gelen altýn rafine ihtiyacýný karþýlamak amacýyla 1995 yýlýnda Ýstanbul'da Halaç Ailesi Halaç Kuyumculuk Limited Þirketini kurarak altýn rafinesi iþine baþlamýþ, 2002 yýlýnýn baþýnda büyümek ve uluslararasý olabilmek amacý ile Ýstanbul Altýn Rafinerisi (ÝAR) ile birleþme kararý alarak ÝAR adý altýnda faaliyetine devam etmiþtir. 1997 yýlýnda faaliyete geçirilen Vadeli Ýþlemler ve Opsiyon Piyasasý, kuyumculuk sektörünün rekabet gücünü kýsýtlayan önemli etkenlerden fiyat ve kur risklerinin minimize edilmesine yardýmcý olmuþtur. Sektörün kýsa ve uzun vadeli finansman ihtiyacýnýn en uygun maliyetle karþýlanabilmesi, girdi maliyetlerinden kaynaklanan sorunlarýn giderilmesi amacýyla ÝAB tarafýndan baþlatýlan çalýþmalar sonunda 2000 yýlýnda Kýymetli Madenler ve Ödünç Piyasasý faaliyete geçirilmiþ, böylece kýymetli madenlere dayalý ödünç iþlemlerinin kurumsal bir çatý altýnda yapýlabilmesi saðlanmýþtýr. 2003 yýlý Temmuz ayýnda Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý'na baðlý bir kuruluþ olarak kurulan Ýstanbul Deðerli Maden ve Mücevherat Ýhracatçýlarý Birliði (ÝMMÝB) ile, sektör üyelerinin menfaatlerini korumak ve deðerli maden ve mücevherat ihracatýmýzý arttýrarak, sektörün yeni pazarlara daha kolay ulaþmasýný saðlamak hedeflenmiþtir. Ülkemizde talep edilen altýn büyük ölçüde mücevherat tipi þeklinde olmakla birlikte, ülkemiz halký mücevher altýný, hem süslenmek hem de geleceði için tasarruf yapmak amacýyla talep etmektedir. 2004 yýlýnda Master Card'ýn 6 ayda bir gerçekleþtirdiði Master Indeks araþtýrmasýnda altýnýn en gözde yatýrým araçlarýnýn baþýnda geldiði sonucu çýkmýþtýr (Gold News Dergisi Sayý:148). 2
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 Tablo 1: Türk Halkýnýn Tasarruf Tercih Oranlarý (2004) Tasarruf Çeþidi Oraný (%) Altýn 26 Vadeli T.L. 24 Yastýkaltý Döviz 20 Yastýkaltý T.L. 15 Vadeli Döviz 13 Vadesiz T.L. 12 Taþýnmaz Mal 10 Kaynak: (Gold News Dergisi Sayý:148). Ýhraç edilen ve yurtiçinde turistlere satýlan altýn mücevherat miktarý, sektörün toplam üretiminin yaklaþýk %70'ini oluþturmaktadýr. Sektörde yaklaþýk 300 civarýnda ihracatçý vardýr. Tablo 2'de görüldüðü gibi 2000 yýlýnda 384,3 milyon dolar olan mücevher ihracatýnýn, 2004 yýlý sonu itibariyle 908,9 milyon dolara yükseldiði görülmektedir. Tablo 2: Türkiye'nin 20002004 Yýllarý Arasý Altýn Mücevherat Ýhracatý Yýllar (Milyon Dolar) 2000 384,3 2001 430,7 2002 522,4 2003 657,2 2004 908,9 Kaynak: Yýlmaz ( 2006 ) 2004 yýlýnda altýn mücevherat ithalatýnýn 125,6 milyon dolar olarak gerçekleþtiði Tablo 3'de görülmektedir. Ýthalat yapýlan baþlýca ülkeler, Ýtalya(%57), BAE (%16), ABD(%11), Güney Kore Cum. (%6), Hindistan (%3), ve Tayland'dýr(%2). Ülkemiz Dünya ülkeleri içerisinde altýn tüketimi sýralamasýnda 2003 yýlýndan bu yana 4. sýrada yer almaktadýr. Tablo 4'te 2004 yýlýnda altýn talebinin 185,7 tonluk kýsmýnýn mücevher üretimi amaçlý kullanýldýðý, 48,9 tonluk kýsmýnýn yatýrým amaçlý kullanýldýðý görülmektedir. 2005 yýlýnda ise, 196,9 ton mücevher üretimi amaçlý kullanýlýrken, 53,5 tonluk kýsmý da yatýrým amaçlý kullanýlmýþtýr. Tablo 3: Türkiye'nin 2000-2004 Yýllarý Arasý Altýn Mücevher Ýthalatý Yýllar (Milyon Dolar) 2000 55,1 2001 50,9 2002 67,6 2003 93,3 2004 125,5 Kaynak: Yýlmaz ( 2006 ) Tablo 4: Dünya Altýn Tüketimi Sýralamasýnda Ýlk 5 Ülke ve Talep Miktarlarý (2004-2005) 2004 2005 Ülkeler Hindistan USA Çin Türkiye S.Arabistan Mücevher (ton) Net Per. Yatýrým (ton) Toplam (ton) Mücevher (ton) Toplam (ton) 517,5 100,2 617,7 589,0 134,7 723,7 350,5 224,1 185,7 136,2 21,3 9,8 48,9 5,2 371,8 233,9 234,6 141,3 352,8 241,4 196,9 152,3 Kaynak: World Gold Council (2006) Net Per. Yatýrým (ton) 29,4 11,7 53,5 7,3 382,2 253,1 250,4 159,6 3
Þekil 1'de 19862004 yýllarý arasý gerçekleþen mücevher ihracat verileri gösterilmiþtir. Ülkemizdeki mücevher ihracatý 2000 yýlýndan baþlayarak sürekli bir artýþ göstermiþtir. 150 tona yakýn altýnýn yaklaþýk 60 tonluk kýsmý direkt olarak ihraç edilmiþ, 80 tonluk kýsmý ise turistler ve bavul ticareti yoluyla yurtdýþýna çýkmýþtýr. Ton 150 Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006 100 50 0 Turist ve Bavul Ticareti Direkt Ýhracat Þekil 1: Türkiye Mücevher Ýhracatý (19862004) ( ton-saf altýn ) World Gold Council (2004) 3. KUYUMCULUK SEKTÖRÜNE ETKÝ EDEN YASAL DÜZENLEMELER 31.12.2002 tarihinde uygulamaya konulan Vergi Barýþý Kanunu (VBK) sektör için uygulanmýþ en önemli vergisel düzenleme olmakla birlikte, kuyumcularýn kayýtlarýnda yer alan altýn ve gümüþ gibi kýymetli madenler ile elmas, pýrlanta ve yakut gibi kýymetli taþlar ve bunlardan mamul mallarýný, varsa bunlarýn borsa rayiç bedelleri, yoksa emsal bedelleri üzerinden deðerlemek suretiyle kayýtlarýný günümüz fiyatlarý ile revize etmeleri saðlanmýþtýr. Ayný zamanda iþletmelerinde var olup kayýtlarýnda yer almayan mallarýný kayýt altýna alma imkâný getirilmiþtir. 24.04.2003 tarihinde Resmi Gazete'de yayýnlanan 4842 Sayýlý Kanun ile gerçekleþtirilen kanuni deðiþikliklerde sürekli altýn alým-satýmý ve imali ile uðraþan mükelleflerin altýn satýþ tarihindeki (ÝAB)'ada oluþan has altýn deðeri ile satýlan mamulün has altýn maliyet bedeli arasýnda oluþan farký, maliyet bedeline ilave etmeleri koþulu getirilmiþtir. Söz konusu fark da bilânçolarýnýn pasifinde özel bir fon hesabýnda izlenecektir. Bu kanunun gerekçesi ise þuydu; Altýn ticareti ile iþtigal edenlerin has altýn deðerindeki farklarýnýn vergiye tabi tutulmasý, sermaye ile finanse edilen has altýn miktarýnýn erimesine yol açmakta ve özellikle uluslar arasý rekabette altýn ihracatýnýn geliþmesini engellediði gibi sistemin kurumsallaþmasýný da güçleþtirmektedir. Bu açýdan söz konusu deðer artýþlarýnýn özel fon hesabýna alýnmasý, buna karþýlýk gerçek katma deðerin de vergilenmesi amaçlanmýþtýr (Ateþli 2003). 30.12.2003 tarihli Resmi Gazetede yayýmlanan 5024 sayýlý Kanunla enflasyon muhasebesi ile ilgili olarak Vergi Usul Kanunu (VUK)'nun Mükerrer 298. maddesinde deðiþiklik yapýlmýþ ve Kanuna Geçici 25 inci madde eklenmiþtir. Mükerrer 298. maddedeki deðiþiklik 1.1.2004 tarihinden itibaren yürürlüðe girmiþ, bilanço esasýna göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri bu tarihten itibaren maddede yer alan þartlarýn gerçekleþmesi halinde geçici vergi dönemlerinin sonu itibariyle mali tablolarýný enflasyon düzeltmesine tabi tutmuþlardýr. VUK'na eklenen Geçici 25. madde ile de 31.12.2003 tarihli bilançoda yer alan parasal olmayan kýymetlerin nasýl düzeltileceði hükme baðlanmýþtýr. Kendisine özel hesap dönemi 4
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 tayin edilen mükellefler için Geçici 25 inci maddeye göre düzeltilecek bilanço 2004 yýlý içinde biten hesap dönemi sonundaki bilançodur (Vergi Usul Kanunu Sirküleri/2 http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf/vuk213?openframeset ). 2004 baþýndan itibaren uygulanmaya baþlanan enflasyon muhasebesi yasasýyla, öncelikle mükelleflerin, 1970 yýlý baþlangýç olmak üzere 31 Aralýk 2003 itibariyle geriye yönelik düzeltme yapmalarýný öngörmektedir. Bu düzeltmelerden sonra ortaya çýkacak kâr veya zarar vergilemede dikkate alýnmayacaktýr. Diðer bir deyiþle enflasyon düzeltmesi yapanlardan geçmiþ yýllar için vergi alýnmayacaktýr. Belli ölçeðin altýnda kalan mükellefler sadece bilançolarýný düzeltebilirken, bu ölçeðin üstündekiler hem bilanço hem gelir tablolarýný düzeltebilecektir. (bkz. VUK Mükerrer Madde 298. ) 5024 sayýlý Kanunun geçici 1. maddesindeki ihtiyarilik hükmünün sadece 2004 yýlýna iliþkin geçici vergi dönemlerini kapsamasý nedeniyle söz konusu ihtiyarilikten yararlanarak 31.12.2003 tarihli bilançolarýný düzeltmemiþ olan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, hem 31.12.2003 tarihli bilançolarýný ve hem de 31.12.2004 tarihli bilançolarýný enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardýr. Bu mükellefler tarafýndan 2004 yýlýnýn ikinci, üçüncü ve dördüncü geçici vergi dönemleri sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi yapýlmasý ihtiyaridir. Yani mükellefler sözü edilen geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapýp yapmamakta serbesttirler. Enflasyon düzeltmesi sisteminin baþlatýlmasý baþlangýç deðerinin tespitini gerektirmektedir. Baþlangýç deðerleri ise VUK'nun konuyla ilgili düzenlemelerinin yer aldýðý geçici 25. maddesi uyarýnda 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi ile ilgili kýsýmda oluþturulmuþtur. (bkz: VUK Geçici Madde 25) Parasal ve parasal olmayan kýymet ayrýmýna iliþkin olarak VUK Genel Tebliðinde açýklama yapýlmýþ olup, satýn alma gücü ile ulusal para birimindeki deðiþmeler arasýndaki iliþki göz önünde bulundurulduðunda, mali tablolarda yer alan kýymetleri iki gruba ayýrmýþtýr. VUK'nun 5024 sayýlý Kanunla deðiþtirilen mükerrer 298/A maddesinde yapýlan taným uyarýnca enflasyon düzeltmesinin amacý; iþletme mali tablolarýnýn düzenlendiði tarih itibariyle reel deðerleri içerir hale getirilmesidir. Bu da mali tablo düzenlenme tarihindeki ulusal paranýn satýn alma gücü cinsinden ifadesi anlamýna gelmektedir. Bu amaçla aþaðýdaki hususlar sýrasýyla yerine getirilir (Küçük 2006). -Mali tabloda yer alan kýymetlerden hangilerinin parasal olmayan kýymet olduðunun tespit edilmesi, -Tespit edilen parasal olmayan kýymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alýnacak tutarlarýnýn bulunmasý, -Bulunan bu tutarlarýn ait olduklarý düzeltme veya taþýma katsayýlarýyla çarpýlmasý, -Parasal olmayan kýymetlerin düzeltilmiþ deðerleriyle, parasal kýymetlerin ise düzeltmeye tabi tutulmaksýzýn mali tabloda gösterilmesi. Bilânço özkaynaklarýnýn tamamý parasal olmayan kaynak niteliðinde olup enflasyon muhasebesine tabi tutulacaktýr. Enflasyon düzeltmesine konu olan parasal olmayan varlýk ve yabancý kaynak kalemleri 328 seri no'lu VUK Genel tebliðinde belirtilmiþtir. * Parasal Kýymetler; Ulusal para deðerindeki deðiþmeler karþýsýnda nominal deðerleri ayný kalan ancak satýn alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde deðiþen kýymetlerdir. 5
* Parasal Olmayan Kýymetler; Ulusal para deðerindeki deðiþmelere raðmen satýn alma güçleri deðiþmeyen kýymetler Bilânço aktif ve pasifinde yer alan parasal olmayan kalemlerin enflasyon nedeniyle bünyelerinde oluþan deðer aþýnmalarýný telafi etmek amacýyla hesaplanan yýpranma tutarý kadar bilânço deðerine ekleme yapýlmakta, karþýlýðýnda da Enflasyon Düzeltmesi Hesabý'na kayýt yapýlmaktadýr. Enflasyon düzeltmesi hesabý düzeltme iþlemine iliþkin bir torba hesaptýr. Dolayýsýyla bu hesabýn bakiyesi dönem kar zararý hesabýna aktarýlarak kapatýlacak, böylece dönem kar zararý hesabý da reel deðerine getirilmiþ olacaktýr. Enflasyon düzeltmesinin yapýlmasýnda bir önceki düzeltilmiþ bilançodan aynen gelen kalemler taþýma katsayýsý, diðer parasal olmayan kýymetler ise düzeltme tarihi esas alýnarak hesaplanacak düzeltme katsayýsý kullanýlarak düzeltilir (Küçük 2006). 19.4.2005 tarihinde yayýmlanan 18 numaralý VUK Sirkülerinde 2005 yýlýnýn ilk geçici vergi döneminde ve 15.07.2005 tarihinde yayýmlanan 19 numaralý VUK Sirkülerinde de 2005 yýlýnýn ikinci geçici vergi döneminde þartlarýn oluþmamasý nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapýlmayacaðý duyurulmuþtu. 3.10.2005 tarihinde Devlet Ýstatistik Enstitüsü tarafýndan Eylül 2005 ayýna iliþkin TEFE 8950,24 olarak açýklanmýþtýr. Bu deðer dikkate alýndýðýnda, enflasyon düzeltmesi yapýlmasý için gerekli olan iki þart birlikte gerçekleþmediði için 2005 yýlýnýn üçüncü geçici vergi döneminin sonu itibarýyla enflasyon düzeltmesi yapýlmayacaktýr. Ancak VUK'nun mükerrer 298/9. maddesinde (5228 sayýlý Kanunun 9'uncu maddesiyle eklenen bent) Münhasýran sürekli olarak iþlenmiþ; altýn, gümüþ alýmsatýmý ve imali ile iþtigal eden mükellefler bu fýkranýn (1) numaralý bendinde yer alan þartlara bakýlmaksýzýn enflasyon düzeltmesi yaparlar hükmüne göre bilanço esasýna göre defter tutan kuyumcular enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edecektir(maliye Postasý Dergisi 2005,30-31). VUK Genel Teblið No:348/1'de düzeltme iþlemini sadece bilanço esasýna göre defter tutanlarýn yapacaklarýna yer verilmiþtir. Ýþletme defteri tutan altýncýlar ve altýn iþinin yanýnda baþka iþ yapanlar bu tebliðe göre enflasyon düzeltmesi yapmayacaklardýr. 4. UYGULAMA Aþaðýda, sadece altýn alým-satým iþlemleri yapan, X Kuyumculuk San Tic.Ltd. Þti.'nin muhasebe kayýtlarý ele alýnarak, bu kuyumcu esnafýnýn 31.12.2003 ve 31.12.2004 dönem sonu bilânçolarý ve gelir tablolarý enflasyon düzeltmesi kanuna uygun olarak düzeltilip, gösterilmiþtir. Uygulamada ele aldýðýmýz X Ýþletmesi faaliyetlerinde imalat yapmadýðýndan ve sadece altýn alým-satým iþi ile uðraþtýðýndan dolayý hesaplarýnda sadece 153 Ticari Mallar Hesabý kullanýlmaktadýr. Ýþletme Enflasyon düzeltmesi iþlemlerinde, parasal olmayan kalemler olarak bilânçosundaki 153, 226, 255, 257 ve 500 hesaplar düzeltmeye tabi tutulmuþtur. Ayrýca 255 Demirbaþlar Hesabýndaki kalemlerin düzeltme iþlemi Tablo 6'da ayrýntýlý olarak gösterilmiþtir. Düzeltme esaslarýna göre mükellefler, stoklarýný düzeltmeye esas tutarlarýný düzeltmede esas alýnacak tarihlere baðlý kalmaksýzýn, dönem ortalama düzeltme katsayýsý ile veya hareketli aðýrlýklý ortalama düzeltme katsayýsý ile çarpmak suretiyle düzeltme iþlemlerini gerçekleþtirebile-ceklerdir. Bu uygulamada 153 Ticari Mallar Hesabý düzeltilirken basit ortalama yöntemi ile hesaplanan düzeltme katsayýsý kullanýlmýþtýr. Diðer hesaplar taþýma katsayýsý ile düzeltilmiþtir. 6 Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 Taþýma Katsayýsý = Mali Tablonun Ait Olduðu Aya Ýliþkin Fiyat Endeksi / Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi Düzeltme Katsayýsý = Mali tablonun Ait Olduðu Aya Ýliþkin Fiyat Endeksi / Düzeltmeye Esas Alýnan Tarihi Ýçeren Aya Ýliþkin Fiyat Endeksi Basit Ortalama Yöntemi Ýle Ortalama = Düzeltme Katsayýsý Mali Tablonun Ait Olduðu Aya Ýliþkin Fiyat Endeksi Mali Tablonun Ait Olduðu Tablo Günü Ýtibariyle Bir Öndeki Geçici Aya Ait Fiyat Endeksi + / Vergi Döneminin Sonundaki Fiyat Endeksi 2 ( ) Tablo 5 : 31.12.2003 Tarihi Ýtibariyle X Kuyumculuk San.Tic.Ltd.Þti.'nin Enflasyon Muhasebesine Göre Düzeltme Ýþlemleri ( TL) BAÞLANGIÇ DÖNEM DÜZELTÝLMÝÞ KOD HESAP ADI KATSAYI ENVANTER DEÐERÝ DÖNEMÝ ÝNDEKSÝ DEÐER 153 TÝCARÝ MALLAR 1.770.727.974.572 1.796.137.921.007 Mal Hesabý 09.2003 7.173,30 1,01435 1.770.727.974.572 1.796.137.921.007 226 VERÝLEN DEPOZÝTO VE TEMÝNATLAR 185.400.000 211.248.468 Elektrik Depozitosu 12.2002 6.478,80 1,13942 185.400.000 211.248.468 255 DEMÝRBAÞLAR 9.088.294.017 14.099.449.244 Muhtelif Dekorasyon Notebook Pvc Doðrama Elektrik Malzemeleri Elektrik Malzemeleri Muhtelif Dekorasyon Yazar Kasa Elektrik Malzemeleri 01.2000 11.2002 01.2003 01.2003 02.2003 02.2003 03.2003 11.1999 2.094,00 6.314,30 6.840,70 6.840,71 7.055,70 7.055,71 7.281,80 1.852,70 3,52536 1,16911 1,07914 1,07914 1,04626 1,04626 1,01377 3,98461 446.503.409 2.500.000.000 1.271.000.000 1.131.500.000 1.129.415.000 1.022.000.000 527.777.778 1.060.097.820 1.574.085.293 2.922.775.000 1.371.586.940 1.221.046.910 1.181.661.738 1.069.277.720 535.045.278 4.223.920.365 257 BÝRÝKMÝÞ AMORTÝSMAN 3.433.639.111 7.728.072.317 502 SERMAYE DÜZELT. OLUMLU FARK 952.750.000.000 1.649.166.025.000 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklarý Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklarý Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklarý Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklarý 09.1998 12.1998 12.2001 12.2003 1.101,20 1.215,10 4.951,70 7.382,10 6,70369 6,07530 1,49082 1,00000 5.000.000.000 97.750.000.000 350.000.000.000 500.000.000.000 33.518.450.000 593.860.575.000 521.787.000.000 500.000.000.000 525 KAYDA ALINAN MALLAR KARÞILIÐI 657.697.373.288 657.697.373.288 Kayda Alýnan Emtia Karþýlýðý 12.2002 657.697.373.288 657.697.373.288 570 GEÇMÝÞ YILLAR KARLARI 12.485.044.724 12.485.044.724 2002 Yýlý Net Karý 12.2002 12.485.044.724 12.485.044.724 580 580 GEÇMÝÞ YILLAR ZARARLARI GEÇMÝÞ YILLAR ZARARLARI 4.874.890.885 774.082.452.132 4.874.890.885 705.504.259.027 Ýndirilemeyen Zararlar 2003 Yýlý Ensflsyon Düzeltme 12.2002 4.874.890.885 774.082.452.132 4.874.890.885 705.504.259.027 591 DÖNEM NET ZARARI 63.622.212.156. 63.622.212.156 2003 Yýlý Net Zararý 12.2002 63.622.212.156. 63.622.212.156 DÜZELTME FARKI 25.409.946.435 25.409.946.435 25.848.468 25.848.468 5.011.155.227 1.127.581.884 422.775.000 100.586.940 89.546.910 52.246.738 47.277.720 7.267.500 3.163.822.545 4.294.433.206 696.416.025.000 28.518.450.000 496.110.575.000 171.787.000.000-68.578.193.105-68.578.193.105 Tablo 6: 255 Demirbaþlar Hesabýndaki Enflasyon Düzeltme Kalemlerinin Açýlýmý Kodu 2550001 2550201 2550301 2550302 2550302 2550304 2550305 2559901 Hs. Adý MUHTELÝF DEKORASYON 01.01.2000 NOTEBOOK PVC DOÐRAMA ELEKTRÝK MALZEMELERÝ 01.01.2003 1.131.500.000 1.131.500.000 ELEKTRÝK MALZEMELERÝ 01.02.2003 1.129.415.000 1.129.415.000 MUHTELÝF DEKORASYON 01.02.2003 1.022.000.000 1.022.000.000 YAZAR KASA Giriþ Tarihi Giriþ Deðeri Net Deðer Katsayý 01.11.2002 2.500.000.000 2.500.000.000 01.01.2003 1.271.000.000 1.271.000.000 01.03.2003 446.503.419 527.777.778 446.503.419 527.777.778 ELEKTRÝK MALZEMELERÝ 01.11.1999 1.060.097.820 1.060.097.820 3,525358 1,169108 1,079144 1,079144 1,04626 1,04626 1,013774 3,984509 Düzeltilmiþ Deðer 1.574.084.474 Birikmiþ Amortisman Düz.Bir. Amort. 357.202.735 1.259.267.579 2.922.770.537 1.000.000.000 1.169.108.215 1.371.591.957 1.221.051.376 1.181.662.269 1.069.278.201 535.047.424 254.200.000 226.300.000 225.883.000 204.400.000 105.555.556 274.318.391 244.210.275 236.332.454 213.855.640 107.009.485 4.223.969.405 1.060.097.820 4.223.969.405 7
Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006 Tablo 7: X Kuyumculuk San.Tic. Ltd.Þti. 31.12.2003 Tarihli Ayrýntýlý Düzeltilmiþ Bilânçosu (TL) AKTÝF 31.12.2003 PASÝF 31.12.2003 I-DÖNEN VARLIKLAR A-Hazýr Deðerler 1- Kasa 3- Bankalar 5- Diðer Hazýr Deðerler B-Menkul Kýymetler C-Ticari Alacaklar D-Diðer Alacaklar E-Stoklar 4- Ticari Mallar F-Yýllara Yaygýn Ýnþaat ve Onarým Maliyetleri G-Gelecek Aylara Ait Gider ve Gelir Tahakkuklarý H-Diðer Dönen Varlýklar 1- Devreden KDV DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI II-DURAN VARLIKLAR A-Ticari Alacaklar 5- Verilen Depozito ve Teminatlar B-Diðer Alacaklar C-Mali Duran Varlýklar D-Maddi Duran Varlýklar 6-Demirbaþlar 8- Birikmiþ Amortismanlar [-] E-Maddi Olmayan Duran Varlýklar F-Özel Tükenmeye Tabii Varlýklar G-Gelecek Yýllara Ait Gider ve Gelir Tahakkuklar H-Diðer Duran Varlýklar DURAN VARLIKLAR TOPLAMI AKTÝF (VARLIKLAR)TOPLAMI 1.803.497,43 6.857,38 3.389,11 3.468,27 1.796.137,92 1.796.137,92 5.020,14 5.020,14 1.803.497,43 6.582,63 6.371,38 14.099,45 7.728,07 6.582,63 1.810.080,06 I-KISA VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR A-Mali Borçlar B-Ticari Borçlar 1-Satýcýlar C-Diðer Borçlar 1-Ortaklara Borçlar D-Alýnan Avanslar E-Yýllara Yaygýn Ýnþaat Ve Onarým Hakediþleri-- F-Ödenecek Vergi ve Diðer Yükümlülükler 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 2- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 3- VadeGeç.Ert.veya Taksit.Vergi-Diðer Yüküm. G-Borç Ve Gider Karþýlýklarý 2-Dönem KarPeþin Ödenen Vergi Diðer Yük-[-] H-Gelecek Aylara Ait Gelir ve Gider Tahakkukla I-Diðer Kýsa Vadeli Yabancý Kaynaklar KISA VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI II-UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR A-Mali Borçlar 1- Banka Kredileri B-Ticari Borçlar C-Diðer Borçlar D-Alýnan Avanslar E-Borç ve Gider Karþýlýklarý F-Gelecek Yýllara Ait Gelir ve Gider Tahakkuk! G-Diðer Uzun Vadeli Yabancý Kaynaklar UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI II-ÖZKAYNAKLAR A-Ödenmiþ Sermaye 1-Sermaye 3- Sermaye Düzeltilmesi Olumlu Farklarý B-Özel Alacaklar Hesabý B-Sermaye Yedekleri C-Kar Yedekleri D-Geçmiþ Yýllar Karlarý E-Geçmiþ Yýllar Zararlarý [-] F-Dönem Net Karý G-DÖnem Net Zararý [-] ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI PASÝF (KAYNAKLAR) TOPLAMI 213.366,09 213.366,09 213.366,09 5.090,89 1.831,21 1.125,65 2.134,04-4.724,80-4.724,80 213.366,09 16.126,13 16.126,13 16.126,13 16.126,13 1.580.587,83 952.750,00 627.837,83 1.580.587,83 1.810.080,06 8
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 Tablo 8 : 31.12.2004 Tarihi Ýtibariyle X Kuyumculuk San.Tic.Ltd.Þti.'nin Enflasyon Muhasebesine Göre Düzeltme Ýþlemleri (TL) KOD HESAP ADI BAÞLANGIÇ DEÐERÝ KATSAYI DÜZELTÝLMÝÞ DEÐER DÜZELTME FARKI ZARAR DÜZELTME FARKI KÂR 153 TÝCARÝ MALLAR 2.494.146.140.066 2.544.727.423.787 Mal Hesabý 2.494.146.140.066 102.028 2.544.727.423.787 50.581.283.721 226 VERÝLEN DEPOZÝTO VE TEMÝNATLAR 211.248.468 240.485.256 Elektrik Depozitosu 211.248.468 113.840 240.485.256 29.236.788 255 DEMÝRBAÞLAR 40.016.249.805 Muhtelif Dekorasyon Notebook Pvc Doðrama Elektrik Malzemeleri Muhtelif Dekorasyon Yazar Kasa Kaplama Taþ Ýnþaat Malzemeleri Ýnþaat Malzemeleri Elektrik Malzemeleri Armatür Lamba Ýnþaat Malzemeleri Parke Nalburiye Malzemeleri Mobilya Malzemeleri Ýnþaat Malzemeleri Ýnþaat Malzemeleri Notebook Boya Malzemeleri Bilgisayar Bilgisayar Aksamý Elektrik Malzemeleri Dekorasyon Jaluzi Lamine Parke Dekorasyon Armatür Ýnþaat Malzemeleri Bilgisayar Aksamý Elektrik Malzemeleri 1.574.085.293 2.922.775.000 1.371.586.940 2.402.708.648 1.069.277.720 535.045.278 645.762.712 1.791.320.000 3.385.638.000 2.222.775.000 1.590.000.000 593.220.339 6.707.002.500 3.926.021.352 1.309.000.000 1.567.810.000 976.085.023 2.098.500.000 1.279.500.000 2.048.136.000 630.410.000 466.150.000 469.067.797 1.271.186.441 675.745.750 2.441.971.200 516.000.000 1.402.530.363 935.680.000 4.223.970.365 113.840 113.840 113.840 113.840 113.840 113.840 109.132 106.889 104.165 106.897 106.897 106.062 106.062 106.062 104.140 100.885 100.885 100.885 100.132 100.132 100.132 100.132 100.132 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 100.000 113.840 1.791.938.698 3.327.287.060 1.561.414.572 2.735.243.525 1.217.265.756 609.095.544 704.733.763 1.914.724.035 3.526.649.823 2.376.079.792 1.699.662.300 634.134.746 7.113.580.992 4.164.016.766 1.388.351.580 1.632.717.334 984.723.375 2.117.071.725 1.290.823.575 2.050.839.540 631.242.141 466.765.318 469.686.966 1.272.864.407 675.745.750 2.441.971.200 516.000.000 1.402.530.363 935.680.000 4.808.567.864 217.853.405 404.512.060 189.827.632 332.534.877 147.988.036 74.050.266 58.971.051 123.404.035 141.011.823 153.304.792 109.662.300 40.914.407 406.578.492 237.995.414 79.351.580 64.907.334 8.638.352 18.571.725 11.323.575 2.703.540 832.141 615.318 619.169 1.677.966 584.597.499 257 BÝRÝKMÝÞ AMORTÝS. 9.333.711.557 M.Dekorasyon Amortismaný Notebook Amortismaný Pvc Doðrama Amortismaný Elektirik M.Amortismaný M.Dekorasyon Amortismaný Yazar Kasa Amortismaný Elektirik M.Amortismaný 1.348.568.918 1.669.110.000 528.517.388 932.724.730 418.255.544 212.564.612 4.223.970.365 113.840 113.840 113.840 113.840 113.840 113.840 113.840 1.535.210.856 1.900.114.824 601.664.194 1.061.813.833 476.142.111 241.983.554 4.808.567.864 186.641.938 231.004.824 73.146.806 129.089.103 57.886.567 29.418.942 584.597.499 500 SERMAYE HESABI 952.650.000.000 Ortak 1 Ortak 2 854.875.000.000 97.775.000.000 854.975.000.000 97.775.000.000 502 SERMAYE DÜZELTM. OLUMLU FARKL. 1.580.587.831.895 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farklarý 1.580.587.831.895 113.840 1.799.341.187.829 218.753.355.934 TOPLAM 220.045.141.613 602.369.208 9
Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006 Tablo 9 : X Kuyumculuk San.Tic. Ltd.Þti. 31.12.2004 Tarihli Ayrýntýlý Düzeltilmiþ Bilançosu ( YTL ) AKTÝF 31.12.2004 I-DÖNEN VARLIKLAR 2.609.086,29 A-Hazýr Deðerler 64.358,87 1- Kasa 11.066,19 3- Bankalar 3.083,17 5- Diðer Hazýr Deðerler 50.209,51 B-Menkul Kýymetler C-Ticari Alacaklar D-Diðer Alacaklar E-Stoklar 2.544.727,42 4- Ticari Mallar 2.544.727,42 F-Yýllara Yaygýn Ýnþaat ve Onarým Maliyetleri G-Gelecek Aylara Ait Gider ve Gelir Tahakkuklarý H-Diðer Dönen Varlýklar 1- Devreden KDV DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 2.609.086,29 II-DURAN VARLIKLAR 37.573,69 A-Ticari Alacaklar 240,49 5- Verilen Depozito ve Teminatlar 240,49 B-Diðer Alacaklar C-Mali Duran Varlýklar 37.333,20 D-Maddi Duran Varlýklar 56.461,41 6-Demirbaþlar 19.128,21 8- Birikmiþ Amortismanlar [-] E-Maddi Olmayan Duran Varlýklar F-Özel Tükenmeye Tabii Varlýklar G-Gelecek Yýllara Ait Gider ve Gelir Tahakkuklar H-Diðer Duran Varlýklar DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 37.573,69 AKTÝF (VARLIKLAR)TOPLAMI 2.646.659,98 PASÝF 31.12.2004 I-KISA VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR 985.781,74 A-Mali Borçlar B-Ticari Borçlar 12.376,64 1-Satýcýlar 12.376,64 C-Diðer Borçlar 973.000,00 1-Ortaklara Borçlar 973.000,00 D-Alýnan Avanslar E-Yýllara Yaygýn Ýnþaat Ve Onarým Hakediþleri-- F-Odenecek Vergi ve Diðer Yükümlülükler 9.132,30 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 6.366,90 2- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 1.783,26 3- VadeGeç.Ert.veya Taksit.Vergi-Diðer Yüküm. 982,14 G-Borç Ve Gider Karþýlýklarý -8.727,20 2-Dönem KarPeþin Ödenen Vergi Diðer Yük-[-] -8.727,20 H-Gelecek Aylara Ait Gelir ve Gider Tahakkukla I-Diðer Kýsa Vadeli Yabancý Kaynaklar KISA VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 985.781,74 II-UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR 8.762,72 A-Mali Borçlar 8.762,72 1- Banka Kredileri 8.762,72 B-Ticari Borçlar C-Diðer Borçlar D-Alýnan Avanslar E-Borç ve Gider Karþýlýklarý F-Gelecek Yýllara Ait Gelir ve Gider Tahakkuk! G-Diðer Uzun Vadeli Yabancý Kaynaklar UZUN VADELÝ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 8.762,72 II-ÖZKAYNAKLAR 1.652.115,52 A-Ödenmiþ Sermaye 1.799.341,19 1-Sermaye 952.750,00 3- Sermaye Düzeltilmesi Olumlu Farklarý 846.591,19 B-Özel Alacaklar Hesabý B-Sermaye Yedekleri C-Kar Yedekleri D-Geçmiþ Yýllar Karlarý E-Geçmiþ Yýllar Zararlarý [-] F-Dönem Net Karý G-Dönem Net Zararý [-] 147.255,66 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 1.652.115,52 PASÝF (KAYNAKLAR) TOPLAMI 2.646.659,98 10
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 Tablo 10 : X Kuyumculuk San.Tic.Ltd. Þti. 2003-2004 Yýllarý Gelir Tablolarý (YTL) HESAPLAR BRÜT SATIÞLAR 1-Yurtiçi Satýþlar 2-Yurtdýþý Satýþlar 3-Diðer Gelirler SATIÞ ÝNDÝRÝMLERÝ [-] 1-Satýþtan Ýadeler 2-Satýþ Iskontolarý 3-Diðer Ýndirimler NET SATIÞLAR SATIÞLARIN MALÝYETÝ.[-] Ý-Satýlan Mamuller Maliyeti 2-Satýlan Ticari Mallar Maliyeti 3-Satýlan Hizmet Maliyeti 4-Diðer Satýþlarýn Maliyeti BRÜT SATIÞ KARI BRÜT SATIÞ ZARARI FAALÝYET GÝDERLERÝ.[-] 1-Araþtýrma ve Geliþtirme Giderleri 2-Pazarlama, Satýþ ve Daðýtým Giderleri 3-Genel Yönetim Giderleri FAALÝYET KARI FAALÝYET ZARARI DÝÐER FAAL. OLÐ. GELÝR VE KARLAR 1-Ýþtiraklerden Temettü Gelirleri 2-Baðlý Ortaklýklardan Temettü Gelirleri 3-Faiz Gelirleri 4-Komisyon Gelirleri 5-Konusu Kalmayan Karþýlýklar 6-Menkul Kýymetler Satýþ Karlarý 7-Kambiyo Ve Borsa Deðer Artýþ Karlarý 8-Reeskont Faiz Gelirleri 9-Enflasyon Düzeltmesi Karlarý 10-Diðer Olaðan Gelir Ve Karlar DÝÐER FAALL. OLÐ. GÝD. ZARAR [-] 1-Komisyon Giderleri 2-Karþýlýk Giderleri 3-Menkul Kýymet Satýþ Zararlarý 4-Kambiyo ve Borsa Deðer Azalýþ Zararlarý 5-Reeskont Faiz Giderleri 6-Enflasyon Düzeltmesi Zararlarý 7-Diðer Olaðan Gider Ve Zararlar FÝNANSMAN GÝDERLERÝ [-] 1-Kýsa Vadeli Borçlanma Giderleri 2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri OLAÐAN KAR OLAÐAN ZARAR OLAÐANDIÞI GELÝR VE KARLAR 1-Önceki Dönem Gelir ve Karlarý 2-Diðer Olaðandýþý Gelir ve Karlar OLAÐANDIÞI GÝDER VE ZARARLAR [-] 1-Çalýþmayan Kýsým Gider ve Zararlarý 2-Önceki Dönem Gider ve Zararlarý 3-Diðer Olaðandýþý Gider ve Zararlar DÖNEM BRÜT KARI DÖNEM BRÜT ZARARI DÖNEM KARI VERGÝ VE DIG. YASAL YÜK KARÞIL [-] DÖNEM NET KARI DÖNEM NET ZARARI 2003 1.359.215,02 1.359.215,02 1.359.215,02 1.231.876,59 1.231.876,59 127.338,43 137.421,61 137.421,61 10.083,18 53.539,03 53.539,03 63.622,21 63.622,21 63.622,21 2004 4.971.767,74 4.971.767,74 4.971.767,74 4.565.396,66 4.565.396,66 406.371,08 146.985,64 146.985,64 259.385,44 166.022,17 166.022,17 240.588,93 236.860,98 3.727,95 147.225,66 147.225,66 147.225,66 11
Analiz Cilt:7 Yýl:15 Sayý:16 Ekim 2006 5. SONUÇ VUK Mükerrer 298. maddedeki deðiþiklik ile bilânço esasýna göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri 1.1.2004 tarihten itibaren maddede yer alan þartlarýn gerçekleþmesi halinde geçici vergi dönemlerinin sonu itibariyle mali tablolarýný enflasyon düzeltmesine tabi tutacaklardýr denmiþtir. Bu maddede yer alan þartlarý taþýyan iþletmeler gibi kuyumcular da 2003 ve 2004 yýllarý mali tablolarýný enflasyon muhasebesine uygun halde beyan etmiþlerdir. 12.05.2005 tarihli 25813 No' lu Resmi Gazete'de yayýmlanan, VUK' nun mükerrer 298/9. maddesi (A) fýkrasýna 5228 sayýlý Kanunla (2) eklenen (9) numaralý bent ile de Münhasýran sürekli olarak iþlenmiþ; altýn, gümüþ alým-satýmý ve imali ile iþtigal eden mükellefler bu fýkranýn (1) numaralý bendinde yer alan þartlara bakýlmaksýzýn enflasyon düzeltmesi yaparlar hükmü getirilmiþtir. Bu madde ile, iþletme defteri tutan veya altýn iþi yanýnda baþka ticari iþler de yapan iþletmelerin enflasyon muhasebesi uygulamasý yapmayacaðý öngörülmüþtür. Ele aldýðýmýz X Kuyumcu Ýþletmesinin 2003 ve 2004 yýllarý bilanço ve gelir tablolarýna kanunda belirtilen þekilde enflasyon muhasebesi uygulanmýþtýr. Kuyumcu X Ýþletmemizin 2003 ve 2004 yýllarýnda düzenlediði tablolara bakýldýðýnda iþletmenin her iki yýlý da zararla kapattýðý görülmektedir. Sektörde bu iþletme gibi, özellikle kayýtlý sermayeleri fazla olan küçük esnaflarda enflasyon muhasebesi uygulandýðýnda sonucun olumsuz olduðu daha çok görülmüþtür. Sermayesi az olan iþletmelerde ise enflasyon muhasebesi uygulandýðýnda, iþletmelerin faaliyet dönemlerini genellikle kârla kapattýðý görülmüþtür. Özellikle küçük esnafý böyle mali yönden olumsuz etkileyebilecek düzenlemeler planlanýrken daha koruyucu yönde kararlar alýnmasýnýn, 40.000'den fazla küçük esnafýn faaliyet gösterdiði bu sektöre daha çok fayda getireceði açýktýr. NOT: 2005 yýlý için enflasyon muhasebesi uygulama þartlarýný taþýyan X Ýþletmesinin düzeltilmiþ bilânço ve gelir tablosu Nisan ayýnda beyan edilecek olup, 2005 yýlý düzeltmeleri de aynen 2004 yýlý sonu düzeltmelerinden doðan maliyetleri esas alýnarak yapýlacaktýr. 12
Analiz Vol.:7 Year:15 Issue:16 October 2006 KAYNAKÇA Ateþli, E. 2003. Altýn Alým Satýmý ile Uðraþan Mükellefler Açýsýndan 4842 Sayýlýý Kanunun Uygulanmasý. Vergi Sorunlarý Dergisi 177, 7887. Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Deðerleme. 15 Aralýk 2005. Maliye Postasý Dergisi, 607:30-31. Küçük, S. Ocak 2006. Deðerleme ve Dönem Sonu Ýþlemleri. Yaklaþým Dergisi ücretsiz eki. 157:191. Tasarrufta Altýna Dönüþ. 2005. Gold News Dergisi 148. http://www.goldnews.com.tr/turkce/yazilar.asp?yaziid=574&sayiid=, 05.05.2005. Yýlmaz, B. 2005.Altýn Mücevherat. T.C.Baþbakanlýk Dýþ Ticaret Müsteþarlýðý Ýhracatý Geliþtirme Etüd Merkezi Sektör Raporu. http://www.igeme.org.tr/, 27.02.2006. Vergi Usul Kanunu Sirküleri/2, http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf/vuk213?openframeset, 28.02.2006 World Gold Council. 22 February 2006 Press Release. Record Demand For Gold in 2005. http://www.gold.org/pr_archive/pdf/fy05_gdt_pr.pdf, 28.02.2006. World Gold Council. 2004. Next jewellery you buy would probably be 'Made in Turkey'!. http://www.gold.org/jewellery/professional/initiatives/middle_east/turkey.html, 06.05.2005. 13