Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Yahudiler ile Müslümanlar Aras nda Do ru Bilinen Yanl fllar Ülkemizde birçok alanda oldu u gibi, dinleraras iliflkiler konusunda da do ru bilinen yanl fllar sürekli anlat l r, yaz l r. K amuoyu da bunlara pek sorgulama gere i duymadan inan r. Do ru bilinen yanl fllar ise kulaktan kula a yay l r. srail ile Arap ülkeleri aras nda yaflanan savafllar ve Filistin sorunundan hareketle, Yahudilerle Müslümanlar aras nda sadece düflmanl k varm fl gibi gösterilir. Hatta böyle olmas istenir. Oysa her iki dinin tarihi incelendi inde birçok benzerli in, ortak de- erlerin ve ba lar n oldu u görülecektir. K sacas farkl dinlere inanman n, düflmanl k demek olmad anlafl lacakt r. Do ru bilinen en çarp c yanl fllardan biri, bugün Suudi Arabistan s n rlar içinde bulunan Medine ile ilgilidir. Medine, san ld gibi Arapça bir kelime de il, branicedir. Medine sadece flehir demek de ildir. Ayn zamanda Devlet demektir. 71
BD N SAN 2014 Medine, san ld gibi Arapça bir kelime de il, branicedir. Medine yaln zca flehir de il, ayn zamanda devlet anlam na gelir. Bilmem dikkat ettiniz mi, flu ya da bu ülke için Demokratik Cumhuriyet, Halk Cumhuriyeti, slam Cumhuriyeti ya da sadece Cumhuriyet denilir. Ama srail için bunlardan hiçbiri kullan lmaz. Bu ülkeye Medinat srail, yani srail Devleti denilir. Dolay s yla Devlet kavram da Arapçaya buradan geçmifltir. Peki, kentin gerçek ad nedir? Hemen söyleyelim, Hazreti Muhammet Medine ye Hicret edene kadar kentin ad Yesrib dir. (Yathrib) Peygamberin yerleflmesinin ard ndan Medine ad kullan lmaya bafllanm flt r. Çünkü slam Devleti nin kuruluflunun 72 Günümüzde Hayber Geçidi ad mlar at lmaktad r. Konuyu biraz daha açarsak, Yahudiler slamiyet ten çok önce Arap Yar madas na yay lm fl, birçok koloni oluflturmufltur. Bunlar n aras nda en büyü ü ve bilineni ise Yesrib dir. Bu kenti Romal lardan kaçan Yahudiler kurmufltur. Kent daha sonra Medine ad n alm flt r. O dönemde, Yahudiler ile Müslümanlar aras nda önemli olaylar yaflanm flt r. Bunlardan birkaç n aktarmakta yarar var. Hayber, Arap Yar madas nda Yahudilerin önde gelen merkezlerinden biri olarak bilinir. Müslümanlar, 628 y l nda, kanl bir savafl n ard ndan buray fethedince bölgenin önde gelen Yahudi ailelerinden biri, Hazreti Muhammet ve komutanlar n yeme e davet eder. Yemekte misafirlere k zart lm fl bir koyun sunulacakt r. Ancak et zehirlidir. Peygamberin çevresindekiler olay n fark na var nca, Hazreti Muhammet i uyararak, eti yemesini önlerler. Daha sonra da, olayla iliflkisi oldu unu düflündükleri tüm
Kocas Hayber savafl nda ölen Safiye, Peygamber ile evlenece ini bir süre önce rüyas nda görmüfltür. BD N SAN 2014 Yahudileri toplayarak, Hazreti Muhammet in huzuruna ç kar rlar. Peygamber, ete zehir koydunuz mu diye sorunca, onlar da inkâr etmez ve hep bir a zdan evet yan t n verirler. Hazreti Muhammet bunun nedenini sordu unda ise Sen gerçek peygamber de ilsen, eti yer ölürsün, ama gerçek peygamber isen ölmezsin diye düflündük yan t n verirler. Baz kaynaklarda, zehirleme olay n n planlay c s olarak, Hayber in tan nm fl Yahudi kad nlar ndan Zeynep in ismi geçmektedir. Ancak genel kan, suikast girifliminin Zeynep ten çok Hayber in önde gelen Yahudilerinin ifli oldu u yönündedir. Di er bir önemli olay ise Safiye adl bir Yahudi kad n n Hazreti Muhammet ile evlenmesidir. Hayber in fethinden sonra savafl ganimetleri paylaflt r l rken, bölgenin tan nm fl Yahudilerinden Huvey Ahtab n k z Safiye Peygamber taraf ndan önce baflkas na verilmifltir. Ancak buna çevreden itiraz edilince, Hazreti Muhammet kad n alm fl ve onunla evlenmifltir. Kocas Hayber savafl nda ölen Safiye, Peygamber ile evlenece- ini bir süre önce rüyas nda görmüfltür. Bunu da, yüzündeki bir izin nedenini kendisine soran efline anlatm flt r. Rüyas n, Bir gece rüyamda, ay gökyüzünden inmifl ve koynuma girmiflti fleklinde kocas Kinane ye özetledi inde, efli çok sinirlenir ve Sen Araplar n peygamberinin efli olmay düflünüyorsun diyerek onu döver. Safiye nin yüzündeki iz de bu dayaktan kalmad r. Safiye Binti Huvey olarak bilinen Hazreti Safiye ye peygamberin di er eflleri güvenmemektedir. Bu güvensizlik, 12 efli olan Hazreti Muhammet in yaflam n n sonuna kadar devam etmifltir. Peygamber ölüm döfle inde iken, tüm eflleri çevresindedir. Safiye bir ara Peygambere, Keflke senin yerine ben hasta olsayd m. Ölüm döfle inde ben yatsayd m der. Bunun üzerine di er efller, birbirlerine bakarak, bu sözlere inanmad klar n belli Din bilimcilere göre, Yahudiler seçilmifllik fikri sayesinde dini ve milli duygular n koruyabilmifl, bask lara, sürgünlere direnmifllerdir.
BD N SAN 2014 Kuran- Kerim de, 41 kez srailo ullar, 25 kez Yahudi (Yehud, Hedü) ve 1 kez de srail sözü geçmektedir. ederler. Hatta gülüflmeler olur. Peygamber, efllerinin bu halini fark edince, Safiye söylediklerinde samimidir diyerek onlar uyar r. Yahudiler, kendilerini Allah taraf ndan özel seçilmifl olarak nitelendirirler. Din bilimcilere göre, Yahudiler iflte bu seçilmifllik fikri sayesinde dini ve milli duygular n koruyabilmifl, bask lara, sürgünlere direnmifllerdir. Yaklafl k 2 bin y l sonra da, kutsal topraklara, yani Filistin e dönerek 1948 y l nda srail i kurmalar da, yine bu seçilmifllik fikrinden yani kendilerini Allah kat nda özel millet olarak görmelerinden kaynaklanmaktad r. Seçilmifllik konusu Kur an- Kerim de, Bakara Suresi 47. âyette de geçmektedir. Ancak seçilmifllik durumun sürebilmesi dini ve toplumsal kurallar içeren Tora (bizde Töre olarak geçer) yani Kanun a uymalar - na ba lanm flt r. Yiyecek ve içecekten, 74 giyilecek elbisenin rengine, yap lacak iflin türünden, tarlay sürmenin yöntemine, k - sacas akla gelebilecek her konuda kurallara ba l kal nmal - d r. flte bu nedenledir ki, baz Yahudi çevrelerinde Seçilmifllik, sevilen istenen bir fley de il, aksine eziyet, s k nt olarak görülür. slam dininde Yahudilere özel bir önem verildi i bilinmektedir. Bunun en somut örneklerini Kuran n birçok ayetinde görmek mümkündür. Kuran- Kerim de, 41 kez srailo ullar, 25 kez Yahudi (Yehud, Hedü) ve 1 kez de srail sözü geçmektedir. Kuran da ayr ca, Hazreti brahim, Hazreti Musa, Hazreti shak gibi peygamberlerden bahsedilirken de Yahudiler gündeme gelmektedir. Yine unutulmamal d r ki, dinler aras nda Tevhid yani Allah n birli i konusunda slam a en yak n olan da Yahudiliktir. Her iki dinde, özelde ayr lsa da, genelde birçok benzerlik Yine unutulmamal d r ki, dinler aras nda Tevhid yani Allah n birli i konusunda slam a en yak n olan da Yahudiliktir.
vard r. Bunlar flöyle s ralamak mümkündür; Allah n resminin yap lmas n her iki din de yasaklam flt r. Müslümanlar n cami ve mescitlerinde Yahudilerin ibadethanesi havralarda, insan ve hayvan resimleri ile heykellere izin verilmemifltir. Her iki dinde de ibadethanelere kad nlar ve erkekler bafl örtülü girer. Erkeklerde, Yahudiler Kipa, Müslümanlar ise Takke örter. Yahudi erkekler de Müslüman erkekler gibi sünnet edilir. Ancak Yahudilerde bu seremoni, çocuk 8 günlük iken yap l r. badet s ras nda kad n ve erkekler ayr oturur. Yahudiler de kesilerek kan ak t lmam fl hayvan n etini yemezler. Domuz etinin yenilmesi, sadece slam dininde de il Yahudilikte de yasaklanm flt r. Bir di er benzerlik ise kurban konusundad r. Yahudilerin kutsal kitab Tevrat ta, Hazreti brahim in o lu shak kurban etme giriflimi, Kuran- Kerim de Hazreti smail in kurban edilifli s ras nda Cebrail in bir koç ile gelmesi fleklinde anlat lm flt r. Bu yaz y okuyanlar n akl na, slam n farkl mezheplerinden Müslümanlar n birbirine düflman oldu u, Her iki dinde bir di er benzerlik ise kurban konusundad r. BD N SAN 2014 mezhep kavgalar n n tüm h z yla sürdü ü gelecektir. Durum böyleyken Müslümanlar ile Yahudiler aras ndaki kimi zaman savafllara yol açan düflmanl konu etmenin anlams zl na iflaret edilecektir. Bilindi i üzere, iki din aras nda say lamayacak kadar çok farkl l klar da var. Ama amac m z tarihsel süreçte, taraflar aras ndaki olumlu iliflkileri, ortak yanlar n da bulundu- unu hat rlatmakt. gurbuzevren@butundunya.com.tr Sevginin oldu u yerde hayat vard r. Sevgi dünyadaki en incelikli güçtür. S k lm fl yumruklarla el s k flamazs n z. Sevgi her zaman st rap çeker, hiçbir zaman ne gücenir ne de intikam almaya çal fl r. Mahatma Gandhi