BÖLÜM 13 SONUÇ Sayfa i
İÇİNDEKİLER 13. SONUÇ... 1 Sayfa i
13. SONUÇ (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme) İran-Türkiye-Avrupa (İTA) Doğal Gaz Boru Hattı (DGBH) Projesi kapsamında, İran kaynaklı doğal gazın Türkiye üzerinden Avrupa ya ulaştırılması amaçlanmaktadır. İTA DGBH Projesi Türkiye kısmı; Türkiye İran sınırındaki Gürbulak Köyü nden başlayarak sırasıyla Ağrı, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ, İpsala/Edirne Türkiye-Yunanistan sınırına kadar uzanacaktır. 56 inç (1422.4 mm) çapına sahip boru hattı güzergahı boyunca 7 adet kompresör istasyonuna ihtiyaç duyulacaktır. Kompresör istasyonlarının dolumunda kullanılacak gaz dışında, boru hattı sisteminin en yüksek proje taşıma kapasitesi 35 milyar m 3 /yıl olacaktır. Hattın başlangıç noktası olan Türkiye-İran sınırı Km:0+000 Gürbulak/Ağrı dan başlayarak ve batı istikametinde ilerleyerek İpsala-Edirne/Türkiye-Yunanistan sınırına varıştaki mesafe km: 1788+740 dir. Boru hattının yaklaşık 17 km lik deniz geçişi bölümü, Çanakkale İli nin Biga İlçesi Değirmencik Köyü nün batısı ile Çanakkale İli nin Gelibolu İlçesi Kızılcaterzi Köyü sahili arasında inşa edilecek olup, boru hattı Çanakkale Boğazı nın tabanına iki ayrı paralel hat olarak serilecektir. Boru hattı, kompresör istasyonları, ölçüm istasyonları, pig istasyonları, hat vanaları, katodik koruma istasyonu ve ilgili yeraltı ekipmanları gibi ana parçaların tasarım ömrü minimum 30 yıl olacaktır. 30 yıl süreli Doğal Gaz Boru Hattı Belgesinin tasarım ömrünün bitiminin ardından Turang tarafından yapılacak başvuru ile 2 kez 10 ar yıllık süre uzatım hakkı bulunmaktadır. ITA hattının yapımı ile ilgili olarak finansman modelinin geliştirilmesi, yatırımcılar için uygun teşviklerin araştırılması, pazarlama faaliyetlerinin koordinasyonu ve muhtemel tedarikçiler ile kontrat müzakerelerinin gerçekleştirilmesi işlerinin merkezi İstanbul da olan ve boru hattının Lisansına sahip olan Turang Transit ve Taşımacılık A.Ş. tarafından yürütülmektedir. Projenin teknik ve ekonomik fizibilitesinin finansmanını Turang Transit ve Taşımacılık A.Ş. tarafından karşılanması ve Projenin fizibilite ve mühendislik çalışmaları ise Sebat Proje tarafından yürütülecektir. Turang Transit ve Taşımacılık A.Ş. kurucu ortakları Gent Elektrik Enerjisi Toptan Satış AŞ., Samed Petrol ve Enerji Dis Tic Ltd, Alan Enerji Sanayi ve Tic. Ltd Sti. ve Aktau Petrol Ticaret A.Ş. dir. ITA DGBH Projesi Türkiye bölümü için T.C Bakanlar Kurulu nun kararıyla; Turang Transit Taşımacılık A.Ş. nin İran kaynaklı doğal gazın Türkiye toprakları üzerinden Almanya ya kadar boru hattı vasıtası ile iletilmesi için İran ın Bazargan ilinden başlayıp Sayfa 1
Türkiye üzerinden Yunanistan ve Almanya ya kadar devam edecek olan boru hattının ülkemiz sınırları içerisinde kalan 1720 km lik kısmını inşa etmesi amacıyla Doğal Gaz Boru Hattı Belge talebinin Petrol Kanunu ve Tüzüğü hükümlerine şekil ve esas şartlar bakımından uygunluğu tespit edildikten sonra, 26.08.2010 tarih ve 2010/882 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı istihsal edilmiş olduğundan, Türkiye sınırları içerisinde kalan 1720 km lik doğal gaz boru hattının tesisi için, Turan Transit Taşımacılık A.Ş. ne 6326 Petrol Kanunu nun 6. ve 83. Maddelerine istinaden 30 yıl süre ile BB/TRG/4776 hak sıra numaralı Doğal Gaz Boru Hattı Belgesi verilmesine karar verilmiştir. Boru hattı sistemi, ana, yerel ve alt kontrol merkezleri, kompresör istasyonları, ölçüm istasyonları sınır transferleri sayaç istasyonlarının gözetimi, take-off, katodik koruma istasyonu, pig ve blok valf istasyonları, SCADA ve iletişim sistemini kapsayacak biçimde, projeye ilişkin tüm yer üstü donanımları içermektedir. Boru hattı sistemi, Türkiye deki bir Merkezi Kontrol Sistemi (MKS) tarafından izlenecek ve denetlenecektir. MKS nin alt yapılanması olarak, tüm boru sistemini izleyen ve denetleyen Lokal Kontrol Merkezleri (LKM) silsilesi sağlanacaktır. ITA projesine katılan diğer ülkelerde da aynı MKS ve LKS denetim/yönetim sistemine sahip olacakları planlanmaktadır. Boru hattının tamamının denetim ve yönetimini sağlamak üzere, kurulacak sistem ile telekomünikasyon sistemleri kurulacaktır. Kurulacak tüm denetim/yönetim sistemindeki bir ülkedeki MKS ye öncelik verilebileceği gibi,işverenin isteği doğrultusunda ANA MERKEZİ KONTROL sistemi diğer bir ülke içinde de planlanabilir. Ayrıca boru hattı kontrol sistemi acil durumda kapanma (ESD) ve yakıt gazı denetim ve yönetim sistemleri olacaktır. Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında toplam 18 adet kamp sahası kurulması öngörülmekte olup, her bir kompresör istasyonu (toplamda 7 adet) inşaatı içinde ayrı bir kamp sahası oluşturulacaktır. Böylece, boru hattı boyunca 25 kamp sahasının kurulması öngörülmektedir. İnşaat döneminde her kamp sahasında yaklaşık 300 kişinin çalışacağı öngörülmekte olup, toplam 25 kampta 7.500 kişinin çalışacağı öngörülmektedir. Projenin işletme aşamasında yalnızca kompresör istasyonlarında sürekli personel istihdam edilecektir. Projenin işletme döneminde her bir kompresör istasyonunda yaklaşık 50 kişi olmak üzere 7 kompresör istasyonu için toplamda 350 kişinin çalışacağı öngörülmektedir. Mevcut durum verilerinin toplanması için yapılan literatür ve genel saha çalışmaları ile ilgili kurum görüşlerinin alınması için 2 km lik güzergah koridoru esas alınmıştır. Bu çalışmanın sonunda elde edilen bilgiler ve çevresel kısıtlar dikkate alınarak koridor 500 m ye daraltılmış ve detaylı çalışmalar gerçekleştirilmiş olup, bu çalışmalar Proje nin arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemleri dikkate alınarak çevresel ve sosyal etkilere göre ÇED Raporu içinde incelenmiştir. Bu etki değerlendirmeleri ve bu etkilere dayalı etki matrisi Ek-D de verilmiştir. Etkilerin sonuçları aşağıda başlıklar halinde değerlendirilmiştir. Sayfa 2
Yüzey ve Yeraltı Suyu Kaynakları Üzerine Çevresel Etkiler Boru hattı güzergahı belirlenirken yüzeysel su kaynakları dikkate alınmıştır. Güzergahının belirlenmesi sırasında, göl, rezervuar ve gelecekte yapılması planlanan baraj projeleri gibi yüzey suyu kaynaklarından uzak durulmasına gayret gösterilmiştir. Boru hattı güzergahı, kat edeceği yol boyunca birçok nehir, akarsu ile yazın tamamen kuruyan su kanalından geçmektedir. Tüm geçişlerde özel inşaat teknikleri uygulanacağı için, suyun akışı sürekli olarak sağlanacaktır. Nehir geçişleri, konunun uzmanı inşaat ekiplerince yapılacaktır. İnşaattan doğrudan etkilenecek olan akarsu kıyı ve yataklarının uzunluğunu asgari düzeyde tutmak için gereken tüm tedbirler alınacaktır. Bu çerçevede, bu tür alanların ve hassas kıyıların, çevresine çit çekilmek suretiyle inşaat alanından ayrılması gerçekleştirilecektir. Nehir ve akarsulara olan sediman akışını azaltmak için, her türlü bitki örtüsü mümkün olan en uzun süreyle yerlerinde muhafaza edilecektir. Her bir geçiş noktası, tasarım esnasında birbirinden bağımsız olarak incelendiğinden geçişin, nehir kıyıları ve taşkın setlerinin kararlılığı ve uzun vadedeki verimini önemli ölçüde etkilemesi önlenmiş olacaktır. İnşaat ve işletme aşamalarındaki toz ve gaz emisyonlarının salınımı, atıksu, atık yağ, tehlikeli ve katı atıkların depolanması ve/veya bertarafı ilgili mevzuata uygun şekilde yapılacak olup, su kalitesinin fiziksel ve kimyasal değişimi engellenecektir. İnşaat sırasında meydana gelecek önemli bir diğer deşarj da, borularda kaçak kontrolü amacıyla kullanılacak sudan kaynaklanacaktır. Borunun belli bir bölümünde kullanılmış olan su, mümkün olduğu ölçüde, borunun diğer bir bölümünde de kullanılarak gerek deşarj ve gerekse çekilecek suyun hacimlerinde önemli ölçüde azalma sağlanacaktır. Deşarjı yapılan su, ilgili makamlarca kabul edilen standartlar doğrultusunda ve etkilerin önemsiz seviyede olmasını sağlayacak şekilde arıtılacaktır. Deniz Suyu Kalitesi Üzerine Çevresel Etkiler Proje kapsamında deniz ortamında boru hattının döşenmesi faaliyetleri sırasında deniz suyu kalitesi üzerine etkisi muhtemeldir. Boru hattı döşeme gemisinden kaynaklı atıksuların (örn. sintine suyu) denize deşarjı, gemide çalışacak personel ve gemide yürütülecek çalışmalardan kaynaklı evsel katı atık ve tehlikeli atıkların denize atılması, boru hattı döşeme gemisinin petrol veya diğer yakıtlarla yüklü gemilerle (Çapa vs etkileri dahil) çarpışması sonucu oluşacak kirlilik, ve boru hattının denize döşenmesi sırasında oluşacak geçici bulanıklık olası etkilerdir. Bu etkilerin önlenmesi, deniz ortamının gemilerden kaynaklı kirlilikten korunması amacıyla önemli bir uluslararası sözleşme olan ve Türkiye nin de bazı eklerine taraf olduğu MARPOL-73/78 Sözleşmesi ne uyulacaktır. 26.12.2004 tarih ve 25682 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca, söz konusu boru hattı gemisinde oluşacak atıklar Çanakkale Limanı nda bulunan atık kabul tesisine Sayfa 3
bırakılacaktır. Atıkların bu liman tarafından alınmaması durumunda gemi atıkları atık kabulü yapılan en yakın limana bırakılacaktır. Hava Kalitesi Üzerine Çevresel Etkiler Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında yürütülecek faaliyetlerin gerekli önlemler alınarak (savurmadan kazı yapılması, inşaat ekipmanlarının çalıştığı alanlarda sürekli sulama yapılması vb.) sürdürüleceği düşünüldüğünde, oluşacak çöken toz miktarının düşük olması beklenmektedir. Arazi hazırlık ve inşaat çalışmalarından kaynaklanabilecek tozun geçici olacağı ve kalıcı bir etki yaratmayacağı da göz önünde bulundurulmalıdır. Bundan dolayı, inşaat faaliyetlerinden kaynaklanacak çöken toz emisyonlarının, en yakın konumda bulunan yerleşim yerlerinde olumsuz bir etki yaratmayacağı öngörülmektedir. Projenin tarım arazilerine yakın olduğu bölümlerinde gerçekleştirilecek inşaat çalışmalarında, toz emisyonunu minimize edecek önlemler konusunda titiz davranılarak, etkiler minimum seviyede tutulacaktır. İnşaat aşamasında kullanılan makinalardan kaynaklanacak emisyonlar geçici olacaktır. Ayrıca, oluşması beklenen toplam emisyon miktarı herhangi bir otoyoldan kaynaklanabilecek emisyon miktarının oldukça altında olacağı düşünülmekte olup, hava kalitesi üzerinde önemli etkiler yaratabilecek boyutta olmayacaktır. Bu nedenle, inşaat aşaması için egzoz emisyonları açısından herhangi bir hava kalitesi ölçüm ve izleme programı öngörülmemektedir. Projenin işletme aşamasında, sadece boru hattı güzergahında kurulacak olan kompresör istasyonlarından kaynaklanacak emisyonların ilgili sınır değerleri sağlaması için önlemler alınacaktır. Toprak ve Arazi Kalitesi Üzerine Çevresel Etkiler İTA DGBH güzergahı her biri kendine ait özellikleri ve arazi kullanımı, bitki örtüsü, drenaj fonksiyonları olan pek çok toprak yapısından ve değişik toprak türlerinin varolan alanlardan geçmektedir. Proje kapsamında, toprağın bütünlüğünün mümkün olan en yüksek ölçüde korunması amaçlanmaktadır. Proje nin inşaat aşamasında öncelikle bitkisel toprak sıyrılacak daha sonra alt topraklarda kazı işlemleri uygulanarak alt toprağın sökülmesi gerçekleştirilecektir. Bitkisel toprak, alt topraktan ayrı olarak depolanacaktır. Sıyrılmış bitkisel toprağın, araç geçişinden ve tesislerden etkilenmemesi sağlanacaktır. Bitkisel toprak tekniğine uygun olarak depolanacaktır. Yığının üstü, yağışın içeri işlemesini azaltacak, ama havasız koşulların gelişimini engelleyecek düzeyde, hafifçe sıkıştırılacaktır. Bitkisel toprak hiçbir şekilde yataklama materyali olarak kullanılmayacaktır. Uygulama sırasında toprak yapısına zarar vermekten kaçınılacaktır. İnşaat çalışmaları kapsamında hafriyat oluşacaktır. Boru hattının üzeri kapatıldıktan sonra arta kalan hafriyat atığı öncelikle dolgu işlerinde, sonra mevcut yolların iyileştirilmesi ve Sayfa 4
yeni servis yollarının yapımında kullanılacaktır. Kullanılmayan hafriyat malzemesi ise Proje Sahası içerisinde kamp sahaları içinde depolanacak, geçici olarak biriktirilecek ve mücavir alan sınırları içerisinde ilgili belediyeler, mücavir alan sınırları dışında ise valilikler tarafından gösterilen bertaraf sahalarına taşınacaktır. Proje kapsamında yapılacak inşaat çalışmalarında hafriyatın yeterli ve/veya uygun olmadığı durumda potansiyel ocaklardan malzeme sağlanması planlanmaktadır. Potansiyel malzeme sahalarından malzeme temin edilememesi ve yeni bir ocak açılmasının gerektiği durumda ise, ayrı bir ÇED süreci ile gerekli izinler alınacaktır. Bunun yanı sıra, toz ve gaz emisyonlarının salınımı, atıksu, atık yağ, tehlikeli ve katı atıkların depolanması ve/veya bertarafı ilgili mevzuata uygun şekilde yapılacak olup, toprak ve arazi kalitesinin fiziksel ve kimyasal değişimi engellenecektir. Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı ve sıvı atıkların bertarafı ile ilgili belediyelerle yazışmalar yapılmış olup, Proje kapsamında oluşacak katı ve sıvı atıklar ilgili belediyeler tarafından alınarak bertaraf edilecek olup, toprak üzerine olumsuz etkileri olmayacaktır. Gürültü ve Vibrasyon Etkileri Proje kapsamında oluşması muhtemel gürültü ve vibrasyon etkileri Proje Hattı boyunca en yakın hassas alıcı ortamlar göz önüne alınarak yapılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucunda, inşaat aşamasında kullanılacak makine/ekipmanlardan kaynaklanması muhtemel gürültü etkisinin ÇGDYY sınır değerlerini sağladığı görülmüştür. İnşaat faaliyetlerinin konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde gerçekleştirilmesi durumunda, ÇGDYY Ek-VII Tablo 5 te yer alan gündüz değerlerinden akşam için 5 dba, gece için 10 dba çıkartılarak elde edilen sınır değerler sağlanacak ve bu kapsamda ilgili kurumlardan gerekli izinler alınacaktır. Buna ek olarak, inşaat faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşmayacaktır. İnşaat faaliyeti kapsamında oluşması muhtemel vibrasyon etkisi kullanılacak makine/ekipmanlar ile jeneratör ve pompalardan kaynaklanacaktır. Bu faaliyetlerin vibrasyon etkisinin en yakın hassas alıcı ortamı etkilemeyeceği öngörülmüştür. İşletme aşamasındaki gürültü etkisi kompresör istasyonları kaynaklı olacaktır. Kompresör istasyonlarına ait gürültü seviyesi ÇED Raporu kapsamında hazırlanmış olan Akustik Raporlarda değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda kompresör istasyonlarının en yakın hassas alıcı ortam üzerine olumsuz etkisi olmadığı, gürültü seviyelerinin sınır değerlerin oldukça altında olduğu belirlenmiştir. Sayfa 5
İnşaat faaliyeti süresince yürürlükteki İSİGK, gerekli önlemler alınacak, çalışanlara özel başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi gürültüye karşı uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Biyolojik Çevre Üzerine Etkiler Proje boru hattı güzergahı hassas bölgelerin ve sulak alanların dışında kalmaktadır. Bu bağlamda, projenin bu alanlar üzerine doğrudan bir etkisi bulunmamaktadır. Buna karşın projeden olabilecek risklerin en aza indirilmesi açısından aşağıda belirtilen önlemler alınacaktır. İnşaat sırasında kullanılacak araçların yağ, yakıt ve benzeri petrokimyasal maddelerinin toprağa, suya ve havzanın diğer hidrolojik sistemlerine karışmaması. İnşaat sırasında alanın hidrolojisine minimum hasarın verilmesi, su akışının etkilenmemesi. Dere, akarsu ve çay geçişlerinde ekolojik dengenin bozulmaması için gerekli önlemlerin alınması. Araçların parkları, yıkanmaları ve beklemeleri sırasında sulak alanların ve onları besleyen akarsuların kıyısının ziyaret edilmemesi, araçlarla sazlık, çayır, mera ve benzeri doğal alanların kamyonlarca ezilmemesi. Bakanlıkça Ramsar sözleşmesi Sulak Alan Yönetim Planı Rehberi esas alınarak uluslar arası öneme sahip sulak alanlar için hazırlanacak olan yönetim planlarına uyulacaktır. İnşaat koridorunda oluşan tahribat, doğa koruma kriterleri göz önünde bulundurularak eski haline getirilecektir. Hassas alanlar ve türlere yakın yerlerde patlatma gibi inşaat aktivitelerinden kaçınılacaktır. Hassas alanlarda inşaat koridorları daraltılacaktır. İnşaat personeli hassas çevre üzerine eğitilecektir. Sulak alanların kurumasını önlemek amacıyla drenaj sistemi inşaat sonrasında eski haline getirilecektir. İnşaat sırasında inşaat koridoruna ulaşmada mümkün alanlarda yeni yollar yerine mevcut yollar kullanılacaktır. Mümkün olan alanlarda İTA DGBH civarında açılan yollar ve tahrip edilen alanlar eski haline getirilecektir Nehir geçişlerinde balık türlerinin üreme döneminden kaçınmak için açık olarak yapılacak nehir geçişi inşaatlarının ağustos ve kasım ayları arasındaki (kuru dönem) dönemde yapılması gerekmektedir. Bu nedenle kuru dönemin dışında kalan yılın diğer aylarında bu bölgelerde inşaat faaliyetlerinden olabildiğince kaçınılacaktır. Ayrıca inşaat ve işletme aşamalarında bu rapor içeriğinde verilen balık türleri ve bulundukları habitatlara yönelik izleme faaliyetleri uzman bir hidrobiyoloğun liderlik edeceği bir ekip tarafından gerçekleştirilecektir. Sayfa 6
İşletme döneminde hassas alanlarda düzenli biyorestorasyon izlemesi yapılacak olup, biyorestorasyonun başarısızlığı söz konusu olduğunda hassas türlerin tohumları depo edilecek ve/veya en yakın tohum kaynağından ve gen araştırma merkezinden temin edilecektir. Trafik Üzerine Etkiler İnşaat aşamasında, çalışma alanı ve inşaat sahasından ya da bu alanlara doğru büyük miktarda araç, malzeme ve atık sevkıyatı yapılacaktır. Hat borularının, ekipmanların ve malzemelerin kamp sahalarına (ve inşaat koridoruna) getirilmesi ile ilgili taşıma lojistiği, projenin etkin olarak ve zamanında gerçekleşmesi için önemli bir role sahiptir. Bu bağlamda, malzemelerin inşaat sahalarına taşınmasında etkili bir araç olarak demiryollarının mümkün olduğunca fazla kullanılmasına gayret gösterilecektir. Boru hattı inşasında kullanılacak gemilerin diğer gemiler tarafından fark edilebilmeleri için işaretler kullanılacaktır. Ayrıca, Ulaştırma,Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile koordinasyon sağlanacaktır Kültürel Miras Üzerine Etkiler Gerek ön güzergah, gerekse detaylı saha gezileri sırasında belirlenen yaklaşık 165 arkeolojik nitelikli alandan inşaat koridoru içinde (36 m inşaat koridoru) 62 alan; İnşaat koridoru dışında olan ancak 500m. etki koridoru içinde kalan 94; 500m. etki koridoru sınırına yakın 9 alan tespit edilmiştir. Bu alanlar ile ilgili değerlendirmeler yapılarak DGBH de gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Tüm saha çalışmalarında arkeolog bulundurulması ve bu özellikle bu alanlardaki kazı çalışmalarında daha dikkatli olunması önerilmektedir. Kazı sırasında kullanılacak iş makinesi, bu noktalarda olası bulgularla karşılaşılma riskinden dolayı toprağı sıyırmak suretiyle çalışacaktır. Ayrıca, belirlenen bu alanlarla birlikte ilgili kurumlarca bildirilen (Höyük, Tümülüs, 1. ve 3. Derece sit alanı vb) tescilli alanların da güzergah civarında olması sebebiyle, özellikle yakın olan alanlarda inşaat koridoru daraltılarak minimum seviye de tutulacak ve daha dikkatli geçiş yapılacaktır. Bu alanların yayılımını gösteren haritalar ve bölge ile ilgili genel bilgi, arazide kazı işlemini yürüten mühendislerin ve arkeoloğun bilgisi dahilinde olacaktır. İnşaat sahasındaki her türlü faaliyet bu kişilerce kontrol edilecektir (kamyon giriş çıkışları, civardan yapılacak toprak alımları, inşaat sahasında konumlandırılacak her türlü materyalin kontrolü vs). Yaklaşık 1788 km lik DGBH boyunca yürütülecek inşaat ve kazı çalışmaları sırasında olası arkeolojik bir bulguyla karşılaşılması durumunda (arkeoloji ekibi tarafından belirlenen 165 adet alan dışında) izlenecek prosedürler Kültürel Miras Yönetim Planında (KMYP) belirtilecektir. Kazı çalışmalarında ortaya çıkacak bulgunun niteliğine ve önem derecesine Sayfa 7
göre kazı çalışmaları bu alanda askıya alınacak ve ilgili kanun gereğince o ilin Müze Müdürlüğü ile irtibata geçilecektir. Sosyo-ekonomik Çevre Üzerine Etkiler Proje kapsamında inşaat aşamasında yaklaşık 7.500 kişi çalışacaktır. Güzergah boyunca, personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları için yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duş, tuvalet, lavabo, ardiye, idari ve teknik büroların yer aldığı toplam 10 adet kamp sahasının kurulması öngörülmekte olup, inşa çalışmaları sonunda bu sahalar kaldırılacaktır. Güzergahın mevcut sosyo-ekonomik profilini ortaya koymak, halihazırda Proje hakkındaki bilgi durumunu tespit etmek ve Projeye ilişkin görüşleri toplamak amacıyla, boru hattı güzergahının 500 m'lik koridorunda kalan 516 köyden küme örneklemesi yoluyla seçilen 117 köyde, üç grup ve bir destek grubu (Edirne-Eskişehir Grubu, Ankara-Sivas Grubu, Sivas- Ağrı Grubu ve Destek Grubu) vasıtasıyla kapsamlı anket ve odak grup çalışmaları yapılmıştır. Köylerde düzenlenen toplantılarda köylülerden gelen Proje ile ilgili sorular yanıtlanmış, dikkate değer hususlar not edilmiştir. Bu hususlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır: İnşaatın, istimlak yapıldıktan sonra başlaması, Doğaya, ormana zarar verilmemesi, Zarar verdiği yollar, arazi ve yapıların onarılması, İnşaat sırasında bitkisel üst toprağın yeniden serilmesi hususunda hassas davranılması, Toprak kayması olan yerlere dikkat edilmesi, Arazi sınırlarının bozulmaması, Yöre halkının istihdamına öncelik tanınması, Müteahhit firmanın Proje Sahibi tarafından düzenli kontrol edilmesi, Eğimli yerlerde yapılan inşaat çalışmaları sırasında arazilerin kaymaması için set çekilmesi, ve Yollarının inşaat nedeniyle bozulmaması ya da kapanmaması. Boru hattı inşasının geçici bir aktivite olduğu, kısıtlı süreli istihdam olanakları sağlayacağı ve yerel işgücüne öncelik verileceği göz önüne alındığında, projenin, nüfus hareketleri üzerinde bir etki yaratması beklenmemektedir. Hattın 500 metre koridoru içerisinde yaklaşık olarak 224.350 adet malik, 74.500 adet parsel ve inşaat alanında (36 metre) ise yaklaşık 47.110 adet malik, 17.926 adet parselden geçmektedir. Tesisin tamamlanmasından sonra, iş bu ÇED Raporu nda belirtilen taahhütlere birlikte, 1593 Sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu, 4857 sayılı İş Kanunu, 2872 sayılı Çevre kanunu, 4856 ve 5491 sayılı kanunlara, tüzük ve yönetmeliklere uyulacaktır. Sayfa 8
Yukarıda verilmiş olan etki değerlendirmelerinin sürdürülebilirliği, projenin inşaat ve işletme aşamalarında uyulmak üzere Turang/Müteahhit tarafından projeye özgü hazırlanacak olan ÇYİP ler ile sağlanacaktır. Turang/Müteahhitler, bu planlarda sunulan standartlara ve gereksinimlere bağlı kalacaklardır. Destekleyici yönetim planları aşağıda sunulmuştur: Yöre Halkının Emniyet Yönetim Planı, Halkla İlişkiler Planı, İstihdam ve Eğitim Planları, Tedarik ve Temin Yönetimi Planı, Kamulaştırma ve Arazi Edinimi Planı, Agrega Yönetim Planı, Trafik Yönetim Planı, Kültürel Miras Yönetim Planı, Taşıma Yönetim Planı, Erozyon, Eski Haline Getirme ve Peyzaj Planı, Kirlilik Önleme Planı, Atık Yönetimi Planı, Acil Müdahale Planı ve İnşaat ve İşletme Dönemi İzleme Planı. Proje kapsamında resmi kurum yazışmaları yapılmış olup, yazışmalar ile ilgili kayıtlar tutulmuştur. Bu kayıtlar EK-V de verilmiş olan kontrollü kayıtlarda sunulmaktadır. İTA DGBH Projesi nin arazi hazırlık, inşaat, işletme ve işletme sonrasında çevresel ve sosyal etkiler üzerine alınacak önlemler yukarıda anlatılmış olup, uyulacak olan kanun ve yönetmelikler Ek-Y de yer alan Mevzuat İle İlgili Taahhüt Kayıtları tablosunda verilmiştir. Sayfa 9