FEN VE TEKNOLOJ. A. Gökyüzü Maceras. B. Dünya ve Ay n Hareketleri

FEN VE TEKNOLOJ A. Gökyüzü Maceras B. Dünya ve Ay n Hareketleri

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay A. GÖKYÜZÜ MACERASI Günefl, Dünya ve Ay n fiekli Y llar önce insanlar Dünya, Ay ve Günefl in yuvarlak bir tepsi gibi düz oldu unu düflünürlerdi. Gökyüzünün ise Dünya y örten bir kapak oldu unu zannederlerdi. nsanlar Dünya, Ay ve Günefl in küre fleklinde oldu unu ö renene kadar çeflitli görüfller ileri sürmüfllerdir. Gökyüzüne bakt m zda Günefl i daire fleklinde görürüz. Baz geceler Ay n da yuvarlak bir tepsiye benzedi ini biliyoruz. Uzaydan çekilen foto raflar göstermifltir ki Günefl ve Ay da Dünya gibi küreye benzer bir flekle sahiptir. Günefl, Dünya ve Ay büyüklüklerine göre afla daki gibi s ralar z. 1. Günefl 2. Dünya 3. Ay S ralamada Günefl, Ay dan büyük olmas na ra men Dünya dan bakt m zda Günefl ve Ay ayn büyüklükteymifl gibi görünür. Bunun nedeni Günefl in Dünya m za Ay dan daha uzak olmas d r. Gökyüzündeki uçak, yan nda durdu umuz otomobilden daha küçük görünür. Oysa uçak ile otomobil yan yana geldi inde uça n otomobilden defalarca büyük oldu unu anlar z. Hangisi Daha Büyük? 4 x R Dünya Ay Dünya, Ay dan daha büyüktür. Dünya n n çap Ay n çap n n yaklafl k olarak 4 kat d r. Günefl in çap ise Dünya n n çap n n 109 kat d r. Günefl, Dünya n n bir milyon kat büyüklü ündedir. Bütün bunlar gösteriyor ki bu gök cisimlerinden en büyü ü Günefl tir. R Ay, Dünya ya daha yak n oldu u için Günefl ile ayn büyüklükteymifl gibi görünür. Oysa Günefl, Ay dan milyonlarca kez daha büyüktür. Günefl, Dünya ya çok uzakt r. Bu nedenle gerçek büyüklü ünden çok daha küçük görünür. Günefl Dünyam z dan yaklafl k olarak 150 milyon km uzakl ktad r. Ay n 150 milyon km 384 000 km Dünya ya uzakl ise 384 000 km dir. Dünya, Günefl e en uygun uzakl ktad r. E er Günefl e daha yak n ya da uzak olsayd Dünya da yaflam olmazd. 574

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ GÖKYÜZÜ MACERASI - TEST 10 1. Dünya, Günefl ve Ay n flekli afla dakilerden hangisine benzemektedir? 5. Dünya flekildeki gibi bir misket büyüklü ünde modellenirse Ay afla dakilerden hangisi ile modellenmelidir? 2. Yandaki Günefl flekillerin temsil etti i Dünya gök cisimleri Ay gösterilmifltir. Bu gök cisimlerinin küçükten büyü e do ru s ralan fl afla dakilerden hangisinde verilmifltir? a. b. c. d. 3. Afla dakilerden hangisi Dünya, Günefl ve Ay n küre biçiminde oldu unun kesin kan t d r? a. Gökyüzünde yuvarlak görünmeleri b. Uzaydan çekilen foto raflar c. Ay n de iflik flekillerde olmas d. Geceleri karanl k olmas 4. Günefl, Ay dan büyük oldu u hâlde Dünya dan bakt m zda ikisini de ayn büyüklükte gibi görürüz. Bu durum afla dakilerden hangisi ile aç klanabilir? a. Ay ve Günefl, Dünya ya eflit uzakl ktad r. b. Atmosfer Günefl i küçük gösterir. c. Günefl, Dünya dan çok uzakta oldu undan küçük görünür. d. Ay, Dünya ile ayn büyüklüktedir. 6. Resimdeki çocuk bulundu u yerden lamba direklerine bakt nda hepsini farkl büyüklükte görüyor. Bu durum afla dakilerden hangisi ile aç klanabilir? a. Direklerin uzunluklar farkl d r. b. Lamba direklerinin bulundu u yerlerin yükseklikleri farkl d r. c. Çocuk uzaktaki varl klar iyi görememektedir. d. Uzaktaki cisimler yak ndakilerden küçük görünür. Hasan, her biri bir gök cismini temsil eden bir top ile bir f nd k tanesini alarak flekildeki gibi yerlefltirdi. Bulundu u yerden f nd k tanesinin ve topun görünüfllerini karfl laflt rd. 7 ve 8. sorular yukar da yap lan deneye göre cevaplay n z. 7. Hasan yapt bu deneyle afla daki sorulardan hangisine yan t bulmaya çal fl yor? a. Günefl mi yoksa Dünya m daha büyüktür? b. Günefl neden Ay ile ayn büyüklükte görünür? c. Günefl Dünya dan ne kadar uzakl ktad r? d. Ay dan Günefl görünür mü? 575

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay 8. Hasan, hangi gök cisminden gözlem yapm fl olur? a. Günefl b. Ay c. Dünya d. Baflka bir gezegen 9. Günefl, Dünya n n yaklafl k bir milyon kat büyüklüktedir. Ay dan bakan biri Günefl ve Dünya n n büyüklükleri ile ilgili afla dakilerden hangisini gözlemler? a. Dünya y Günefl e yak n büyüklükte görür. b. Günefl i daha büyük görür. c. Dünya y daha büyük görür. d. Dünya y Günefl ten çok küçük görür. 10. Resimdeki çocuk Günefl i gözlemlemektedir. Ancak bir yanl fl yap yor. Çocuk, afla dakilerden hangisini yapmal d r? a. Günefl e gölge bir yerde bakmal d r. b. Bir tepeye ç karak Günefl i gözlemlemelidir. c. Sabahleyin Günefl e ç plak gözle bakmal d r. d. Günefl in göze zarar vermesini önleyen gözlük takmal d r. 11. I. Yer çekimi. Su direnci I. Hava direnci Uzay mekiklerinin uzaya ulaflmas için çok güçlü roketler kullan l r. Roketler güçlü olmazsa uzay mekikleri uzaya ulaflamaz. Yukar dakilerden hangisi ya da hangileri uzay mekiklerinin uzaya ulaflmas n engeller? a. Yaln z I b. I, I c., I d. I,, I 12. Afla daki aletlerden hangisi ile gök cisimlerini inceleyebiliriz? 13. Bilim insanlar gök cisimlerinin ayr nt l foto raflar n çeflitli flekillerde çekebilirler. Afla dakilerden hangisi bu yollardan biridir? a. Dünya dan dijital foto raf makineleriyle b. Video kameralarla c. Uçaklardaki görevliler taraf ndan d. Uzaya gönderilen astronotlar n kulland özel teleskoplarla 14. Simay, eflit büyüklükteki A, B, C kutular n flekilde belirtilen noktalara öyle yerlefltiriyor ki C, di erlerinden büyük görünüyor. B ise A dan küçük görünüyor. Buna göre kutular n bulunduklar noktalar afla dakilerden hangisinde do ru olarak gösterilmifltir? a. A b. A I B I B C I C I c. A I d. A B B C I C 15. Dünya ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanl flt r? a. Küre biçimindedir. b. Günefl sisteminde yer al r. c. Ay dan büyüktür. d. Ay a Günefl ten daha uzakt r. I I 576

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ B. DÜNYA VE AY IN HAREKETLER Gece ve Gündüz Nas l Oluflur? Bir günün bir k sm n gece, bir k sm n gündüz olarak yaflar z. Bunun nedeni Dünya n n kendi etraf nda dönmesidir. Dünya bu hareketini 24 saatte tamamlar. Dolay s yla 1 gün 24 saattir. Gün içinde Günefl de farkl yerlerde duruyormufl gibi görünür. Bunun nedeni Dünya n n kendi etraf nda dönmesidir. Bat Do u Dünya n n dönüfl süresi hiç de iflmedi i için Dünya n n her noktas nda bir gün 24 saattir. Bu süre y l içinde hiç de iflmez. Dünya kendi etraf nda dönerken Günefl e dönük ayd nl k yüzünde gündüz, Günefl i görmeyen karanl k yüzünde ise gece yaflan r. Gece ve gündüz süreleri y l boyunca de iflir. Gündüzler yaz mevsiminde 12 saatten daha uzun, k fl mevsiminde ise daha k sad r. Gün çinde Günefl Neden Farkl Yerlerde Görünür? Gece yaflanan yere Günefl fl nlar ulaflamaz. Dünya dönerken karanl k yüzü bir süre sonra yine Günefl fl nlar n almaya bafllar. Sabaha karfl etraf yavafl yavafl ayd nlan r. Ayd nlanman n oldu u yerlerde Günefl do udan yükselmeye bafllar. Günefl fl nlar e ik geldi i için varl klar n gölgeleri uzun olur. Ayn sebeple hava s cakl düflüktür. Ö le vakti Günefl tam tepededir. Günefl fl nlar yeryüzüne dik ulafl r. Bu nedenle gölge boyu k sa, hava s cakl daha yüksek olur. Akflam saatlerinde Günefl bat da görünür ve ayd nlanma az olur. Günefl yavafl yavafl gözden kaybolur. Asl nda Dünya n n hareketi sonucu bu yüzü Günefl in bulundu u yerin tersi tarafa döner. Günefl in batmas olarak adland rd m z bu olay sonucu gece bafllar. Akflam Ö le Sabah Dünya, bat dan do uya do ru döner. Bat dan do uya do ru dönerken karanl k yüzü yavafl yavafl Günefl e döner ve Günefl do uda görünür. Günefl fl nlar Otomobille bir yere giderken yol kenar ndaki a açlar ve evler hareket ediyormufl gibi görünür. Oysa yerleri sabittir, de iflmez. 577

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay Dünya n n Günefl Etraf ndaki Hareketi Dünya m z bir yandan kendi etraf nda dönerken bir yandan da Günefl in etraf nda dolan r. Dünya n n Günefl etraf nda dolan rken yapt hareket, kendi etraf ndaki hareketi gibi dairesel harekettir. Ancak Günefl in etraf nda dolan rken izledi i yol tam daire fleklinde olmay p flekildeki gibidir. Dünya n n Günefl etraf ndaki bir tam dolan m 1 y l kabul edilir. Bu hareket tamamland nda Dünya kendi etraf nda 365 defa döner. Bu nedenle bir y lda 365 gün yaflan r. Bu süre içinde 12 ay, 52 hafta vard r. Dünya n n Günefl etraf ndaki bir tam dolan m asl nda 365 gün 6 saat sürer. Dört y lda bir bu 6 saatlik süreler 1 gün olur (4 x 6 = 24 saat). O y l flubat ay 29 gün çeker. 366 gün yaflanan bu y la art k y l denir. Gün ve y l zaman birimleri do a olaylar sonucu belirlenmifltir. Ay, hafta, saat birimlerini ise insanlar belli ölçülere göre belirlemifllerdir. Ay da Hareket Eder Ay da Dünya m z gibi kendi etraf nda döner. Kendi etraf nda dönerken ayn zamanda Dünya n n etraf nda da dolan r. Ay her iki hareketini de ayn sürede tamamlar. Bu süre yaklafl k olarak 29 gündür. Dünya kendi etraf ndaki dönüflünü 1 günde tamamlarken Ay 29 günde tamamlar. Ay, Dünya ya göre kendi etraf nda daha yavafl döner. Bu nedenle Dünya dan Ay n hep ayn yüzü gözlemlenir. Ay n Dünya dan gözlenen yüzüne bir uzay üssü yap ld n düflünelim. Ay n kendi etraf nda ve Günefl in etraf nda dolan m süresince bu uzay üssü Dünya dan bak nca hep görünür. Ay n di er yüzü Dünya dan gözlenemez. Ay, kendi etraf nda dönerken ve Dünya n n etraf nda dolan rken Günefl in etraf nda da dolanm fl olur. 578

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ Ay n Görünümleri Ay n kendi fl yoktur. Dünya gibi Günefl ten ald fl kla ayd nlan r. Bu nedenle Dünya ya dönük yüzünü her zaman bir bütün olarak göremeyiz. Ay gökyüzünde hep ayn flekilde görmeyiz. Ay, Dünya etraf ndaki dönüflü s ras nda belli flekillerde görünür. Belli bir s ray izleyen bu farkl görünümlere Ay n evreleri denir. Ay n evrelerini flemay ve aç klamalar inceleyerek ö renelim. 2. lk dördün: Ay, fliflkin taraf sa a dönük yar m bir daireye benzer. Bu devrede Ay, Dünya etraf ndaki turunun 1/4 ini tamamlar. 3. Dolunay: Ay n Dünya ya bakan yüzü tamamen ayd nlanm flt r. Bu nedenle parlak bir daire fleklinde görünür. Dolunay lk dördün Son dördün Yeni ay 1. Yeni ay : Ay Dünya ile Günefl aras ndad r. Günefl, Ay n Dünya dan görünmeyen yüzünü ayd nlat r. Karanl k yüzü Dünya ya dönük olan Ay geceleri görünmez. 4. Son dördün: Bu devrede Ay, Dünya etraf ndaki dönüflünün 3/4 ünü tamamlar. Ay, fliflkin taraf sola dönük yar m daire fleklinde görünür. Bu evrede ilk dördünde görünen taraf karanl kt r. Yeni ay evresinden sonra Ay n Dünya dan görünen yüzü ayd nlanmaya bafllar. Dolunay evresinden sonra görünen yüz sa dan yavafl yavafl karar r, son dördün evresine girer. Sonra Dünya dan görünen yüzün yavafl yavafl tümü ayd nlan r, dolunay evresine girer. Ay, Dünya etraf ndaki dönüflünü tamamlad nda görünen yüzün tümü karanl k olur ve yeni ay evresine girer. 579

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay DÜNYA VE AY IN HAREKETLER - TEST 11 1. Modeldeki I gök cisimleri afla dakilerden I hangisinde do ru olarak verilmifltir? a. I Dünya, Ay, I Günefl b. I Dünya, Günefl, I Ay c. I Günefl, Ay, I Dünya d. I Ay, Dünya, I Günefl 2. I. Dünya n n Günefl çevresinde dönmesi. Ay n Dünya etraf nda dönmesi I. Dünya n n kendi etraf nda dönmesi Gece ve gündüzün oluflmas na neden olan olay yukar dakilerden hangisi ya da hangileridir? a. Yaln z I b. Yaln z I c. I, I d. I,, I 4. Modele göre afla dakilerden hangisini söylemek yanl fl olur? a. Dünya n n Günefl e dönük yüzünde gündüz yaflan r. b. Dünya kendi etraf nda dönerken Ay n etraf nda da döner. c. Ay, Dünya ile birlikte Günefl in etraf nda dolan r. d. Dünya n n kendi etraf nda dönmesi sonucu gece ve gündüz oluflur. 5. Bir y l olarak kabul edilen zaman dilimi afla daki olaylardan hangisi ile belirlenmifltir? a. Dünya n n kendi etraf nda dönmesi b. Ay n Dünya etraf nda dönmesi c. Dünya n n Günefl etraf nda dönmesi d. Ay n kendi etraf nda dönmesi 6. Yandaki flekilde Ay n görünüflüne göre Günefl hangi numara ile 1 2 3 belirtilen noktada yer al r? a. 1 4 b. 2 c. 3 d. 4 3 ve 4. sorular modele göre cevaplay n z. 3. Model incelenerek afla daki bilgilerden hangisine ulafl lamaz? a. Ay kendi etraf nda döner. b. Dünya kendi etraf nda döner. c. Dünya Günefl in etraf nda döner. d. Ay Dünya n n etraf nda döner. 7. Yukar daki flekle göre Dünya da gece ve gündüz olan k s mlar hangisinde do ru gösterilmifltir? 580

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ 8. Günefl in gün içinde farkl yerlerde görünmesinin nedeni afla dakilerden hangisidir? a. Gün içinde Günefl in hareket etmesi b. Günefl in Dünya etraf nda dönmesi c. Dünya n n kendi etraf nda dönmesi d. Dünya n n Günefl etraf nda hareket etmesi 12. Afla daki resimlerden hangisi Günefl in do du u sabah saatlerini göstermektedir? 9. Yandaki modelde I ve olarak gösterilen, Dünya n n hareketleri boyunca I geçen zaman birimi afla dakilerden hangisinde do ru olarak verilmifltir? I a. 24 gün 1 y l b. 1 gün 1 ay c. 1 gün 1 mevsim d. 24 saat 1 y l 10. Dünya, Günefl in çevresindeki hareketi s ras nda kaç kez kendi etraf nda döner? a. 1 b. 24 c. 365 d. 366 11. Ezgi tatil için gitti i Antalya da tam 5 hafta kald. Ezgi nin Antalya da kald süre içinde Dünya kendi etraf nda kaç kez dönmüfltür? a. 5 b. 25 c. 35 d. 120 13. Günefl ile ilgili afla da verilen bilgilerden hangisi yanl flt r? a. Sabahleyin do uda görünür. b. Ö le saatlerinde daha çok ayd nlat r. c. Ifl nlar sabahleyin Dünya ya dik gelir. d. Akflamüzeri cisimlerin gölgeleri uzun olur. 14. Murat, Dünya n n kendi etraf ndaki dönüfl hareketini yerküreyi flekildeki gibi döndürerek göstermifltir. Buna göre, I. Dünya bat dan do uya do ru döner.. Önce do uya, sonra bat ya döner. I. Soldan sa a do ru döner. yarg lar ndan hangisi ya da hangileri do ru olur? a. Yaln z I b. Yaln z c. I, I d. I,, I 15. Afla da art k y l ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanl flt r? a. 366 gün yaflan r. b. fiubat ay 29 gün çeker. c. Normal y llardan 1 gün fazlad r. d. O y l 13 ay olur. 581

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay 16. Erinç, mavi oyun hamurundan bir dünya modeli yapt. 5 tane beyaz boncu un bir taraf na turuncu boya ile iflaret koydu. Boncuklar bir tele geçirerek flekildeki gibi sabitledi. Boncuklar n iflaretli yüzlerini ortadaki mavi yuvarla a dönük olarak yerlefltirdi. Beyaz boncuklar n Ay temsil etti i bu modelle Erinç afla dakilerden hangisini göstermeye çal flm flt r? a. Ay n Dünya etraf nda döndü ünü b. Dünya dan Ay n hep ayn yüzünün göründü ünü c. Ay da kraterlerin oldu unu d. Dünya n n etraf nda 5 tane Ay oldu unu 17. Afla da Ay ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanl flt r? a. Dünya n n etraf n 29 günde dolan r. b. Dünya dan yar s hep ayd nl k, yar s hep karanl k görünür. c. Günefl ten ald fl kla ayd nlan r. d. Kendi etraf ndaki dönüflünü 29 günde tamamlar. 18. fiekilde Ay, Dünya ile Günefl aras nda bulunmaktad r. Bu konumda Ay n Dünya dan görünüflü afla dakilerden hangisidir? 19. Yukar da Ay n belli bir süre içinde görünümünün nas l de iflti i gösterilmifltir. Buna göre? yerine afla dakilerden hangisi gelmelidir? 20. fiekilde Ay n son dördün evresi gösterilmifltir. Bu evrede Ay, Dünya etraf ndaki dönüflünün ne kadar n tamamlar? a. Yar s n b. 1/4 ini c. 3/4 ünü d. Tamam n? 582

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ DÜNYA, GÜNEfi VE AY - ÜN TE TEST 5 1. lke, Dünya ve Ay n hareketlerini bir model çizerek göstermek istedi. Ancak yanda da görüldü ü gibi modelde bir hata yapt. Buna göre modelde afla dakilerden hangisinde hata yap lm flt r? a. Ay n Dünya çevresindeki dönüflü b. Ay n kendi etraf ndaki dönüflü c. Dünya n n kendi etraf ndaki dönüflü d. Dünya ve Ay n flekli 1 2 4. I. Bir gök cisminin kendi etraf nda yapt harekettir.. Bir gök cisminin, baflka bir gök cismi etraf nda yapt harekettir. Bu aç klamalara göre I ve afla dakilerden hangisinde do ru verilmifltir? I a. Dolanma Dönme b. Dönme Dolanma c. Yön de ifltirme Dönme d. Yavafllama Yön de ifltirme Ay I Dünya Günefl Ifl nlar I IV I Günefl Ifl nlar 2. Yukar daki modele göre afla dakilerden hangisi yanl flt r? a. Ay, Dünya n n I. k sm ndan görülmektedir. b. Ay n 2 nolu k sm karanl kt r. c. Dünya n n. k sm nda gündüz yaflanmaktad r. d. Günefl fl nlar, Ay n her taraf na ulaflmaz. 5. Yukar daki modele göre I,, I ve IV ile gösterilen zaman dilimleri afla dakilerden hangisinde do ru verilmifltir? I IV a. Gece Ö le Sabah Akflam b. Ö le Akflam Sabah Gece 3. Dünya n n Günefl etraf nda 100 tur dönmesi sonucu geçen zaman birimi afla dakilerden hangisidir? a. 100 gün b. 100 ay c. 465 gün d. 1 yüzy l c. d. Gece Akflam Ö le Sabah Akflam Gece Ö le Sabah 583

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay 6. Y ld zlar, s ve fl k yayar. Günefl de bir y ld zd r. Uzayda Günefl ten büyük y ld zlar da vard r. Ancak biz Dünya dan bu y ld zlar çok küçük görürüz. Bu durumu afla dakilerden hangisi aç klar? a. Di er y ld zlar n enerjisi daha azd r. b. Dünya dan baflka y ld zlar net göremeyiz. c. Günefl d fl ndaki y ld zlar durmadan yer de ifltirir. d. Günefl, Dünya ya di er y ld zlardan daha yak nd r. 9. Ay da gözlem yapan bir astronot Dünya, Günefl ve Ay ile ilgili baz bilgilere ulafl yor. Afla dakilerden hangisi bu astronotun ulaflt bilgilerden biri olamaz? a. Günefl, Dünya ya Ay dan daha uzakt r. b. Dünya, kendi etraf nda dönmektedir. c. Günefl ile Dünya hemen hemen ayn büyüklükte görünmektedir. d. Dünya, Ay n etraf nda dolanmaktad r. 10. Bir y l afla daki flekillerden hangisinde gösterilen olay sonucu oluflur? 7. Onur, Günefl, Ay ve Dünya y bir model yaparak gösterdi. Ancak bu modelde bir hata yapt n fark etti. Onur un fark etti i hata afla dakilerden hangisidir? a. Dünya, Ay a yak n Günefl e uzak olmal yd. b. Ay, Günefl e daha yak n olmal yd. c. Günefl i fleklinde yapmal yd. d. Günefl i hareket edecek flekilde yapmal yd. Ay Dünya 8. Yurdumuzun do usunda olan A r Da 5138 m yüksekli indedir. A r Da n n foto raf n çekmek isteyen turist afla dakilerden hangisini yapmal d r? a. Yüksek bir yere ç kmal d r. b. Da n eteklerinden çekmelidir. c. Da çok uzaktan görüntülemelidir. d. Önce tepesini, sonra eteklerini çekmelidir. 11. fiekildeki konumuna göre Ay afla daki evrelerden hangisindedir? a. lk dördün b. Yeni ay c. Dolunay d. Son dördün 584

Dünya, Günefl ve Ay FEN VE TEKNOLOJ 12. I. Bir günün süresi. Bir y lda oluflan gün say s I. Dünya n n Günefl etraf nda dolanma süresi Yukar daki modelde Dünya n n Günefl etraf ndaki dönüfl yönü gösterilmifltir. Dünya Günefl in etraf nda bunun tersi yöne dönseydi yukar dakilerden hangisi ya da hangileri de iflmezdi? a. Yaln z I b. Yaln z c., I d. I,, I 13. Günefl fl nlar fiekilde Ay n son dördün evresi gösterilmifltir. Dünya dan bakan bir gözlemci Ay afla dakilerden hangisi gibi görür? 14. Ali, büyüklükleri farkl iki cismi ayn büyüklükte görecek flekilde masan n üzerine yerlefltirmek istiyor. Bunun için afla dakilerden hangisini yapmal d r? a. Büyük cismi kendinden uzak yere koymal d r. b. Küçük cismi masan n ortas na, di erini kendisinin bulundu u köfleye yerlefltirmelidir. c. ki cismi de masan n karfl taraf na koymal d r. d. Cisimlerden birini sa, di erini sol köfleye yerlefltirmelidir. 15. Afla daki modellerden hangisinde Ay, ayd nl k yüzünün tümünün Dünya dan göründü ü dolunay evresindedir? 585

Temel Kaynak 5 Dünya, Günefl ve Ay 16. Dünya dan bak ld nda Ay n hep ayn yüzünün görünmesinin nedeni afla dakilerden hangisidir? a. Ay n Günefl ten ald fl yans tmas b. Ay n kendi etraf nda dönüflü ile Dünya etraf ndaki dolan m n ayn sürede tamamlamas c. Ay n kendi etraf nda dönüfl hareketi yapmas d. Ay n Dünya ile birlikte Günefl in etraf nda dolanmas 17. I. Kendi etraf nda dönmesi. Günefl in fl nlar yla ayd nlanmas I. Dünya etraf nda dolanmas Yukar dakilerden hangisi ya da hangileri Ay n farkl görünümlerinin nedenidir? a. Yaln z I b. Yaln z c. I, d., I 19. Ay, dolunay evresinde Dünya etraf ndaki dolan m n n kaçta kaç n tamamlar? a. 1 b. 4 c. 1 d. 2 20. Dünya ile Günefl aras ndaki uzakl k daha fazla olsayd afla dakilerden hangisi gerçekleflirdi? a. Dünya daha s cak olurdu. b. Dünya da canl yaflayamazd. c. Dünya, Günefl in etraf nda dolanmazd. d. Gece ve gündüz oluflmazd. 3 4 4 4 Dolunay Yeni Ay Son dördün lk dördün 18. Yukar da Ay n evreleri adlar yla verilmifltir. Evrelerin s ralan fl afla dakilerden hangisinde do ru olarak gösterilmifltir? a. b. c. d. 586