SSK BAKIRKÖY DOGUMEVİ VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 1991 YILI PERİNATAL MORTALİTE VE MORBİDİTE SONUÇLARININ DEGERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 SSK BAKIRKÖY DOGUMEVİ VE ÇOCUK HASTALIKLARI HASTANESİ 1991 YILI PERİNATAL MORTALİTE VE MORBİDİTE SONUÇLARININ DEGERLENDİRİLMESİ Ahmet AL VER C*) - Sultan KA VUNCUOGLU <**> - Ümit KURU C***> Nurdan BİLGEN <***>-Kibriya FİDAN<**"'> - Levent TÜREL C""""'> İzzet AVŞAR <"'"'"'>-Fuat BİGAT <"""*>-Meral TÜRKER<""""'> 1 ÖZET SSK Bakırköy Doğumevi ve Çocuk Hastalıkları hastanesinde 1991 yılı perinatal mortalite ve morbidite nedenleri araştırılmıştır. Bu çalışmada h as t anemız d e - perma t a l m ort a_ıe l't o _ ra n ı binde 23 ve perinatal mortalite hızı binde 23.5 olarak bulunmuştur. SUMMARY in 1991 peritıatal mortality ratio and perinatal rate was 23 and 23,5 respectively in one thousand. GİRİŞ Ülkemizde yıllık doğum sayısına göre en çok doğumun olduğu ilk 3 doğumevi arasında olan SSK Bakırköy ogumevı - ve - ç-o-cu --k-_ Ha-tal _ s _ı kla - rı Has ~ D ~ Çocuk Klinik Şen ** Yenidoğan Servis Uzmam Çocuk Asistanı "' tanesi, doğumevi fonksiyonu yanında, üç yıldır hizmete sokulan perinataloji, neonataloji, prematüre bakım üniteleri ile prenatal, natal ve postnatal dönemdeki bebek ölümlerini azaltmayı ve mümkünse önlemeyi hedeflemiştir. Bu çalışmada 1991 yılı hastanemi~ zin perinatal mortalitesi gözden geçirilmiş, sebepleri araştırılmıştır. YÖNTEMLER Ocak-Aralık 1991 ayları arasında hastanemizde 1000 gram üzerinde doğan ve 0-7. günler arasında eksitus olan yenidoğanların ölüm nedenleri ve o~ 28. günde karşılaştığımız yenidoğan sorunları ile birlikte morbidite ve mortaliteyi etkileyen faktörler araştırılmıştır. Hastanemizde 1991 yılı Ocak ayı ile Aralık ay lan arasında doğumhane 1

2 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ Cilt: 24 Sayu l kayıtları incelenerek başvuran gebelerden toplam doğan bebek sayısı, canlı doğan bebek sayısı, ölü doğumlar, doğum şekilleri, riskli doğumlar (çoğul gebelik, makat doğum vb.) canlı ve ölü doğan bebeklerin doğum ağırlıklarına göre dağılımı yapıldı. y enidoğan ve prematüre servislerine yatan bebeklerin doğum ağırlıklarına ve yatış nedenlerine göre dağılımı servis kayıt defterleri incelenerek yapıldı. Bunlardan eksitus olanların nedenleri ve doğum ağırlıklarına göre karşılaştırmalar yapıldı. Perinatal ölüm hızı ve oranını hesaplarken şu formüller kullanıldı. fetal ölümler+ ilk hafta ölümleri (~1000 )XlOOO Perinatal ölüm hızı "' ~~ canlı doğumlar+ fetal ölümler(ı!:looo ) fetal ölümler+ ilk hafta ölümleri (~1000 )XlOOO Perinatal ölüm oranı "'--~---- BULGULAR canlı doğumlar(<'ılooo ) Hastanemizin yıllık toplam doğum sayısı (ortalama ayda 1712 doğum) olup, toplam canlı doğum sayısı (ortalama ayda 1683) olmuştur. Doğumların % 93'ü spontan vaginal yolla, % 7'si sectio doğumla gerçekleştirilmiştir. Vakum uygulaması tüm doğumların % 3.., 75'inde, çoğul gebelik % 0.86, ölü doğum ise tüm doğumların% l.83'ünde (toplam 377 vaka) olmuştur. Canlı doğan bebeklerin ve ölü doğanların, doğum ağırlıklarına göre dağılımı Tablo 1 ve Tablo 2'de verilmiştir. Tüm ölü doğumların % 93'ü inutero mart fetal olarak tesbit edilmiştir. Ölü doğumların% 7'si intrapartum eksitus olarak bulundu. Tüm ölü doğumların 26'sında (% 6.9) majör konjenital anomali tesbit edilmiştir. Ölü doğumların % 8'i dekolman plasenta, % 15'i ayak-makat gelişi, % L64'ünün preeklamptik anne bebeği olduğu görüldü. Eksitus vakalarından 1000 gramın üstünde eksitus olanların sayısı 258 olarak bulundu. Hastanemiz yenidoğan servisine yatan, hastanemizde doğan ve dışardan gelen vakaların aylara göre dökümü Tablo 3'tedir. Buna göre 1991 senesi içinde servise toplam 4077 bebek yatmıştır. Bunlardan 2373 (% 58) tanesi hastanemizde doğan vakaydı. Bu servise yatan bebeklerin 2805 tanesi (% 69) hiperbilirübinemi nedeni ile yattı. Hastanemizde doğan ve yenidoğan servisine yatan vakaların ise 1249 tanesi % 52.6) hiperbilirübinemi nedeni ile bebek katlarından gelmişlerdi. Yenidoğan servisinde 1991 senesinde yatan hastalardan toplam 110 tanesi (% 2. 7) eksitus oldu. Hastanemizde doğan ve yenidoğan servisine gelen bebeklerin ise 83 tanesi % 4.8) eksitus oldu. Hiperbilirübinemi dışındaki nedenlerle servise yatan 1124 vakayı gözönüne alırsak toplam vakaların % 7.4'ü eksitus olmuştur. Hastanemiz dışından gelen toplam bebeklerin 27 tanesi (% 1.6) eksitus olmuştur. Hiperbilirübinemi dışındaki nedenlerle servise yatan 148 bebeğe göre oranlanınca ise bebeklerin % 18.2'si eksitus olmuştur. 2

3 ALVER- KA VUNCUOGLU - KURU - BİLGEN - FİDAN - TÜRE -AVŞAR- BİGAT-TÜRKER Hastanemizde doğan ve yenidoğan servisine herhangi bir hastalık nedeni ile nakledilen ve ilk bir hafta içinde ek~ situs vakaların sayısı 74'dür. İlk bir hafta içinde eksitus olan vakaların % 47.7'si ilk 24 saatte eksitus oldu. Yine eksitus olan vakaların yaklaşık % 80'i ilk 72 saat içinde eksitus olmuşlardır. Yenidoğan servisine yatan bebekler içinde hiperbilirübinemi nedeni ile yatan vakalar hariç tutulursa, Yenidoğan Servisi'ne % 33'lük oranla mekonyum aspirasyonu veya şüphesi ile gözlem amacıyla ve asfiktik bebek öntanısı ile en fazla bebek yatmıştır. Bu çalışma retrospeküf dosya taraması şeklinde bir çalı ma olduğu için saf asfiksi ve mekonyum aspirasyonunu ayırt etmek kayıtlardaki eksiklik nedeni ile tam olarak yapılamadı. Ancak mekonyum aspirasyonu nedeni ile gelen bebeklerin büyük bölümü ağır asfiksi olmadan hafif veya orta derecedeki mekonyum aspirasyonu vakaları olup, mekonyum aspirasyonu ile birlikte veya onsuz perinatal perinatal asfiksi nedeniyle izlenen bebek oranı yaklaşık % 2.2'dir. Yenidoğan servisimize gelen anomalili bebeklerin, hastanemizde doğan ve hiperbilirübinemi nedeni dışında bir nedenle servise yatan bebeklere oranı % 7.65'dir (86 vaka). Hastanemizde doğan ve eksitus olan vakalar içerisinde anomalili bebek sayısı 23 olup, eksitus olan bebekler arasında % 27.7'lik bir paya sahiptir. Yenidoğan infeksiyonu (sepsis, gastroenterit, ilriner infeksiyon vs.) nedeniyle izlenen bebek oranı% 11.2'dir. Yenidoğan servisine yatan bebeklerin yatış indikasyonlarına göre dağılımı Tablo 4'dedir. Yenidoğan servisimizde eksitus olan ve hastanemizde doğan bebeklerin dağılımı Şekil l'dedir. Prematüre servisine toplam 1143 vaka yatmış olup, bunların 826 tanesi hastanemizde doğmuştur (% 72.3). Prematüre servisine yatan vakalann ağırlıklarına göre dağılımı Tablo 5'dedir. Buna göre vakaların yaklaşık % 16'hk kısmının 1500 gramın altında doğan bebekler olduğu görülmektedir. Prematüre servisinde eksitus olanların ağırlıklarına göre dağılımı ise Tablo 6'dadır. Buna göre de 1500 gramın altında doğan vakaların % 61.S'inin eksitus olduğu görülmektedir gramın altında olupta eksitus olanların, bu serviste tüm eksitus olanlara oranı ise yaklaşık% 43'tür. Böylece bu serviste eksitus olan vakaların % 57'si 1500 gramın üstünde olan vakalardır. Hastanemizde doğan vakalara göre ise gram arasında eksitus olan 50 bebek, arasında 56 bebek, 2000 gramın üstünde 36 bebek eksitus olmuştur. Prematüre servisine yatan vakaların eksitus nedenleri respiratuar distres sendromu, sepsis, intrakranial kanama gibi nedenlerle olduğu kayıtlardan bulunmuştur. Bu serviste, hastanemizde doğan ve 1000 gramın üstünde ve ilk bir hafta içinde eksitus olan bebeklerin sayısı 139'dur. Böylece 1000 gramın üstünde, ilk bir haftada ve fetal dönemde eksitus olan vakalar gözönüne alındığında, hastanemizde perinatal ölüm hızı binde 23 ve perinatal ölüm oranı binde 23.3 olarak bulunmuştur. 3

4 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ Cilt: 24 Sayı: 1 TARTIŞMA Perinatal mortalite ülkelerin gelişmişlik kriterlerinden biri olup gelişmiş ülkelerde, bu oran% civarındadır. Gelişmekte olan veya geri kalmış ülkelerde ise perinatal mortalite yük~ sektir. Buna neden olarak da sosyoekonomik koşulların, kültürel durumun düşüklüğü, sağlık hizmetleri yönünden prenatal takip ve tedavilerin düzeyinin düşük olması, obstetrik komplikasyonlar~n çokluğu, postnatal dönemde yenidoga~ bakımının yetişmiş ekip ve uygun cıhazlarla yapılamaması gösterilir. ~. Postnatal dönemde yenidoğan bebegın bakım takip ve tedavisi özellik arzeder. Bebeğin infeksiyondan kor~nm_ası, anne sütü ile beslenmesi, yenıdogan sorunlarının zamanında ve ~oğ.ru olarak ~~landırılması ve uygun şekılde tedavısı, neonatal morbiditeyi ve mortaliteyi azaltacaktır. Doğumhanede eksitus olan bebeklerin % 93'ünün inutero mort fetal olduğu görüyoruz. Bu oranın yüksekliği prenatal bakımın. düşük olduğunu, gebelerin antenatal kontrole gelmediğini veya gebelerde antenatal bakıma önem verilmediğini göstermektedir. Anc~k h~stanemizde daha evvelden yapılan bır.çaiışnıada hastanemize gelen gebelerın yaklaşık % 75'inin eğitim durumunun ilkokul düzeyinde ve gelir durumunun ise % 70'inde liranın altında olduğunu bulmuştuk. Yani hastanemizin hitap ettiği kesimin sosyo-ekonomik durumu düşüktür ve an- tenatal kontrole devamları azdır. Bu nedenle antenatal kontrollere gelen vakaların oranı arttıkça "'ve daha dikkatli bir antenatal bakımla eksitus vakalarının azalacağı yorumu yapılabilir. Postnatal dönemde servislerimizde infeksiyon sorun olmaktadır. Bu konu üzerinde önemle durulmasına rağmen, hasta yoğunluğu gerekli bakımı ye hijyenik şartları bozabilmektedir. Infeksiyon nedeni ile eksitus olan vak.~ları kazanılabilir vakalar olarak göruyoruz ve bu konuda gereken önlemleri almış bulunmaktayız. Antenatal bakımın düzeltilmesi ve antenatal kontr~le devamın arttırılmaya çalışılması ıle birlikte infeksiyonun önlenmesi ilk plandaki hedefimiz olarak seçilmiştir. Hastanemizde 1500 gramın altındaki bebeklerde karşılaştığımız sorunlardan en önemlisi hyalen membran hastalığı olup, bu bebeklere mekanik ventilasyon t1ygulayamamaktayız Ülkemiz genelinde perinatal ölüm oranı binde 90'lar civarında kabul edilir. Bu oranın gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında yüksek olduğunu bilmekteyiz. Prenatal, natal ve -postnatal dönemde yenidoğana iyi bakım bilinçli ekip çalışması, gereksini~lere cevap verecek düzeyde mekanik donanı~la mortalite ve morbiditeyi önümuzde yıllarda düşürebileceğimizi umuyoruz. Tablo 1 Canlı doğumların ağırlıklarına göre < >4000 % dağılımı s 2000 GRAM BEBEK = % 0.3 = % 0.5 = % 1.35 = % 3.58 = % 7.95 = % ::%2.2 4

5 AL VER- KA VUNCUOGLU - KURU - BİLGEN - FİDAN -TÜRE -AVŞAR- BİGAT-TÜRKER Tablo 2 Ölü doğumların ağırlıklarına göre >4000 % dağılımı Tablo 3 Yenidoğan Servisi 1991 Dökümleri = %23.6 = %21 = % 14.2 = % = % 3.69 Toplam yatan vaka sayısı 4077 Hastanemizde doğan vaka 2373 Hastanemiz dı ınôan gelen vaka 1704 Hiperbilirübinemi nedeni ile yatan 2805 Hiperbilirübinemi dı ı nedenle yatan 1272 Toplam eksitus sayısı 110 Eksituslardan hastane dı ından gelen 27 Eksituslardan hastane içinden gelen 83 Postnatal L gün eksitus olan sayı 42 Postnatal 2. gün eksitus olan sayı - 14 Postnatal 3. gün eksitus olan sayı 16 Hastanemizde doğan ve ilk haftası içinde eksitus olan vaka sayısı 74 Tablo senesinde yenidoğan servisine yatan bebeklerin etyolojik dağılımı Perinatal asfiksi/mekonyum aspirasyonu 370 Konvülsiyon 20 Gözlem amacıyla yatan* 326 Respiratuar sorunu nedeni ile yatan** 42 Sepsis, akut gastroenterit 125 Polisi temi 24 Yenidoğanın hemorajik hastalığı 4 Hipotermi 28 Anomalili bebek 86 Metabolik sorunları nedeni ile yatan*** 51 pehidratasyon 13 ile us 2 Hipertermi 6 Tablo 5 Prematüre servisine yatan bebeklerin kiloya göre dağılımı 1000 gram altı gram gram 2000 ram üstü (% 5.42) 120 (% 10.5) 380 (% 33.2) 581(%50.8) * Gözlem amacıyla servise yatan vakalar içerisinde LOA, SOA, kordon sarkması, diabetik anne bebeği, hipotonik bebek, doğum travması, sınırda prematüre, erken membran rüptürü gibi vakalar yer almakta dır. "'* Respiratuvar sorunu nedeni ile yatan vakalar içerisinde RDS yenidoğanın geçici taşipnesi, pnömotoraks yer almaktadır. *** Metabolik sorunla yatan bebekler içerisinde hipoglisemi, hipokalsemi yer almaktadır. 5

6 ZEYNEP KAMİL TIP BÜLTENİ Cilt: 24 Sayı: o N v il % 50.6 peri. asf. / mek.a %27. 7 anomali % 4.8 pre-rds % 12.1 sepsis % 4.8 diğer ŞekiJ.J.1991 yenidoğan eksitus dağılımı Tablo 6 Prematüre servisinde eksitus olan bebeklerin kiloya göre dağılımı 1000 gram altı 51 (toplam eksitusların % 22.3'ü, <1000 gram olup da, servise yatan bebeklerin % 82.2'si) 1000~1499 gram 61 (toplam eksitusların % 26.?'si, gram olup da servise yatan bebeklerin % 50.S'i) gram 72 (toplam eksitusların % 31.6'sı, gr - am _ olp _u da _ se rvı 'se yatan bebeklerin% 18.9'u) 2000 gram üstü 44 (toplam eksitusların % 19.2'si, 2000 gram üstü olup da servise yatan bebeklerin % 7 :S'i) 6