GÜNE BAŞLARKEN 17 Eylül 2009...ekonomikarastirma@halkbank.com.tr... YURTİÇİ GELİŞMELER Yurtiçi Piyasalar-Döviz B ankalararası döviz piyasasında dolar kuru 1,8 bugün açılışta, euro dolar paritesinin yukarı yönlü seyrine paralel olarak dünkü spot kapanışa 1,7 USD/TL göre gerileyerek, 1.4630/1.4680 TL seviyelerinde işlem görüyor. Bankalararası piyasanın dünkü spot kapanışında en iyi dolar alış ve satış 1,6 1,5 kotasyonları 1.4760/1.4800 TL olmuştu. Merkez Bankası dün gösterge dolar kurunu 1,4 1.4706/1.4777, euro kurunu 2.1603/2.1707 TL, 1,3 pariteyi ise 1.4690 olarak ilan etti. Bu kurlara göre TL yılbaşından bu yana dolar karşısında 1,2 3.36 değer kazanırken, euro karşısında ise yüzde 1.27 değer kaybetti. Bugün döviz piyasasında euro dolar paritesine odaklı seyrin devam etmesi 1,1 Oca-07 Tem-07 Oca-08 Ağu-08 Şub-09 Eyl-09 beklenirken, içeride TCMBnin faiz kararına yönelik beklentiler de takip edilecek. Dolar/TL deki aşağı yönlü seyir devam edebilir. Yurtiçi Piyasalar Borsa İ MKB 100 endeksi, yurtdışı piyasalardaki olumlu havaya paralel olarak, dünü yüzde 1.68 yükselişle 46,680.66 puandan kapattı. İMKB üzerinde ağırlığı yüksek olan bankacılık endeksi dün yüzde 2.05 artarak 105,158.11 puandan kapattı. Borsadaki işlem hacmi bir önceki güne göre yaklaşık yüzde 58 azalarak 2.35 milyar TL olarak gerçekleşti. Endeks dün itibariyle, geçen hafta sonuna göre yüzde 0.21, 2008 yılsonu kapanışına göre yüzde 73.77 değer kazandı. 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 IMKB-100 ENDEKSİ Oca-07 Tem-07 Şub-08 Ağu-08 Şub-09 Eyl-09 1
Yurtiçi Piyasalar Faiz B ono-tahvil piyasasında, 11 Mayıs 2011 vadeli gösterge kıymet dün spot piyasada yüzde 9.10, valörlüde yüzde 9.17 seviyesinden kapandı. Gösterge tahvil, bu sabah itibariyle ise yüzde 9.12 seviyesinde işlem görüyor. Gösterge tahvil dün yüzde 9.04 seviyesine kadar gerilemesinin ardından orta vadeli program açıklamalarıyla birlikte yüzde 9.23 seviyesine kadar yükselmişti. Piyasalar bugün TCMB nin faiz kararına odaklanacak. Gösterge tahvil bugün yüzde 9 seviyesinin altına gerileyebilir. Gösterge tahvil şu anda yüzde 8.06 olan fonlama maliyetinin üstünde seyrediyor. TCMB beklendiği gibi 50 baz puan indirime giderse fonlama maliyeti yüzde 7.52 ye gerileyecek. 27 25 23 21 19 17 15 13 11 GÖSTERGE TAHVİL FAİZİ % TCMB FAİZİ(bileşik)% 9 7 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Şub.09 Ağu.09 TCMB bugün faiz konulu Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısını gerçekleştirecek. Reuters anketine göre, PPK nın şu anda yüzde 7.75 olan gecelik borçlanma faiz oranında 50 baz puan indirime gitmesine kesin gözüyle bakılıyor. Ankete göre TCMB nin gelecek aylardaki toplantılarda da faiz indirimlerine devam etmesi ve yılsonunda politika faiz oranının yüzde 6.5 ile yüzde 7.25 civarında olması bekleniyor. PPK en son geçen ay yaptığı toplantıda gecelik borçlanma ve borç verme faiz oranlarını beklentilere paralel olarak 50 şer baz puan düşürerek sırasıyla yüzde 7.75 e ve yüzde 10.25 e indirmişti. TCMB son 10 toplantıda iktisadi faaliyetteki yavaşlamaya vurgu yaparak toplam 900 baz puan indirim yaptı. Merkez Bankası geçen ayki toplantı sonrasında yaptığı açıklamalarda, para politikasının aşağı yönlü esnekliğini uzunca bir süre korumasının gerekebileceğini teyit etmiş ve iktisadi faaliyette belirgin bir toparlanma gerçekleşmemesi halinde kısa vadede ölçülü faiz indirimlerine devam edilmesinin gerekeceği değerlendirilmesinde bulunmuştu. 2
Yurtiçi Piyasa Gelişmeleri Uzun süredir beklenen orta vadeli program dün açıklandı. Açıklamalarda; Orta Vadeli Programın Türkiye ekonomisinin yeniden güçlü ve sürdürülebilir bir büyüme dönemine girmesini hedeflediği, Yeni Orta Vadeli Program döneminde Türkiye ekonomisinin 2010 yılında tekrar büyüme sürecine girmesinin, 2011 yılından itibaren ise büyümenin ivme kazanmasının öngörüldüğü, Yılın 3. ve 4. çeyreğinde ekonomide önemli ölçüde toparlanma beklendiği ve özel sektör öncülüğündeki büyümenin destekleneceği, Büyümenin kademeli bir şekilde potansiyel düzeyine yükselmesinin hedeflendiği, Programın kısa vadeli tedbirleri ve orta vadeli yapısal reformları kapsadığı, Mali saydamlığı ihlal edecek uygulamalardan kaçınılacağı, IMF ile görüşmelerin olumlu devam ettiği ve IMF ile müzakere zeminlerinin orta vadeli ekonomik program olduğu, belirtildi. Yapısal reformlara ağırlık verilerek ekonominin temelinin güçlendirileceği belirtilirken, açıklamalardan öne çıkan başlıklar aşağıdaki gibidir: Programda bu yıl daha önce yüzde 3.6 olarak öngörülen daralma yüzde 6'ya revize edildi. Büyümenin 2010'da yüzde 3.5, 2011'de yüzde 4, 2012'de yüzde 5 olması bekleniyor. İşsizlik oranının yıl sonunda 14.8'e çıkması, 2010'da yüzde 14.6, 2011'de yüzde 14.2, 2012'de yüzde 13.3'e gerilemesi bekleniyor. 2009 sonunda yüzde 6.5 olacağı tahmin edilen kamu kesimi açığının GSYH'ya oranının, 2012 sonunda yüzde 2.1'e düşmesi bekleniyor. 2009 sonunda 62.8 milyar TL olması beklenen bütçe açığı 2012 sonunda 39.1 milyar TL olacak. Bütçede yılın başında açık hedefi 10.4 milyar liraydı. Daha sonra yapılan revizyonla bu 48.3 milyar liraya çıkarılmıştı. Bütçe açığının GSYH ye oranının 2009'da yüzde 6.6, 2010'da yüzde 4.9, 2011'de yüzde 4, 2012'de yüzde 3.2 olacağı tahmin ediliyor. Cari açığın yıl sonunda 11 milyar dolar, 2010'da 18 milyar dolar, 2011'de 22 milyar dolar, 2012'de 28 milyar dolar olacağı öngörülüyor. T UİK ve TCMB işbirliğiyle yürütülen, tüketicilerin harcama, davranış ve beklentilerini değerlendiren aylık tüketici eğilim anketi dün yayınlandı. Buna göre, Temmuz ayında 82.37 olan tüketici güven endeksi, Ağustos ayında Temmuz ayına göre yüzde 1.29 oranında azalarak 81.3 seviyesinde gerçekleşti. Endeks en düşük geçen yıl Kasım ayında 68.9 seviyesine gerilemesinin ardından o zamandan geçen aya kadar artış gösteriyordu. Endeksin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durum, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösteriyor. Yapılan açıklamada güven endeksindeki azalışın, tüketicilerin gelecek dönem satın alma gücü, gelecek dönem genel ekonomik durum ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna dair değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklandığı belirtildi. 105 90 75 60 TCMB-TÜİK Tüketici Güven Endeksi Genel Ekonomik Durum Beklentileri (Gelecek 3 ay) Tüketici Güveni Ağu-06 Şub-07 Ağu-07 Şub-08 Ağu-08 Şub-09 Ağu-09 3
YURTDIŞI GELİŞMELER Yurtdışı Piyasalar Döviz D olar, yatırımcıların küresel ekonomide günü 90.87 seviyesinden kapattı. Sabah itibariyle 90.85 seviyesinden işlem görüyor. EUR/USD toparlanmanın hız kazandığı yönündeki beklentilerle daha riskli yatırım araçlarına ve 1,60 daha yüksek getirili para birimlerine yönelmesiyle değer kaybetmeye devam 1,50 ediyor. Euro dolar paritesi dün en düşük 1.4640, en yüksek 1.4736 aralığında 1,40 seyretmesinin ardından günü 1.4710 seviyesinden kapattı. Euro dolar paritesi sabah itibariyle ise 1.4752 seviyelerinden 1,30 işlem görüyor. Bugün ABD konut başlangıçları, haftalık işsizlik maaşı 1,20 başvuruları ve Philadelphia FED imalat endeksi parite üzerinde etkili olacaktır. Japon yeni ise dün en düşük 90.10 ve en yüksek 1,10 Oca-07 Tem-07 Oca-08 Ağu-08 Şub-09 Eyl-09 91.36 aralığında seyretmesinin ardından Yurtdışı Piyasalar Borsalar A BD borsaları, küresel ekonomideki toparlanmanın beklentilerden daha da güçlü olabileceğine işaret eden verilerin etkisiyle dün de yükselişini sürdürdü. 1.600 1.500 1.400 DOW JONES VE S&P BORSA ENDEKSLERİ 14.000 12.000 Dow Jones endeksi dün yüzde 1.12, S&P endeksi yüzde 1.53, Nasdaq endeksi 1.45 değer kazandı. ABD borsa vadeli işlemleri ise sabah itibariyle artı seviyelerde işlem görüyor. Sanayi tarafından talebinin arttığını gösteren verinin yanı sıra Amerika ihraç ürünlerine küresel piyasada rekabet avantajı sağlayan dolardaki düşüşten faydalanan enerji ve imalat şirketi hisseleri dün en güçlü performans gösteren hisseler oldular. 1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 S&P 500 (sol eksen) Dow Jones (sağ eksen) Oca.07 Tem.07 Oca.08 Ağu.08 Şub.09 Eyl.09 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 4
ABD ham petrol stoklarının, geçen hafta beklentilerin üzerinde düşüş göstermesi artan talebin sinyalini verdi ve endekslere destek oldu. Exxon Mobil yüzde 1.2 değer kazandı. Uluslararası şirketler de değer kazandı. General Electric yüzde 6.3 yükseldi. Finans hisseleri de günün en çok değer kazananları arasındaydı. S&P finans sektörü endeksi yüzde 3.4 yükseldi. Yazılım üreticisi Adobe Systems in, Omniture'a 1.8 milyar dolar teklif vermeyi planladığını duyurması ve düşen satışlarında toparlanma beklediğini belirtmesi piyasalardaki olumlu havayı destekledi. ABD borsalarının ardından yükseliş eğilimi Asya borsalarında devam etti. Endeksler ABD'de açıklanan ve toparlanmanın güç kazandığına işaret eden verilerin etkisiyle yüzde 1 veya üstü yükseliş gösterdi. Japon Nikkei endeksi yüzde 1.7 değer kazandı. Avrupa borsa vadeli işlemleri ise Avrupa borsalarının güne yükselişle başlayacağını işaret ediyor. Yurtdışı Piyasalar Petrol/Altın P etrol fiyatları, ABD ham petrol stoklarının beklentilerin üzerinde düşüş göstermesinin etkisiyle dünü yükselişle varil başına 72.51 dolar seviyesinden kapattı. Sabah itibariyle ise varil başına 72.6 dolar seviyesinden işlem görüyor. Altın fiyatları ise dolardaki değer kaybının etkisiyle son 18 ayın en yüksek seviyelerine yükseldi. Dünü ons başına 1016.7 dolar seviyesinden kapatan altın fiyatları, sabah itibariyle ise ons başına 1023 dolar seviyesinden işlem görüyor. Yurtdışı Piyasa Gelişmeleri- ABD BD Çalışma Bakanlığı tarafından dün yapılan ABD TÜFE (%) A açıklamaya göre, ABD de tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 7,0 Ağustos ayında bir önceki aya göre beklentilerin üzerinde yüzde 0.4 artış gösterdi (beklenti yüzde 0.3 artış) Gıda ve enerji fiyatlarının hesaplama dışı tutulduğu çekirdek TÜFE ise Ağustos ayında yüzde 0.1 artış gösterdi. TÜFE, Temmuz ayında bir önceki aya göre değişim göstermemiş, çekirdek TÜFE ise yüzde 0.1 artış göstermişti. Yıllık bazda bakıldığında ise TÜFE Temmuz ayındaki yüzde -2.1 seviyesinden Ağustos ayında yüzde -1.5 seviyesine yükseldi. Çekirdek TÜFE nin yıllık artışı ise Temmuz ayındaki yüzde 1.5 seviyesinden Ağustos ayında yüzde 1.4 seviyesine geriledi. 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0 Enflasyon YY Çekirdek Enflasyon YY FED Enflasyon Hedefi -3,0 Oca-02 Tem-03 Oca-05 Tem-06 Oca-08 Ağu-09 Mortgage Bankers Association (MBA) tarafından yapılan açıklamaya göre, ABD de mortgage başvuruları endeksi, 11 Eylül de biten haftada yüzde 8.6 azalarak 592.8 seviyesine geriledi. Veri geçen hafta bir hafta öncesine göre yüzde 17 artarak 648.1 seviyesine yükselmişti. Piyasadaki eğilimi daha iyi gösteren 4 haftalık hareketli ortalama ise geçen hafta yüzde 7 artış göstermesinin ardından bu hafta yüzde 2.9 artarak 574 seviyesinden 590.4 seviyesine yükseldi. İki hafta önce ortalama olarak yüzde 5.02 olan 30 yıllık sabit mortgage faizleri, geçen hafta yüzde 5.08 seviyesine yükseldi. 1.300 1.200 1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 ABD Haftalık Mortgage Başvuruları Endeksi Mortgage Başvuruları Endeksi, 4 Haftalık Ortalama 30 Yıllık Sabit Mortgage Faizi (%) Ağustos 07 Şubat 08 Ağustos 08 Mart 09 Eylül 09 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 5
ABD de dün yapılan açıklamaya göre, sanayi üretimi Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 0.8 artarken, kapasite kullanımı yüzde 69.6 oldu. Beklentiler sanayi üretiminin yüzde 0.6 artması, kapasite kullanımının ise yüzde 69 olması yönündeydi. Açıklamada ayrıca Temmuz ayında yüzde 0.5 arttığı açıklanan sanayi üretimi yüzde 1 olarak, yüzde 68.5 olarak açıklanan kapasite kullanımı yüzde 69 olarak revize edildi. Sanayi üretimi Ağustos ayı itibariyle bir yıl öncesine göre yüzde 10.7 gerilemiş durumda bulunuyor. Yurtdışı Piyasa Gelişmeleri- Diğer A vrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından dün yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde tüketici fiyatları Ağustos ayında aylık bazda yüzde 0.3 artarken, yıllık bazda yüzde -0.2 seviyesinde gerçekleşti. Temmuz ayında yıllık bazda yüzde -0.7 seviyesinde gerçekleşen verinin daha önce geçici verilere göre Ağustos ayında yüzde -0.2 seviyesinde gerçekleştiği açıklanmıştı. Beklentiler de bu oranın revize edilmemesi yönündeydi. Enerji ve gıda fiyatlarının dahil edilmediği çekirdek enflasyon ise Ağustos ayında aylık bazda yüzde 0.3 artarken, yıllık bazdaki artış yüzde 1.2 olarak gerçekleşti. Çekirdek enflasyon bir önceki ay aylık bazda yüzde 0.5 artış göstermiş, yıllık artış oranı ise yine yüzde 1.2 olmuştu. Japonya Merkez Bankası (BOJ), gösterge faiz oranını beklentilere paralel olarak yüzde 0.1 seviyesinde değiştirmeden bıraktı. BOJ toplantısı ardından yapılan açıklamada, ekonominin iyileşme işretleri gösterdiği belirtilirken, büyümenin hala aşağı yönlü risklerle karşı karşıya olduğu belirtildi. BOJ en son Aralık ayındaki toplantıda yüzde 0.3 seviyesinde olan gösterge faizi yüzde 0.1 seviyesine indirmiş ve bu faiz indirimiyle birlikte finans kurumlara borç verme gecelik faizi, BOJ'un sıfır faiz politikasına son verdiği Temmuz 2006'dan beri en düşük seviyeye gerilemişti. BOJ un bir sonraki toplantısı 13-14 Ekim tarihlerinde yapılacak. 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0 Euro Bölgesi TÜFE (%) Oca.02 Nis.03 Tem.04 Eki.05 Şub.07 May.08 Ağu.09 % 7,50 6,50 5,50 4,50 3,50 2,50 1,50 0,50-0,50 ECB Enflasyon Hedefi Enflasyon YY ABD: % 0.25 Çekirdek Enflasyon YY Faiz Oranları Karşılaştırması Euro Bölgesi: % 1 Japonya: % 0,10 İngiltere: 0,5 Eylül 2007-Eylül 2009 Ara.00 Oca.02 Şub.03 Mar.04 Nis.05 May.06 Haz.07 Ağu.08 Eyl.09 Bugün Açılışlar S abah itibariyle EUR/USD 1.4704 1.4766, GBP/USD 1.6469 1.6553, USD/JPY 90.84 91.22, USD/CHF 1.0296-1.0326, altın fiyatları ons başına 1015.95-1023.85 dolar, ABD ham petrolü 72.6 dolar ve Brent ham petrolü 71.7 dolar seviyelerinde işlem görüyor. LIBOR oranları; 1 ay 0.24375, 3 ay 0.29188, 6 ay 0.67625, 1 yıl 1.26938, EURIBOR oranları; 1 ay 0.452, 3 ay 0.768, 6 ay 1.038, 1 yıl 1.252, TRYIBOR oranları 1 ay 7.5375, 3 ay 7.6438, 6 ay 8.3000, 1 yıl 9.1000, gösterge 10 yıllık ABD Hazine tahvili getirisi %3.4750, 2030 vadeli Türkiye tahvili 159.875/160.688 seviyelerinde bulunuyor. 6
Orkide SALTIK/Bölüm Müdürü...0212 3930395...orkide.ercumentsaltik@halkbank.com.tr... Mustafa TEMİZKAN/Uzman Yrd.... 0212 3930358...mustafa.temizkan@halkbank.com.tr... Türkiye Halk Bankası A.Ş. Hazine Yönetimi, bilgilendirme amacıyla sunduğu bu yayının hazırlanmasında gerekli özeni ve dikkati göstermesine rağmen, oluşabilecek hata ve eksikliklerden ve yayının ticari amaçlı kullanımından doğabilecek zararlardan sorumlu tutulamaz. Sunulan bilgi, görüş ve veriler herhangi bir yatırım aracını alım veya satım önerisi olarak kabul edilemez. Bilgiler Reuters dan alınmıştır. 7