T.C GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK EĞİTİMİ BİLİM DALI OKUL ŞARKILARININ GİTAR İLE EŞLİKLENMESİNDE ÖRNEK BİR MODEL YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Okan YUNGUL Tez Danışman Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN ANKARA 2008
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü ne: Okan YUNGUL un Okul Şarkılarının Gitar ile Eşliklenmesinde Örnek Bir Model başlıklı tezi..tarihinde, jürimiz tarafından Müzik Öğretmenliği Programı Anabilim Dalı nda Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı İmza Üye (Tez Danışmanı): Üye : Üye :
i ÖNSÖZ Araştırma süresince çalışmalarımı büyük bir sabır ve titizlikle denetleyen; yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren tez danışmanım, sevgili hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN e sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Tezime başlamama ve ilerlememe yardımcı olan değerli hocam Prof. Yakup KIVRAK a, bilgi ve deneyimlerini benimle paylaşan sevgili arkadaşlarım Burcu KALKANOĞLU na, Muzaffer Nezihi EGELİOĞLU na, her zaman yanımda olan bana manevi destek ve moral veren Ayşegül KARATEPE ye, sevgi ve ilgileriyle bana ışık tutan ve hiçbir zaman desteklerini esirgemeyen biricik aileme teşekkürlerimi sunarım. ANKARA Okan YUNGUL i
ii ÖZET OKUL ŞARKILARININ GİTAR İLE EŞLİKLENMESiNDE ÖRNEK BİR MODEL Yungul, Okan Yüksek Lisans, Müzik Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı:Yrd. Doç. Dr. Selçuk Bilgin 02.03.2008 Bu araştırmanın amacı, okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesinde, eşliklerin nasıl yapılacağının belirlenmesidir. Araştırma, müzik eğitiminde kullanılan okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesinde, eşliklerin nasıl yapılacağını belirlemeye yönelik betimsel bir araştırmadır. Araştırmada, okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesi için, eşlik modelleri geliştirilirken, belgesel tarama tekniklerine başvurulmuş bu yolla L Bosman- Harmony for Guitar, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-1, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-3, Walter Götze-Leichtes Gitarrenspiel Heft II, Carcassi Method for the Guitar, F. Carulli-Metodo Completo per Chitarra metod ve kitapları taranmış, okul şarkılarının eşliklenmesinde kullanılacak yöntem, teknik ve modeller belirlenerek, olması gereken durum ortaya konmuş ve çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır. Şarkıların ezgisel ve armonik çözümlemesi, eşlik partisindeki akorların birbirlerine bağlanması, ezginin ritmik yapısına ve üslubuna uygun eşlik figürleri bulunması ve eşlik modellerinin oluşturulması ile ayrıca çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır. ii
iii Bilim Kodu : Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı Anahtar Kelimeler : Gitar, Okul şarkıları, Eşlikleme Sayfa Adedi : 49 Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN iii
iv ABSTRACT A MODEL FOR ACCOMPANYİNG SCHOOL SONGS THROUGH GUİTAR Yungul, Okan Master in Musical Education Thesis Administrator : Selçuk Bilgin, Assist. Prof. Dr. 02.03.2008 The purpose of this study is to determine the ways to accompany school songs through guitar. It is a descriptive study towards determining the ways to accompany songs used in music education through guitar. In the study, literature review technique was used in developing accompanying techniques. The method books entitled L Bosman-Harmony for Guitar, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-1, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-3, Walter Götze-Leichtes Gitarrenspiel Heft II, Carcassi Method for the Guitar, F. Carulli-Metodo Completo per Chitarra were analyzed and appropriate accompaniment techniques were also determined. Some suggestions for possible solutions were made. The melodic and harmonic analyses of the songs were made. Voice leading of the accompaniment parts and suitable accompaniments for the rhythmic structure of the melodies were taken into consideration in developing accompaniment models and for the solutions.. iv
v Science Code : Fine Arts Education Department Music Education Branch Key words : Guitar, School Songs, Accompaniment Number of pages : 49 Advisor: : Assoc. Prof. Dr. Selçuk BİLGİN v
vi İÇİNDEKİLER JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI... ÖNSÖZ... i ÖZET... ii ABSTRACT... iv İÇİNDEKİLER... vi ŞEKİL VE TABLOLAR LİSTESİ...viii BÖLÜM 1 GİRİŞ... 1 1.1. Eğitim... 1 1.2. Sanat Eğitimi... 2 1.3. Müzik Eğitimi... 3 1.4. Çalgı Eğitimi... 5 1.5. Okul Şarkılarının Gitar ile Eşliklenmesi... 7 1.6. Amaç... 9 1.7. Önem... 10 1.8 Sayıltılar... 10 1.9 Kapsam ve Sınırlılıklar... 10 1.10 İlgili Araştırmalar... 11 BÖLÜM 2 YÖNTEM... 12 2.1. Araştırmanın Modeli... 12 2.2. Evren ve Örneklem... 16 2.3. Verilerin Toplanması... 17 2.4. Verilerin Çözümlenmesi... 17 BÖLÜM 3 BULGULAR VE YORUMLAR... 18 vi
vii BÖLÜM 4 SONUÇ VE ÖNERİLER... 43 4.1. Sonuçlar... 43 4.2. Öneriler... 48 KAYNAKÇA EKLER ÖZGEÇMİŞ vii
viii ŞEKİL VE TABLOLAR LİSTESİ Şekil 2.1.1. Bir şarkının gitar ile eşliklenmesinde izlenilecek yöntem ve Teknikleri... 13 Tablo 3.1: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 19 Tablo 3.2: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerine Göre Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri... 20 Tablo 3.3: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin, Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 21 Tablo 3.4: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerine Göre Okul Çalgıları Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri... 22 Tablo 3.5: Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretimi Anadal Öğrencilerinin, Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 23 Tablo 3.6: Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretimi Anadal Öğrencilerine Göre Gitar öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri... 24 Tablo 3.7: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 25 Tablo 3.8: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri... 26 viii
ix Tablo 3.9: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 27 Tablo 3.10: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Çalgıları Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri... 28 Tablo 3.11: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Gitar Eğitimine Yönelik Kaynak Kitaplarda Eşlikli Okul Şarkılarına Yer Verilmesine Dair Görüşleri... 29 Tablo 3.12: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Şarkılarının Eşliklenmesinde kullanılan yöntemlere İlişkin Görüşleri... 30 Tablo 3.13: 23 Nisan Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü... 31 Tablo 3.14: 23 Nisan Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü... 32 Tablo 3.15: Kışa Veda Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü... 33 Tablo 3.16: Kışa Veda Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü... 34 Tablo 3.17: Neşeli Günler Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü... 35 Tablo 3.18: Neşeli Günler Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü... 36 ix
x Tablo 3.19: Vücudumuz Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü... 37. Tablo 3.20: Vücudumuz Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü... 39 Tablo 3.21: Yurdumda Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü... 40 Tablo 3.22: Yurdumda Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü... 42 x
BÖLÜM I GİRİŞ Bu bölümde araştırmada ele alınan problem durumunun anlaşılır olmasını sağlamak amacıyla genelden özele açıklamalı bir yaklaşım sergilenmiştir. Eğitimin tanımından yola çıkarak müzik eğitimi, çalgı eğitimi ve önemi hakkında bilgiler verilmiştir. 1.1.Eğitim İnsan biyopsişik, toplumsal ve kültürel bir varlıktır. Bedensel, bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranış yapılarıyla bir bütündür ( Uçan, 1997, s.27 ). Biyopisişik bir varlık olarak yaşamaya başlayan insan doğal, toplumsal ve kültürel çevresiyle etkileşirken, bir yandan mevcut gereksinimlerini karşılar, diğer yandan yeni gereksinimler duyar ve onları da karşılamaya çalışır. Bu süreç yaşam boyu devam eder. Bu süreçteki en önemli etmen, insanın, çevresindekilerle birlikte, kendi yaşam etkinliğinin farkına varması ve bunlarla tutarlı olarak hareket etmesidir. Eğitim bireyleri ve toplumları biçimlendirme, yönlendirme, değiştirme ve geliştirmede en etkili süreçtir. Eğitim, bilimi, tekniği ve sanatı kapsayan bir içerikle düzenlenerek bireylerde ve toplumlarda kalıcı davranış değişiklikleri oluşturmayı hedefler. Geniş anlamıyla eğitim bilinçli, amaçlı ve istendik bir kültürlenme, kültürleme ve kültürleşme sürecidir ( Uçan,1997, s.7 ). Eğitim, bir uygulama, mühendislik bilimidir. Eğitimin işlevi, bir yandan kültürün ve bilginin yeni kuşaklara aktarılması, bir yandan da bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor gelişme ve başarının arttırılması, olgunluğun ve potansiyel yeteneklerde gelişmenin sağlanması, kişilik gelişimi ve çevreye uyumun geliştirilmesidir (Kaptan, 1998, s.14).
2 1.2. Sanat Eğitimi Sanat Eğitimi, temelde, sanatsal etkinlik ve etkileşimler yoluyla bireyin yaratma güdüsünü doyurmaya, estetik gereksinimlerini karşılamaya, beğeni duygusunu geliştirmeye ve içinde yaşadığı gerçekliğe daha duyarlı olmasını sağlamaya yöneliktir. Bu bakımdan sanat eğitimi, bireyin bilişsel ve devinişsel yönlerinin yanında özellikle duyuşsal yönünün gelişmesinde çok önemli rol oynar. Sanat eğitimi her biri kendi içinde dallara ayrılan şu üç ana koldan oluşur (Uçan,1997, s. 40 ). 1. Fonetik sanatlar eğitimi 2. Plastik sanatlar eğitimi 3. Dramatik sanatlar eğitimi Sanat birey yönünden olduğu gibi toplum yönünden de önemli bir uğraş ve üretim alanıdır. Sanat, bireylerin ve toplumların kendilerini estetik bir yapıda ifade etme biçimidir. Birey yönünden sanat özel bir zihinsel etkinlik ve özel bir üretim biçimi aynı zamanda da doğal bir gereksinimdir (Turan,1997). Sanat eğitimi, insanlarda, ulusal ve evrensel boyutta sanatsal ve kültürel sorunlara ilişkin ilgiyi yoğunlaştıran, olup bitenlere karşı duyarlı, bilgili, eleştirici, hoşgörülü, çok yönlü ve çeşitli ilişkiler kurabilen insanlar yetiştirme, çağdaş niteliklerle donanık yaklaşımla sanatı izleyerek etken, edilgen, yaratıcı bir bilinçlilik uyandırma amacını taşır (Görsev, 1997, s. 4). Çağdaş sanat eğitimini yedi ana başlık altında incelemek mümkündür: Yüzey sanatları (resim, mozaik, karikatür, fotoğraf vb.) Hacim sanatları (heykel, anıt, seramik vb.) Uzam sanatları (mimari, çevre düzenlemesi, peyzaj mimarisi vb.) Dil sanatları (roman, tiyatro metni vb.) Ses sanatları (yöresel müzik, klasik müzik, evrensel müzik vb.)
3 Devinim sanatları (bale, mim, dans türleri vb.) Eylem sanatları (opera, tiyatro, gölge oyunu vb.) (Yünlü, 2002, s. 3). 1.3. Müzik Eğitimi Müzik eğitimi, fonetik sanatlar eğitiminin ana dallarından yada boyutlarından biri olarak kabul edilmektedir. Müzik eğitimi bireyin genel ve müziksel davranışlarında kendi müziksel yaşantıları yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişmeler oluşturma süreci diye tanımlanabilir. Müziğin insan yaşamındaki işlevleri bireysel (fizyo/biyopsişik), toplumsal, kültürel, ekonomik, ve eğitimsel olmak üzere beş kümede toplanabilir. Bireysel, toplumsal, kültürel ve ekonomik işlevlerinin insan yaşamındaki yeri ve önemi nedeniyledir ki, müzik hem etkili bir eğitim aracı, hem geçerli-güvenli bir eğitim yolu-yöntemi, hem de önemli bir eğitim alanı haline gelmiştir ( Uçan, 1997, s.40 ). Geniş anlamıyla müzik eğitimi bilinçli, amaçlı ve istendik bir kültürlenme, kültürleme ve kültürleşme sürecidir (Uçan, 1997, s.7 ). Müzik eğitimi temelde şu boyutlardan oluşur 1. müziksel işitme okuma yazma 2. şarkı söyleme 3. çalgı çalma 4. müzik dinleme 5. müziksel bilgilenme 6. müziksel yaratma 7. müziksel beğeni (zevk) geliştirme 8. müziksel kişilik geliştirme
4 Müzik eğitimi, genel, özengen (amatör) ve mesleki (profesyonel) olmak üzere, üç ana amaca yönelik olarak düzenlenip gerçekleştirilir. Genel müzik eğitimi, her düzeyde herkese kazandırılması gereken genel kültür ün başta gelen öğelerinden biridir.genel müzik eğitimi, iş, okul, bölüm, dal ve program türü ne olursa olsun, her düzeyde, her yaşta, ve herkese yönelik olup, iyi bir yaşam için gerekli olan genel müzik kültürünü kazandırmayı hedefler. Bireyin müziğe karşı olan yeteneği göz önünde bulundurulmaksızın bireye temel bir müzik bilgisinin ve beğenisinin kazandırılması amaçlanır. Genel müzik eğitimi, ülkemizde ilköğretim öncesi ve ilköğretim kurumlarında zorunludur. Ancak ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarında henüz zorunlu hale getirilmemiştir. Özengen müzik eğitimi, müziğe karşı ilgili, istekli ve yatkın olanlara yöneliktir. Bireye etkin şekilde müziksel katılım ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirebilmesi için gerekli olan müziksel davranışları kazandırmayı hedefler. Bireylerin ilgileri, istekleri ve yatkınlıkları doğrultusunda, etkin bir katılım sağlamak için gerekli fırsatların sunulduğu bir eğitim şeklidir. Özengen müzik eğitimi devlet kurumlarında verilebileceği gibi, müzik alanında yeterli ve istekli kişiler tarafından başka bir kurum veya kuruluş çatısı altında da verilebilmektedir. Mesleki müzik eğitimi ise, müzik alanının bütününü veya herhangi bir dalını meslek olarak seçen, müziğe belli düzeyde yeteneği olan kişilere, mesleğin gerektirdiği müziksel davranışları kazandırmayı hedefler. Mesleki müzik eğitimi genellikle örgün eğitim kurumlarında gerçekleştirilir. Alan bilgisi, genel bilgi ve meslek bilgilerini kapsayacak şekilde programlanır. Mesleki müzik eğitimi, hangi düzeyde veya nerede olursa olsun, bu iş için yeterli ve yetkili kişilerce yürütülür.
5 Müzik eğitimine giren bireyin belirli amaçları gerçekleştirmesi beklenir. Müzik eğitimi bu beklentileri gerçekleştirdiği oranda etkili ve verimli olur. 1.4. Çalgı Eğitimi Davranışsal ve içeriksel açıdan ele alındığında çalgı eğitimi müzik eğitimi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Çalgı eğitimi öğrenme, geliştirme ve çalgıyı etkin kullanabilme gibi basamaklardan oluşur. Çalgı eğitimi üç şekilde gerçekleşir. 1. Mesleki müzik eğitimi kurumlarında çalgı eğitimi alma 2. Özengen müzik eğitimi kurumlarında çalgı eğitimi alma 3. Çalgıyı kendi kendine öğrenme Çalgı eğitimi her ne şekilde olursa olsun öğrenci belli yollarla ses elde etme, elde ettiği seslerle değişik ilişkiler kurma ve etkileşme, ilişki kurup etkileşimde bulunduğu belli sesleri biçimlendirme, biçimlendirdiği sesleri değişik atılım yöntem ve tekniklerini ve bunlara bağlı olarak belli müziksel seslendirme-yorumlama, çözümleme, birleştirme, eleştirme ve değerlendirme davranışları kazanır, gösterir ve geliştirir. Çalgılar vurmalı, üflemeli, yaylı, telli gibi birçok kola ayrılır. Telli çalgılar ailesinden olan gitar oldukça yaygın kullanılan bir enstrümandır. Klasik gitar müzik tarihi içinde kökleri çok eski kaynaklara dayanan bir enstrümandır. Gitarın öncüsü olan lut un M.Ö. 1000 yılında Mısır ve Babil medeniyetleri zamanında ortaya çıktığı sanılmaktadır ( Küçükay, 1992 ). Lut eski çağlardan beri bilinen bir çalgıdır. Evrensel vatanı bütün doğu yarım küresidir. Adı Arapça dır. Oriental ülke halkları arasında lavta adıyla günümüzde de kullanılmaktadır ( Say, 1992 ).
6 17. yy da en çok kullanılan çalgılardan biri olan lut, doğudaki ud a çok benzer ancak lut un sapı daha uzun ve sapın üzerinde perdeler bulunmaktadır. Her tel çifttir. Tellerin sayısı çağlara ve ülkelere göre değişiklik göstermektedir ( Selanik, 1996 ). Hitit gitarı, gitar tipi enstrümanlar arasında en eski olarak bilinenidir. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenen Gitar Çalan İnsan oymalı kaya yaklaşık 2300 yıl M.Ö. 1400 öncesine ait olduğu bilinmektedir. Bu tarihi esere dikkat edildiğinde gitarın sapınde perdeler olduğu fark edilir. Gitarın şekli bugünkü Klasik Gitar formuna oldukça yakındır ( Kanneci, 1998 ). Yaklaşık 3000 yıldır çeşitli şekillerde varlığını sürdüren gitar bugün sahip olduğu şeklini romantik dönemde almıştır. 18. yy sonları ve 19. yy ın ortalarında romantik dönemde gitarın gelişimine önemli katkılar sağlayan temsilciler; İtalya dan Carulli ( 1770-1841 ) Carcassi ( 1792-1853 ) ve Guilliani ( 1781-1829 ) ile İspanya dan Aguado ( 1784-1849 ) ve Sor ( 1778-1839 ) dur ( Küçükay, 1992 ). Geçtiğimiz 150 yıl boyunca gitar köklü değişikliklere uğramıştır. Düşük ses şiddetine sahip narin bir salon enstrümanıyken geniş bir ses rengi ve dinamiğine sahip bir enstrümana dönüşmüştür. Gitar 20. yüzyıl boyunca dünyanın en popüler müzik enstrümanı olarak kabul edilmiştir. Çok yönlülüğü gitarın sınırsız bir çeşitlilikle kullanılmasını sağlamıştır. Telli enstrümanlar arasında en pratiklerinden biridir. Hem akorların hem de melodinin aynı anda çalınmasına fırsat veren bir enstrümandır. Bugün gitar Barok dönem müziklerinden klasik orkestra parçalarına, rock müzikten avangart caza kadar pek çok değişik kompozisyonel form ve türde kullanılmaktadır. Gitarın çok sesliliğe müsait bir enstrüman olması, kolay taşınabilir olması, maliyetinin diğer birçok enstrümana göre daha düşük olması, hem solo hem de eşlik
7 enstrümanı olarak kullanılabiliyor olması gibi nedenlerden dolayı sıkça tercih edilen bir enstrüman olmasını sağlamıştır. Günümüzde gitar eğitiminde kullanılmak üzere her seviyeye uygun olarak yazılmış pek çok metot bulunmaktadır. Gitar eğitiminde başlangıç metotlarında genel olarak oturuş-duruş- tutuş bilgisi, gitar klavyesi üzerindeki notaların öğretimi, sağ el için p, i, m, a parmaklarını tanıyıp kullanabilmeye yönelik teknik alıştırmalar, sol el için 1, 2, 3, 4 numaralı parmakların çeşitli şekillerde kullanımı ile baş parmağın duruşuna yönelik teknik alıştırmalar, tek sesli, iki sesli, üç sesli ve arpej çalma alıştırmaları ile legato, staccato, apoyando ve triando tekniklerine giriş gibi konular yer almaktadır. Ayrıca geçmişten günümüze kadar gitar için birçok eser ve etüd yazılmış ve dünyanın dört bir tarafında bu eser ve etüdler gerek eğitim maksatlı gerekse dinleti maksatlı olmak üzere çalışılmış ve çalınmıştır. Bunların yanı sıra birçok enstrüman için eserler yazılmış ve bu eserlere gitar eşliği yapılmıştır. 1.5 Okul Şarkılarının Gitar İle Eşliklenmesi Ülkemizde genel müzik eğitimi, ilköğretim öncesi (anaokulu/anasınıfı) ve ilköğretim (ilkokul/ortaokul) düzeylerinde zorunlu, ortaöğretim (lise) ve yükseköğretim (üniversite) düzeylerinde ise henüz zorunlu değildir. İlköğretim öncesi ve ilköğretim düzeyinde verilen genel müzik eğitiminde bireye asgari ortaktemel müzik kültürü kazandırılırken, çeşitli müziksel araç ve gereçlerle yüzyüze gelme, çalışma ve kendini müziğin belli başlı davranış boyutlarında deneme fırsatı verilir. İlk yıllarda daha çok oyun biçiminde veya oyunlaştırılarak yapılan bu çalışmalar, ileriki yıllarda giderek belirli etkinliklere ve davranış biçimlerine dönüşür. Bireylerin müziği sevebilmeleri ve müziksel yeteneklerini ortaya çıkarabilmeleri için çeşitli materyaller kullanılmaktadır. Kullanılan materyaller arasında okullarda okutulan müzik kitaplarında yer alan okul şarkıları ve bestecilerin
8 özel olarak hazırlayarak yayımladıkları kitaplardaki okul şarkıları yer almaktadır. Bu şarkılar sayesinde birey bir yandan eğlenirken diğer yandan müziksel yönlerini ve müzik dağarcığını geliştirmektedir. Müzik eğitiminde kullanılan şarkılar, öğrencide müzik eğitiminin en büyük yardımcısıdır.müzik eğitiminde kullanılan bu şarkılar, eğitsel amaçla bestelenmiş yada okul müziği özelliklerini taşıyan tek sesli, çok sesli ve eşlikli şarkılardan oluşmaktadır ( Uçan, 1990 ). Müzik eğitiminin hedefleri doğrultusunda davranış değişiklikleri oluşturma sürecinde müzik öğretmenini en büyük yardımcısı bu şarkıların öğretimi sırasında müzik eğitiminin temelini çocuğun kendi sesi teşkil etmektedir. Fakat ses müziğini destekleyecek, onu zenginleştirecek, çocukta çok seslilik zevkini uyandırmaya yardımcı olacak ve seslerin tanınmasını kolaylaştıracak çalgılar da okul müzik eğitiminin ayrılmaz unsurlarıdır (Bilgin, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, 2006 ). Okul şarkılarının öğretimi sırasında çeşitli zorluklar yaşanmaktadır. Bu zorlukların temelinde de şarkıların eşliksiz olarak öğretilmeye çalışılması bulunmaktadır. Eşliği olan şarkıların bir çoğunun eşliklerinin piyano için yazılmış olması, piyanonun alınması ve taşınmasının zorluğu açısından her müzik sınıfında bir piyanonun bulunamaması ve bu nedenle bu eşliklerin eğitim-öğretim sürecinde kullanılamaması, daha kolay alınabilir ve taşınabilir başka enstrümanlar için eşlik yazılması konusunu gündeme getirmiştir. Bu yaklaşımla bu araştırmada, genel müzik eğitiminde kullanılan okul şarkılarının tonal armoni kullanılarak gitar için eşliklenmesinde izlenecek yöntem ve teknikler nelerdir? olarak saptanmıştır. Bu problem cümlesinden hareketle alt amaçlar aşağıdaki gibi oluşturulmuştur..
9 1.6 Amaç Bu araştırmada; okul şarkılarının gitar ile eşliklerinin yazılması aşamasında oluşan önemli maddelerin belirlenerek ortaya konulması amaçlanmıştır. Alt amaçlar; 1. Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine ilişkin öğrenci görüşleri nelerdir? 2. Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine ilişkin öğretmen görüşleri nelerdir? 3. Seçilen okul şarkılarının; a) Ezginin armonik çözümlemesi b) Eşlik partisindeki akorların birbirine bağlanması c) Ezginin ritmik yapısına ve üslubuna uygun eşlik figürleri d) Oluşturulacak eşlik modelleri nasıl yapılmalıdır.
10 1.7 Önem Bu araştırma, okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesinde izlenecek yöntem ve teknikler, müzik öğretmenlerinin müzik dersindeki şarkıların gitar ile eşliklenmesinde kullanabileceği örnek eşlik modellerini ortaya koyması bakımından önemlidir. 1.8 Sayıtlılar 1. Eşliklenecek şarkıların okul müzik eğitiminde kullanılmak amacıyla yazıldığı, 2. Kaynak kitaplarda yer alan eşlik modellerinin okul müzik eğitiminde kullanılabilecek modeller niteliği taşıdığı, 3. Seçilen araştırma yöntemi araştırmanın amacına, konusuna ve problem çözümüne uygun olacağı, 4. Oluşturulacak örneklem evrenin, gerçek evreni temsil edebileceği, 5. Okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesinin okul müzik eğitimine katkı sağlayacağı, 6. Gitarın bir eşlik çalgısı olarak okul müzik eğitiminde kullanılabileceği sayıtlılarından hareket edilmiştir. 1.9 Kapsam ve sınırlılıklar 1. Bu araştırma ilköğretim ve ortaöğretim kurumları ders kitabı olarak yayımlanan müzik kitaplarındaki okul şarkıları ile, 2. Okul şarkılarının eşliklenmesi konusuna dair öğrenci ve öğretmen görüşleri ile 3. Gitar öğretim yöntem ve teknikleri ile 4. Eşlik çalgısı olarak gitar ile, 5. 2/4, 3/4, 4/4, 5/8 lik ve 6/8 lik ölçü birimleri ile yazılmış okul şarkıları ile, 6. Araştırma, araştırmacının kendi araştırma imkanları ve Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü'nün belirlediği çalışma süresi ile sınırlıdır.
11 1.10 İlgili Araştırmalar Bu bölümde, bu araştırmada yaralanılan konu ile ilgili araştırmalara ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Akbulut (2001) Gitar Eşlikli Okul Şarkılarının Müzik Eğitimindeki Önemi konulu yüksek lisans tezinde gitarın, çok sesli müziğin tanıtılmasına, seslerin ve sesler arası ilişkilerin öğretilmesine, ritim duygusunun gelişmesine katkıda bulunduğu ve böylece öğrencilerin gerçek anlamda müzikle tanışarak, kalıcı-genel bir müzik kültürü kazanmalarına yardımcı olduğu görülmüştür. Kaptan (2001) Klasik Gitarın Türk Halk Müziği Kaynaklı Okul Şarkılarında Kullanımı konulu yüksek lisans tezinde, elde edilen bulguların sonucunda; Türkiye Okul Müzik Eğitimine genel olarak bakıldığında klasik gitar eşlikli-türk halk müziği kaynaklı- okul şarkılarının oluşumuna yönelik bir çalışmanın olmadığı (yapılmadığı) görülmüş ve devamında bu alandaki bir dağar ve dağarcığın eksikliği saptanmıştır. Akıncı (2001) İlköğretim okullarının 2.kademesinde müzik eğitiminde kullanılan şarkıların caz müziği armonisi ve ritmik yapıları kullanılarak piyano için eşliklenmesinde izlenilecek yöntem ve teknikler konulu yüksek lisans tezinde,bir şarkıya piyano eşliği yazılabilmesi için, ezgi ve eşlik partisi arasındaki ritmikarmonik vb. ilişkiler açısından inceleyebilmesi, eşlik partisindeki akorların birbirlerine bağlanışlarını, ezginin ritmik yapısına ve üslubuna uygun eşlik figürlerini arayıp bulabilmesi, ezgi ile eşlik partisinin organik ve estetik bütünlük taşımasına dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Kalkanoğlu (2008) Okul Şarkılarının Müzik Öğretmenlerinin Bilgi ve Beceri Düzeylerine Göre Piyano İle Eşliklenmesine Yönelik Bir Model Önerisi konulu yüksek lisans tezinde, müzik öğretmenlerinin bilgi ve beceri düzeyine göre okul şarkılarına piyano ile eşliklemede kullanabilceği eşlik modellerini ortaya koyması ve okul şarkılarına piyano eşliği yazacak müzik öğretmenlerine yol göstermesi, ayrıca verilen bir okul şarkısına anında eşlik yapabilmesi, ve bunu ders içi ve dışı etkinliklerde kullanması açısından da önem taşımaktadır.
BÖLÜM 2 YÖNTEM Okul şarkılarının gitar ile eşliklemesinde izlenecek yöntem ve teknikleri belirlemek amacıyla yapılan araştırmanın bu bölümünde yöntemin genel niteliği, evren ve örneklem ile araştırma için gerekli veriler yer almaktadır.okul şarkılarının gitar ile eşliklemesinde izlenecek yöntem ve teknikler ortaya konulmuş ve örnek eşlik modelleri oluşturulmuştur. 2.1. Araştırma modeli Bu araştırma, müzik eğitiminde kullanılan okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesinde, eşliklerin nasıl kullanılacağını belirlemeye yönelik betimsel bir araştırmadır. Araştırmada okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesi için, eşlik modelleri geliştirilirken de, belgesel tarama tekniklerine başvurulmuş bu yolla L Bosman- Harmony for Guitar, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-1, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-3, Walter Götze-Leichtes Gitarrenspiel Heft II, Carcassi Method for the Guitar, F. Carulli-Metodo Completo per Chitarra metod ve kitapları taranmış ve okul şarkılarının eşliklenmesinde, eşliklerin nasıl kullanılacağı belirlenmiş, olması gereken durum ortaya konmuş ve çözüm önerileri geliştirilmeye çalışılmıştır. Bütün bu yaklaşımlardan sonra bir şarkının gitar ile eşliklenmesinde izlenecek yöntem ve teknikler aşağıda belirtilmiştir.
13 Şekil 2.1.1 Şarkı Armonik Analiz Akor Seslerinin Belirlenmesi Akor Seslerinin Armoni Kurallarına Göre Bağlanması Akor Sesleri İle Oluşturulan Eşlik Modelleri
14 Şarkıların eşlik modelleri oluştururken sırasıyla; 1. Armonik analiz yapılmış, 2. Akor sesleri belirlenmiş, 3. Akor sesleri armoni kurallarına göre bağlanmış,
15 4. Şarkılar belirlenen armonilere göre eşliklenmiştir. Ezgi; Carl Anderson, 1002 The Complete Children s Song Book, Fifth Edition, January 1986, Little Polly Flinders, s. 24 1. eşlik; L. Bosman, 1991, Harmony for Guitar, Musical New Service/ Sales Limited, England, s. 28 2. eşlik; M.R. Arenas, La Escuela De La Guitarra Libro III, s. 15 3. eşlik; Carcassi s Method for the Guitar, Edited by G.C. Santisteban, Oliver Ditson Company, s. 59 4. eşlik; F.Carulli, Metodo Completo per Chitarra, Benvenuto Terzi, Copyright MCMLV, by G.Ricardo & co., Ristampa 1970, s. 9 5. eşlik; M.R. Arenas, La Escuela De La Guitarra Libro I, s. 52 6. eşlik; Walter Götze, Leichtes Gitarrenspiel Heft II, B.Schott s Söhne. Mainz, 1959, s. 11 deki eser ve etüdlerden yararlanılmıştır.
16 Bu özellikler saptanırken uzman görüşüne başvurulmuş, eşlik modelleri oluşturulurken de ezgi ve eşlik partisinin organik ve estetik bir bütünlük taşımasınada dikkat edilmiştir. Bulgular önce tablolar halinde gösterilmiş, ve ardından sözel olarak ifade edilmiş, bulgulardan çıkan sonuçlar özetlenmiş,tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur. 2.2. Evren ve Örneklem Bu araştırmanın 1. evrenini Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar öğretmenleri, 2. evrenini Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar Öğrencileri, 3. evrenini ise İlköğretim Okullarında Müzik Eğitiminde kullanılan mevcut ders kitaplarında yer alan okul şarkıları oluşturmaktadır. Bu araştırmanın 1. örneklemini Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar öğretmenleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar öğretmenleri, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar öğretmenleri, Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı gitar öğretmenleri, 2. örneklemini Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı gitar öğrencileri, 3. örneklemini ise İlköğretim Okullarında Müzik Eğitiminde kullanılan mevcut ders kitaplarında yer alan ortak okul şarkılarından 2/4 lük 23 Nisan, 3/4 lük Kışa Veda, 4/4 lük Neşeli Günler, 5/8 lik Yurdumda ve 6/8 lik Vücudumuz şarkısı oluşturmaktadır.
17 2.3. Verilerin Toplanması Araştırma için gerekli bir kısım nitel veriler, eşlikleme ve okul şarkılarına ilişkin ilgili kaynak kitaplarının taranması ile elde edilmiştir. Kaynak tarama, araştırmanın dayanacağı temel gerçekleri saptamak ve kurumsal temeli oluşturmak amacıyla işlenen bir teknik olarak düşünülmüş ve gerçekleştirilmiştir. Anket, bu araştırmanın amaç ve süresine göre, anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitimi alan öğrencilerin ve öğretim elemanlarının okul şarkılarının eşliklenmesi konusuna ilşkin görüşlerini belirlemek için gerekli verileri elde etmek amacıyla uygulanmıştır. 2.4. Verilerin Çözümlenmesi Bu araştırmada anket, kaynak tarama ve belge tarama gibi veri toplama araçları ile elde edilip, veriler gruplandırılıp, nicelleştirirlmiştir. Bu verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik yöntem ve tekniklere başvurulmasının yanında merkezi dağılım ölçülerinin yan dağılımları olarak frekans, yüzdelik ve oranların ortalamasından yararlanılmıştır. Kaynak tarama sonucu elde edilen okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesi için, eşlik modelleri geliştirilirken de, belgesel tarama tekniklerine başvurulmuş bu yolla L Bosman-Harmony for Guitar, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-1, Rodrıguez ARENAS-La Escuela De La Guıtarra Libro-3, Walter Götze- Leichtes Gitarrenspiel Heft II, Carcassi Method for the Guitar, F. Carulli-Metodo Completo per Chitarra metod ve kitapları taranmış ve okul şarkılarının eşliklenmesinde kullanılacak eşlik modelleri belirlenmiştir.
BÖLÜM 3 BULGULAR VE YORUM Araştırmanın bu bölümünde toplanmış olan verilerin, araştırmanın problemi çerçevesinde çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgulara ve bu bulgulara ait yorumlara yer verilmiştir. Bu bulgular ve yorumlar ilgili kaynakların taranması sonucu okul şarkılarının gitar ile eşliklnmesinde izlenecek yöntemlere ilişkin bulgular ve yorumlardır. Bu bulgular ve yorumlar 6 ana başlık altında toplanmıştır. 1. Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine dair öğrenci görüşlerine ilişkin bulgular, 2. Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine dair öğretim elemanlarının görüşlerine ilişkin bulgular, 3. Armonik analize ilişkin bulgular, 4. Akor seslerinin belirlenmesine ilişkin bulgular, 5. Akor seslerinin armonik kurallara göre oluşturulmasına ilişkin bulgular, 6. Oluşturulan eşlik modellerine ilişkin bulgular.
19 Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine dair öğrenci görüşlerine ilişkin bulgular. Tablo 3.1: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri Derece Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 1 6,25 Büyük ölçüde 11 68,75 Kısmen 2 12,50 Çok az 1 6,25 Hiç 1 6,25 Toplam 16 100 Tablo 3.1 de görüldüğü gibi Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? sorusuna; Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin %6,25 i tamamen, %68,75 i büyük ölçüde, %12,50 si kısmen, %6,25 i çok az, ve %6,25 i ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde, Gitar öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
20 Tablo 3.2: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerine Göre Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri Derece Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 0 0 Büyük ölçüde 1 6,25 Kısmen 3 18,75 Çok az 4 25 Hiç 8 50 Toplam 16 100 Tablo 3.2 de görüldüğü gibi Aldıkları Bireysel Çalgı Gitar Eğitimi Süresince Okul Şarkılarının Eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? sorusuna, Bireysel Çalgı Gitar Eğitimi alan Öğrencilerin %0 ı tamamen, %6,25 i büyük ölçüde, %18,75 i kısmen, %25 i çok az, ve %50 si ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Bireysel Çalgı Gitar eğitimi süresince okul şarkılarının eşliklenmesine hemen hemen hiç yer verilmediğinin göstermektedir. Ayrıca bu durumun müzik eğitimi bölümlerindeki Bireysel Çalgı Gitar eğitiminin daha çok bu çalgının repertuarını tanımaya yönelik eğitime ağırlık verilmesinden ve gitar ın müzik öğretmenliği mesleğindeki işlevlerinin göz ardı edilmesinden kaynaklanmış olabileceği söylenebilir.
21 Tablo 3.3: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin, Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri Anadal Gitar Öğrencileri Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 5 31,25 Büyük ölçüde 9 56,25 Kısmen 1 6,25 Çok az 1 6,25 Hiç 0 0 Toplam 16 100 Tablo 3.3 de görüldüğü gibi Okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? Sorusuna, Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin %31,25 i tamamen, %56,75 i büyük ölçüde, %6,52 i kısmen, %6,25 i çok az, ve %0 i ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum okul çalgıları dersi gitar eğitiminde, Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
22 Tablo 3.4: Bireysel Çalgı Gitar Öğrencilerine Göre Okul Çalgıları Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri Anadal Gitar Öğrencileri Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 2 16,6 Büyük ölçüde 4 33,6 Kısmen 3 24,9 Çok az 3 24,9 Hiç 0 0 Toplam 12 100 Tablo 3.4 de görüldüğü gibi Aldıkları Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitimi Süresince Okul Şarkılarının Eşliklenmesine ne ölçüde yer verildi? sorusuna, Bireysel Çalgı Gitar Eğitimi alan Öğrencilerinin %16,6 sı tamamen, %33 6 sı büyük ölçüde, %24,9 u kısmen, %24,9 u çok az, ve %0 ı ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Okul Çalgıları Gitar eğitimi süresince okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verildiğini göstermektedir. Ayrıca bu durumun Tablo 3.2 deki müzik eğitimi bölümlerindeki Bireysel Çalgı Gitar eğitiminin daha çok bu çalgının repertuarını tanımaya yönelik eğitime ağırlık verildiğini, Tablo 3.4 de Okul Çalgıları Gitar dersinde gitar ın müzik öğretmenliği mesleğindeki işlevlerinin dikkate alındığını ortaya koymaktadır.
23 Tablo 3.5: Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretimi Anadal Öğrencilerinin, Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri Okul Çalgılar Dersi Gitar Öğrencileri Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 10 25 Büyük ölçüde 24 60 Kısmen 3 7,5 Çok az 1 2,5 Hiç 2 5 Toplam 40 100 Tablo 3.5 de görüldüğü gibi Okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? sorusuna; Okul Çalgıları Dersinde Gitar Eğitimi alan Öğrencilerin %31,25 i tamamen, %56,75 i büyük ölçüde, %6,52 i kısmen, %6,25 i çok az, ve %0 i ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum okul çalgıları dersi gitar eğitiminde, Gitar Eğitimi alan Öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun bu derste okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
24 Tablo 3.6: Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretimi Anadal Öğrencilerine Göre Gitar öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri Okul Çalgılar Dersi Gitar Öğrencileri Frekans ( f ) Yüzde ( % ) Tamamen 8 20 Büyük ölçüde 21 52,5 Kısmen 7 17,5 Çok az 2 5 Hiç 2 5 Toplam 40 100 Tablo 3.6 da görüldüğü gibi aldıkları Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitimi Süresince Okul Şarkılarının Eşliklenmesine ne ölçüde yer verildi?sorusuna, Okul Çalgıları Dersinde Gitar Eğitimi alan Öğrencilerinin %20 si tamamen, %52 5 i büyük ölçüde, %17,5 i kısmen, %5 i çok az, ve %5 i ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Okul Çalgıları Gitar eğitimi süresince okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verildiğini göstermektedir. Ayrıca bu durumun Tablo 3.5 deki öğrencilerin Okul Çalgıları Gitar eğitimi süresince okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verilmelidir görüşleriyle de örtüştüğünü ortaya koymaktadır.
25 Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine dair öğretim elemanlarının görüşlerine ilişkin bulgular. Tablo 3.7:Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri Öğretim Elemanları Tamamen 5 Büyük ölçüde 2 Kısmen 1 Çok az 0 Hiç 0 Toplam 8 Tablo 3.7 de görüldüğü gibi Öğretim elemanlarına yöneltilen Bireysel çalgı gitar eğitimine okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? sorusuna; Öğretim elemanlarının 5 i tamamen, 2 si büyük ölçüde, 1 i kısmen olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
26 Tablo 3.8: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri Öğretim Elemanları Tamamen 1 Büyük ölçüde 0 Kısmen 1 Çok az 4 Hiç 2 Toplam 8 Tablo 3.8 de görüldüğü gibi Öğretim elemanlarına yöneltilen Bireysel çalgı gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer veriyorsunuz? sorusuna; Öğretim elemanlarının 1 i tamamen, 1 i kısmen, 4 ü çok az, ve 2 si ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine çok az yer verdiğini göstermektedir.
27 Tablo 3.9: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Çalgıları Dersi Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Yer Verilmesine Dair Görüşleri Öğretim Elemanları Tamamen 6 Büyük ölçüde 2 Kısmen 0 Çok az 0 Hiç 0 Toplam 8 Tablo 3.9 da görüldüğü gibi Öğretim elemanlarına yöneltilen Okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer verilmelidir? sorusuna; Öğretim elemanlarının 6 sı tamamen, 2 si ise büyük ölçüde olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum okul çalgıları dersi gitar eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
28 Tablo 3.10: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Çalgıları Gitar Öğretiminde Okul Şarkılarının Eşliklenmesine Dair Mevcut Duruma İlişkin Görüşleri Öğretim Elemanları Tamamen 2 Büyük ölçüde 2 Kısmen 4 Çok az 0 Hiç 0 Toplam 8 Tablo 3.10 da görüldüğü gibi Öğretim elemanlarına yöneltilen Okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine ne ölçüde yer veriyorsunuz? sorusuna; Öğretim elemanlarının 2 si tamamen, 2 si büyük ölçüde, 4 ü ise kısmen olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum Okul çalgıları dersi Gitar Eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verdiğini göstermektedir. Müzik eğitimi bölümlerindeki Bireysel Çalgı Gitar eğitiminin daha çok bu çalgının repertuarını tanımaya yönelik eğitime ağırlık verildiğini, Okul Çalgıları Gitar dersinde de gitar ın müzik öğretmenliği mesleğindeki işlevlerinin dikkate alındığını ortaya koymaktadır.
29 Tablo 3.11: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Gitar Eğitimine Yönelik Kaynak Kitaplarda Eşlikli Okul Şarkılarına Yer Verilmesine Dair Görüşleri Öğretim Elemanları Tamamen 0 Büyük ölçüde 0 Kısmen 1 Çok az 4 Hiç 3 Toplam 8 Tablo 3.11 de görüldüğü gibi Öğretim elemanlarına yöneltilen Gitar öğretimine yönelik kaynak kitaplarda eşlikli okul şarkılarına ne ölçüde yer verilmektedir? sorusuna; Öğretim elemanlarının 1 i kısmen, 4 ü çok az, ve 3 ü ise hiç olarak görüş bildirmişlerdir. Bu durum öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun Gitar öğretimine yönelik kaynak kitaplarda eşlikli okul şarkılarına çok az yer verildiği görüşünde olduğunu göstermektedir.
30 Tablo 3.12: Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Şarkılarının Eşliklenmesinde kullanılan yöntemlere İlişkin Görüşleri Öğretim Elemanları Akor şifrelerini oluşturarak eşlikleme 7 Yazılı kaynaklarda yer alan eşlik modelleriyle eşlikleme 1 Toplam 8 Tablo 3.12 de görüldüğü gibi Öğretim elemanlarından 7 si akor şifrelerini oluşturarak eşlikleme, 1 i ise yazılı kaynaklarda yer alan eşlik modelleriyle eşlikleme yöntemini kullandıkları görüşünü bildirmişlerdir. Bu durum öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun akor şifrelerini oluşturarak eşlikleme yöntemini kullandıklarını göstermektedir.
31 Seçilen okul şarkılarının armonik analizine, akor seslerinin belirlenmesine, akor seslerinin armoni kurallarına göre oluşturulmasına ve eşlik modellerine ilişkin bulgular. Tablo 3.13: 23 Nisan Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü Tablo 3.13 de görüldüğü gibi; 2/4 lük ölçü birimi olan 23 Nisan şarkısı, kolaydan zor a doğru aşamalı bir biçimde armonik olarak çözümlenebilir. Burada en basit armonik çözümleme şekliyle 1. ve 2. ölçünün I. derece; 3.,4., 5. ve 6. ölçülerin V. derece; 7., 8., 9., 10. ve 11. ölçülerin I. derece; 12. ölçünün IV. derece; 13. ölçünün I. derece; 14. ölçünün II. derece; 15. ölçünün V. derece; ve 16. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir. Daha ileri düzeyde bilgi ve beceri gerektiren armonik analizde ise 1. ve 2. ölçünün I. derece; 3.,4., 5. ve 6. ölçülerin V7. derece; 7., 8., 9., 10. ve 11. ölçülerin I. derece; 12. ölçünün IV. derece; 13. ölçünün I. derece; 14. ölçünün II. derece; 15. ölçünün V7. derece; ve 16. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
32 Tablo 3.14: 23 Nisan Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü Tablo 3.14 de görüldüğü gibi belirlenen dereceler gitar akor şeması şeklinde gösterilmiş, 1- akor sesleri belirlenmiş, 2- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük sus ve 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 3- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 4- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla eşliklenmiş ve 5- akorlar 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirilmiştir.
33 Tablo 3.15: Kışa Veda Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü Tablo 3.15 de görüldüğü gibi; 3/4 lük ölçü birimi olan Kışa Veda şarkısı, kolaydan zor a doğru aşamalı bir biçimde armonik olarak çözümlenebilir. Burada en basit armonik çözümleme şekliyle 1., 2., 3., 4., ve 5. ölçünün I. derece; 6. ve 7. ölçülerin V. derece; 8. ölçünün I. derece; 9. ölçünün ilk iki zamanında I. derece 3. zamanında IV. derece; 10. ölçünün V. derece; 11. ve 12. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir. Daha ileri düzeyde bilgi ve beceri gerektiren armonik analizde ise 1. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. ve 3. zamanlarında V. derece; 2. ölçünün I. derece; 3. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. ve 3. zamanlarında V. derece 4. ölçünün I. derece; 5. ölçünün V. derece; 6. ölçünün ilk iki zamanında V. derece 3. zamanında II. derece; 7. ölçünün V. derece; 8. ölçünün ilk iki zamanında V. derece 3. zamanında I. derece; 9. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında V. derece 3. zamanında II. derece; 10. ölçünün V. derece; 11. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. ve 3. zamanlarında V. derece ve 12. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
34 Tablo 3.16: Kışa Veda Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü Tablo 3.16 da görüldüğü gibi belirlenen dereceler gitar akor şeması şeklinde gösterilmiş, 1- akor sesleri belirlenmiş, 2- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 3- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük nota, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla eşliklenmiş ve 4- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük ve 8 lik ritim kalıplarından oluşan eşlik modeli geliştirilmiştir.
35 Tablo 3.17: Neşeli Günler Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü Tablo 3.17 de görüldüğü gibi; 4/4 lük ölçü birimi olan Neşeli Günler şarkısı, kolaydan zor a doğru aşamalı bir biçimde armonik olarak çözümlenebilir. Burada en basit armonik çözümleme şekliyle 1.ve 2. ölçünün I. derece; 3.ve 4. ve ölçünün V. derece; 5. ve 6. ölçünün I. derece;7. ve 8. ölçünün IV. derece; 9. ölçünün I. derece; 10. ve 11. ölçünün IV. derece; 12. ölçünün V. derece; 13. ölçünün IV derece; 14. ölçünün I. derece; 15. ölçünün ilk iki zamanında IV. derece 3. ve 4. zamanlarında V. derece; 16. ölçüde ise I derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir. Daha ileri düzeyde bilgi ve beceri gerektiren armonik analizde ise 1.ve 2. ölçünün I. derece; 3.ve 4. ve ölçünün V7. derece; 5. ve 6. ölçünün I. derece;7. ölçünün IV. derece; 8. ölçünün II. derece; 9. ölçünün I. derece; 10. ölçünün IV. derece; 11. ölçünün II. derece; 12. ölçünün V. derece; 13. ölçünün III. derece; 14. ölçünün IV. derece; 15. ölçünün ilk iki zamanında II. derece 3. ve 4. zamanlarında V. derece; 16. ölçüde ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
36 Tablo 3.18: Neşeli Günler Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü Tablo 3.18 de görüldüğü gibi belirlenen dereceler gitar akor şeması şeklinde gösterilmiş, 1- akor sesleri belirlenmiş, 2- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 4 lük sus ve 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 3- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 4- akorlar 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirilmiş, 5- akorlar arpej haline dönüştürülerek üçleme ler halinde eşlik modeli geliştirilmiştir.
37 Tablo 3.19: Vücudumuz Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü Tablo 3.19 de görüldüğü gibi; 6/8 lik ölçü birimi olan Vücudumuz şarkısı, kolaydan zor a doğru aşamalı bir biçimde armonik olarak çözümlenebilir. Burada en basit armonik çözümleme şekliyle 1., 2., 3., ve 4ölçünün I. derece; 5. ölçünün IV. derece; 6. ölçünün I. derece; 7. ölçünün V. derece; 8. ölçünün I. derece; ( Vücudumuz şarkısı 8. ölçüden sonra 6/8 lik ölçü birimi yerine 2/4 lük ölçü birimi kullanılarak bestelenmiştir.) 9. ölçünün I. derece; 10. ölçünün IV. derece; 11.ölçünün V. derece; 12. ölçünün I. derece; (Vücudumuz şarkısı 12. ölçüden sonra 2/4 lük ölçü birimi yerine 6/8 lik ölçü birimi kullanılarak bestelenmiştir.) 13. ölçünün IV derece; 14. ölçünün I. derece; 15. ölçünün V. derece; 16, ölçünün I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
38 Daha ileri düzeyde bilgi ve beceri gerektiren armonik analizde ise 1., 2., 3., ve 4ölçünün I. derece; 5. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında II. derece; 6. ölçünün I. derece; 7. ölçünün V. derece; 8. ölçünün I. derece; ( Vücudumuz şarkısı 8. ölçüden sonra 6/8 lik ölçü birimi yerine 2/4 lük ölçü birimi kullanılarak bestelenmiştir.) 9. ölçünün I. derece; 10. ölçünün II. derece; 11. ölçünün V. derece; 12. ölçünün ilk zamanında V. derece 2. zamanında I. derece; (Vücudumuz şarkısı 12. ölçüden sonra 2/4 lük ölçü birimi yerine 6/8 lik ölçü birimi kullanılarak bestelenmiştir.) 13. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında II. derece; 14. ölçünün I. derece; 15. ölçünün V. derece; 16. ölçüde ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
39 Tablo 3.20: Vücudumuz Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü Tablo 3.20 de görüldüğü gibi belirlenen dereceler gitar akor şeması şeklinde gösterilmiş, 1- akor sesleri belirlenmiş, 2- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, noktalı 4 lük sus ve noktalı 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 3- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 8 lik nota, 8 lik sus ve 4 lük ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 4- akorlar 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirilmiştir.
40 Tablo 3.21:Yurdumda Şarkısının Armonik Olarak Çözümlenmesine İlişkin Görünümü Tablo 3.21 de görüldüğü gibi; 5/8 lik ölçü birimi olan Yurdumda şarkısı, kolaydan zor a doğru aşamalı bir biçimde armonik olarak çözümlenebilir. Burada en basit armonik çözümleme şekliyle 1. ölçünün I. derece; 2. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 3.. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 4. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 5. ölçünün ilk zamanında V/III. derece 2. zamanında III. derece; 6. ölçünün ilk zamanında V/III. derece 2. zamanında III. derece; 7. ölçünün V7. derece; 8. ölçünün I. derece; 9. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 10. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 11. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 12. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 13. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 14. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 15. ölçünün V7. derece; 16. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
41 Daha ileri düzeyde bilgi ve beceri gerektiren armonik analizde ise 1. ölçünün I. derece; 2. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 3.. ölçünün ilk zamanında VI. derece 2. zamanında IV. derece; 4. ölçünün ilk zamanında VI. derece 2. zamanında IV. derece; 5. ölçünün ilk zamanında V/III. derece 2. zamanında III. derece; 6. ölçünün ilk zamanında V/III. derece 2. zamanında III. derece; 7. ölçünün V7. derece; 8. ölçünün I. derece; 9. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 10. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 11. ölçünün ilk zamanında IV. derece 2. zamanında I. derece; 12. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 13. ölçünün ilk zamanında I. derece 2. zamanında IV. derece; 14.ölçünün ilk zamanında VI. derece 2. zamanında IV. derece; 15. ölçünün V7. derece; 16. ölçünün ise I. derece olarak çözümlenebileceği görülmektedir.
42 Tablo 3.22: Yurdumda Şarkısı İçin Oluşturulan Eşlik Modellerine İlişkin Görünümü Tablo 3.22 de görüldüğü gibi belirlenen dereceler gitar akor şeması şeklinde gösterilmiş, 1- akor sesleri belirlenmiş, 2- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 8 lik sus, 4 lik nota ve 4 lük ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 3- akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilmiş, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla eşliklenmiş, 4- akorlar 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirilmiş, 5- akorlar 16 lık ve 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirilmiştir.
BÖLÜM 4 SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde, 2/4 lük, 3/4 lük, 4/4 lük, 5/8 lik ve 6/8 lik ölçü birimlerinden oluşan okul şarkılarının gitar ile eşliklemesinde izlenecek yöntem ve teknikleri göstermek amacıyla yapılan araştırmada elde edilen bulgulara ve yorumlara bağlı olarak ulaşılan sonuçlar ile bu sonuçlar doğrultusunda geliştirilen önerilere yer verilmiştir 4.1. Sonuçlar Anadal gitar öğretimine ve okul çalgıları dersi gitar öğretiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine ilişkin sonuçlar. Bireysel Çalgı gitar öğretimi alan öğrencilerinin gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesine ilişkin görüşlerine göre gitar öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğu fakat Bireysel Çalgı gitar eğitimi alan öğrencilerine göre gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine hemen hemen hiç yer verilmediği görülmektedir. Bireysel Çalgı gitar eğitimi alan öğrencilerinin Okul Çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesine ilişkin görüşlerine göre gitar öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğu ve Bireysel Çalgı Gitar Eğitimi alan öğrencilerine göre Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verildiği görülmektedir. Müzik eğitimi bölümlerindeki Bireysel Çalgı Gitar eğitiminin daha çok bu çalgının repertuarını tanımaya yönelik eğitime ağırlık verildiğini, Okul Çalgıları Gitar dersinde de gitar ın müzik öğretmenliği mesleğindeki işlevlerinin dikkate alındığını ortaya koymaktadır.
44 Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitimi alan öğrencilerinin Okul Çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesine ilişkin görüşlerine göre gitar eğitimi alan öğrencilerinin büyük bir çoğunluğunun bu derste okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğu ve Okul Çalgıları Gitar eğitimi süresince okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verildiği görülmektedir. Anadal gitar eğitimi ve okul çalgıları dersi gitar eğitiminde okul şarkılarının gitar ile eşliklenmesine ne ölçüde yer verildiğine dair öğretim elemanlarının görüşlerine ilişkin sonuçlar. Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi konusuna ilişkin görüşlerine göre Öğretim Elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğu fakat Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Bireysel Çalgı Gitar Eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine çok az yer verdiği görülmektedir. Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitiminde okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi konusuna ilişkin görüşlerine göre okul çalgıları dersi gitar eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine yer verilmesi gerektiği görüşünde olduğu ve Okul çalgıları dersi Gitar Eğitiminde, öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının eşliklenmesine büyük ölçüde yer verdiği görülmektedir. Müzik eğitimi bölümlerindeki Bireysel Çalgı Gitar eğitiminin daha çok bu çalgının repertuarını tanımaya yönelik eğitime ağırlık verildiğini, Okul Çalgıları Gitar dersinde de gitar ın müzik öğretmenliği mesleğindeki işlevlerinin dikkate alındığını ortaya koymaktadır.
45 Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının gitar eğitimine yönelik kaynak kitaplarda eşlikli okul şarkılarına yer verilmesi konusuna ilişkin görüşlerine göre gitar eğitimine yönelik kaynak kitaplarda eşlikli okul şarkılarına çok az yer verildiği görülmektedir. Gitar Dersi Öğretim Elemanlarının Okul Şarkılarının Eşliklenmesinde kullanılan yöntemlere İlişkin Görüşlerine göre Öğretim Elemanlarının büyük bir çoğunluğunun okul şarkılarının gitar için yazılı eşliklerinin çok fazla olmaması nedeniyle akor şifrelerini oluşturarak eşlikleme yöntemini kullandıkları görülmektedir. Seçilen okul şarkılarının armonik analizine, akor seslerinin belirlenmesine, akor seslerinin armoni kurallarına göre oluşturulmasına ve eşlik modellerine ilişkin sonuçlar. Bir şarkıya gitar eşliği yazılabilmesi için, ezgi ve eşlik partisinin ritmikarmonik vb. ilişkiler açısından incelenebilmesi, ele alınan ezginin ezgisel ve armonik çözümlemesinin yapılabilmesi, eşlik partisindeki akorların birbirine bağlanabilmesi, ezginin ritmik yapısına ve uslubuna uygun eşlik figürlerinin aranıp bulunabilmesi, ezgi ve eşlik partisinin organik ve estetik bir bütünlülük taşımasına dikkat edilmesi gerektiği görülmektedir.
46 Örneklemi oluşturan şarkılardan; 23 Nisan şarkısı için geliştirilen 1. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 4 lük sus ve 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, 23 Nisan şarkısı için geliştirilen 2. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 4 lük sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, 23 Nisan şarkısı için geliştirilen 3. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, 23 Nisan şarkısı için geliştirilen 4. eşlik modelinde akorların temel sesleribas ses olarak kabul edilip, akorların 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek gitar için eşliklendiği görülmektedir. Kışa Veda şarkısı için geliştirilen 1. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Kışa Veda şarkısı için geliştirilen 2. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 4 lük nota, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Kışa Veda şarkısı için geliştirilen 3. eşlik modelinde akorların temel sesleribas ses olarak kabul edilip, 4 lük ve 8 lik ritim kalıplarından oluşan gitar için eşliklendiği görülmektedir. Neşeli Günler şarkısı için geliştirilen 1. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 4 lük sus ve 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Neşeli Günler şarkısı için geliştirilen 2. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Neşeli Günler şarkısı için geliştirilen 3. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek gitar için eşliklendiği, Neşeli Günler şarkısı için geliştirilen 4. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların, arpej halinde kullanılarak 8 liğe üçlemeler şeklinde gitar için eşliklendiği görülmektedir.
47 Vücudumuz şarkısı için geliştirilen 1. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, noktalı 4 lük sus ve noktalı 4 lük nota değerlerinden oluşan ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Vücudumuz şarkısı için geliştirilen 2. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 8 lik nota, 8 lik sus ve 4 lük ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Vücudumuz şarkısı için geliştirilen 3. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek gitar için eşliklendiği, Vücudumuz şarkısı için geliştirilen 4. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek eşlik modeli geliştirildiği gitar için görülmektedir. Yurdumda şarkısı için geliştirilen 1. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 8 lik sus, 4 lük nota ve 4 lük ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Yurdumda şarkısı için geliştirilen 2. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, 8 lik sus ve 8 lik ritim kalıplarıyla gitar için eşliklendiği, Yurdumda şarkısı için geliştirilen 3. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek gitar için eşliklendiği, Yurdumda şarkısı için geliştirilen 4. eşlik modelinde akorların temel sesleri bas ses olarak kabul edilip, akorların 16 lık ve 8 lik nota değerlerinde arpej haline dönüştürülerek gitar için eşliklendiği görülmektedir.
48 4.2.Öneriler Araştırmanın sonuçları ışığında geliştirilen aşağıdaki önerilerin yerine getirilmesi yararlı görülmektedir. 1- Müzik Öğretmenlerinin ve Müzik Öğretmeni adaylarının okul şarkılarını gitar ile eşlikleyebilmesi için gerekli bilgi ve becerilerinin kazandırılmalıdır 2- Okul Çalgıları Dersi Gitar Eğitimi nde okul şarkılarının eşliklenmesi konusuna daha fazla yer verilmelidir. 3- Müzik Öğretmenliği Anabilim dalı nda Armoni-Kontrpuan-Eşlikleme dersinin süresi arttırılmalı, daha çok okul şarkılarına yapılabilecek eşlik modelleri incelenmeli, oluşturulmalı ve parçaların analizleri yapılmalıdır. 4- Gitar eğitimi dersi öğrenciye artistik beceri yanında işlevsel beceri de kazandırmalıdır. 5- Müzik öğretmenleri gitarı kendi sınıflarında etkin bir eğitim aracı olarak kullanabilmelidir. 6- Bir müzik öğretmeni verilen bir ezgiye eşlik yapabilme, deşifre çalabilme, transpoze edebilme, çok seslendirme yapabilme, kadans çalabilme, analiz edebilme, doğaçlama yapabilme becerilerine sahip olmalıdır. 7- Armoni-Kontrpuan-Eşlikleme ve Gitar eğitimi dersi birbirleriyle paralel bir şekilde yürütülmelidir.
49 8- Yüksek lisans ve doktora programlarında da okul şarkılarını eşliklemeye yönelik dersler açılmalı, eser analizleriyle eşlik modelleri geliştirilmeli, okul şarkılarına müzik öğretmenlerinin yapabileceği uygun eşlik modelleri oluşturulmalı ve bu şarkılara gitar eşlikleri hazırlayarak, müzik derslerinde kullanılması sağlanmalıdır. 9- Ayrıca pop, caz, blues vb. müzik türleri ve bu müzik türlerinin eşlik modelleri incelenmeli, okul şarkılarına bu eşlik modelleri uygulanarak, müzik öğretmenlerince sunulmalıdır. 10- Müzik öğretmenleri ve adayları için farklı müzik türlerine eşlik modelleri uygulamalarını içeren çalışmalar yapılabilir. 11- Sınıf öğretmenlerinin çalgılarının müzik derslerinde öğrencilerine eşlik etme düzeyleri araştırılabilir. 12- Gitar eğitiminde kullanılan eserlerin eşlik modelleri analiz edilebilir.
KAYNAKÇA Akbulut, F., 2001, Gitar Eşlikli Okul Şarkılarının Müzik Eğitimindeki Önemi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Akkaş, S., 2005, Müzik 2, Bilge Ders Kitapları Yay. Dağ. Ve Tic. Ltd. Şti., Ankara, s. 117 Akıncı, Ç., 2001, İlköğretim okullarının 2.kademesinde müzik eğitiminde kullanılan şarkıların caz müziği armonisi ve ritmik yapıları kullanılarak piyano için eşliklenmesinde izlenilecek yöntem ve teknikler Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Anderson, C., 1986, 1002 The Complete Children s Song Book, Fifth Edition, January, Little Polly Flinders Arenas, M.R., La Escuela De La Guitarra Libro I, Ricordi Americana, Buenos Aires Arenas, M.R., La Escuela De La Guitarra Libro III, Ricordi Americana, Buenos Aires Bilgin, S., 2006, Müzik Eğitiminde Kullanılan Şarkıların Müzik Öğretmenleri Tarafından Piyano ile Eşliklenmesi, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Denizli Bosman, L., 1991, Harmony for Guitar, Musical New Service/ Sales Limited, England,
51 Carcassi s Method for the Guitar, Edited by G.C. Santisteban, Oliver Ditson Company, Carulli, F., 1970, Metodo Completo per Chitarra, Benvenuto Terzi, Copyright MCMLV, by G.Ricardo & co., Ristampa Götze, W., 1959, Leichtes Gitarrenspiel Heft II, B. Schott s Söhne. Mainz, Grazioso Gülenç, F., 2006, Müzik 6, Gizem Yayıncılık, Ankara, s. 64 Kalkanoğlu, B., 2008 Okul Şarkılarının Müzik Öğretmenlerinin Bilgi ve Beceri Düzeylerine Göre Piyano İle Eşliklenmesine Yönelik Bir Model Önerisi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Kanneci, A., 1998, Klasik Gitar Metodu, Metek San. Lts. Şti., Ankara Kaptan, Z., Klasik Gitarın Türk Halk Müziği Kaynaklı Okul Şarkılarında Kullanımı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Küçükay, B., 1992, Klasik Gitar İçin Başlangıç Metodu, Evrensel Müzik Evi, İzmir Özçakır, R., 1990, Klasik Gitar Türk Okul Müziğinde Bir Eşlik Çalgısı Olarak Nasıl Kullanılabilir, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Özdemir, N., Koç, Y., 2007, Müzik 6-7-8, İmpress imaj İç ve Dış Tic. A:Ş:, Ankara, s. 67 Say, A., 1992, Müzik Ansiklopedisi, Cilt 2, Müzik Ansiklopedisi yayınları, Ankara
52 Selanik, C., 1996, Müzik Sanatının Tarihsel Serüveni, Doruk Yayıncılık, Ankara Uçan, A., 1997, Müzik Eğitimi. Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara Yaşar, N., Özdemir, A., Eren, E., Öztürk, S., Yücesoy, G., 2007, Müzik 4-5, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s. 81 Yıldız, H., Çam, M., Müzik 6, Özgün Matbaacılık San. Tic. A.Ş., s. 36
EKLER
54