Vel. nil. Dcrg. (2000). 16. 1 : 75-83 ANKARA KEyisiNiN PLEXUS BRACHiALis'i OZERiNDE MAKROANATOMiK VE SUBGROS yali!?malar' Memduh Gezici t MacroanatomicaJ and subgross studies on the brachial plexus of the Angora goat Summary: In this study, the formation and distribution of the brachial plexus were investigated in Angora goat, for this purpose, eight Angora goat in different ages and sex were used. It was obseived that the brachial plexus in the Angora goat was formed by the ventral branches of the sixth, seventh, eighth ceivical and first thoracic spinal nerves. It was seen that there wasn't a significant difference in the courses and distributions of the neives arising from the brachial plexus in Angora goat in comparison with the other ones. Key words: Angora goat, brachial plexus, nerves. ()zet: Ankara keyisinin plexus brachialis'i makroanatomik ve subgros olarak incelenmi'ilir. Bu amayla degi'iik ya'i ve cinsiyelte sekiz adet Ankara keyisi kulianllml'itlr. Ankara keyisinde plexus brachialis 6.. 7.. 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dauan tarafmdan ~ekiliendjrildigi, ve bu plexus'tan ba~langl9 alan sinirlerin seylf ve dag,hmtnda diger ke9ilerden Onemli bir fark ayudedilmedigi belir/endi. Anahtar kelimeler: Ankara ke9isi. plexus brachialis, sinirler. Giri$ Anatomi dersi uygulamalannda ve laboratuar ~ah$malannda gevi$getiren hayvan 6rnegi olarak hem ekonomlk ve hem de daha kullanl$h olmasl sebebiyle SI{W Verine koyun ve keyi kullanllmaktadlr. Su durum bizi yeni ke((i Irklmlz alan Ankara keyisinde call$ma yapmaya yoneltmi$tir. Plexus brachialis ke~ide 6., 7., B., servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarlnm birle$mesi ile meydana gelir (Raimers, 1925; Ghoshal, 1975; Magilton ve ark.. 19B6 ). Mal eryal ve Mel ol Su yali$mada Konya yoresinden temin edilen ya$lan onalama 2-2.5, aglnlklarl 20-25 kg amsmda olan degi$ik cinsiyette sekiz adet Ankara keyisi kullanlldl. Silinen melotlarla formolde tespit edilen kadavralafln diseksiyonunda Nikon marka SMZ-2T stereo mikroskoptan da yararlanlldl. Oiseksiyonla belirg in hale getirilen plexus brachialis ve sinir uzantllarl fotograflarla tespit edildi. Terminoloji olarak Nomina Anatomica Veterinaria (19B3) esas alindi. Bulgular Alllncl" yedinci. sekizmci servikal ve bifinci torakal spinal sinirlerin ventral dallarmln blrle$meslyle ~ekillenen plexus brachialis birinci kaburganm hemen onunde ve m. scalenus venlralis'in lateral'inde yer ahr. Bu sinir yumaglndan g690s0n 6n ve van kesimleri He 6n ekstermitenin tomonun in nervasyonunu saglayan sinirler ba$langl~ ahr (~ekil 1 ). N. suprascapularis, 6. ve 7. servikal sipinal sinirlerin ventral dallanndan olu~ur (~ekil 117). Plexus brachia!is'in cranial'inde iken plexus'un medial'inden geyerek caudal'e y6nelir. M. supraspinatus'un caudal kenartnda a. ve v. circumflexa scapulae'nm e$li{linde seyreder. Bu dozeyde biri kahn olmak Ozere bir yelpaze goronomo veren 3-4 dala ayrillr. ince olan daliar. hemen m. supraspinatus'a girerler. Kahn olan dal ise collum scapulae'nm cranial kenannda scapula'nm lateral yozone ula$l(. Spina scapulae'nm hemen ventral'inde caudal olarak Herler. Oaha sonra 2 3 dala aynlarak m. infraspinatus iqinde sonlanl(. Spina scapulae yakmmda art. humeri'nin innervasyonuna i$tirak eden bir sin If dali verir. Gch~ Tnrihi : 30.11.1999. I. Scl~'uk UIl1\crslicsi VClcnncr F3killlcsi Analomi Anabilim Dah. KOi"YA *: Bu ~'!lh~ma dolaora ICllnln bit bbliimiindcn O~ellenmi~l l r.
GEZicl,e- '.. '4,~ --1.,. ' ~ 'L4 d b.. 10.---11 $ek i1 1 $ekil 2 $ekll 1. Ankara keylsinde plexus brachlalis'in olu~umu. $ekil 2. Ankara keyisinde n.medianus, n.ulnaris ve n.musculoculaneus un seyirleri. a. m.5ubscapulans. b. m.leres major, c. mjalissimus dorsi, d. m. lriceps brachii(capui longum), e. m.biceps brachll. f. m.peclorahs ascendens, g. m.pronalor leres, h. mjlexor carpi radialis. 1. medulla spinalis, 2. alllncl servikal spinal Sl' nlfln venlral dah(6.s.s.s.v.d.), 3. 7.s.s.s.v.d., 4. B.s.s.s.v.d.. 5. 1.torakal s.s.v.d.. 6. n.lhoraclcus longus, 7. nsuprascapulafls, 8. nn.subscapulares. 9. n.lhoracodorsalis, 10. n.axil1aris, 11. n.radialis, 12. n.ulnaris. 13. n.culaneus anlebrachii caudalis, 14. n.medianus, 15. ramus muscularis dlslalls(n.musculocutaneus), 16. ramus muscularis proxlmalls(n.musculoculaneus). 17. arteria axillaris. Nn. subscapulares, alii Ankara k~isinde 6. ve 7. genye kalan 2 plyeste ise sadece 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallannln birle~mesinden olu~ur ($ekil 1/8). <;all~malanmlzda nn. subscapulares'in 4 Ankara kee;:isinde Oe;: dal halinde, 2 pi yeste iki, 2 piyeste dort dal halinde bulundugunu g6zledik. Bu dallardan birinin. n. suprascapularis'in caudoventral'inde ve onunta birlikte seyrettigi ve m. subscapularis'in cranial bolomonu, geriye kalan 1-2 da"n ise m. subscapularis'in caudal kesimini innerve ettigi tespi! edilmi~tir. N. muscutocutaneus, 6. ve 7. servikal spinal sinlflerin ventral dallarlnln birle~roesi ile ~ekillenir ($ekil 4/9). Adl g~en sinir a. axillaris'in la- teral'i nden d6ndokten sonra s6z konusu damann medlal'lnden gec;:er ve n. medlanus ile birle~ir. BOy Ieee a. axlllans'i asan ansa axillaris'i olu~turur. N. musculocutaneus art. humeri'nin 1 2 cm. dislal'ine a. circumflexa humeri cranialis He birlikte bulunan ve r. muscularis proximalis ($ekil 2/16) olarak adlandlnlan bir dal verir. Dorsal ve ventral dallar halinde m. coracobrachialis'de dagllan r. musculans proximalis'in devaml a. circumflexa humeri cranialis'in bir dallnln e~liginde seyreder ve caudomedial kenanndan girdlgi m. biceps brachii'de sonlanlr. Ancak bu kasa girmeden Once verdigi ince bir dal lie m. coracobrachialis'in On kenanndan proximal'e seyreder ve art. humeri'nin innervasyonuna kalll1r. Bu bulgumuzu 2 Ankara kec;:isinde saplamt~ 76
I Y d ~"~4 5- / &- ~ekil3 $ekil4 $ekil 3. Ankara keyisinde n.8xillaris ve n.radialls'in seyirleri $ekil 4. Ankara keyisinde nn.pectorales craniales, n.thoracicus lateralis ve nn.pectorales caudales'in dagilimi. a. m.delloideus(pars scapularis). b. m.deltoideus{pars acromlalis), c. arteria axillaris, d. m.lriceps brachii(capu! lalerale). e. m.cleidobrachialis. f. birinci kosta, g. ikinci kosta, h. m.pecioralls ascendens, i. m.teres major. 1. n.cutaneus an lebrachi! cranialis, 2. n.cutaneus brachii lateralis cranialis, 3. n.axiuaris'in m.cleidobrachia!ls'de dagllan dall, 4. n.culaneu$ brachii laleralis caudalis, 5. n.radialis'in profund dali. 6. n.culaneus antebrachii laleralis. 7. n.radialls'ln superlicial dah, 8. nn.pectorales cranlales. 9. n.musculocutaneus lie ansa allillans, 10. n.thoracicus lateralis, 11. nn.peclorales caudales, 12. n.thoracicus lateralis'in dorsal dah. 13. n. thoracicus lateralis'in lientral dah, 14. ikinci in terkostal sinirin ramus lateralis'i. 15. n.intercostobrachialis. bulunmaktaylz. N. musculocutaneus, proximal dall lierdikten sonta n. medianus'un bnunde m. COracobrachialis'in distal ucuna kadar iner ve n. medianus'dan uzak l a~lr. M. biceps brachii ile humerus arasmda mediarden lateral'e dogru bir seyir gos!erir, santa m. brachialis'i innerve eden r, muscularis distalis'i verir (~ek il 2/15). N. musculocutaneus 'un, r. muscularis distalis'i verdikten sontaki b610mo, n. cutaneus antebrachii medialis adloi alarak, m. biceps brachii ile m. brachialis arasmda craniodistal yende seyreder. M. brahialis ile m. cleidobrachialis araslnda deri altma ula~lr. Antebrachium'un dorsomedial yuz9non proximal 113 deri ve fasciasmda daglltr. 77 N. axillaris, 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallanmn birle~mesi ile olu~ur ($ekil 1(10). N. axillaris, ba~langl~ta n. radialis ile birlikte seyreder. a. subscapularis ite m. subscapularis'in caudal kenart arasmda n. radialis'den uzakla~tr ve lateral'e dogru klvflltr. Ince bir dal verdi~i art. humeri'nln caudal'inde, yukandan a~a~lya dogru birbirine paralel seyirli proximal. medial ve distal olmak Ozere 3 dala aynltr. Proximal dal. art. hu men'nin kapsulasma yakln olarak m. subscapularis'in caudoventrarini ve m. teres major'u in nerve eder. Sonra m. teres minor, m. infraspinatus ve m. deltoideus'un pars scapularis'inde dagllan dallar verir. Belirgin olarak kaltn olan n. axillaris'in
GEzlel $ekil5 $ekll6 $ekil 5 Ankara ke~islnde n.medianus ve n.ulnarls'in daglhml (metacarpus'un palmar yuzo) $ekil 6 Ankara ke~isinde n.radialis ve n.ulnaris'i n daglllmi (metacarpus'un dorsal yozo) 1. n.ulnaris (r.palmaris'inin r.superlldalls i), 2. n.medianus (kranial dahl, 3, n.palmaris medialis. 4, n.palmaris latera lis. 5. n.digltalls palmaris communis II, 6. n.digltalis palmaris communis III. 7. n.dlgltalls palmaris communis IV, 8. n.digitalis palmaris proprius III axialis. 9. n.digitalis palmaris proprius IV axialis. 10. n.ulnaris'in r.dorsalis'i, 11. n.radialis (r.superlicialis), 12. n.digitalis dorsalis communis II, 13. n.digitalis dorsalis communis III, 14. n.digltalis dorsalis communis IV, 15. n.digitalis dorsalis proprius III (axialis), 16. n.digitalis dorsalis proprius IV (axial;s) medial dall eklem kapsoione biti~ik olarak lateral'e doqru seyreder ve iki koyuk dala ayti!!r. Dorsal'deki kcu;:ok dal m. deltoideus'un pars acromialis'inde sonla",r. Venlral'deki koyok dal m. delloideus'un pars acromialis'i ile m. teres minor arasloda seyreder. Bundan sonra belirgin olarak yasslla~an sinir, m. deltoideus'un pars acromialis'inin 6n kenanndan ylkar ve m. cle idobrachialis'de sonlanlr ($ekil 313). N. axiuaris'in distal dall, m. deltoideus'un pars acromlalis'i ile pars scapularis'i araslndaki sloltda dari allloa ula ~Ir. M. triceps brachii'nin caput lateralis'inin era nioventral kenarloa gelen sinir burada 6n ke narmdan n. cutaneus brachii laleralis cranialis'i verir ($ekil 3/2). Su da kolun lateral yozonon Ost kesimini innerve eder. N. axillari,s'in distal dallnm davaml n. cutaneus antebrachli cranialis'dir ($ekil 78 3/1 ). Nn. pectorales craniales. 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan ba~langu;: alit. Pie xus brachialis'm medial yozonde a. axillans do zeyine kadar iner. Kranial ve kaudal olmak Ozere iki dal halindedir. a. axillaris'in hemen ventral'inde blrle~erek koyok bir ansa ~ekillendirir ($ekil 4/8). Nn. pectorales craniales'in cranial dall m. cle idobrachlahs'i. m. pectoralis descendens'i ve m. pectoralis transversus'u innerve eder. Kaudal dal ise. m. pectoralis ascendens'in derin yozonde sey reder ve adl geyan kasta; aynl zamanda 2 piyeste m. pectoralis Iransvarsus'da sonla",r ($ekil 4/1). N. Ihoracicus longus. 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin venlral dallarmdan meydana gelmektedir. Plexus brachialis'e dahil olmayan lek sinirdir. Mm.
,\nkara K('"isinin Plexus IIrachialis' j UlI'rindc... scalenei'nin lateral yozonde caudal'e seyreder ve m. serratus thoracis'de da{llhr (1?ekil 1/6). Sadece iki Ankara ke~isinde m. serratus ventralis cervicis'de dagllan bir dal da verdigi lesbil edilmi~tir. N. Ihoracodorsalis, 8. servikal spinal sinirin ventral dallndan meydana gellr. A. ve v. thoracodorsalis ile birlikte caudal'e seyreder. Sayllan 6 8 araslnda de~i~en dallar halinde m. latissimus dorsi'de sonlanlr ($ekii1/9). N. thoracicus lateralis (~ekil 4/10), 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarlndan olu~ur. Plexus brachialis'in en medial'inde yer alarak v. axillaris'in medial'i nde caudal'e yonelir. dorsal ve ventral iki dala aynlarak sonlaolr ($ekil 4/12, 13). Dorsal dal, ikinci interkostal sinirle birle~erek m. cutaneus trunci'yi ve m. cutaneus omobrachlalls'i innerve eder ($ekii4/14, 15). Venlral dal O~OncOden sonuncuya kadar olan inlerkoslal si nirlerin r. culaneus lateralis'leri ile bir1e~erek m. cutaneus trunci'yi innerve eder ($ekil 3/13). N. thoracicus laleralis'in venlral dall esas sinirin devaml niteligindedir ve plexus brachialis'in kann bol gesinde seyreden lek siniridir. N. pectorales caudales, 7. ve 8. servikat spinal sinirlerin ventral dallanndan ~ekillenir. Plexus brachlalis'in medial yozonden a. axillans dozeyine kadar iner. N. thoracicus laleralis ile birlikte v. axillaris'in medial'inden ge~er. Biri onde ve ince, digeri arkada ve kahn olmak Ozere ikl dal halinde m. pectoralis ascendens'i innerve eder ($ekil 4/11). N. radialis, 7. ve 8. servikal, 1. torakal spinal sin'rin ventral dahnln birle~mesinden o l u~ur. Vena axillaris'in laterat'inden ge~er, geni~ bir a~1 ile distare yonelir ($ekil l f l1 ). M. latissimus dorsi ve m. teres major'un insertio lendolannln medial'inde a. ve v. brachialis',n araslnda derine dalar. M. triceps brachii'nin caput longum'u ile caput lateralis'i araslndan sulcus m. brachialis'e girer. Bu oluk i~ inde a. collateralis radialis ile birlikte seyreder ve m. triceps brachii, m. anconeus ve m. tensor fasciae antebrachii'yi innerve eder. M. brachialis'in distal ucu dozeyinde aym zamanda m. lticeps brachii'nin caput lateralis'inin medial yozonde yoz lek (r. superficialis) ve derin (r. profundus) iki dala aynllr. Bu dozeyde n. cutaneus brachii latera lis caudal is adlndaki dah verir ($ekil3f7, 5, 4). YOzlek dal (r. superficialis) ($ekil 317), ba~ langlclnda antebrachium'un lateral yozonon on yarlmln! ve art. ca rpi'ye kadar olan tom antebrachium on belgesinin deri ve fascia'slnl innerve eden n. cutaneus antebrachii lateralis'i. ($ekil 3/6) verdiklen sonra antebrachium'un dorsal yo zone 79 ge<;:er. M. extensor carpi radiahs boyunca an. carpi'ye iner. Aniculaliones carpometaca~pea do zeyinde n. digitalis dorsalis communis If ve n. digitalis dorsalis communis IIl'e aynhr ($ekil 6/11, 12, 13). N. digitalis dorsalis communis II. m. extensor digilorum communis'in tendosunun yanlnda 3. par magln dorsomedial'inde phalanx distalis'e kadar iner. N. digitalis dorsalis communis III. metacarpus'un distal nihayetinde m. extensor di gitorum communis'in lateral tendosu ile birlikte phalanx proximalis ddzeyine kadar mer. Burada n. digitalis dorsalis proprius III ve n. digitalis dorsalis propnus IV'e aynlarak phalanx distalis'e kadar inerler. N. radialis'in r. superficialis'i, ba~langlclndan bi timine kadar tom seyri Slfasmda biti~igindeki deti ve fascia'ya ko<;:ok dallar verir. Derin dal (r. profundus) ($ekil 3/5). an tebrachium'un lateralinde bulunan tom extensor kaslan innerve eder. Aynca seyri slfasloda art. cubiti, m. abductor pollicis longus i~in de ince birka<;: dal verir. N. medianus ($ekil 1/14), 8. servikal ve 1. torakal spinal slnirlerin ventral dallanndan olu~ur. N. ulnaris ile birlikte plexus brachialis'in caudal'inden aynlan bu sinir a. axillaris'in medial yozonu distal yonde <;:aprazlar. A. axillaris'i ge<;:tikten hemen sonra a. axillans'in lateral yozonden gelen n. muscufoculaneus ile birle~ir ve ansa axillaris'i ~ekillendirir. N. medianus, n. uinaris'le birllkle, a. axillaris'in ventrarinde. v. axillaris'in tateral'inde caudal yonde 3 4 cm. Herfer ve a~agl donerek m. pectoralisascendens ile on ekslremite araslna glfer Onde n. musculocutaneus, arkada n. ulnaris ve a. brac hialis ile kom~uluk yapar. An. cublll dozeyinde m. pectoralis transversus'un insenlo tendosunun lalerafinden ge<;:er ve ince bir sinir dall verdigi m. pronator teres'in onone gelir. M. pronator teres ile radius araslna girip, kasln kaudal kenanndan <;:Ikar. i~te lam bu hizada cranial ve caudal iki u<;: dala (ramus cranialis. ramus caudalis) aynlarak sonlamr (~ekjl 2/14). N. medianus'un cranial dali n. medianus'un devaml niteli~indedir ve radius'un caudal yozonon medial kenan ile m. flexor carpi radialis arasloda an. carpi'ye uzanlr ($ekil 2/ 14 ). A. ve v. radialis'le birlikte m. flexor digitorum superficialis tendosunun dorsomedial'inde oldugu halde art. carpi"yi ge~er ve adl gei;en eklemi innerve eder. Metacarpus'un pro ximal yanslnda n. palmaris medialis ve n. palmaris lateralis'e aynllr ($ekilsl2, 3. 4). N. palmaris medialis, n. digitalis palmaris communis II ve n. digitalis palmaris communis III 'e ay nhr ($ekil 5/5, 6).
GEzlCI N. palmaris lateralis ($ekil 5/4) direkt olarak n. ulnaris'in ramus palmaris'inin superficial dati ile birle!?ir. Su birle~me ile ~ekillenen sinir n. digitalis palmaris communis IV adlnl allf. Parmak ucuna kadar inen bu palmar dallar parmak derisinin innervasyonu ila articulationes interphalangea pro ximalis manus ve articulationes inlerphalangea distalis manus'un innervasyonu iqin ince dallar verir ($akil 5(7). N. medianus'un caudal dall beige flexor kas Ianni. art. cubiti 'yi ve ossa antabrachii'yi innerve eder. N. ulnaris, 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlenn ventral daliafloin birle!?mesi ile olu!jur ($ekil 1/12. 2112). N. medianus'la birlikte bulunur ve a. axlllans'in medial YUlunu distal vande qapraztar. M. coracobrachialis'in caudal kenan ile m. pec. toralis ascendens'in medial YUlU duleyinde distal ve hafif caudal olarak seyreder. Su durumda Onun de n. medianus ite n. muscutocutaneus arkaslnda a. ve v. brachialis'le kom!iuluk yapar. Humerus'un ortasl duzeyinde n. medianus'dan uzakla!ilr ve on kenanndan n. cutaneus antebrachii caudalis'i ($ekii113, 2113) veril Daha sonra art. cubiti'nin caudal'ine do{jru yonefir. Epicondylus medialis humeri'nin caudal kenan duzeyinden itibaren once m. flexor carpi ulnaris'in iki caput'u araslnda daha soma m. flexor carpi ulnaris ile m. extensor carpi ulnaris araslnda oldu{ju halde antebrachium'un distal 1/3'u duzeyine kadar iner. Surada dorsal ve palmar iki dala aynlarak sonlanlr. Su seyirden 6nce m. flexor digitorum profundus'un caput ulnare'sine, m. flexor carpi ulnaris'e. m. flexor digitorum superficiatis'e, m. flexor digitorum profundus 'a ve art. cubiti'ye dallar verir. N.ulnaris'in dorsal dah (ramus dorsalis) ($ekil 6/10) metacarpus'un yansl duzeyinde adl g~en kemi{jin dorsal yuzune ula!ilr ve n. digitalis dar salis communis IV adln! alil Daha santa n di gitalis dorsalis propnus IV adlyla phalanx distal is dqzeyine kadar iner. Metacarpus'un yakla~lk Va nsi seviyesinde, metacarpus'un margo la teralls'inde phalanx'iara kadar uzanan deri balgesi iqin ince bir dal verir. N. ulnaris'in palmar dall (ramus palmaris) an tebrachium'un distal nihayetinde m. flexor digltorum profundus ile m. flexor digitorum superflcialis'in tendolarlnln lateralinde as carpi accessorium'un medial'i duzeyine kadar gelir. Art. carpi'yi innerve etlikten sonra ise ramus profundus ve ramus superficialis di~e iki dala aynllr. Ramus profundus ince bir daldlf ve sadece m. interosseus'u innerve eder. Ramus superficialis ($ekil 5/1) palmar dalln devaml durumundaki daldlr. Metacarpus'un yakla!?lk yansi duzeyinda n. me dianus'un ra mus laleralis'i (n. palmaris lateralis) ile birle~erek n. digitalis palmaris communis IV'u Olu!? turur ($ekil 5(7) ve phalanx distalis nihayetine kadar uzanlf. Phalanx eklemlerine sinir dallan verir. N. ul naris'in dorsal ve palmar dall seyirleri esnasloda metacarpus ve phalanx'iann yuzeysel in nervasyonuna dallar verir. Tartl~ma ve Sonu~ Plexus brachiahs Ankara keqlsinda Il!eralurde (Aaimers 1925: Dobberstein ve Hoffman 1964: Ghoshal 1975; Magilton ve ark. 1986, Tewari ve ark.. 1986) ket;:i it;:in bildirilenlere uygun olarak: 6" 7., 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallarmln blle~mesl jle ~ekiliendi{ji lesplt edilmi!ilir. Ralmers (1925), Ghoshal (1975), Cah!jlar (1978). Magllton ve ark. (1986)'nln bildlfdlklen glbl bu slmr yuma{j101o g6{jusun On ve van kesimlen ile On ext remitenin IOmClnOn innervasyonunu tedarik etti{ji be lirlenmi~lir. Ankara keqisinde n. suprascapularis'in Ghos hal (1975), lie Magilton ve ark. (1986),nln blldlrdi{ji gibi 6. ve 7. servikal spinal sinirlerin venlral dallanndan olu!jtu{ju. a. ve v. circumflexa scapula ile birlikte seyrel\i{ji, m. supraspinatus ve m. Inf' raspinatus ile art. humeri'yi innerve e!li{ji tespi! edd ml!jtir. Nn. subscapulares 6. ve 7. servikal spinal si nirlerin ventral dallanndan olu~tu{ju bildirilmi~tir (Raimers 1925: Ghoshal 1975; MagiUon ve ark.. 1986). Call!jmamlzda ise iki Ankara ket;:isinde sadece 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallannln biro le!jmesinden meydana geldi{ji. Ghoshal (1975) ile Magilton ve ark., (1986)'nlO bildirdi{jinden farkll olarak soz konusu sinifin 3 4 dal halinde oldu{ju ve ayo! ki~ilerin bildirdi{ji gibi m. subscapularis'i innerve ewgi g6rulmu!itur. N. musculocutaneus. 6. ve 7. servikal spinal si nirlerin ventral dal1anndan olu!?tu{ju, a. axillaris'in la leral'inden donerek ve n. medianus ile yanyana ge lerek ansa axillafis'i ~ekillendirdigi. bu sonuqlarm da IIteraturde (Aaimers 1925: Dobberstein ve Holf man 1964: Doguer 1970; Koch 1970: Grau 1974: Ghoshal 1975; Magilton ve al1(., 1986) bildirilenlere uydugu gozlenmi!jlir. N. musculoculaneus'tan ilk olarak m. coracobrachialis ile m. biceps brachii'yi innerve eden ramus muscularis proximalis'in ay (lldlgl, buna ilave olarak iki Ankara ket;:isinda art. hu meri'yi innerve elli{ji g6rurmu~lur. N. mus culocutaneus n. medianus'un Onunde ve ona biti!?ik 80
,\ nkuru Kc,\isinin Plexus Bruchialis'i Uzerindc.., olarak m, coracobrachialis'in distal ucuna kadar indi~i, burada ikinci sinir dall olan ramus muscularis distalis'j tamamen m. brachialis'in innervasyonu Iyln verdi~i, bu sonucun da literaturden (Ghoshal ve Gelly 1967 a; Ghoshal ve Getty 1968; Ghoshal 1975; Magillon ve ark. 1986) farkll olmadlgl saptanml~tlf. N. musculocutaneus'un ramus muscularis dislalis'ten somaki kesimi literature (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Do~uer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve ark. 1975; Magitton ve ark., 1986 ) uygun olarak n. culaneus antebrachii medialis adlyla m. brachialis ile m. coracobrachialis araslnda deri altma ula~makta ve carpal ekleme kadar olan antebrachium'un dorsomedial yozonon proximal 1/3 deri ve fasciasml innerve etli~i tespit edilmi~tir. Bu sonuy Mag!lton ve ark. {1986)'nm bulgularma uymaktadlf. Ote yandan Raimers (1925), Dobberstein ve Hollman (1964), Koch (1970) ile Ghoshal ve Gelty (1968)'nin bildirdiklerinden farkll olarak Ankara keyisinda n. cutaneus antebrachii medialis'in m. pectoralis transvarsus'u innerve etmedi~i taspit edilmi~tir. Raimers (1925), Ghoshal (1975), Ghoshal ve Getty (1967a) ile Magilton ve ark. (1986)'nm keyi i(fin bildirdikleri gibi Ankara k~isinde de n. axillaris'in 6., 7. servikal spinal sinirlerin ventral dallaflndan olu~iuqu, tespit edilmi~tir. Ancak Tewari ve ark.(1986)'nm keyi iyin bildirdiqi verilere uygunluk gostermediqi gozlenmi~tir. N. axillaris proximal, medial ve distal olmak Ozere Oy dala ay nlmadan once cranial kenanndan ylkan bir sinir dah ile art. humeri'yi innerve eder. Bu tespitimiz Mohamed (1985)'1n Alman etyi koyunlar iyin bildirdiklerine uymaktadlf. LiteratOrde (Grau 1974) omuz eklemi innervasyonunun sadece n. axillaris tarallndan geryekle~tirildiqi bildirilmesine raqmen (fah~mamlzda n. axi11aris'e ilave olarak n. suprascapularis'in de eklem innervasyonuna katlldlqi tespi! edilmi~lir. N. axillaris'in proximal ve medial dah; m. subscapularis'in caudovenlral'ini, m. teres major'u, m. teres minor'u, m. infraspinatus'u, m. deltoideus'u ve m. cleidobrachialis'i inerve eden dauar verdiqi g6rulmo~tor. N. axiliaris'ln distal dahnln m. deltoideus'un pars acromialis'i ile pars scapularis'i araslndan ylkarak deri allma ula~tiqini, m. triceps brachii'nin caput laterale'sinin on kenan duzeyinde n. cutaneus brachii lateralis cranialis adh dallnl verdiqini, devamlnlnda n. cutaneus anlebrachii cranialis adlyla on kolun proximal yans1n1n crania! yozonde daqlldlqi tespit edilmi~tir. Bu sonuy Ghoshal ve Getty (1967a), (1968), Ghoshal (1975) ile Magillon ve ark. (1986)'nln keyi iyin bildirdikleriyle ve Popesko (1984)'nun keyi on ekstremite yizimleriyle uyum il(indedir. Nn. pectorales craniales; Ankara kel(isinda 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan olu~tu~u, a. axillaris'in etraflnda bir ansa ~e killendirdi~i, daha soma cranial ve caudal iki dala ayflldlqi, bu dallardan cranial olanlnln m. pectoralis transversus, m. pectoralis descendens ve m. pectoralis cleidoscapularis'de daqlldlqi, caudal dalln Ise m. pectoralis ascendens'de sonlandlqi; buton bu sonu91ann ise Magilton ve ark. (1986),nlO bildirdiklerine uyduqu gorulmu~tur. Caudal dallo ayflea 2 piyeste m. pectoralis transversus'da daqlldlqi tespit edilmi~tir. N. thoracicus longus Magilton ve ark. (1986)'nln bildirdiklerine uygun olarak 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallanndan olu~tuqu, mm. scalenei'nin lateral'inde caudal'e dogru seyrelligi ve m. serratus ventrafis thoracis'de sonlandlgl belirlenmi~lir. N. thoracicus Iongus'un Ghoshal, (1975) ile Magilton ve ark. (1986)'OIn bildirdiqinden larkh olarak iki Ankara keyisinde m. serratus ventralis cervicis'i de innerve eden bir dal verdigi g6rulmu~tur. N. thoracodorsalis Ankara k~isinde 8. sarvikal spinal sinirin ventral dallndan olu~lugu, literatore uygun olarak m. teres major'u (May 1964; Ghoshal 1975; Magilton ve ark., 1986) ve boyok oranda m. latissimus dorsi'yi (Raimers 1925; Dobberstein ve Hoffman 1964; Doguer 1970; Koch 1970; Grau 1974; Nickel ve ark. 1975; Magillon ve ark. 1986) innerve ettiqi belirlenmi~tir. N. thoracic us lateralis Ghoshal (1975), Magilton ve ark., (1986) ile Tewari ve ark., (1986)'nlO bildirdiqine uygun olarak 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral daliannlo bile~mesi ile ~ekiliendiqi. daha soma dorsal ve ventral ikl dala aynldlgl saptanml~tl(. Bu yail~mada m. thoracicus lateralis'in dorsal dail Raimers (1925), Dobberstein ve Hoffman (1964), Doguer (1970), Koch (1970) ile Grau (1974),nun bildirdigi n. Ihoracolaterails'e, venlral dall ise; Raimers (1925), Dobberstein ve Holfman (1964), Koch (1970), Grau (1974) ile Tecirlioglu (1983 )'nun bildirdigi n. thoracoventralis'e kar~lhk geldiqi kanaatine vanlml~tlr. N.A.V. {1983)'de yer alan n. intercostobrachialis adll sinirin evcil memeli hayvanlarda n. thoracicus lateralis'in sonucu ~ekillendigi intercostal sinirlerle birle~mesi ve adl geyen sinirin m. cutaneus omobrachialis'de daqlldlqi (Raimers, 1925; Schaller, 1956; Dobberstein ve Hoflman, 1964; Doguer, 1970; Koch, 1970; Grau, 1974; O!ensky, 1975) bildirilmektedir. Bu durumun Ankara k~isinde 2. intercostal sinirlenn n. thoracicus lateralis'le birte~mesi ile ~e- 81
GEZICI killendigi!espi! edilmi~tir. N. Ihoracicus laleralis'in dorsal dalmdan ylkan ince bir dalln m. latissimus dorsi'nin caudoventral kenan allmda m. cutaneus Iruci'de: cranial'e yonelen bir diger dalm da Magilton ve ark., (1986)'nm bildirdigine uygun olarak m. cutaneus omobrachiatis'de daglldlgl goz1enml~tir. Vine dorsal dat dan venlral olarak aynlan ve literah:irde bit dirilmeyen humerus'la stemum araslnda dorsal olarak ~ekillenen deri klvnmmda sonlanan ince bir dal gozlenmi~tir. M. culaneus trunci ve m. pectoralis pro fundus'u innerve eden ve n. thoracoventralis olarak isimlendirilen (Raimers, 1925; Dobberstein ve Hoffman, 1964: Grau 1974), ancak sadsce pektoral kaslan innerve etmedigi iyin N.A.v. 1983'de pektoral sinirlere dahil edilmeyen sinir dall bu yall~mada n. thoracicus lateralis'in ventral da Ima ka~llik geldigi Magilton ve ark., (1986)'nm bildirdigine uygun olarak tespit edilmi~tir. Nn. pectorales caudales 7. ve 8. servikal spinal sinirlerin ventral dallarmdan olu~tugu, va m. pectoralis ascendens'i mnerve euigi tespi! edilmi~tir. N. radialis 7. 8. servikal ve 1. torakal spinal sinirlerin ventral dallanndan olu~tugu literalijre (Raimers. 1925; Ghoshal, 1975: Magillon ve ark. 1986; Tewari ve ark., 1986) uygun olarak lespit edilmi~!ir. N. radialis'in sulcus m. brachialis'te a. collateralis radialis'le birlikte seyrettigi, literature (Ghoshal ve Getty 1967 a; Ghoshal ve Gelly 1968; Doguer 1970; Ghoshal 1975: Nickel ve ark. 1975; Magilton ve ark. 1986) uygun olarak m. triceps brachii'nin caput laterale'sinin altlnda ventral kenanna yakm bir konumda yuzlek (ramus superficialis) ve derin (ramus profundus) iki dala aynldlgl gozlenmi~tir. N. radialis'in ramus superlicialis'i m. extensor carpi radialis ile m. brachialis arasmda antebrachium'un lateral kesimini innerve eden n. cutaneus anlabrachii la\eralis'i verir. RamuS. superficialis literature (Ghoshal ve Getty 1967a, 1967b; Ghoshal 1975) uygun olarak m. extensor carpi radialis'in insertio tendosunun medial'inde carpus'un dorsal yozo boyunca a~aglya indigi, metacarpus'un proximalinde n. digitalis dorsalis communis II ve n. digitalis dorsalis communis III olarak iki dala aynldlgl, degi~ik isimlerle phalanx distalis'e kadar uzandlgl ve seyri Slrasmda bolge deri ve fascia'sma dallar verdigi g6rulmo~tor. N. radialis'in ramus profundus'unun distocaudal bir seyirle art. cubiti'nin crania!,i duzeyine kadar uzandlgl, caudare yonelen 2 3 dal ara clliglyla art, cubiti'yi innerve elllgi g6rulmo~lur. u teralorde bildirildigi gibi ( Dobberstem ve Hoffman 1964: Ghoshal ve Getty 1967a, 1968: Doguer 1970; Koch 1970: Grau 1974; Ghoshal 1975; Nickel ve ark. 1975: C;all~lar 1978: Magilton ve ark. 1986) ramus profundus'un antebrachium uzerideki tum extensor kaslan ve m. abductor pollicis longus'u In nerve elligi tespit edilmi~tir. Aynca n. radialis'in yozlek ve derin dallanna aynlma veri duzeyinde kolun lateral yuzunun distocaudal klsmlolo in nervasyonuna katllan n. cutaneus brachii lateralis caudalis'i verdigi. n. radialis'in koldaki sey,. esnasloda m. triceps brachii. m. tensor fasciae antebrachii ve m. anconeus'a muskuler dallar verdigi gorullnu~tgr. N. medianus 8. servikal ve 1. torakal sptnal sinirlerin ventral dallanndan ~ekillenmekledir, Adl geyen sinlrin olu~umu, art. cublti'ye kadar olan seyri. ansa axilfaris'i ~ekillendirmesi ve kom~uluk ili~kileri ile ilgiji tespitlerimiz literalorde (Raimers 1925: Ghoshal ve Gelly 1967a: Grau 1974: Ghoshal 1975: Nickel ve ark. 1975: MagiUon ve ark. 1986: Tewari va ark.. 1986) bildirilenlerle uyum iyin de oldugu gozlenmi~tir. N, medianus an. cubiti duo zeyinde m. pronator teres'in altlnda cranial ve ca udal iki dala aynldlgl, cranial dalln n. medianus'un devaml niteliginde oldugu. daha soma radius' un caudal yozgnun medial kenan 1Ie m. flexor carpi radialis arasloda art. carpi'ye uzandlgl g6 rdlmo~tor. N. medianus'un cranial dah me tacarpus'un proximal yansloda n. palmaris medialis ve n palmaris lateralls'e aynldlgl belirlenmi~tir. An kara keyisinde n, palmaris medialis: n. digitalis palmaris communis II ile n. digitalis palmaris com munis lire aynldlgl, phalanx dlstahs'e kadar uzandlgl, bulunduklan b61ge deri ve eklemlere Slnir daltan gonderdigi belirlenmi~tir. N. palmaris la teralis direkt olarak n. ulnaris'in ramus palmarls'inln superticial dall ile birle~erek n. digitalis palmans communis IV'O olu~lurdugu saptanml~lir. Phalanx distalls'in nihayetine kadar inen bu sin., dallan bulunduklan bolgenin dedsini ve articulallones in terphalangea proximalis manus ile articulationes interphalangea distal is manus'u innerve eden sinir dallan g6nderdigi!espit edilmi~tir. f\j, medianus'un caudal dall art. cubiti'ye, m. pronator teres e. m. flexor carpi radialis'e, m. flexor carpi ulnaris'e, m. flexor digilorum superlicialis'e, m. flexor dig ito rum profundus'un caput humerale'sine ve caput radiale'sine dallar verdigi gozlenmi~tir. N. ulnaris 8. servikal ve 1. torakal spinal si- 82
,\l1kara K e~ish lin!'iesus Ur.ll hi:llis'i C,.crinde... nlrlerin ventral dallanndan!?ekillendiiji tespit edil mi!?tlr. Ankara ke9isinda n. ulnaris'in!?ekillenmesi. art. cublti'ye kadar olan seyri. art. humeri hari9 olmak kaydlyla 6n exksremlte'nin tum ek lemlerinin innervasyonuna katllan sinir dallan verdigi. kom!?uluk ili!?kileri ve antebrachium'un palmar yozonun distal 1/3'Onde dorsal (ramus dorsalis) ve ventral (ramus ventralis) iki dala ay rllmasl literaturde (Ghoshal ve Gelly, 1967a, 1967b; Koch 1970; Grau 1974; Ghoshal. 1975; Nickel ve ark.. 1975; Magil!on ve ark.. 1986) bil dirilenlerle uyum ic;inde oldugu befirlenmi!?lir, N. ulnaris'in dorsal dall (ramus dorsalis), art.carpi'nin palmar yuzl/nde tendolann araslndan 91klP den alma ula!?tlg l, metacarpus' un yakla~lk ortasl dozeyinde dorsal yuze ge91igi nihayel n,dlgltalis dorsalis proprius IV (abaxlalis) adlyla phalanx distalis'te sonlandlgl tespit edilmi!?tlr. N. ulnaris'in palmar dall (ramus palmaris), metacarpus'un proximali duzeyinde m. interosseus i9in ramus profundus adlndaki dallnl verdlgl, ramus superficlalis'in ise; metacarpus' un dis tat nihayetlode literature ( Ghoshal ve Getty 1967a. 1967b: Ghoshal 1975) uygun olarak n. medianus'un ramus lateralis'i ile birle~erek n. digitalis palmaris communis IV'G, daha soma n. digitalis palmaris proprius IV abaxialis adlyla phalanx dis talis's kadar uzandlgl saptanml!?tlr. N. ulnaris'in dorsal ve palmar dah distal seyirleri SlraslOda metacarpus ve phalanx'lann yu zeysel innervasyonuna kalklda bulundugu, n. cutaneus antebrachii caudalis'lo Ise art. cubiti' den carpus duzeyine kadar antebrachium'un caudal ve caudolateral bojgesi ile proximal 1/3 caudomedlal bolgesini Innerve ettigi {espit edilml~tlr. Kaynaklar yall~lar. T. (1978)."Evcil Ruminantlann Diseksiyonu". A. U. Baslmevi, Ankara. Dobberstein, J" Holfmann, G. (1964). "Lehrbuch der Verglelchenden Analomie der Haustiere", Verlag. le IpZlg Doguer. S (1970). "Evcil Hayvanlann Komparatif Sis tematlk Anatomisi (Slnlr $Isteml)", A O. BaSlmevi. An kara. Ghoshat, N.G. (1975). Spmal Nerves. In "Sisson and Grossman's The Anatomy of the Domestic Animals'. Ed. Getty. R. W.B. Saunders Company. Philadelphia. Ghoshal, N.G., Getty, A. (1967a). Innervation 01 the 10- rearm and foot in the ox (bos taurs), sheep(ovis aries) and goat (capra hlrcus). Iowa State UniverSIty Ve terinarian.29, 19 29. Ghoshal, N.G" Gelly, A. (1967a). Comparallve study on the nomenculature of th nerves of the forearm and 10, refoot of the domestic animals. towa State Un!verslty Ve lemalian. 29. 30 44. Ghoshal. N.G. and Gelly, A, (1968 ). A comparative morp hologlcal study 01 the somatic Innervation 01 the an tebrachlum and manus of the domestic aoimals (bos ta, urus. ovis anes, capra hircus. sus scrala domesticus. equus caballus). Iowa State J. Sci" 42. 283 296. Grau, H. (1974). Ole peripheren nerven. In "Handbuch der Verglelchenden Anatomie der HauS1lere' Springer Verlag. Berlin. Koch. T. (1970). "lehrbuch Der Vetennar Anatomie. Ole Grossen Versorgungs Und Steuerungs Systeme" Veb Gustav Fischer Verlag. Jena, Magllton. J.H" Getty, A., Ghoshat. N.G. (1986). A comparative morphological study of the brachial plexus of do mestic aoimals (sheep. goal. ox. pig and horse). Iowa State J. Sci., 42. 3, 245 279. May. N.D.S. (1964)."The anatomy of the sheep', U.of Queensland Press. Brisbane. Mohamed. SA (t985), Makroskoplsch Anatomlsche Un tersuchungen Sowle Die Darstellung Der Inlekl10n Smog lichkelten An Den Articulationes Membn ThoraClci Des Erwachsenen Deutschen Schwarzkopfigen Fie Ischschafes, Anatomlschen Instllut der Tierarzilichen Hochschule, Hannover. Nickel. R" Schummer. A., Sellerle. E. (1975). "Lehrbuch der Anatomie der Haustlere". Verlag Paul Parey, Berlin, Olensl<y. G. (1975). Der nervus Intercostobrachlalis bel plerd, schwein und hund. Wien. Tierarztl. Mschr., 62, 151. Popesko. P. (1984). "Atlas der Topographlschen Ana tomle der Haustlere". Ferdinand Enke Verlag. Stutgan. Published by the International Comlnee on Vetennary Gross Anatomical Nomenclature under the financial res ponslbility of the world Assoc!atlon of the World Associa\lOn 01 Veterinary Anatomists, (1983). "Nomina Anatomlca Veterinana". Ithaca. Ralmers. H. (1925). Der Plexus Brachialis der Hausaugetiere, Z6IIschrifl fur die Gesamte Anatomle un<! Emwlcktungsgeschichte. 76. 653 753. Schaller. O. (1956). Die periphere sensible mnervatlon der haut am rumpfe des (lndes. Wlen. Tlerarztl. Mschr. 6. 346-368. Tecirlioglu. S. (1983). "Komparatil Veteriner Anatoml Snir Sislemi", A.U. 8aslmevi, Ankara, Tewall, A. N., Prakash, P., Rao, V. N ( 1986). A.note on the clinical slgmflcance 01 brachial plexus in the goal. Indian J Vel. Surg., 7. 1. 64-66. 83