YENİDOĞANIN DOĞUMHANEDE BAKIMI ve BESLENMESİ Prof.Dr.Asuman Çoban Prof.Dr. Asuman Çoban İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Prof.Dr. Asuman Çoban İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Neonatoloji Bilim Dalı Hastalıkları Anabilim Dalı Neonatoloji Bilim Dalı
PRENATAL PEDİATRİK ZİYARET
Aile anamnezi Maternal anamnez - Sağlık durumu ve beslenme - Sigara, alkol, drog vs. - İnfeksiyon hast. - Kan grubu Yenidoğan ile ilgili konular - Temel bakım kuralları - Sonraki sağlık kontrolü ve aşılama programı - (Sünnet, araba koltuğu)
Yenidoğan ölümleri Yıllık doğum: 130 milyon Yıllık YD ölümü: 4 milyon Yenidoğan ölüm hızı ( )
Ölüm Nedenleri T İ s h a l 3 % e t a n o z Diğer 7% Asfiksi 23% 7 % S e p s i s / p n ö m o n i 2 6 % DSÖ: 2005 Konjenital nedenler 7% Prematürite 27%
YENİDOĞAN ÖLÜMLERİ. 2/3 si ilk haftada Yarısına yakını da ilk gün içinde DOĞUM ve SONRASI BAKIM!!!
YENİDOĞAN BAKIM İLKELERİ Solunumun başlatılması ve resüsitasyon Asfiksinin önlenmesi, erken tanı ve tedavisi Vücut ısısının korunması Hipo-hiperterminin önlenmesi Temiz ortamda doğum ve göbek kordonunun bakımı İnfeksiyonun önlenmesi
YENİDOĞAN BAKIM İLKELERİ (devam) Göz bakımı Oftalmia neonatorumun önlenmesi ve tedavisi Anne sütüyle beslenme Doğumdan sonra erken başlama ve tek başına anne sütü verme Aşılama Hepatit B aşısı Hasta yenidoğanın tanınması ve tedavisi
YENİDOĞAN BAKIM İLKELERİ Solunumun başlatılması ve resüsitasyon Asfiksinin önlenmesi, erken tanı ve tedavisi Vücut ısısının korunması Hipo-hiperterminin önlenmesi Temiz ortamda doğum ve göbek kordonunun bakımı İnfeksiyonun önlenmesi
YENİDEN CANLANDIRMA (= RESÜSİTASYON) Yenidoğanların % 6-10 unda gerekli! Resüsite edilenlerin % 30 unda önceden tahmin edilemiyor!
ALTIN İLKE! Her doğumda yenidoğanı resüsite edebilecek - eğitimli bir kişi - uygun aletler hazır olmalıdır
Canlandırma gereksiniminin değerlendirilmesi Başlangıç basamakları %100 Gerekiyorsa oksijen Pozitif basınçlı ventilasyon Endotrakeal entübasyon Göğüs kompresyonu %1 %10 İlaç 2
Canlandırma Akış Çizelgesi
DÖRT SORU Bebek terminde mi? Amniyon sıvısı temiz mi? Bebek ağlıyor mu ya da solunumu var mı? Kas tonusu iyi mi?
Tüm yanıtlar evet
Olağan bakım Bebek annesinin göğsüne yatırılarak uygulanabilir Başlangıç basamakları basitleştirilerek uygulanır
En az 1 yanıt hayır
BAŞLANGIÇ BASAMAKLARI Bebeğin ısıtılması Pozisyon verilmesi Solunum yolunun açılması (ağızburun aspirasyonu) Kurulanması Solunumun uyarılması
YENİDOĞAN BAKIM İLKELERİ Solunumun başlatılması ve resüsitasyon Asfiksinin önlenmesi, erken tanı ve tedavisi Vücut ısısının korunması Hipo-hiperterminin önlenmesi Temiz ortamda doğum ve göbek kordonunun bakımı İnfeksiyonun önlenmesi
TERMOREGÜLASYON Fetal vücut sıcaklığı > maternal sıcaklık (1 C) Normal sıcaklık: 36.5-37.5 C (rektal veya aksiller) Hipotermi: <36.5 C Doğumdan sonra 15-30 dakikada 35-35.5 C; 0.2-1.0 C/dak. Vücut yüzeyi geniş (tartısına göre), özellikle baş yüzeyin %20 si,ısı kaybı çok,ısı üretimi (titreme yok!) ve korunması yetersiz
Isı Kaybı Mekanizmaları Kondüksiyon: İki katı cismin yüzeylerinin teması transferi ile ısı Evaporasyon: Deriden sıvının evaporasyonu ile ısı kaybı Konveksiyon: Birbiri ile temas halinde olan katı olmayan cisimler arasındaki ısı transferi Radyasyon: Birbiri ile teması olmayan daha sıcak bir cisimden daha soğuk bir cisme ısı transferi
HİPOTERMİ Pulmoner kanama Hipoglisemi Koagülasyon boz. Asfiksi sekelleri İnfeksiyona eğilim Metabolik asidoz! PaO 2 azalma
TERMOREGÜLASYON Aksiller ve rektal sıcaklık korele, (aksiller < rektal 0.4 C) Yenidoğanın vücut sıcaklığı vital bir bulgudur Bebeğin sağkalım şansı ve sağlık durumu vücut sıcaklığı ile yakından ilişkilidir Hipotermi de hipertermi de önlenmelidir
HİPOTERMİNİN ÖNLENMESİ Sıcak ortam Doğumhanede kapı-pencereler kapatılmalı Doğumhane ısısı en az 20 C! Isıtıcı önceden çalıştırılmalı Bebek ısıtıcı altında annenin karnına! Isı stabil oluncaya kadar banyoyu ertele
Bebeği kurula HİPOTERMİNİN ÖNLENMESİ Islak yenidoğan hızla ısı kaybeder Isıtılmış, kuru,yumuşak havlular kullan Islak havluları uzaklaştır Başını ört (başdan ısı kaybı fazla) Anneye ver Deri teması Anne-bebek bağı Erken anne sütü ile beslemne kolaylaşır
Apgar Skoru Doğum sonrasında ilk kritik dakikalarda postnatal adaptasyonu sistematik olan değerlendiren sayısal bir veri 1.-5. ve 10. dakikalarda yapılır
Test 0 puan 1 Puan 2 Puan Activity -Kas tonusu Yok Kollar ve bacaklar ekstansiyonda Pulse - Kalp hızı Yok 100/dak. altında Kollar ve bacaklar fleksiyonda, altif hareketler 100/dak. üzerinde Grimace- Uyarıya yanıt veya refleks irritabilite Yanıt yok Yüzü buruşturma Hapşırma, öksürme,itme Appearance - Deri rengi Mavi-gri, soluk Gövde pembe, ekstremiteler siyanotik Tüm vücut pembe Respiration- Solunum Yok Yavaş, düzensiz İyi, güçlü ağlıyor
Apgar ın kullanımı Canlandırmaya başlama kararı Canlandırmaya bebeğin yanıtı Uzun süren canlandırmada ya da 5. dakikada 7 nin altında ise 5 dakikada bir bakılır
Apgar Skoru 7-9 :Normal 4-6 :Orta derecede deprese 0-3 :Çok ciddi deprese Doğum sonrası durumu gösterir Bebeğim gelecekteki sağlığını yansıtmakta kullanılmaz
YENİDOĞAN BAKIM İLKELERİ Solunumun başlatılması ve resüsitasyon Asfiksinin önlenmesi, erken tanı ve tedavisi Vücut ısısının korunması Hipo-hiperterminin önlenmesi Temiz ortamda doğum ve göbek kordonunun bakımı İnfeksiyonun önlenmesi
UMBİLİKAL KORDON NE ZAMAN KESİLMELİDİR?
Hemen Solunum başladıktan sonra! Kordon pulsasyonları durduktan sonra! Standart bir zaman aralığından sonra!
Term yenidoğanlarda kordonun geç klampe edilmesi: hematokrit eritrosit hacmi kan basıncı
GÖBEK KORDONUNUN KESİLME ZAMANI İÇİN ÖNERİ İntroitus düzeyinde, 30-45 san. Sonra Bebeğe bir inspiriyum, uterusa bir kontraksiyon için izin ver
DİKKAT! Göbek bağının / mandalının güvenilirliğini kontrol et! Tehlikeli kanamalar olabilir..
YENİDOĞANIN KLASİK HEMORAJİK HASTALIĞI % 0.25 - % 1.7
Yenidoğanın Hemorajik Hastalığı K VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE BAĞLI KANAMA
GENÇ HEMORAJİK HASTALIK 4.4 7.2 / 100.000 canlı doğum 1.4 6.4 / 100.000 canlı doğum
Her yenidoğana tek doz K vitamini (phytonadione) 0.5-1.0 mg i.m doğumdan sonraki ilk 1 saat içinde AAP 1961
OPHTHALMİA NEONATORUM PROFİLAKSİSİ 1881 de Crede %2 gümüş nitrat insidans % 10 0.3 Epidemiyolojide değişme gonokokal ophthalmia % 0.04 chlamydial ophthalmia % 0.4
OPHTHALMİA NEONATORUM PROFİLAKSİSİ Gümüş nitrat (% 1) solüsyonu veya Eritromisin (% 0.5) pomad veya Tetrasiklin (% 1) pomad
OPHTHALMİA NEONATORUM PROFİLAKSİSİ Primer olarak gonokokal ophthalmia yı korumaya yönelik olmalı! Gümüş nitrat, tetraksiklin ve eritromisinin her üçü de etkili! İlaç seçimi fiyat, estetik beklentiye bağlı!
İDENTİFİKASYON Ayak izi, el izi, parmak izi güvenilir değil Bilek bandı!
İLK BANYO ısı dengesi sağlanıncaya kadar ertelenmelidir! Ancak annede B hepatiti Herpes simplex virus HIV varsa, hemen yıkanmalıdır!
DOĞUMHANEDE İLK FİZİK MUAYENE Solunum dolaşım adaptasyonu Termoregülasyon Tartı, boy, baş çevresi Plasenta yetersizliği bulguları İnfeksiyon bulguları Nörolojik değerlendirme
DOĞUMHANEDE LABORATUAR İNCELEMELERİ Kan gazı Hematokrit Kan şekeri