TÜRKİYE BASKETBOL FEDERASYONU 4. ULUSLARARASI GELİŞİM SEMİNERİ 20 22 Haziran 2008 Kuşadası YAZAN: Prof. Dr. Yaşar SEVİM TBF Eğitim Komitesi Başkanı POWER POINT SUNUSUNDAN AKTARAN: Murat POLAT TBF Eğitim Komitesi Üyesi
GİRİŞ Günümüz basketbolunun artan performans beklentileri, basketbolcuların oyun içerisindeki kondisyonel, teknik ve taktik becerilerini daha çabuk, etkin ve amacına uygun olarak uygulama zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir. Üst düzey basketbolcuların hareket becerileri ve uygulamalarındaki amaca uygun hareket kalitesi ise; büyük ölçüde Sinir-kas (nöro-muscular) işbirliğinin mükemmel derecedeki uyum sürecine yani koordinasyona bağlıdır. Ayrıca oyuncuların bireysel becerilerini, takım oyunuyla birleştirmesi; günümüz basketbolunun artan oyun temposu içinde bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu durum basketbolcuların kondisyonel, teknik ve taktik becerilerini daha akıcı ve yaratıcı bir biçimde uygulamalarıyla, basketbol oyununun akışı ve izlenmesi daha keyifli bir hale gelmiştir. Dolayısıyla oyuncuların kondisyonel, teknik ve taktik özelliklerini geliştirmek antrenörler açısından çok önemli ve vazgeçilmez bir gereklilik haline gelmiştir. Bugünkü konumuz kondisyonel özelliklerden; BACAK ÇALIŞMALARI SIÇRAMA ÇALIŞMALARI ÇALIŞMALARI Üst düzeydeki basketbolcuların performansları üzerine olan önemini, etkinliğini vurgulamak ve temel çalışma örneklerini sizlere sunmaktır. Koordinasyon; Kısa bir süre içerisinde zor hareketleri öğrenebilme ve değişik durumlarda amaca uygun çabuk bir şekilde tepki gösterebilme özelliği olup vücut ve vücut bireylerinin uyumlu işbirliğidir. BASKETBOL OYUNU AÇISINDAN Basketbola özgü hareketleri kısa süre içerisinde öğrenebilme ve değişik durumlarda amaca uygun çabuk bir şekilde uygulayabilme yeteneğidir. BASKETBOLCU AÇISINDAN ÖNEMİ Basketbolcunun koordinasyon özelliği ne kadar iyi gelişmiş ise, hareketlerini o kadar ritmik, akıcı, dinamik ve ekonomik olarak uygulayabilir. UN OLUŞUMU kasların kasılması sonucu meydana gelir. Koordineli (becerili) hareket ise; merkezi sinir sisteminin kaslara doğru uyarıları gerektiği zamanda iletmesi (sinir-kas işbirliği) ile oluşur. VE PERFORMANS Basketbolcunun gelişmiş koordinasyon özelliği, performansını daha az güçle daha etkin ve verimli uygulamasını sağlar. Çok zor bir hareketin kolaylıkla yapılabilmesi koordinasyonun olumlu sonucudur. UN SINIFLANDIRILMASI Genel Koordinasyon Özel Koordinasyon Spora Özgü Branşa Özgü
U OLUŞTURAN FAKTÖRLER Motorik uyum ve yer değiştirme yeteneği Sevk ve idare yeteneği Saha, yer kavrama yeteneği Denge yeteneği Beceriklilik Hareket hissi Hareket akıcılığı Hareket yumuşaklığı Esneklik yeteneği Ritim Varyasyon (çok yönlülük) yeteneği Özetle; Koordinasyon üç temel özellik kapsamında değerlendirilir. Motorik sevk ve idare yeteneği Motorik öğrenme yeteneği Motorik uyum ve yer değiştirme yeteneği U ETKİLEYEN FAKTÖRLER Zamanlama Hareket sürati Görerek nişanlama Hareket dakikliği Denge Reaksiyon zamanı Hareketin yönü ve uzaklığı Yaş Vücut Ağırlığı Boy Kötü teknikle hareket öğrenimi Sakatlıklar Kondisyonel yeteneklerin yetersizliği Kassal tansiyon UN DİĞER KONDİSYONEL ÖZELLİKLERLE İLİŞKİSİ HAREKETLİLİK DAYANIKLILIK KUVVET SÜRAT ANTRENMANININ METODİK İLKELERİ Kaba (basit) Kombine Basketbola Özgü
NASIL GELİŞTİRECEĞİZ? Hareket uygulamalarının çeşitlenmesi Dış koşulların değiştirilmesi Hareket kombinasyonlarının birleştirilmesi Değişik taktik uygulamaları Zaman baskısı altında çalışma Oyun kurallarının değiştirilmesi Alınan bilgilerde değişiklik yapılması ve uyum ÇALIŞMALARINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR Yüklenmenin dozu kademeli olarak arttırılmalıdır Yeni hareketler öğretilmelidir Yeni hareketler öğretilirken çok sayıda değil, yeterli sayıda öğretilmelidir Öğrenilecek yeni hareketlerin seçiminde sporcunun yeteneği göz önünde bulundurulmalıdır. Antrenmanlar kombine şekilde uygulanmalıdır. Alıştırmaların temposu değişken olmalıdır. Dış koşullar değiştirilmelidir. Değişik alanlarda, değişik alet ve yardımcılarla hareketler uygulanabilir. Koordinasyon kombinasyonları birleştirilebilir. (Oyunların birleştirilmesi, teknik karakterdeki birkaç hareketin bağlantılı olarak uygulanması gibi) Çalışmalar zamana karşı yapılabilir. Reaksiyon geliştirici çalışmalar kombine olarak uygulanmalıdır. Direktif ve komut değiştirme çalışmaları uygulanabilir (Gözler açık veya kapalı, ayna önünde duyarlık çalışması gibi). Koordinasyon çalışmalarında tam dinlenme ilkesi uygulanır. in uygulanması sırasında şekil değişikliği yapılmalıdır. Yorgunluk meydana geldiğinde dinlenme verilmelidir. Günlük antrenman programında koordinasyon çalışmaları her zaman yer almalıdır. Zaman zaman basketbolcuların koordinasyonunu ölçen testler yapılmalıdır. SONUÇ Günümüz tempolu ve hızlı basketbol oyunu içerisinde, oyuncuların algılama, daha hızlı karar verebilme ve uygulayabilme yeteneğine sahip olmaları zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle basketbolcuların kondisyonel ve teknik-taktik becerilerini artıracak koordinasyon çalışmalarına antrenmanlarda gereken önem ve yer verilmelidir. SIÇRAMA Basketbol oyunu içerisinde oyuncuların birçok değişik hareketi maksimum kapasite ve verimlilikle uygulayabilmeleri için iyi bir sıçrama özelliğine sahip olmaları gerekir. Basketbolda sıçrama yeteneği özellikle sıçrayarak atış, ribaunt, blok gibi birçok teknik hareketlerin başarılı bir şekilde uygulanmasını önemli ölçüde etkilemektedir. Sıçrama genel anlamda, sporcunun kendi ağırlığına karşı uyguladığı kuvvettir. Sıçrama kuvveti; kasın fizyolojik yapısına, maksimal kuvvete, vücut yapısına, sürat özelliğine, kas esnekliğine ve önemli derecede koordinasyon gibi özelliklere bağlıdır. SIÇRAMA ÇALIŞMALARININ FAYDALARI Yapılan sıçrama çalışmaları ile bacağın yeri itiş kuvvetinde, maksimal hız ve dayanıklılıkta, adım uzunluğu ve frekansında artış sağlanır. Ayrıca sıçrama çalışmaları ile koordinasyon yeteneği de önemli oranda geliştirilir. SIÇRAMA NE KADAR GELİŞTİRİLEBİLİR Basketbolcuların sıçrama özelliği genetik ve fizyolojik kas yapısına göre bilinçli, amacına uygun antrenmanlarla önemli ölçüde geliştirilebilir...
İYİ BİR SIÇRAMA ÖZELLİĞİ NELERE BAĞLIDIR? Sporcunun sıçramada gerektiği an olabildiğince çok kas lifini kullanabilme yeteneğine bağlıdır. (Sinir-Kas İşbirliği) Sıçrama için harekete geçirilen kas liflerinin kuvvetine bağlıdır. SIÇRAMA ÇALIŞMA TÜRLERİ Durarak Dikey Durarak Yatay Karışık ve Sekmeler Yan Kasa Çalışmaları Basketbola Özgü Kombine Gereken yoğunlukta arka arkaya yapılan durarak dikey sıçramaların amacı, amortizasyon zamanını kısaltmaktır. 20-30 m mesafelerde, kasa çalışmalarına hazırlık olarak yapılabilir. Bu tür çalışmalar sıçrama özelliği ile beraber koordinasyonu da geliştirir. Yan sıçramalar ise sporcuların yön değiştirme ve havada kalma sürelerini geliştiren sıçrama çalışmalarıdır. Genelde kasa çalışmaları üst düzey sporcularda sıçrama kuvvetini en iyi biçimde geliştiren uygulamalardır. Bu çalışmaların amacı basketbol tekniğine özgü sıçrama kuvvetini geliştirmektir. SONUÇ Özetle; sıçrama çalışmaları iyi bir basketbolcunun başarısındaki en önemli kondisyonel özelliklerden birisidir KAYNAKLAR Sevim, Yaşar Antrenman Bilgisi, 2007 Ankara, 8. Baskı, Nobel Yayınevi Sevim, Yaşar Basketbol Teknik ve Taktik, 2006 Ankara, 7. Baskı Nobel Yayınevi. Oltmans, K. Athletik Training, Schnelligkeit und Krafttraining und die Koordinative umsetzung, DVD format Ravin, D., Schreiner, P. Koordinationtraining für Schule und Verein Steinhöfer, D. Grundlagen Des Athletiktrainings, Philippka Sportverlag 2003, Münster Weineck, J. Optimales Trainings, 2004, Erlangen KATKIDA BULUNANLAR Erhan TÜGEN (Gazi Üniversitesi) Harun KOÇ (Gazi Üniversitesi) A.Kaan EROĞLU (Gazi Üniversitesi) Gökmen GÜNER (Gazi Üniv. Basketbol Tk. Ant.) Fatih ADALI (Gazi Üniv. Basketbol Tk. Ant.) Ergun CEREN (Gazi Üniv. Basın-Yayın) Gazi Üniversitesi Basketbol Takımı Oyuncuları