AVRUPA BİRLİĞİ HAYAT BOYU ÖĞRENME İÇİN KİLİT YETKİNLİKLER Özgül ÜNLÜ
HBÖ- HAREKETE GEÇME ZAMANI BU KONU NİÇİN ÇOK ACİLDİR? Bilgi tabanlı toplumlar ve ekonomiler bireylerin hızla yeni beceriler edinmelerini gerektirmektedir aksi takdirde, işe uymayan çalışanlar giderek artacaktır. Üretim, ticaret ve yatırım yöntemleri sürekli değişmektedir. Sosyal ve politik yaşam giderek daha karmaşık hal almaktadır. Aktif vatandaşlık giderek önem kazanmaktadır. İş bulabilirlik zorlaşmakta ve bu konuda yatırım gerekmektedir.
AB Hayat Boyu Öğrenme Politikası Hayat Boyu Öğrenme için Kilit Yetkinlikler
HAYAT BOYU ÖĞRENME TANIMI Avrupa Komisyonu nca bilgi, beceri ve yetkinliklerin kişisel, yurttaşlıkla ilişkili, sosyal ve/veya istihdama ilişkin bir perspektifte geliştirilmesi amacıyla hayat boyunca gerçekleştirilen tüm öğrenme faaliyetleri olarak tanımlanmıştır
KİLİT YETKİNLİKLERİN TANIMI Yeterlikleri Tanımlama ve Belirleme Projesi (DeSeCo) kapsamında OECD kilit yeterliklerin: değişik bağlamlarda önemli talepleri karşılamada kişilere yardımcı olma, sadece uzmanlar için değil tüm insanlar için önemli olma kriterlerini içermesi gerekliliğini ortaya koymuştur.
HAYAT BOYU ÖĞRENME AB Antlaşması 149. Madde Üye Devletler arasında işbirliğini teşvik ederek eğitim kalitesine katkıda bulunmak ve gerektiğinde, üye ülkelerin faaliyetlerini desteklemek ve tamamlayıcı destek sağlamak. 150. Madde Üye devletlerin faaliyetlerini destekleyen ve tamamlayan bir mesleki eğitim politikası uygulamak. 6
AB POLİTİKA HEDEFLERİNİN ODAK NOKTASI: LİZBON STRATEJİSİ Birlik, dünyanın bilgiye dayanan en rekabetçi ve en dinamik ekonomisi olmalıdır. Lizbon, Mart 2000 2005 te yeniden oluşturuldu: AB, sürdürülebilir kalkınmayla birlikte daha fazla sayıda ve daha iyi nitelikte iş imkanları sunan, daha fazla sosyal uyumun var olduğu, bilgiye dayalı ileri bir toplum olmalıdır. 7
AB-HBÖ BİLDİRGESİ (2000) TEMEL MESAJLAR Herkes için yeni temel beceriler İnsan kaynaklarına daha çok yatırım Eğitim ve öğretimde yenilikçilik Değer katan öğrenme Danışmanlık ve yönlendirme hizmetlerinin gözden geçirilmesi Öğrenmeyi eve getirme
AB, Lizbon doğrultusunda çalışıyor -1 Üye ülkelerle birlikte yapılan politika çalışmaları Programlar - destekler 9
TÜRKİYE DE HAYAT BOYU ÖĞRENME Hayat Boyu Öğrenme için Yasal Temeller DPT Kalkınma Planları (1-9) Ulusal Programlar Türkiye Avrupa Birliği İlerleme Raporları Projeler (Tamamlanana, Uygulanan, Planlanan) Türkiye de Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi (YPK) 2009
KİLİT YETKİNLİKLER Mart 2000 Lizbon Avrupa Konseyi: Temel Beceriler için Avrupa Çerçevesinin oluşturulması Bu çerçevede - BIT - Teknoloji Kültürü - Yabacı dil - Girişimcilik - Sosyal beceriler yer aldı.
KİLİT YETKİNLİKLER 2001 Stokholm Avrupa Konseyi Eğitim Öğretim Sistemleri için Somut Hedefler 3 Stratejik Hedef - Eğitim - Kalite - Eğitimin herkese açık olması
KİLİT YETKİNLİKLER 2002 Barselona Konseyi 8 Temel Beceri için Çalışma Programının hazırlanması - Okur yazarlık ve Sayısal Beceriler - Matematik, Fen ve Teknolojide temel yeterlikler - BIT - Teknoloji Kullanımı - Öğrenmeyi öğrenme - Sosyal Beceriler - Girişimcilik - Genel Kültür
KİLİT YETKİNLİKLER 2004 Kilit Yetkinlikler Çerçevesi (Eğitim Öğretimde takibi için öneri) Hayat Boyu Öğrenme için Kilit Yeterlikler Avrupa Çerçevesi bilgi toplumu içinde kişisel başarı, aktif vatandaşlık, sosyal içerme ve istihdam için gerekli sekiz kilit yeterlik belirler ve tanımlar. Bunlar: 1. Anadilde iletişim, 2. Yabancı dilde iletişim, 3. Matematik yeterliği, fen ve teknolojide temel yeterlik, 4. Dijital yeterlik, 5. Öğrenmeyi öğrenme, 6. Sosyal ve vatandaşlık yeterlikleri, 7. Kişisel Teşebbüs ve Girişimcilik 8. Kültürel Farkındalık ve Anlatım
DİJİTAL YETERLİK TANIMI Hayat Boyu Öğrenme kapsamında çalışmaları yürütülen sekiz Kilit Yeterlikler içinde yer alan Dijital Yeterlik; İş, günlük hayat ve iletişim için Toplum Bilgi Teknolojilerinin (TBT) eleştirici ve güvenilir kullanımını içerir. Söz konusu yeterlik Bilgi İletişim Teknolojisi içinde temel beceriler yoluyla desteklenmektedir. Bilgisayar kullanımı bilginin alışverişi, sunulması, üretimi, saklanması, değerlendirilmesi ve bilgiye erişimi ayrıca internet aracılığıyla ortak network içinde paylaşılması ve iletişim için kullanılmasıdır.
DİJİTAL YETERLİK TANIMI
ANADİLDE İLETİŞİM Tanım: Anadilde iletişim, düşünce, duygu ve gerçekleri hem sözlü hem de yazılı biçimde (dinleme, konuşma, okuma ve yazma) ifade etme ve yorumlama, ve tüm toplumsal ve kültürel ortamlarda (eğitim ve öğretim, işyeri, ev ve serbest zaman) dil yoluyla uygun şekilde etkileşme yeteneğidir.
YABANCI DİLLERDE İLETİŞİM: Tanım: Yabancı dillerde iletişim, geniş anlamıyla anadilde iletişimin temel beceri boyutlarını paylaşır: Düşünce, duygu ve gerçekleri, hem sözlü hem de yazılı biçimde (dinleme, konuşma, okuma ve yazma) ve tüm toplumsal ve kültürel ortamlarda (eğitim ve öğretim, işyeri, ev ve serbest zaman), kendi istek ve gereksinimleri doğrultusunda anlama, ifade etme ve yorumlama yeteneğidir. Yabancı dillerde iletişim, ayrıca müzakere ve kültürlerarası anlayış ve uzlaşma gibi becerileri de gerektirir. Bir bireyin yeterlik düzeyi, dört boyut, farklı diller ve geçmiş yaşantısı, çevre, gereksinim/ilgilerine bağlı olarak farklılık gösterir.
MATEMATİKSEL YETERLİK VE BİLİM VE TEKNOLOJİDE TEMEL YETERLİKLER: Tanım:. A-Matematiksel yeterlik, günlük yaşama dair bir dizi problemin çözülmesi amacıyla zihinsel ve yazılı hesaplamalarda toplama, çıkarma, çarpma, bölme ve oran bulmadan yararlanma yeteneğidir. Bilgi kadar süreç ve etkinlik de önemlidir. Matematiksel yeterlik, farklı düzeylerde matematiksel düşünce [mantıksal ve uzamsal (spatial) düşünme] ve sunuş (formüller, modeller, yapılar, grafikler/tablolar) biçimleri(modes) kullanma konusunda yetenekli ve istekli olmayı da kapsar.
MATEMATİKSEL YETERLİK VE BİLİM VE TEKNOLOJİDE TEMEL YETERLİKLER: Tanım: B-Bilimsel yeterlik, soruların belirlenmesi ve kanıta dayalı sonuç çıkarma amacıyla, doğal dünyanın açıklanmasına yönelik bilgi varlığı ve metodolojisinden yararlanma yeteneği ve arzusuna atıfta bulunur. Teknolojik yeterlik, algılanan insan istek ve gereksinimlerine yanıt olarak bilgi ve metodolojinin uygulanması olarak görülür. Her iki yeterlik alanı da, insan etkinliklerinden kaynaklanan değişimler ve her bireyin vatandaş olarak sorumluluklarının farkında olmayı kapsar.
ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME: Tanım: Öğrenmeyi öğrenme öğrenmenin peşine düşme ve bu konuda ısrarcı olma yeteneğidir. Bireyler, kendi öğrenme yaşantılarını gerek bireysel gerekse grup içinde etkili zaman ve bilgi yönetimi yoluyla düzenleyebilmelidirler. Bu yeterlik, bireyin var olan olanakları tanıyarak öğrenme gereksinim ve süreçlerinin farkında olmasını ve öğrenme eyleminde başarı için zorluklarla başa çıkma yeteneğini kapsar. Bu, yeni bilgi ve beceriler kazanmak, işlemek ve kendine uyarlamak kadar rehberlik desteği aramak ve bundan yararlanmayı ifade eder. Öğrenmeyi öğrenme, öğrenicileri bilgi ve becerilerin, ev, işyeri, eğitim ve öğretim ortamı gibi çeşitli bağlamlarda kullanılması ve uygulanması için önceki öğrenme ve yaşam deneyimleri üzerine eklenmesi yönünde harekete geçirir.
SOSYAL YETERLIK ILE VATANDAŞLıĞA AIT YETERLIKLER: Tanım: Bu yeterlikler, bireylerin, özellikle giderek farklılaşan toplumlarda sosyal ve çalışma yaşamına etkili ve yapıcı biçimde katılmalarına imkan tanıyacak; gerektiğinde çatışma çözecek özelliklerle donatan tüm davranış biçimlerini kapsar. Vatandaşlığa ait yeterlik ise, bireyleri, toplumsal ve siyasal kavram ve yapılara ilişkin bilgi ve demokratik ve aktif katılım kararlılığı ile siyasi yaşama tam olarak katılmaları yönünde donatır.
KİŞİSEL TEŞEBBÜS VE GİRİŞİMCİLİK: Tanım: Girişimcilik, bireyin düşüncelerini eyleme dönüştürme becerisini ifade eder. Yaratıcılık, yenilik ve risk almanın yanında hedeflere ulaşmak için planlama yapma ve proje yönetme yeteneğini de içerir. Bu yeterlik, herkesi evde ve toplum yaşantısında sürekli destekler. Kendi işinin çeşitli yönleriyle farkında olan çalışanlar, iş fırsatlarını da yakalayabilirler. Toplumsal ya da ticari etkinliklere girişen girişimcilerin gereksindikleri diğer özel beceri ve bilgi için de bir temel oluşturur.
KÜLTÜREL İFADE VE FARKINDALIK: Tanım: Müzik, sahne sanatları, edebiyat ve görsel sanatlarda dahil olmak üzere çeşitli kitle iletişim araçlarıyla görüş, deneyim ve duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edilmesinin önemini takdir etme.
Teşekkürler Özgül Ünlü ozgul.unlu@yok.gov.tr ozgulunlu@gmail.com