AĞAÇ ve ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ

Ek - B AĞAÇ ve ORMAN ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ Mart 2010 PROJE RAPORU Türkiye 2023 İhracat Stratejisi Sektörel Kırılım Projesi 1

İçindekiler Sunuş yazısı Yönetici Özeti Proje Raporu Kılavuz Tablo ve Veriler 2

Sunuş TİM Başkanı Mehmet BÜYÜKEKŞİ Türkiye, Dünya ticaret kurallarının yeniden yazıldığı 2000li yıllara, her alanda yenilenmeyi kendine misyon edinerek girdi. Jeopolitik konumu bakımından yüzyıllardır bir ticaret merkezi olan Türkiye, bu ticaret geleneğini değişen dünya trendleriyle birleştirdi. Bunun sonucunda ihracatımız geçtiğimiz dönemde aşamalı olarak yüksek artış göstererek 30 milyar dolardan 2008 yılı itibariyle 132 milyar dolar düzeyine ulaştı, 2009 yılında da küresel krize karşın 102 milyar dolar seviyesinde tutundu. Hedefimiz, performansımızı sürdürülebilir bir şekilde daha yüksek düzeylere taşıyarak, Cumhuriyetimizin 100. Yıldönümü olan 2023 yılında 500 milyar dolar ve dünya ticaretinden aldığımız payı da % 1,5 seviyesine çıkartmaktır. Türkiye İhracatçılar Meclisi olarak, 2009 yılının Mart ayında Türkiye nin 2000 li yıllarda ivme kazanan ihracat büyümesinin Cumhuriyetimizin 100 üncü yılı için amaçlanan 500 milyar ABD Doları tutarındaki büyük hedefe ulaşması için Türkiye nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi projesini başlattık. Bu kapsamda Devlet Bakanımız Sayın Zafer ÇAĞLAYAN ın himayelerinde çalıştaylar düzenledik. Sanayi grubu ve tarım grubu için ayrı olarak düzenlediğimiz çalıştaylar sonucunda ve toplamda 200 üst düzey katılımcının katkılarıyla Türkiye nin 2023 İhracat Haritası ve Performans Programı ortaya çıktı. Türkiye nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi projesi devam ederken, söz konusu stratejinin sektörel bazda çalışılması ihtiyacı ortaya çıktı ve 2009 un Ekim ayında Türkiye İhracatını oluşturan sektörler için ayrı Strateji Haritası ve Performans Programı oluşturulmasını teminen bir çalışma başlattık. 2009 yılının Ekim ayında başlattığımız bu proje için Türkiye İhracatçılar Meclisi ne bağlı 13 Genel Sekreterlik ile beraber çalıştık. Yapılan çalışma kapsamında faaliyet alanları ortak sektörler belirlenerek 24 sektörümüz için 14 çalıştay yapıldı. Çalıştaylara sadece ihracatçı birliklerinden değil, aynı zamanda devlet kurumları, sektörün duayenleri, sektörel dernek ve birliklerden de üst düzeyde katılım sağlandı. Toplamda 500 kişinin katıldığı 14 çalıştay sonucunda, katılımcıların görüşleri ile ve daha önce bu sektörler üzerine yapılan çalışmalar ışığında her sektör için Strateji Haritası ve Performans Programı ortaya çıktı. Yaptığımız projede yeni sektörleri ve gelişim alanlarını da göz önünde bulundurduk. Mevcut 24 sektörün dışında, 2023 yılına kadar değişen dünya trendleri ışığında ülkemizin ihracat gelirlerini artırması beklenen potansiyel sektörlerin belirleneceği ve ihracat büyüklüğü öngörülerine ilişkin değerlendirmelerin yapıldığı ayrı bir çalıştay yaptık. Bu projede moderatörlüğü ve raporlamayı yapan Execution Partners danışmanlarına, Ekonomi ve Strateji Danışmanlık Hizmetleri danışmanlarına ve TİM Strateji Ofisi nin değerli ekibine yaptıkları katkılar için teşekkür ediyorum. Daha önce yapılmamış olan böyle detaylı bir çalışmanın ülkemize ve ihracatçımıza yararlı olmasını diliyorum. Türkiye mizin ihracat liginde daha da yükselmesi için benzer projelerle bundan sonra da çabalarımız kesintisiz devam edecektir. 3

Sunuş Sektör Lideri Dünya nın ekonomik görünümüne kısa bir bakış bile aslında önümüzdeki yolda ne kadar dikkatli adımlarla yürümemiz gerektiğini bize anlatmaya yeter. İthalat ve ihracat rakamlarımızın da ortaya koyduğu gibi AB ile ciddi bir ekonomik bağımlılık içerisindeyiz. Başta gelen ticari partnerlerimiz olan AB ekonomilerinde son yıllarda yaşanan daralmalar, bizi yeni pazar arayışlarına yöneltmiş, bu kapsamda komşu ülkelerle ticaret hacmimiz aşama kaydetmiştir. Türkiye nin son 10 yılda AB ortalamasının üzerinde büyümüş olması yanında Dünya nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olması gurur verici olsa da geleneksel ticari partnerlerimizin daralan ekonomileri ilerleyen yıllarda ülkemiz ekonomisini de yakından ilgilendirecektir. Bunun yanısıra, Çin, Hindistan, Rusya gibi ülkelerin büyüme trendlerinin süreklilik kazanması, bu ülkelerin bir takım ekonomik davranışlarının zaman zaman Dünya ticaretini tehdit eder hale gelmesi, rekabetin özellikle son yıllarda yıkıcı bir nitelik kazanması belirttiğim dikkatli, emin adımlarla yürüme zorunluluğumuzun ne büyük öncelik teşkil etmesi gerektiğini göstermektedir. Bilindiği üzere 2000 li yıllardan itibaren, ihracatımızın yapısı büyük bir dönüşüm geçirmiştir. Hemen her sektörde daha bilgi yoğun, katma değeri yüksek ürünler ihraç edilmeye başlanmıştır. İhracatçı sektörlerimizin en dinamikleri arasında yer alan sektörümüz ülke ihracatına katkı sağlayan yonga, lif, levha sanayi, kapı-pencere sanayi, kaplama sanayii, ev, ofis ve mutfak mobilyası sanayi, kağıt-karton sanayi, orman tali ürünleri gibi önemli sektör gruplarını da bünyesinde bulundurmaktadır. Sürekli gelişen teknolojileri ve tasarım alanında attıkları büyük adımlarla dünya standartlarında üretim yapan, büyük potansiyele sahip bu sektörlerimiz, çok çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Artık herkesçe malum olduğu üzere, 2023 yılı ihracatımız için 500 Milyar dolar gibi bir hedef konulmuştur. Hedef olarak ifade edilen rakamlar asla bir hayal olarak görülmemeli tam tersine biz ihracatçıların artık daha iyisiyle yetinmeyeceğini, en iyisi olmaya karar verdiğinin bir ifadesi olarak algılanmalıdır. Başarılarımıza yeni başarılar katmak, konulan hedefleri hiç zorlanmadan aşmak için tabii ki sadece kaliteli, dünya standartlarının üzerinde mallar üretmek yetmez aynı zamanda potansiyel pazarlara giriş modelleri geliştirmek, yeni ekonomik işbirliği modelleri hatta Dünya ülkeleriyle yeni ekonomik birlikler kurmak zorundayız. Yeni pazarlara açılmanın yanında mevcut pazarlarımızda güçlenerek büyümenin başka bir yolu yoktur. İşte bu amaçları gerçekleştirmek için bir yol haritası niteliğinde hazırlanan elinizdeki rapor, Türkiye nin 2023 İhracat Stratejisini sektörümüz özelinde ortaya koymakta, sektörler ve alt sektörlerimizin ihracatını tıkayan, varmak istediğimiz hedefe ulaşmada engel teşkil eden hususlara dikkat çekmekte ve neleri yapmamız yada daha iyi yapmamız gerektiğini vurgulamaktadır. İhracatımızın önündeki engeller ile sahip olduğumuz avantajları aynı amaçla dile getirme gereği duyan raporumuzun ortaya koyduğu hedeflerimizi gerçekleştirmek, sahip olduğumuz büyük potansiyeli ihracata kanalize edebilmek için başta yasa düzenleyici devlet kurumları olmak üzere her kesimden destek beklemekteyiz. Sektörlerimizin önünün açılması halinde amaçladığımız ihracat hedeflerine ulaşmanın hiç de zor olmayacağını, 2023 için Türkiye nin Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri sektör ihracatını gemi sektörü hariç- 14 ila 16 Milyar dolar olarak tahmin ettiğimi belirtmek isterim. Tekrar vurgulamak isterim ki; ısrarla savunduğumuz düşüncelerimiz, başta devlet kurumları olmak üzere beklediğimiz ilgi ve destek 2023 yılında gerçekleşecek hedef ve başarımızın temeli olacaktır. Abdullah TEVER Sektör Lideri 4

Sunuş Proje Ekibi Türkiye nin ihracatını beşe katlayarak 2023 te 500 Milyar Dolar seviyesine ulaşmak vizyonunu hayata geçirecek stratejik oyun planının ve performans programının belirlenmesi amacıyla TIM bir girişim başlatmıştır. Bu girişimin ilk adımı olarak, Nisan-Ağustos 2009 arasında, Türkiye düzleminde, makro ölçekte, "Türkiye'nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Programı" başlıklı projeyi yürüttük. Kamu, özel sektör, sivil toplum ve üniversite temsilcilerinden oluşan 200 e yakın üst düzey yöneticinin katılımının sağlandığı birbirini takip eden 3 çalıştay gerçekleştirildi. 500 milyar dolar ihracat hedefi stratejik bir vizyonu ve ciddi bir değişim iddiasını yansıtmakta olup, bu değişimin yönetilebilmesi ve bu idealin gerçekleşebilmesi için, tüm paydaşların aynı hedeflere odaklanabilmesini amaçlayan TÜRKİYE İHRACAT STRATEJİ HARİTASI ve başarının ölçülmesine imkan sağlayan TÜRKİYE İHRACAT PERFORMANS KARNESİ oluşturuldu. Girişimin ikinci adımı olarak, Eylül 2009 - Mart 2010 arasında, "2023 Türkiye İhracat Stratejisinin Sektörel Kırılım Projesi"ni yürüttük. Ana sektörel gruplama yolu ile, İhracat Birlik Yönetim Kurulu Liderliğinde, özel sektör, ilgili sivil toplum kuruluşları, kamu ve üniversite temsilcilerinden oluşan yaklaşık 400 kişinin katıldığı 13 adet Sektörel İhracat Liderlik Çalıştayı yürütüldü. Her Sektörel İhracat Liderlik Çalıştayında, o sektörün en kritik 4-5 alt sektörü de ele alınmak suretiyle, ihracat odaklı 23 adet İHRACAT SEKTÖRÜ STRATEJI HARİTASI ve İHRACAT SEKTÖRÜ PERFORMANS KARNESİ oluşturuldu. Proje boyunca karşımıza çıkan en büyük zorluklardan biri, uluslararası mal gruplandırma sistemi ile (Türkiye İstatistik Kurumu'nun da ihracat verileri için kullandığı), İhracatçı Birlikleri mal grupları arasında farklılıklar bulunması olmuştur. Dolayısı ile, birliklerin ihracat verileri ile, TUİK ve Uluslararası ihracat verileri arasında sayısal farklarla karşılaşılmıştır. Türkiye nin sektör ve altsektörler 2023 İhracat öngörüsü yapabilmek amacıyla, 2008 referans değerleri ve ülkelerle kıyaslama için kullanılan değerler, bu çalışmada aksi belirtilmedikçe SITC ye baz edilmiştir. (SITC - Standard International Trade Classification) Bu Proje Raporu, ikinci adımla ilgilidir ve sektörel Yol Haritası niteliğindedir. Çalışmanın, bir stratejik plan oluşturma değil, çeşitli rapor ve dosyalardaki strateji tanımlamalarının bütünlemesi yoluyla, ölçülebilir ve yönetilebilir bir performans yönetimi çerçevesi olduğunu vurgulamayı gerekli görüyoruz. Her bir sektörün ve alt-sektörlerin 2023 rakamsal ihracat büyüklük öngörüleri, sektörleri temsilen çalışmada yer alan sektör liderleri tarafından belirlenmiştir. Sektör liderlerine ve çalıştay katılımcılarına, 2023 öngörülerine ışık tutmak amacıyla, dünya ticareti ve dünya söktörel gelecek büyüklükleri ile ilgili analitik bir altlık temin edilmiştir. Önümüzdeki yıllarda giderek artacağı öngörülen rekabet doğrultusunda, dünya ticaretinden alınan Pazar payı olgusu sektör ve alt-sektörlerin 2023 ihracat büyüklük iddialarının oluşturulmasında temel baz olmuştur. Belirlenen kritik başarı faktörlerinin periyodik takibi, ölçümlenmesi ve raporlanması ile sürekli güncellenmesi, yaşayan bir strateji ve performans yönetimi sürecinin işletilmesini sağlayacaktır. Çalıştaylar boyunca sektörün düşünce önderlerinin sahiplenmeleri, bilgi, fikir ve önceki çalışmalardan paylaşımlar ile değerli katkıları, bu raporun değerinin artamasına en önemli katkıyı yapmıştır. Ayrıca, ihracat birliklerinde görevli ArGe Şubesi yetkilileri konularına hakimiyetleri ve özverili çalışmaları ile projeye ışık tutmuşlardır. Bu iki unsurla, TİM in liderliği ve oluşturulan Strateji Ofisi birleştiğinde, 2023 İhracat hedeflerine ulaşmak için STRATEJİ HARİTASI nda belirlenen oyun planının hayata geçirilmesi için sağlam bir yapı ile karşı karşıya olduğumuzu görmekte, gelecek için güven duymaktayız. İstihdamın artırılması, bölgesel gelişimin temin edilmesi, rekabetçi gücün artırılması suretiyle Türkiyemizin sürdürülebilir büyümesini sağlayacak olan 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedefi ile sloganlaşan bu önemli girişimin iki adımında da görev aldığımız için gurur duyuyoruz. Bu kapsamda ve katılımda ilk defa yapılan bu çalışmaya katılan ihracatçı birlik yönetimleri, devlet, özel sektör, akademisyen ve sivil toplum kuruluşlarının 2023 ihracat hedefine ulaşmak için üst düzey bir motivasyon içinde olduklarını görmek inancımızı daha da artırmıştır. Bize gösterilen güvene teşekkür eder, saygılarımızı sunarız. 5

İçindekiler Sunuş yazısı Yönetici Özeti Proje Raporu Kılavuz Tablo ve Veriler 6

Yönetici Özeti Projenin temel amacı Türkiye nin ihracat atılımına yönelik olarak bütünsel bir Stratejinin Uygulamaya Aktarılması çerçevesini oluşturmaktır. Birinci adımda, ülke ölçeğinde 18 stratejik hedef ve 74 ölçütten oluşan 2009-2013 Türkiye İhracatı Strateji Haritası ve Performans Programı oluşturulmuştur. İkinci adımda, sektörel bazda 23 Strateji Haritası ve Başarı Ölçütleri oluşturulmuştur. Sektörlerin 2023 ihracat öngörüleri alt sektör kırılımları ile Sektör Liderlik ekipleri tarafından ortaya konmuştur. Projenin Amacı Özellikle son 10 yılda ihracatımızı istikrarlı şekilde artırarak birlikte çok önemli başarılara imza attık. Bugün ulaştığımız noktada Sürdürülebilir Büyüme yi temin edebilmek ve İhracatçılarımızın küresel piyasada rekabetçiliklerinin artırılması için stratejik odaklanma, uyumlanma ve koordinasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Değişimi Gerçekleştirmek, Geleceği Tasarlamaktır vizyonu ile Türkiye nin iktisadi kalkınmasına öncülük eden Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) liderliğinde ve Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) ile eşgüdüm içinde, 2023 İhracat Atılımı nı proaktif ve dinamik bir şekilde yönetmek üzere, geniş kapsamlı bir proje yaklaşımı benimsenmiştir. Strateji Uygulama Yetkinliğinin önemi Ölçeklenme 3 yılda ikiye katlanan ihracat sonuçları Yıllık ortalama %30 artış Planlama İhracat Stratejisi (2004-2006) DTM IX. Kalkınma Planı ve Özel İhtisas Komisyon Raporu (2007-2013) DPT DTM nin Stratejik Planı (2009-2013) 8 yılda 5 katına çıkan ihracat sonuçları %21 kümülatif yıllık ort. büyüme oranı TURQUALITY girişimi İhracatı etkileyen bürokratik engeller envanteri Kümelenme Politikası Pazara giriş eylem planları Dış Ticaret organizasyonları Fuar teşvikleri Başarılar Yazılım envaneteri Girdi maliyetlerinin analizi İhracat Stratejik Plan Portali 2000 2003-2004 2006-2007 2009 >>> 2023 Krizden önce Krizden sonra Sürdürülebilir Büyüme Proje iki adımlı olarak gerçekleştirilmiştir. Projenin temel amacı Türkiye nin ihracat atılımına yönelik olarak bütünsel bir Stratejinin Uygulamaya Aktarılması çerçevesini oluşturmaktır. Bu kapsamda ilk olarak stratejik yönlenmenin netleştirilmesi için mevcut çalışmalar derlenmiş, geniş katılımlı çalıştaylar yürütülmüştür. Birinci adımda, ülke ölçeğinde 18 stratejik hedef ve 74 ölçütten oluşan 2009-2013 Türkiye İhracatı Strateji Haritası ve Performans Programı oluşturulmuştur. Hazırlanan Performans Programı'nın en önemli yanı sahiplenme, sürekli takip ve gözden geçirmeyi zorunlu kılmasıdır. Başta dış faktörler olmak üzere, son derece dinamik olan iç ve dış gelişmeler performansın takibinin, varsayımların, öngörülen proje ve programların güncellenmesini ve revizyonunu daha da önemli bir noktaya taşımaktadır. İkinci adımda, ülke nezdindeki çalışmalar sektörel boyuta aktarılmış, 2023 ihracat hedefine ulaşabilmek için sektörel bazda hangi kritik başarı faktörlerine ihtiyaç duyulduğu belirlenmiş, sektörel bazda 23 Strateji Haritası ve Başarı Ölçütleri oluşturulmuştur. Sektörlerin 2023 ihracat öngörüleri alt sektör kırılımları ile Sektör Liderlik ekipleri tarafından ortaya konmuştur. 7

Yönetici Özeti Türkiye nin ihracat atılımına yönelik olarak bütünsel bir stratejinin uygulamaya aktarılması çerçevesi oluşturmak. Birinci Adım Ülke ölçeğinde Makro İhracat Stratejisi ve Performans Yönetimi Çerçevesi İlk adımda yürütülen dört aylık projede Türkiye nin ihracat atılımına yönelik olarak bütünsel bir Stratejinin uygulamaya aktarılması çerçevesi oluşturulmuştur. Türkiye de ulusal ölçekte ilk kez gerçekleştirilen bu nitelikte bir proje, stratejik planlama çalışması değil, sonuç-odaklı bir performans yönetimi ve uygulama projesidir. Amaçlanan, öncelikleri gösteren tanımlı stratejik hedeflerin, ölçütlerin, uzun vadeli başarı seviyelerinin, ilgili girişim projelerinin, sorumlu kurum ve kuruluşların belirlenmesi ile strateji yönetiminde Başaran kurumlar arasında yer alabilmektir. Türkiye nin 2023 İhracat Stratejisinin Uygulamaya Aktarılması ve Performans Yönetimi Projesi nin ilk bölümünde Stratejik Yönlenmenin Netleştirilmesine odaklanılmış ve başlıca dört tip çalışma yürütülmüştür: Kamu yönetimi ve özel sektörden proje Yürütme Kurulu nca belirlenen düşünce önderleri ile karşılıklı görüşmeler (10 kişi) Kamu yönetimi ve özel sektörden katılımcılar ile 3 Çalıştay (~ 200 kişi) Mevcut doküman, stratejik plan ve raporların incelenmesi Yürütme Kurulu ve odak grup toplantıları Bu ilk adım, bir Stratejik Plan çalışması değil, stratejinin uygulamaya aktarılması olarak tanımlanan Uygulama Çerçevesinin ve Performans Programı nın oluşturulmasını, Türk ihracatının önderlerinin gelecek düşüncelerini basit, kolay anlatılabilir, ölçülebilir ve dolayısıyla da yönetilebilir hale gelmesini sağlamıştır. 1. adım 2. adım Ülke Sektörler Stratejik Yönlenmenin netleştirilmesi Önümüzdeki döneme ilişkin öngörüler ve zorluklar neler? Güçlü, Zayıf Yönlerimiz ile Fırsat ve Tehditlere ilişkin geçmişte yapılan çalışmalar üzerinde revizyon ihtiyaçları neler? İhracatın önündeki engeller neler? Strateji Haritası nın inşası Geçmişte yapılan stratejik plan çalışmalarını nasıl bütünleştirebiliriz? Odak alanlarımız ışığında mutlak başarmamız gereken Stratejik Hedeflerimizin nelerdir? Sorumluluk ve sahiplenmeyi nasıl temin edebiliriz? Performans Programının oluşturulması Stratejik Hedeflerimizin başarısını nasıl ölçülebilir ve yönetilebilir kılabiliriz? Her bir ölçütün rakamsal başarı seviyeleri ve bizi başarıya ulaşaştıracak girişim projeleri hangileridir? Strateji yönetimi yapısı nasıl olmalı? 8

Yönetici Özeti Türkiye İhracat Strateji Haritası vizyonumuzun önceliklerini ortaya koyan 18 Stratejik Hedef ve 74 Ölçüt ten oluşmaktadır. Odak alanların tanımlanmasının ardından her bir alan Ekonomik Kalkınma nın için öncelikleri gösteren Stratejik Hedefler belirlenmiş ve bir unsuru olarak İhracat Stratejisi Strateji Haritası oluşturulmuştur. Performans Programı, Çıktılar: Ulaşılması Strateji Haritası nda tanımlan Stratejik Hedefleri, hedeflenen Stratejik Hedefler ölçümlenebilir, dolayısıyla yönetilebilir kılmaktadır. Sürükleyiciler: İhracat Strateji Uygulama Modeli genel çerçeveyi Amaçlanan çıktılara ulaşmamızı tanımlarken Strateji Haritası ve Performans Programı sağlayacak önceliklerimizi gösteren Stratejik 2023 Vizyonunu gerçekleştirmede ilk 5 yıllık dönem olan Hedefler 2009-2013 dönemine odaklanmıştır. Türkiye İhracat Strateji Haritası vizyonumuzun önceliklerini ortaya koyan 18 Stratejik Hedef ve 74 Ölçüt ten oluşmaktadır. Türkiye İhracat Strateji Uygulama Modeli SÜRDÜRÜLEBĠLĠR BÜYÜME REKABETÇĠ GÜCÜ ARTIR ĠSTĠHDAMI ARTIR BÖLGESEL GELĠġĠMĠ TEMĠN ET 2009-2013 ĠHRACAT VĠZYONU: tüm süreçlerinde Yenilikçilik (inovasyon) ile rekabet ederek, mevcut ve hedef pazarlarda istikrarlı Pazar payı artışı sağlamak ve asıl değişimi sağlayacak alanlara yatırım yapmak için hızla gerekli kaynak yaratmak. ĠHRACAT SONUÇLARI MEVCUT PAZARLAR ĠHRACATÇILAR SÜREÇLER TEMEL YETKĠNLĠKLER SORUMLU STRATEJĠK HEDEF STRATEJĠK HEDEF ĠS 0 ĠS 0.1 ĠS 0.2 ĠS 0.3 ĠS 0.4 ĠS0.5 ĠS0.6 HEDEF PAZARLAR ĠHRACATÇILARIN GÜÇLENDĠRĠLMESĠ ÜLKE KONUMLAMASI ĠNSAN SERMAYESĠ ĠHRACAT KAPASĠTESĠ PAYDAġLARA VAAD SÜREÇLER TEKNOLOJĠK GELĠġĠM ve ALTYAPI YASAL ÜSTYAPI BĠLGĠ SERMAYESĠ ĠLĠġKĠ SERMAYESĠ TEMEL YETKĠNLĠKLER Türkiye İhracat Strateji Haritası 2009-2013 Performans Programı TANIMLAMA SORUMLU TANIMLAMA Ekonomi politikamızın temel hedeflerinden biri Türkiye'nin 2023 yılında dünyanın ilk 10 büyük ülkesi arasında yer Ġhracatın Ekonomik almasıdır. Bu kapsamda, ihracatın ülke ekonomisi için öneminin vurgulanmasıve ekonomik kalkınmanın bir parçası DıĢ Ticaretten SORUMLU TANIMLAMA Kalkınma içindeki ĠstikrarlıSTRATEJĠK Ġhracat HEDEF DTM olarak değerlendirilmesi önemlidir. Ülke ölçeğinde ihracatın katma değerinin artırılmasıiçin ihracatınhedefidir. Ġstikrarlı 2023 yılında ulaģılması hedeflenen 500ekonomiye milyar dolar ihracat hedefi önemli bir büyüme sorumlu ĠS 1 ithalata bağımlılığının ihracatartıģ oranı ithalatartıģ oranı arasındaki gözetilerek artıģ,azaltılmasıve pazar dinamikleri paralelinde düzenli artıģ gösteren ihracatiliģki gelirleri ile tarifpozitifdıģ edilmektedir. yeri ve Ekonomiye MüsteĢarı Dünya ekonomisi veile ticaretinin daraldığı, dolayısıyla talebin azaldığı ve rekabetin daha da arttığı ilk beģ yıllık plan ArtıĢı Sağla SORUMLU TANIMLAMA STRATEJĠK HEDEF Devlet Bakanı ticaretdengesine ulaģılmasıhedeflenmektedir. Yaratılan istihdam ülkeihracat ekonomisine katkının ölçümlenmesinde bir payı almak anlamına gelmektedir. döneminde (2009-2013) yıllık %12 büyümesi sağlamak rakiplerden pazar katma değer Mevcut pazar gösterge paylarını DTM olarak dikkate alınmaktadır. REFERANS SEVĠYELERĠ SORUMLU TANIMLAMA Mevcut pazarlara yaptığımız satıģların ilgili ülke ithalatları içindebaġari aldıkları payların artırılmasıyla, halihazırda faaliyet ĠS 2 STRATEJĠK HEDEF ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM DEĞER artır MüsteĢarı Yüksek büyüme potansiyeli 2008 yılsonu itibariyle toplam ülkeye ihracatvegerçekleģtirmekteyiz. dünyadaki göstermekte olduğumuz pazarlarda pozisyonumuzun güçlenmesi toplam dünya ticaretiamacımız, içinde aldığımız payın ekonomik ÖLÇÜT REFERANS BAġARI DTM 2009 SEVĠYELERĠ TANIMLAMA (2008SORUMLU sonu KURULUġ (ölçütle ilgili yorum) SIKLIĞI STRATEJĠK HEDEF 2010 2011 2012 2023 geliģmeler ve trendler ıģığında yüksek büyüme potansiyeli arz2013 eden ve2018 ithalatçok artıģıönemlidir. öngörülenbu hedef ülkelere mevcut artırılması amaçlanmaktadır. ĠS 3 pazarlarasayısını ulaģ ve ÖLÇÜM Ġstikrarlı ihracat artıģı için arzın sürekliliğin sağlanması kapsamda, ĠLGĠLĠ olan hedef AÇIKLAMA gerçekleģme) tahmin Ġhracatçı ve ihracatdeğer DTM satıģları MüsteĢarı ÖLÇÜT yaptığımız ve hedef ülkelerdeki mevcut pazar paylarımızı artırmaktır. 2009ihracatçıların kapasitelerinin yeni ihracat kapasitelerinin ve ihracatçı Ģirketlerin ĠS payını 4 KURULUġ Pazar (ölçütle ilgili yorum) SIKLIĞI (2008 sonuhedef artır SORUMLU TANIMLAMA 2010 2011 2012 2013artırılması, 2018 BAġARI 2023 SEVĠYELERĠ MüsteĢarı tahmin Ġhracatçıların küresel alanda kapasitesini geliģtir STRATEJĠK REFERANS gerçekleģme) oluģturulması, bu sayede tabanının geniģletilmesi amaçlanmaktadır. Ġhracatihracatçı stratejimizin temel hedefi Sektörel Liderlik, Bilim-Teknoloji ve Inovasyon vurgusu ile Türk ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM DEĞERihracatçılarının TANIMLAMA HEDEF rekabetçiliklerini Sektörel 98,5 107,5REFERANS 118 SORUMLU 130 alanda 147 rekabetçiliklerini 271 BAġARI 500 SEVĠYELERĠ küresel artırmak ve geleneksel sektörlerde sahip olduğumuz ĠS 1.1 Ġhracat gelirleri (Milyar $) YıllıkSTRATEJĠK 132 DTM ÖLÇÜT 2009 (2008 sonu Dünya ekonomileri içinde Ġ KURULUġ 1 Liderlik, Bilim-Teknoloji (ölçütle ilgili yorum) AÇIKLAMA SIKLIĞI17 ÖLÇÜM ĠLGĠLĠ 2010 2011 2012 2013 2018 2023 REFERANS Ġhracatçıların ihtiyaçlarına DEĞER 17 16 16 15 12 10 bilgi ve birikimi, teknoloji ve yetkinliklerin geliģtirilmesi, sektörel yenilikçilik, ve önderlik ile dönüģtürerek BAġARI SEVĠYELERĠ Yıllık 17 ve AÇIKLAMA MüsteĢarı Ġhracatçıların ihtiyaçlarının planlı bir Ģekilde takip edilmesi ile ticaretin önündeki engellerin OVP verisi 2012 den % 13,0 yıllık artıģ tahmin ÖLÇÜT SORUMLU TANIMLAMA gerçekleģme)hedef Türkiye'nin sıralaması (#) 2009 ĠLGĠLĠilgili yorum)stratejġk ÖLÇÜM GüçlendirilmiĢ Türkiye kaldıraç olarak kullanılması ürünlerimizin uluslararası DEĞER (ölçütle (2008 sonu çevirmektir. 2011 2012 2013 Ġmajı nın 2018 2023 DıĢ kaldırılması Ticaretten (ölçütlesikliği ilgili fırsata ÖLÇÜT ve2010 ihracatçıların ihtiyaçlarına zamanında ve etkin çözümler sağlanması ve etkin çözüm Ġ 2 KURULUġ TĠMgerçekleĢme) Ġnovasyon ilezamanında artır tahmin (2008 sonu pazarlarda Dünya ihracat öngörüsüne paralel KURULUġ SIKLIĞI Türk markalarının konumlamalarında çok önemlidir. Amacımız, dünya standartlarında ürünler Ġhracatın ülke ekonomisi için öneminin 2009 SORUMLU TANIMLAMA STRATEJĠK HEDEF yorum) hedeflenmektedir. Ġlk 40 ülke odakta olmak üzere 2010 2011 2012 2013 2018 2023 sorumlu S 1 gerçekleģme) üreten, ihracata yönelikyerine yeģilsaha yatırımları üzere, yabancı sermaye yatırımları ülkeye Ġhracatın toplam GSYH olarak revize edilecektir. Dünya ekonomik sağla Mevcut pazarlardakivurgulanması pazar ve ihracatın tahmin sosyal BaĢta Ģartlarını getiren, çevreyeolmak karģı duyarlı bir ülke imajına Ticaretten %16,2 %16,8 % 18 % 19 22 % 25 Yıllık % TIM 17,8 bilinirliğini artır%17,6 pazar paylarında artıģkuresel %1 % %1,07 %1,1DıĢ %1,13 %1,15 REFERANS %1,35sorumluluk % 1,50 ĠS dünya 2.1 ihracatında Yıllık %1,07 kalkınmanın parçası olarak ve Sektorel ticaretindeki büyüme TIM referans Toplam Yabancı sermayeyi ve kaynak, hızlı teknoloji ve bilgi-birikimi transferi sağlamaktadır. Bu kapsamda ülkeye yabancı içindekiġspayı (%) BAġARI SEVĠYELERĠ Devlet Bakanı payı (ilk 40 ülke) (%) pazarlardaki SORUMLU Hedef pazar payı 0,17STRATEJĠK %0.85 %0,86 %0,91 %1,14 %1,46 ve Türk markalarının ulaģmak bilinirliğini artırmaktır. HEDEF 1.2 Yıllık 0.8 değerlendirilmesi önemlidir. hedeflenmektedir. Yeni kurulan%0.82 Ģirket Ġnovasyon Ġstikrarlı ihracat artıģını sağlayacak rekabetçi yapınıntanimlama oluģturulabilmesi ve teknolojik dönüģüm sorumlu verisi S Raporu 2%OVP 0,20 ÖLÇÜM 0,22 0,30DıĢ0,35 0,40 0,8 %1,25 ve Ongoruler -ĠLGĠLĠ senaryosuna göre alınmıģtır. Bu AÇIKLAMA Yıllık -%0,87 ARGE DEĞER Türkiye'nin payı (%)ĠS 3.1 ilk 20 ülke (%) Ticaretten sermayenin çekilmesi dünya toplam doğrudan yabancı yatırımları içinde Türkiye'nin yatırımcıyı ÖLÇÜT sayısına bağlı bir ülkeye çek payla ilk 20 ihracatçı arasına amacıyla ihracatçılarımıza sağlanan ARGE teģviklerine, inovasyona yönelik çalıģan firmaların Ġhracatın olan bağımlılığının REFERANS paralel ülke detayı 44000 46000 47000 artırılması 48000 50000 60000 70000 2009 Devlet Bakanı KURULUġ (ölçütle ilgili yorum) SIKLIĞI ĠSyapan 4.1 ithalata Yeni (ilave) ihracatçı sayısı (#) çalıģmalar ıģığında Yıllık 46000 (2008 sonu REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ BAġARI SEVĠYELERĠ Ġhracatın Ġthalatı SORUMLU Sektörel 1-5 milyar $ ihracatazaltılmasıyla, payının hedeflenmektedir. STRATEJĠK HEDEF yüzdeyle hesaplanması 500 milyar dolarlık ihracat artıģının gerçekleģtirilmesi için her türlütanimlama altyapı ve lojistik ihtiyacının sorumlu 2010 2011 2012 2013 yatırımlarını ve S 3 dengesine %73,5 %70,3 %70,211%69,5 %80 DTM pozitif dıģ ticaret Yıllık %edilecektir. 65,4 girilmesi öngörülmektedir. Yıllık ĠLGĠLĠ%70 %75 ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA AÇIKLAMA ÖLÇÜM tahmin ve projelerin desteklenmesine büyük önem verilmektedir. Hedefimiz, 2023'e kadar kendi DEĞER gerçekleģme) öngörülüyor. (%2-3) ÖLÇÜM netleģtirilerek, revizeölçüt DEĞER KarĢılama Oranı (%) ĠS 2.2 sektör sayısı (#) ulaģılması hedeflenmektedir. tamamlanması, gerekli karayolu, demiryolu, liman kapasitelerinin ihtiyaca uygun planlanması gereklidir. OVP verisi 2009,2010 veölçüt 2011 Devlet Bakanı için açığını DıĢ Ticaretten KURULUġ Ġhracat (ölçütle ilgilialtyapı yorum) SIKLIĞI uygulamalarını özendir (2008 sonu 2009 know-how'ını geliģtirmiģ, yerli teknoloji 2010 üretimine sahip bir Türkiye olabilmektir. 2009 REFERANS 1-5 milyar $'ın üzerinde ihracat KURULUġ (ölçütle ilgili yorum)29 SIKLIĞI (2008 sonu TANIMLAMA 2011iĢbirliklerinin 2012 yatırımlarına 2013 Gerekli kapasitelerin temininde, özelticaret sektörün altyapı katılımının özendirilmesi, kamu ve özelticari fırsatların STRATEJĠK HEDEF BAġARI SEVĠYELERĠ 2010 SORUMLU 2011 2012 2013 (Ġthalat artııģ1oranı / Ġhracat artıģ oranı) 20 18 19 24 36 50 değerleri KEP ten Dünyada en çok ihraç edilen 25 ürün Ġkili ve çoklu güçlendirilmesi ile uluslararası pazarlardaki ĠS 3.2 Yıllık 24 milyar $ ın üzerinde ihracat yapan tahmin gerçekleģme) Sektörel tahmin ve çevreye iliģkin Sorumlu 5-10 milyar $ ihracat yapan SĠSO ÇalıĢmasına 4172 dengele göre. 3 15 3 50gerekli 4 yetkinlikliklerin 5 TÜĠK verilerine göre 2003çalıĢmalar ıģığında Ġkili ve12387 çoklu DTM AÇIKLAMA ÖLÇÜM TÜĠK verisine göre 13 ticaret 17 3 18 3 sektörde 30 gerçekleģme) Ġ (#) 1.1 Yıllık DEĞER yapılan ülke sayısı Ġthalat artıģ ihracat DTM Ġhracat ve ithalat aynı oranda artarsa 1, ĠS 4.2 15 mevcudiyetinin sağlanması önemlidir. SEVĠYELERĠ Nakliye maliyetlerinin düģürülmesi ve 150,5 184 197 276ĠLGĠLĠ ĠS miktarı 2.3 (endeks) Yıllık 4 >1161 <Yıllık alınmıģtır. REFERANS BAġARI < 1 1 < 1 < 1 ĠS 1.3oranıĠhracat Yıllık 167.1 ÖLÇÜT grubu içinde Türkiye'nin sıralaması satıģ hacmine dönüģtürülmesi ve potansiyel alıcılar ile üst düzeyde bağlantı kurulması Yıllık >1 >1 >1 firma sayısı (#) netleģtirilerek, revize edilecektir. S 5 SORUMLU TANIMLAMA STRATEJĠK HEDEF artıģ oranının sektör sayısı (# ihracat artıģ oranı ithalat yılı 100 olarak alınmıģtır. yükümlülüklere uyumlan Devlet KURULUġ (ölçütle yorum) SIKLIĞI (2008 sonu artıģ oranı iliģkisi (%) TĠM in ihracatçı frmalara alternatif enerji kaynaklarına yapılacak yatırımlarla enerji fiyatlarının küresel alanda rekabet edebilir 2009 MüsteĢarı En çok ihracat yaptığımız ilk 33 ilgilibakanı DTM iģbirliklerini güçlendir ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM DEĞER üzerinde gerçekleģirse <1 hedeflenmektedir. Konu ile iligli bir çalıģma bulunmamaktadır, ancak2010 böyle bir2011 2012 2013 ĠSO çalıģmasına göre, Ġspanya Mevzuat ve9 yasal ÖLÇÜT 2009,2010 ve 2011 iliģkin algı (endeks) DTM yaptığı üç aylık anketülke ve hedef gerçekleģme) pazarlarda Gerekli mevzuat, dıģı engellerin tahmin düzeylerde hedeflenmektedir. S 1.1 Türk markalarına DTM Yıllık 2009yasal düzenlemeler ve idari prosedürler ile tarife ve tarife çalıģma ihtiyacı olduğu için bu konunun projelendirilmesi gerekir. Sektörel çalıģmalar ıģığında milyar $'ın üzerinde KURULUġ (ölçütle ilgili yorum) SIKLIĞI 10-25 milyar $5-10 ihracat yapan 7 6 anket 7 çalıģması. 8 10 16 STRATEJĠK 16 tutulması (2008 sonu SORUMLU Orta -yapan Yüksek teknolojinin toplam TANIMLAMA %11, Malezya %84, Çin %35, ĠS 4.3 1-5 milyar $ ihracat il sayısı (#) Yıllık 8 HEDEF S 2010 2011 2012 2013 yapılacak DıĢ ticaret açığının kontrol altında içinden, Ġhracatçının iģ DTM 4 5 5 5 5 6 12 değerleri KEP ten %38 ĠS 3.3 Yıllık4 TĠM 5 ĠS 2.4 Yıllık Ġ 1.2 değerleri Yıllık azaltıması ve tahmin ihracatçının önünün açılması sağlanmaktadır. Finansal enstrümanların ve54 %20, 625 45 49 MüsteĢarı 57 gerçekleģme) 60 netleģtirilerek, revize edilecektir. (endeks) düzenlemeleri etkinleģtir Ġhracat kredileri ihracatı artırmada en önemli destek mekanizmaları arasında yer almaktadır. Bu Ġiçindeki 2.1 Ġhracatçı memnuniyeti Yıllık 44,31 için ithalat 134 153 168 187Ġsrail %26, 210 Almanya 361yaptığı yapılantutulabilmesi ülke sayısı (#) CAGR (ithalatın büyüme sektör sayısı (#) 20 kamu kurumuna ihracatüzerinde payı (%) REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ Ġthalat (Milyar $) Yıllık 201,9 REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ DTM alınmıģtır. 18,1 8,5 11,2 15 15 15 Nations Brands Index (NBI), Brezilya %9.5 (2005 yılı verisi) S 2.1 DYY giriģi (Milyar $) Yıllık önemlidir.hızı kontrol noktası olarak dikkate SORUMLU TANIMLAMA kapsamda, ihracat destek araçlarının etkin ve verimli kullanımı vebiri türev finansman enstrümanlarla değerlerden STRATEJĠKÖLÇÜM HEDEF ÖLÇÜM 9,1 varsayımına %9,8 % 10,2verdiği % 13,0 13,0 GFK%13,0 göre ticaret destek araçlarının 37 ĠLGĠLĠ ĠS 1.4 Yıllık ihracat artıģ oranı (%) Yıllık %OVP 23 verisi - % 25,4 %ĠS-0.3 ĠLGĠLĠ Ülke olarak en önemli güçlü alanlarımızdan sahip olduğumuz genç ve dinamik DEĞER 1996 3tarafından 3 Syılından 3 3ġirketlerin 2 ARGE 5AÇIKLAMAetkinAÇIKLAMA ĠSyapan 4.4 5-10 milyar $ ihracat yapan il sayısı (#) ıģığında Yıllıkgöre, TĠM içinoluģmaktadır. 3 ÖLÇÜT MüsteĢarı 4.68030.(2007 27. DEĞER Sektörel çalıģmalar ÖLÇÜT >25 milyar $ ihracat SITC fasıllarına alınmaktadır.) 25. 6.410 DTM ihracatın finansmanı ve ihracatçıların desteklenmesi hedeflenmektedir. 2009 DüĢük nitelikliden yüksek 2009 beri 50 ülkede yapılıyor. KURULUġ Ara mamul, hammadde ithalatı 2009,2010 ve 2011 Ulusal Marka sıralaması REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ 4.864 8.697 12.291 15.472 (ölçütle ilgili yorum) (2008 sonu Dünya ihracatında ilk 10'da olduğumuz S 3.1(endeks) ARGE harcamaları (Milyon $) Yıllık KURULUġ (ölçütle ilgilisikliği yorum) SIKLIĞI iģgücümüzdür, ancak söz yönünden zayıf ve düģük verimliliktedir. (2008 sonu ve verimli et 33.sıra SORUMLU TANIMLAMA ĠS 2.5 Yıllık 0OVP 35.sıra STRATEJĠK HEDEF verisi 2010 2011 2012 2013 2010konusu 2011 iģgücü 2012nitelik 2013 S 1.2edilecektir. DTM 36. DDY kullanım kapasiteleri yapılan ESD tarafından yapılan 9Toplam dünya 9Yıllık 10kullanımını 10 sırada 10temin 11 10-25 bağımlılığının milyar $'ınazaltılması. üzerinde ihracat netleģtirilerek, revize Ġ 1.3 Yıllık rakamı) Kriterleri ihracat,1yönetiģim, Sektörel tahmin sıra sıra sıra sektörġssayısı (#) Hazine Yabancı tahmin 0 1 1 1 5 8 Nation Brands Index değerleri KEP ten gerçekleģme) ĠLGĠLĠbilgiye ÖLÇÜM 3.4 Yıllık 1 DEĞER grubu sayısı (#) 30,8 Milyar $ pazar çalıģma. Ġhracat açısından ele alındığında ise ucuz iģgücü rekabetinden nitelikli ve verimli iģgücüne TY 1 verimli ve Doğru Dünya Bankası Doing nitelikli insan veaçiklama DTM% 14,2 TÜBĠTAK TĠM gerçekleģme) Ġhracatın ithalata miktarı kültür, insan kaynağı, turizm ve 2007 yılında düzeyde 10-25 milyar $ ürün ihracat yapan il sayısı yapılan ülkeölçümlenmesi sayısı (#)çok önemlidir. SORUMLU TANIMLAMA % 14,6 Dünya % 13,8 %DYY 13,4 hareketleri %Yıllık 13 % 12 %10 1 Sermeye0Genel STRATEJĠK HEDEF 2009 bilgiye hızlı ulaģımları 0TÜBĠTAK, 1 ÖLÇÜT 1 1 4 3 Yıllık alınmıģtır. toplam içinde Ġhracatçıların doğru ilesevġyelerġ hedef pazar ve ve sektörlerdeki güncel talep ĠSHalihazırda 4.5 KURULUġ (ölçütle ilgili (2008 sonu REFERANS yatırımlar. bu değer önemlidir. DIR Business in Türkiye alt 2010 kaynağımızda 2011BAġARI 2012temel 2013 dönüģümü gerçekleģtirebilmek için insan yetkinliklerin bilgi birikiminin ARGE toplam % 1,06 %0,7 %0,9yorum) %1 % 1SIKLIĞI %1 Ġhracat içinde iģlenmiģ tarımın 1,979 trilyon dolar, bağımlılık oranı (%) %15,2 S 2.2 Yıllık-TTGV Yıllık (#) 14TY 13 11 (2007) Kamu ulaģımı Özel sektör Ġstihbaratına hızlı ĠGEME Lojistik hizmetlerinin ve 12 % 2.2 Ġhracat gerçekleģme zamanı DTMharcamalarının 14 2020 hedefi tahmin hedeflenmektedir. Çin'in %2.5 213geliĢtirilmesi % 0,8 % 1,0 % 1,3 % 1,7gerçekleĢme) %2 AvrupaĠihracatında ilk 10'da olduğumuz %1,2 %bileģen 1,5 %(OECD 1,8 ortalaması % 2 % 2,3 TTGV, %Yıllık 3 Sanayi % 5 UlaĢtırma sermayesine geç S 3.2 payı Yıllık 0,71 kapsamında yapılan ithalatın toplam Müdürlüğü, ĠS 2.6 %1 Türkiye'nin (%) bilgilerine eriģimleri ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM 22 22 23 23 24 25 Hedef pazar pazında 2 3 DTM38,2 DEĞER Ġ 1.4 Yıllık 5.1 STA sayısı USD) (#) Yıllık 13 77,7 hedeflenmektedir. Kamu, üniversite, sanayi iģbilirliği ile yapılan araģtırmaların ve kaynakların etkin vesürekli verimlitakip ve gözden GSYH'ye (%) S maliyetleri maliyet DTM avantajı yakanlaması için lojistik 79,5artırılması 51,9 21,5 2008Bakanlığı yılında 1,697 ve payı (%) 2009,2010 ve 2011 S 4.1oranıLojistik (Milyon Yıllık Hazırlanan Performans Programı'nın en önemli yanı sahiplenme, Perakende network sayısı (#) DTM 10,5) Yatırım Yıllık ÖLÇÜT köylerinin TY 3 STK lar Üniversite 2009 > 25 milyar $ ithalata ihracatoranı yapılanürün ülkegrubu sayısı (#) S 1.3 değerleri temin et Bakanlığı kurulması Konu ile iligli bir çalıģma bulunmamaktadır, ancak böyle bir KURULUġ (ölçütle ilgili yorum) SIKLIĞI (2008 sonu 1 0 10 10 dolar 11 oldu.14 1 3 trilyon 0 0 KEP ten 2010 arasında 2011 artan 2012 farkındalık 2013 Sektör kullanımları ve paydaģlar hedeflenmektedir. Ġhracatçı memnuniyet ĠSĠhracatçı 4.6 birliklerine > 25 milyar $ ihracat yapan il sayısı (#) Yıllık 1 Yıllık 0 MüsteĢarı gerçekleģme) REFERANS Özel sektörün Ar-Ge kayıtlı olan 46,000 geçirmeyi zorunlu kılmasıdır. BaĢta dıģ faktörler olmak üzere, son derece dinamik olan iç ve tahmin çalıģma ihtiyacı olduğu için bu konunun projelendirilmesi gerekir. BAġARI SEVĠYELERĠ Ajansı,YASED sayısı (#) Dünya Bankası Doing KOSGEB sektör tarafından anketinin bulgularına 32. sırada ilk 15 e girilmesi gerçekleģtirilen alınmıģtır. iliģkilerini uyumlandır S 3.3 Özel2023 te Avrupa Ġnovasyon (endeks) Karma Komisyon (KEK) Ģirketin çalıģan sayısı referans verisi harcamalarında payının Yıllık Sıralaması REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ 32. Yıllık sıra 31. sıra 30. sıra 29.sıra 28. sıra Dünya Bankası (Global Hedef pazar pazında göre engellerin 44 ÖLÇÜM dıģ geliģmeler performansın takibinin, varsayımların, öngörülen proje ve programların Ġ 1.5 YıllıkaltEkonomik(sonuncu) Business S1.4 Toptancı network sayısı (#) DTM DPT, UlaĢtırma S toplam 5.2 in Türkiye DTM DEĞER hedeflenmektedir. %ĠLGĠLĠ 49 % 50 %27 52 AÇIKLAMA % 55 32 % 60 Cirosu 25 milyon TL ninar-ge Karayolu, demiryolu, harcamalarının Ar-Ge Yıllık %1148,4 13.SıraYıllık çekilecektir. Küresel Yatırım Promosyon 14 14 havayolu 13liman 12 European Innovation Scoreboard Ġ 2.3 Ġthalat gerçekleģme zamanı YıllıkInvestment 15artması Gerekli bileģeni altyapının temini sayısı (#) (yatırımlar, ÖLÇÜT ve teknoloji 15.sıra 14.sıra 12. sırastrateji 11.sıra3,29 10. sıra 4,80 Promotion (OECD ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM DEĞER 2009ve revizyonunu S2.3 altında ve çalıģan sayısı DTM Yıllık Verilen desteğin ihracat hacmine oranı yatırımları ve kapasiteleri ile haberleģme Etkin yönetimini 4,50 5,43 Bakanlığı, Enerji güncellenmesini da önemli kılmaktadır. 2023 yılında 500 milyar dolar S 4.2 6,77 (ölçütle ilgili Yıllık yorum) (2008 sonu gruplanması ve gerekli 248 224 % 210 SEVĠYELERĠ DTM kapsamındaki destek 0,36 %200 0,35 %190 0,40 % 2010 0,60REFERANS % 1 daha2012 S 6.1 iliģkin engeller sayısı (#) TĠM ÖLÇÜTYıllık Yıllık 224 4,93 SIKLIĞI 2011 2013 BAġARI harcamalarına oranı %$) S 7.1 % Kıyaslaması (endeks) DTM % 0,20 KOBĠ'lerin toplam ihracat içindeki payı 2009 TY 4 KURULUġ kapasite, fiyat ve kalite) (MilyarTicarete Üniveristesi Rekabetortalaması11) -AÇIKLAMA TĠM tahminsonu KURULUġ (ölçütle ilgilidtm yorum) SIKLIĞI 250 kiģi olan Ģirketlerin Sabanci Yıllık % 33 % Benchmarking) 34 Bakanlığı % 37 yatırımları % 40 ve hizmetin kalitesi (2008 (%) % 35 üretmesi ĠS 4.7 %32,5 2010 ihracat 2011 stratejisi 2012 2013 aksiyon planları ile ihracat hedefimize ulaģmamızı sağlayacak çok paydaģlı olup, pekçok kurum gerçekleģme) ĠLGĠLĠ ÖLÇÜM DEĞER 33,5 34,5 (governance) temin et 25 Küresel Rekabetçilik sıralaması tahmin (%) Ġ 1.6 30 toplam ihracat içindeki Forumu eski direktörününs 5.3 ÖLÇÜT Ticaret Heyeti sayısı (#) DTM Yıllık 25 63.sıra 61. sıra 58. sıra 55. sıra 53. sıra 50. sıra gerçekleģme) Yıllık iliģkilendirilerek 2009 ve koordinasyonunu gerekli kılmaktadır. Bu Türkiye nin iģ yapıģ değerlendirmeleri de göz ve kuruluģunsikliği katkısını, ortak hedeflere KURULUġ (ölçütle ilgili yorum) (2008 sonu uyumunu 2010 2011 2012 2013 (endeks) Global Competitiveness Index Ġhracatın artırılması için paylarının Dünyaartırılması Bankası Doing Business in enerjisi kurulu gücünün kolaylığına göre 181 ülke Eximbank, Elektrik 90 90 90 tahmin 90 Kurulu güçün miktarı (MW) önünde tutuldu. engellerin azaltılması 52.Sıra 59.sıra 56.Sıra 48.sıra 44.sıra 40.sıra S2.4 Yıllık 44300 kritik 46000 48000 50500 53000 105 eğitim, ekonomik Enerji Bakanlığı gerçekleģme) Yıllık Birliği, 41817 kapsamda, kalkınmanın bir parçası olarak ele alınmasıyla tüm ilgili kurum olan temel eğitim, eğitim, eğitim, eğitim, Turkey sıralaması S 4.3 yeterliliği Bankalar Ġhracat kredisininġhracatçıların ihracat hacmine oranı eğitim programlarına 120 eğitim,% 5 ihracatın Ġleri teknoloji sektörü ve yüksek büyüme sıralaması % 5 % 5 % 4,5 % 4 yetkinliklerin artırılmasına 5000 S 7.2 Yıllık %3,3 TY 1.1 Yıllık 35 45 ve kuruluģların uyumlu5000 hareket etmeleri gerekmektedir. S 5.4 Alım Heyeti sayısı (#) DTM Yıllık 60 5000 5000 5000 Merkez Bankası, (%) (pazarlama,dil) katılımı olan 6000 hedef pazarlarayararlanan yönelik projeġgeme TY 2.1 potansiyeli Yıllıkkatılım 13 10 25 5 5 5 AB fonlarından sayısı iliģkin eğitim programlarına katılım TUĠK tarafından kamu ve giriģimimlerin TY 3.1 KOSGEB 2007-3,98 milyar ABGS Yıllık katılım katılım katılım katılım katılım3,19 yeniayrırapor (#) çevresel harcamaları ayrı yıllık sayısı 2,93 3,06 3,36 3,50 REFERANS BAġARI SEVĠYELERĠ Çevre Bakanlığı S 4.4 Çevre ile ilgili yatırımlar (Milyar $) Yıllık ĠGEME, USD bazda izlenmektedir. ĠLGĠLĠ AÇIKLAMA ÖLÇÜM 224 201 DEĞER S 5.5 Tercihli Ticaret AnlaĢması sayısı (#) enstrümanlar DTM Yıllık Özel sektör istihdam edilen Finansal - En tarafından iyi KOSGEB, Milli Toplam sağlanan kredi 253 içinde ÖLÇÜT Tüm sektörel raporlar her 2009 24.261 (2007% 5ilgili Yıllık % 3 (ölçütle %7 % 8 SIKLIĞI % 10 Yıllık Yıllıksonu HedefTY sektör pazar raporlarının S 7.3 Yıllık %1 3.2 veeximbank AB fonlarının kullanımvadeli oranıkredilerin (%) oranıtüġk anketlerinden ABGS KURULUġ yorum) Yıllık 2010 2011 2012 2013 26000 35000 Yıllık Yıllık SÜRDÜRÜLEBĠLĠR BÜYÜME tam ile zaman yıl Ģubat ayında TY 1.2 Yıllık TYkıyaslama 2.2 eģdeğer ARGE personeli ĠGEME izlenecek. Yıllık Yıllık 28000 30000 32000 (2008 Eğitimuzun Bakanlığı, örnekleri Sanayiuygulama Bakanlığı S 4.5 Verilen altyapı teģvikleri (Milyar $) Yıllık tahmin gerçekleģme) gerçekleģme) güncellenme sıklıığı güncelleniyor. sayısı (#) ĠS-0 TOBB 2138 2100 S 5.6 Uluslararası fuar sayısı (#) DTM, TĠM Yıllık 2078 REKABET GÜCÜNÜ ĠSTĠHDAMI BÖLGESEL GELĠġĠMĠ Dünya Bankası fonları Dünya Bankası, ĠHRACATIN EKONOMĠK KALKINMA ĠÇĠNDEKĠ YERĠ VE EKONOMĠYE KATMA DEĞER TY 3.3 okul ve Yıllık ARTIR ARTIR TEMĠN ET Proje Ġhracatçı Ģirketlerin yüksek kullanım oranı (%) Yılda yapılan performans gözdenhazine 2 2 2 2 2 Ġlk 1000 Ģirket 2009yılında TY 4.1 DTM-TĠM Yıllık 2009 yılından itibaren ankete dahil edildi. üniversite mezunu, dil bilen personel TY 1.3 Yıllık ĠS-1 geçirme toplantısı sayısı (#) baģladı. sayısı (#) ĠSTĠKRARLI ĠHRACAT ARTIġI ĠS 3.5 ĠHRACATÇILAR ĠHRACAT SONUÇLARI ÜLKE EKONOMĠSĠNE KATKI ĠS-2 Mevcut pazar paylarını artır ĠS-3Yüksek büyüme potansiyeli olan hedef ĠS-4 pazarlara ulaģ ve pazar payını artır Ġhracatçıların küresel alanda rekabetçiliklerini Sektörel Liderlik, Bilim-Teknoloji ve Ġnovasyon ile artır TY 4.2 Ortak hedef uyum toplantı sayısı DTM - TĠM Yıllık 4 4 4 4 4 Ġhracata yönelik yabancı sermayeyi ve yatırımcıyı ülkeye çek TY-1 DüĢük nitelikliden yüksek verimli ve nitelikli insan sermayesine geç Ġhracatçıların ihtiyaçlarına zamanında ve etkin çözüm sağla TEKNOLOJĠK GELĠġĠM ve ALTYAPI S-3 Türk markalarının bilinirliğini artır S-2 Ġhracatçı sayısını ve ihracat kapasitesini geliģtir Ġ-2 TÜRKĠYE NĠN KONUMLANMASI SÜREÇLER Yaratılan istihdam (#) Ġ-1 S-1 TEMEL YETKĠNLĠKLER Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü PROJE RAPORU ĠS0.7 Ġnovasyon - ARGE yatırımlarını ve uygulamalarını özendir S-4 Ġhracat için altyapı açığını dengele ve çevreye iliģkin yükümlülüklere uyumlan TY-2 Doğru bilgiye ve pazar istihbaratına hızlı ulaģımı temin et MEVZUAT ve DÜZENLEMELER S-5 Ġkili ve çoklu ticaret iģbirliklerini güçlendir S-6 Mevzuat ve yasal düzenlemeleri etkinleģtir S-7 Finansal enstrümanların ve ticaret destek araçlarının etkin ve verimli kullanımını temin et TY-3 Kamu Özel sektör STK lar Üniversite iliģkilerini uyumlandır TY-4 Etkin strateji yönetimini (governance) temin et 9

ĠHRACAT SONUÇLARI TEMEL YETKĠNLĠKLER ĠHRACATÇILAR SÜREÇLER ÜLKE EKONOMĠSĠNE KATKI SÜRDÜRÜLEBĠLĠR BÜYÜME ĠS-0 REKABET GÜCÜNÜ ĠSTĠHDAMI BÖLGESEL GELĠġĠMĠ ĠHRACATIN EKONOMĠK KALKINMA ĠÇĠNDEKĠ YERĠ VE EKONOMĠYE KATMA DEĞER ARTIR ARTIR TEMĠN ET ĠS-2 ĠS-3Yüksek büyüme potansiyeli olan hedef ĠS-4 Mevcut pazar paylarını pazarlara ulaģ ve artır Ġ-1 ĠS-1 ĠSTĠKRARLI ĠHRACAT ARTIġI pazar payını artır TY-1 TY-2 TY-3 DüĢük nitelikliden yüksek verimli ve Doğru bilgiye ve pazar istihbaratına nitelikli insan sermayesine geç hızlı ulaģımı temin et TY-4 Ġhracatçıların küresel alanda rekabetçiliklerini Sektörel Liderlik, Bilim-Teknoloji ve Ġnovasyon ile artır Etkin strateji yönetimini (governance) temin et Ġhracatçı sayısını ve ihracat kapasitesini geliģtir Ġhracatçıların ihtiyaçlarına zamanında ve etkin çözüm sağla TÜRKĠYE NĠN KONUMLANMASI TEKNOLOJĠK GELĠġĠM ve ALTYAPI MEVZUAT ve DÜZENLEMELER S-1 S-3 S-5 Türk markalarının bilinirliğini artır Ġnovasyon -ARGE yatırımlarını ve Ġkili ve çoklu ticaret iģbirliklerini uygulamalarını özendir güçlendir S-2 Ġhracata yönelik yabancı sermayeyi ve yatırımcıyı ülkeye çek Ġ-2 S-4Ġhracat için altyapı açığını dengele ve çevreye iliģkin yükümlülüklere uyumlan S-6 S-7 Mevzuat ve yasal düzenlemeleri etkinleģtir Finansal enstrümanların ve ticaret destek araçlarının etkin ve verimli kullanımını temin et Kamu Özel sektör STK lar Üniversite iliģkilerini uyumlandır Yönetici Özeti Projenin 2. adımının amacı, ülke ölçeğinde yapılan 2023 İhracat Stratejisini sektörler düzeyine yansıtmaktır. İkinci Adım Sektör ölçeğinde Strateji ve Performans Yönetimi Çerçevesi İkinci adım olarak Ekim 2009 - Mart 2010 tarihleri arasında, "2023 Türkiye İhracat Stratejisinin Sektörel Kırılım Projesi" ağırlıklı özel sektör olmak üzere, kamu ve özel sektörü temsilen pekçok kurum, kuruluş ve düşünce önderlerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Sektörel düzlemde yürütülen çalışma, şu soruların yanıtlarını bulmaya çalışmıştır: Uzun vadeli ulaşılmak istenen ihracat sonuçları nedir? (Sektör genelinde ve Alt-sektörler bazında) Sektör genelinde öncelikli / hedef pazarlar hangileridir? Başarı için gerekli kritik faktörler nelerdir? Sektörlerin, 2023 büyüklüğü ile ilgili kritik başarı faktörlerini belirlemek ve Yol Haritası oluşturmak amacıyla gerçekleştirilen Çalıştaylar proje sürecinin en önemli halkalarından biridir. 23 sektörün stratejik öncelikleri ve ölçütlerinin belirlendiği proje, son derece zorlu bir işplanı ile gerçekleştirilmiştir. Çalıştaylar, 13 ana sektör gruplamasına göre organize edilmiştir. 24. sektör olarak Gemi ve Suda Yüzen Taşıtlar, Ağaç-Orman sektörü ile birlikte çalışılmış, ihracat büyüklüğü proje sonunda ayrıca raporlanmıştır. Projenin temel çıktısı sektörlerin stratejik hedeflerini gösteren, Sektör Strateji Haritası ve Performans Göstergeleri (Ölçütler) dir. Ülke Sektörler Alt-sektörler İlgili Kamu Kuruluşları Sektör Kuruluşları Ülke Sektörler Sektörel Sinerji Tek başımıza yapamadıklarımızı birlikte başarmak Şirketler Asıl farkılılaşma şirket düzleminde 10

Yönetici Özeti Dünyaca kanıtlanmış bir metodoloji olan Balanced Scorecard yaklaşımı, ülke ve sektör şartlarına adapte edilerek kullanılmıştır. Metodolojinin sektörlere indirgenmesi sırasında göz önünde bulundurulması gerekli olan bazı temel farklılıklar vardır. Sektör düzleminde liderlik ve sahiplenme Sektör Yönetimi ndedir. Müşteri perspektifinde hedef pazarlardaki müşteriler ve piyasanın beklentileri öne çıkmaktadır. Süreçlerde ihracat sonuçlarına ve müşteriye değer önermesine ulaşılmasını sağlayacak kritik iş süreçlerine, sektörel değer zinciri bağlamında odaklanılmaktadır. Sektörler nezdinde stratejik Hipotez, İhracat Sonuçları, Pazar Dinamikleri ve Kritik Başarı Faktörleri olmak üzere üç temel perspektifte yapısallaştırılmıştır. 1 2023 itibariyle sektörün ulaşacağı büyüklüğü tahmin etmek 2 Pazar Dinamiklerini incelemek 3 Sektörün Kritik Başarı Faktörlerini belirlemek Yukarıdan-aşağı doğru Odak alanlarının ve Önceliklerin belirlenmesi Ulaşmak istediğimiz ihracat sonuçları nedir? 1 Sektörün 2023 İhracat öngörüsü 2 Alt-sektörlerin 2023 ihracat gelir tahminleri Aşağıdan-yukarı doğru başarılı sonuçların elde edileceği İş Dinamikleri nin çalıştırılması Rekabet gücümüzü artırma unsurları nelerdir? 3 Sektör genelinde öncelikli / hedef pazarlar 4 Sektörde ihracat lideri ülkeler neleri iyi yapıyorlar? Müşteriler ürünlerde hangi vasıfları önemsiyor ve tercih edilen olmak için hangi vasıflarda mükemmelleşmeliyiz? Aşağıdan-yukarı doğru başarılı sonuçların elde edileceği İş Dinamikleri nin çalıştırılması Başarı için gerekli kritik faktörler nelerdir? 5 Sektörümüzün değer zincirinde iyileştirmemiz gereken öncelikli konular hangileridir? 6 Sektörümüzde geliştirmemiz gereken temel yetkinlikler nelerdir? (insan bilgi teknolojileri kurumlar arası koordinasyon faktörleri) 11

Yönetici Özeti Sektör Liderlik ekipleri ihracat gelir hedeflerini, sektör alt kırılımlarını da dikkate alarak, dünya ilgili sektör pazar payı öngörüsü çerçevesinde ortaya koymuştur. Çalışmada kullanılan tüm veriler uluslararası standartlara uyum sağlanması ve pazar paylarının ortaya konabilmesi için SITC ye (Standard International Trade Classification) baz edilmiştir. 2023 yılı ihracat öngörüsünün belirlenmesinde, Türkiye nin sektörel bazda dünya ticaretinden aldığı pay üzerinden değerlendirme yürütülmüştür (artan / durağan / düşen pay skalası). Sektör Liderlik ekipleri ihracat gelir hedeflerini, sektör alt kırılımlarını da dikkate alarak, dünya ilgili sektör pazar payı öngörüsü çerçevesinde ortaya koymuştur. Türkiye Sektör İhracatının Dünya Payındaki Değişim Senaryoları Alt Sektör Kırılım Öngörüsü Hedef pazarların belirlenmesinde hızlı büyüme potansiyeli olan ülkeler, yakın ve komşu ülke pazarlarına ilişkin veriler çalıştay katılımcıları ile paylaşılmıştır. Seçili 45 ülke bazında 2013 2018 2023 sektöre ithalat öngörüleri irdelenmiştir. Hedef ihraç pazarlarının belirlenmesinde alt kırılımlar bazında Türkiye nin ihracatı ve dünya ithalatlarından faydalanılmıştır. Bu bilgiler ışığında hedef pazarlar Sekör Liderlik ekiplerince tanımlanmıştır. İhracat öngörüsüne ulaşılmasını sağlayacak kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi amacıyla, aşağıdaki başlıklar altında irdelenmiştir. 12

Yönetici Özeti Stratejik Hipotez; İhracat Sonuçları, Pazar Dinamikleri ve Kritik Başarı Faktörleri olmak üzere üç temel perpektifte yapısallaştırılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda stratejik hipotez, İhracat Sonuçları, Pazar Dinamikleri ve Kritik Başarı Faktörleri olmak üzere üç temel perpektifte yapısallaştırılmıştır. Sektörel düşünce önderlerini biraraya getiren Çalıştay da, geçmiş dönemde başarıyı sağlayan unsurlar ve güncel zorluk alanları değerlendirildi. Sıfırdan bir strateji geliştirme gayreti yerine, mevcut bilgi birikimi, deneyimler ve geçmiş çalışmalar (stratejik plan / rapor, arama konferansı, vb ) ışığında stratejik yönlenme gözden geçirildi ve Yol Haritası netleştirilmeye çalışıldı. Bu kapsamda, çalışma dahilinde gözden geçirilen dokümanlardan referanslara raporda yer verilmiştir. 23 sektörün Strateji Haritası ve Performans Programı Çerçevesi (stratejik hedefler ve ölçütler) Her bir sektör için Strateji Haritası ve Başarı Ölçütleri belirlenmiştir. ÜRETİM SATIŞ- PAZARLAMA İHRACAT SONUÇLARI PAZAR DİNAMİKLERİ ÜRÜN LOJİSTİK GELİŞTİRME MEVZUAT TEMEL YETKİNLİKLER HİZMETLER 13

KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ PAZAR DİNAMİKLER İ İHRACAT SONUÇLARI Yönetici Özeti Projenin 2.adımının tamamlanmasının ardından ülke nezdindeki İhracat Performans Programı ile Makro bütünleme gerçekleştirilmiş, sektörlerin ihracat toplamı ile 2023 ihracat öngörüsü netleştirilmiştir. Birinci adımda ülke ölçeğinde çalışılırken, 500 Milyar $ hedefinden hareket alınmıştır. Sektörlerde ise, 500 Milyar $ rakamından bağımsız olarak ayrı ayrı yürütülen çalışmalarda, Lidelik Ekipleri sektörlerin 2023 ihracat iddialarını ve Kritik Başarı Faktörlerini belirlemişlerdir. 2023 te 500 Milyar $ ihracat sloganından hareket alındı. Ülke ölçeğinde strateji yönetimi çerçevesi ve performans programı inşa edildi. 500 Milyar $ rakamından bağımsız olarak, 23 sektörle ayrı ayrı yürütülen çalışmalarda, Lidelik Ekipleri sektörlerin 2023 ihracat iddialarını ve Kritik Başarı Faktörlerini belirlediler. Ülke düzleminden sektörler düzlemine ihracat sonuçlarının yayılımı kapsamında, İhracat Sonuçları stratejik hedefleri makro bütünlemeye imkan vermesi açısından her sektörde aynı korunmuştur. Burda temel hedef sektörde istikrarlı ihracat artışı sağlarken, alt sektörlerde de ihracatı istikrarı bir şekilde artırmak ve ihracat kapasitesini, ihracat tabanını genişletmektedir. ÜRETİM PAZARL AMA ĠS-1 ĠSTĠKRARLI ĠHRACAT ARTIġI ĠS-2 ĠS-3 ĠS-4 Yüksek büyüme Mevcut pazar Ġhracatçı sayısını ve potansiyeli olan paylarını ihracat kapasitesini hedef pazarlara ulaģ artır geliģtir ve pazar payını artır İS1 Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS2 İS3 Alt-sektörde istikrarlı İhracat kapasitesini ihracat artışı sağla geliştir İHRACAT SONUÇLARI PAZAR DİNAMİKLERİ ÜRÜN HİZMET GELİŞ- SATIŞ LOJİSTİK -LER TİRME MEVZUAT TEMEL YETKİNLİKLER 14

Yönetici Özeti Yeni Sektörler rakamı, mevcut 24 sektörden farklı olarak, 2023 te dünya ticaretinde öngörülen 1-1.5 Trilyon $ hacminden % 1 pay alınabileceği tahminine baz edilmiştir. Sektörlerin liderlik ekiplerinin ayrı ayrı belirledikleri 2023 ihracat büyüklükleri toplamı ve Yeni Sektörler tahmini ile birilkte, Türkiye nin 2023 ihracat büyüklüğü 500 Milyar $ ın üzerine çıkacağı ve 545 Milyar $ mertebesinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. 545,15 545,2 500 400 300 200 100 0 28 132 102 500 milyar $ İhracat büyüklüğü hedefi 2.adımın başında 24 sektör toplamı ile ulaşılan ihracat büyüklüğü öngörüsü 2.adımın sonunda Bitkisel Ürünler Su ve Hayvancılık Ürünleri Ağaç ve Orman Ürünleri Gemicilik Değerli Maden ve Mücevherat Demir Dışı Metal Demir Çelik Tekstil Hazır Giyim ve Konfeksiyon Deri Halı Otomotiv Kimyevi Maddeler Elektrik ve Elektronik Makine Çimento ve Toprak Ürünleri Madencilik Yeni Sektörler * 2023 toplam 37,5 2,4 16,0 10,0 12,0 25,0 55,0 13,7 Hububat 20,0 9,8 Yaş Meyve Sebze 52,0 4,5 3,5 3,0 Kuru Meyve 4,0 Meyve Sebze Mamulleri 75,0 2,0 Fındık 50,0 3,8 Zeytin 45,0 0,7 Tütün 0,5 Süs Bitkileri (*) Yeni Sektörler rakamı, mevcut 24 sektörden farklı olarak, 2023 te dünya ticaretinde öngörülen 1-1,5 Trilyon $ hacminden % 1 pay alınabileceği tahminine baz edilmiştir. 100,0 7,3 15,0 37,5 Label 15,0 545,2 SEKTÖRLER 2023 2008 Makine 1 7 Otomotiv 2 2 Demir Çelik 3 1 Hazır Giyim ve Konfeksiyon 4 4 Kimyevi Maddeler 5 3 Elektrik ve Elektronik 6 6 Bitkisel Ürünler 7 5 Demir Dışı Metal 8 9 Tekstil 9 8 Ağaç ve Orman Ürünleri 10 12 Madencilik 11 11 YENİ SEKTÖRLER 12 - Değerli Maden ve Mücevherat 13 14 Gemicilik 14 13 Çimento ve Toprak Ürünleri 15 10 Deri 16 16 Halı 17 15 Su ve Hayvancılık Ürünleri 18 17 9 sektör < 20 Milyar $ (ihracatın % 17 si) 5 sektör > 50 Milyar $ (ihracatın % 60 ı) 4 sektör 20-50 Milyar $ (ihracatın % 23 ü) 15

Projenin Amacı Projenin amacı, ülke ölçeğinde yapılan 2023 İhracat Stratejisini sektörler düzeyine yansıtmaktır. Sektörel düzlemde yürütülen çalışma, şu soruların yanıtlarını bulmaya çalışmıştır: Uzun vadeli ulaşılmak istenen ihracat sonuçları nedir? - Sektör genelinde, - Alt-sektörler bazında Sektör genelinde öncelikli / hedef pazarlar hangileridir? Başarı için gerekli kritik faktörler nelerdir? 1. adım 2. adım Türkiye nin İhracat Strateji Haritası Ülke Sektörler 23 sektörün İhracat Strateji Haritaları TARIM MADEN SANAYĠ 1. Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar 2. Yaş Meyve ve Sebze 3. Meyve Sebze Mamulleri 4. Kuru Meyve ve Mamulleri 5. Fındık ve Mamulleri 6. Zeytin ve Zeytinyağı 7. Tütün 8. Kesme Çiçek 9. Su Ürünleri ve Hayvansal Mamulleri 10. Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 11. Madencilik Ürünleri 12. Tekstil ve Hammaddeleri 13. Deri ve Deri Mamulleri 14. Halı 15. Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 16. Hazırgiyim ve Konfeksiyon 17. Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 18. Elektrik - Elektronik 19. Makine ve Aksamları 20. Demir ve Demir Dışı Metaller 21. Demir Çelik Ürünleri 22. Çimento ve Toprak Ürünleri 23. Değerli Maden ve Mücevherat Varsayımlar ve Öngörüler Geçmiş 15 yılda dünya ticareti ve sektörel büyüme nasıl gelişmiştir?.. Önümüzdeki 15 yılda sektörel büyüme projeksiyonları nasıl olacaktır? Sektörel 2023 ihracat tahminleri Türkiye nin sektörel bazda 2023 İhracat gelir tahmini nedir? Alt-sektörlerin 2023 İhracat gelir tahmini nedir? Hedef ülkeler hangileridir? Sektörel kritik başarı faktörleri Sektörel bazda müşteri beklentileri ve rekabette farklılaşma unsurları nelerdir?.. Küresel alanda rekabetçi gücümüzü nasıl artırırız? Sektörel bazda mükemmelleşmemiz gereken kritik iş süreçleri hangileridir? Sektörel bazda geliştirmemiz gereken temel yetkinlikler nelerdir? 16

Metodolojik Yaklaşım 1 2023 itibariyle sektörün ulaşacağı büyüklüğü tahmin etmek 2 Pazar Dinamiklerini incelemek Yukarıdan-aşağı doğru Odak alanlarının ve Önceliklerin belirlenmesi Ulaşmak istediğimiz ihracat sonuçları nedir? 1 Sektörün 2023 İhracat öngörüsü 2 Alt-sektörlerin 2023 ihracat gelir tahminleri Aşağıdan-yukarı doğru başarılı sonuçların elde edileceği İş Dinamikleri nin çalıştırılması Rekabet gücümüzü artırma unsurları nelerdir? 3 Sektör genelinde öncelikli / hedef pazarlar 4 Sektörde ihracat lideri ülkeler neleri iyi yapıyorlar? Müşteriler ürünlerde hangi vasıfları önemsiyor ve tercih edilen olmak için hangi vasıflarda mükemmelleşmeliyiz? Aşağıdan-yukarı doğru başarılı sonuçların elde edileceği İş Dinamikleri nin çalıştırılması 3 Sektörün Kritik Başarı Faktörlerini belirlemek Başarı için gerekli kritik faktörler nelerdir? 5 Sektörümüzün değer zincirinde iyileştirmemiz gereken öncelikli konular hangileridir? 6 Sektörümüzde geliştirmemiz gereken temel yetkinlikler nelerdir? (insan bilgi teknolojileri kurumlar arası koordinasyon faktörleri) 17

Stratejik Yönün Netleştirilmesi Sektörel düşünce önderlerini biraraya getiren Çalıştay da, geçmiş dönemde başarıyı sağlayan unsurlar ve güncel zorluk alanları değerlendirildi. Sıfırdan bir strateji geliştirme gayreti yerine, mevcut bilgi birikimi, deneyimler ve geçmiş çalışmalar (stratejik plan / rapor, arama konferansı, vb ) ışığında stratejik yönlenme gözden geçirildi ve Yol Haritası netleştirilmeye çalışıldı. Bu kapsamda, çalışma dahilinde gözden geçirilen dokümanlardan referanslara raporda yer verilmiştir. Böylelikle, stratejik hipotez oluşturuldu. Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü stratejik öncelikleri, ihracat hedefleri oluşturulurken, 1. Kağıt ve Mamulleri 2. Mobilyalar 3. Ağaç ve Ağaç Mamulleri 4. Odun dışı Orman Mamulleri alt kırılımı dikkate alınmıştır. Not: Uluslararası mal gruplandırma sistemi ile (Türkiye İstatistik Kurumu'nun da ihracat verileri için kullandığı), İhracatçı Birlikleri nin mal grupları arasında farklılıklar bulunabilmektedir. Bu nedenle, İhracatçı Birlikleri verileri ile, TUİK ve Uluslararası ihracat verileri arasında sayısal farklarla karşılaşmaktayız. Türkiye nin sektör ve alt-sektörler 2023 İhracat öngörüsü yapabilmek amacıyla, 2008 referans değerleri ve ülkelerle kıyaslama için kullanılan değerler, bu çalışmada SITC ye baz edilmiştir. 18

Sektörün Başlıca Zorlukları ve Değişim Gündemi Sektörün başlıca zorlukları Hammadde Hammadde fiyatlarının dünyadaki rekabetçi fiyat düzeyine çekilmesi ve hammadede ithalata bağımlılığın azaltılması sektörün rekabetçi gücü için çok önemlidir. Kereste üretiminde hammadde ve malzeme % 80 oranı ile en yüksek maliyet kalemini oluşturmaktadır. Dünyada ağaç yetiştiren üçüncü ülke olmamıza rağmen hammaddenin yakacak vs. gibi kullanımları etkili olmaktadır. (Mevcut orman ürünlerinin %25 i yakılmaktadır.) Halihazırda hammadde ithalatı %30 düzeyindedir. Değişim Gündemi Sektör miktar olarak büyümekte ancak bunu kara dönüştürememektedir. Hammadde üzerine tasarımdan katma değer eklenmesinde sorunlar vardır. Sektör için miktardan ziyade kalite çok önemlidir. Mobilyada özgün tasarım ve yüksek kalite sağlamak Inovasyon, ürün gamını ve fonksiyonelliği geliştirmek Fasondan markalaşmaya geçmek Özellikle mobilya sektörü, bilgi ve sermaye yoğun bir sektör olma yönünde değişimden geçmektedir. Mobilya satış fiyatımız 3 $/kg iken, İtalya da 10-20$/kg düzeyindedir. 19

KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ PAZAR DİNAMİKLERİ İHRACAT SONUÇLARI Stratejik Hipotez ve Performans Programı Çerçevesi Stratejik Hipotez, İhracat Sonuçları, Pazar Dinamikleri ve Kritik Başarı Faktörleri olmak üzere üç temel perpektifte yapısallaştırılmıştır. İS İHRACAT SONUÇLARI PD PAZAR DİNAMİKLERİ ÜRETİM PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER KB MEVZUAT TEMEL YETKİNLİKLER Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü Strateji Haritası ve Performans Programı oluşturulurken 20 Stratejik Hedef, 87 Ölçüt belirlenmiştir. Stratejik Hedef sayısı: Ölçüt sayısı: 20 87 20

Ağaç ve Orman Ürünleri sektörü İS2 İS1 Alt-sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS3 İhracat kapasitesini geliştir Sektör İhracat Gelir Hedefi KB1 Kaliteli hammadde kaynağının yeterliliğini ve izlenebilirliğini sağla KB2 KB3 KB4 PD1 Hedef pazarlarda rekabetçi gücü artırarak Pazar payını artır ÜRETİM PAZARLAMA ve SATIŞ ÜRÜN GELİŞTİRME LOJİSTİK HİZMETLER KB5 KB7 KB9 KB10 Başta mobilya sektörü Yeni teknolojilerin Nakliye sorununu aşmak Mobilya sektöründe olmak üzere düşük fiyatlı kullanımı için ARGE için demiryolu ağını ve teslimat, ürün değiştirme ürünlerden, özgün çalışmalarını özendir denizyolu taşımacılığını ve montaj işlerini yapan tasarımlı, katma değeri KB8 geliştir teşkilatlanma ve servis yüksek, markalı ürün hizmetlerini sun portfoyüne geç Makina parkının yeni teknolojiyle modernizasyonu ile üretim kalitesini artır Kalite ve çevre standartlarına uygun üretimi yaygınlaştır Alt sektörler özelinde yan sanayii geliştir KB6 Uluslararası pazarlardaki satış ağı ve tanıtım faaliyetlerini artır MEVZUAT KB11 Teşvik sistemini (ürün geliştirme, pazarlama /satış ve istihdam teşvikleri) sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandır Test, analiz ve kalite kontrol laboratuvarlarını yaygınlaştır, akreditasyon sistemini kur İNSAN KAYNAKLARI BİLGİ ALTYAPISI KB13 KB14 KB15 Nitelikli işçi, teknik eleman ve mühendis Dış pazarlara yönelik sektör bilgi ve istatistik istihdamını artır, Yeterli ve yetenekli satış altyapısını kur elemanları yetiştir, çoklu dil spektleri sağla KB12 PD2 Temel Göstergeler Hedef pazarlarda bilinirliği artır Uygun koşullarda finansman desteği sağla 2008 2023 3,0 Ġhracat Geliri (Milyar $) 16,0 0,67 Dünya Pazar Payı (%) 1,60 KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ Marka ve ürün geliştirmeyi destekleyen yeni kurum teşkilatmalarını oluştur 1 31 +26% 3,0 2008 ODUN VE KERESTE KAĞIT HAMURU SITC 24 ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 1.000 ODUN VE KERESTE SITC 24 7 1 +39% 1.000 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 11,9% 13,7% Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2008-2023) Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2009-2023) 2,6* 1 504 +5% 2009 (*) SITC-bazlı TUİK açıklaması MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 1.000 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 7 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 1.043 +14% 7.000 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 6 MOBİLYA SITC 82 1.367 +10% 16,0 2023 Alt-sektörler İhracat Gelir Hedefleri Hedef Pazarlar 6.000 MOBİLYA SITC 82 16 Sektör 2023 X 6 2008 2023 2000-2008 28,2 Yıllık Ort. ArtıĢ Oranı (%) 2008-2023 11,9 2,37 Türkiye Ġhracatı Payı (%) 2,93 1. Azerbaycan 2. Suriye 3. Irak 4. İran 5. Rusya 6. Fransa 7. Almanya 8. Yunanistan 9. Cezayir 10. Güney Afrika 11. Libya 12. İngiltere 13. Gürcistan 14. Ürdün 15. ABD 16. Suudi Arabistan 17. İsrail 18. Romanya 19. Kazakistan 20. Bulgaristan 21

Ağaç ve Orman Ürünleri sektörü Değişim Gündemi Büyüme dinamikleri / gereklilikleri Sektör İhracat Gelir Hedefi Hammadde üzerine tasarımdan katma değer eklenmesinde sorunlar vardır. Sektör için miktardan ziyade kalite çok önemli. Mobilyada özgün tasarım ve yüksek kalite Inovasyon, ürün gamını ve fonksiyonelliği geliģtirmek.. Fasondan markalaģmaya geçmek Özellikle mobilya sektörü, bilgi ve sermaye yoğun bir sektör olma yönünde değiģimden geçmektedir. Mobilya satıģ fiyatımız 3 $/kg iken, Ġtalya da 10-20$/kg düzeyindedir. Üretim Yeni dikilen ağaç sayısı Toplam ağaç sayısı Hammadde tedariğinde ithalata bağımlılık oranı Toplam orman alanı içindeki verimli orman alanı miktarı Fabrika ölçekli tesislerin sayısı atölye ölçeğinden fabrika ölçeğine geçiş Pazarlama Satış Tam mamullerin sektör ihracatı içindeki payı Mobilya satış fiyatı Ürün Geliştirme Bağımsız mobilya kalite kontrol ve mobilya enstitüsünün kurulması Lojistik Lojistik maliyetleri Hizmetler Hizmet kalitesi Mevzuat 3,0 2008 8,6% 4,5 2013 11,9% 14,7% 8,8 2018 12,6% Birinci 5 yıllık dönem İkinci 5 yıllık dönem Üçüncü 5 yıllık dönem AB ülkelerinde tomruk ve endüstriyel odun hammaddesinin kaynağında uygulanan KDV oranının AB mevzuatına uyum çerçevesinde düşürülmesi Denetim mekanizmalarının oluşturulması (yüksek kalite standartlarının belirlenmesi ve etkin denetim) KDV iadesi işlemlerinin süresi Tasarım Tescil Kanunu nun çıkarılması Temel Yetkinlikler 16,0 2023 İhracatçı şirketlerin teknik eleman ve mühendis istihdamı Sektör bilgi ve istatistik sisteminin geliştirilmesi Hedef ülkelere yönelik hazırlanan pazar araştırması sayısı Pazar araştırmalarının güncellenme sıklığı 22

Ağaç ve Orman Ürünleri Strateji Haritası İS1 Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS2 Alt-sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS3 İhracat kapasitesini geliştir PD1 Hedef pazarlarda rekabetçi gücü artırarak Pazar payını artır PD2 Hedef pazarlarda bilinirliği artır KB1 KB2 KB3 KB4 ÜRETİM PAZARLAMA ve SATIŞ ÜRÜN GELİŞTİRME LOJİSTİK HİZMETLER Kaliteli hammadde kaynağının yeterliliğini ve izlenebilirliğini sağla Makina parkının yeni teknolojiyle modernizasyonu ile üretim kalitesini artır Kalite ve çevre standartlarına uygun üretimi yaygınlaştır Alt sektörler özelinde yan sanayii geliştir KB11 KB5 KB6 Başta mobilya sektörü olmak üzere düşük fiyatlı ürünlerden, özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, markalı ürün portfoyüne geç Uluslararası pazarlardaki satış ağı ve tanıtım faaliyetlerini artır Yeni teknolojilerin kullanımı için ARGE çalışmalarını özendir MEVZUAT Teşvik sistemini (ürün geliştirme, pazarlama /satış ve istihdam teşvikleri) sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandır KB7 KB8 Test, analiz ve kalite kontrol laboratuvarlarını yaygınlaştır, akreditasyon sistemini kur KB12 KB9 Nakliye sorununu aşmak için demiryolu ağını ve denizyolu taşımacılığını geliştir KB10 Uygun koşullarda finansman desteği sağla Mobilya sektöründe teslimat, ürün değiştirme ve montaj işlerini yapan teşkilatlanma ve servis hizmetlerini sun İNSAN KAYNAKLARI Nitelikli işçi, teknik eleman ve mühendis istihdamını artır, Yeterli ve yetenekli satış elemanları yetiştir, çoklu dil spektleri sağla BİLGİ ALTYAPISI KB13 KB14 KB15 Dış pazarlara yönelik sektör bilgi ve istatistik altyapısını kur KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ Marka ve ürün geliştirmeyi destekleyen yeni kurum teşkilatmalarını oluştur 23

Stratejik Performans Göstergelerinin Belirlenmesi (Ölçütler) Stratejik hedeflerimize ulaştığımızı gösterecek Stratejik Performans Göstergeleri oluşturulmuştur. Stratejik Hedeflerin başarıldığını gösteren Ölçüt Listesi 24

Stratejik Performans Göstergeleri I) Ulaşılmak istenen ihracat sonuçları İS1 Stratejik Hedefler Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla Ölçütler Sektörün ihracat geliri ($) Dünya Ağaç ve Orman Ürünleri ihracatında Türkiye'nin payı (%) Sektörün toplam Türkiye ihracatı içindeki payı (%) İhracat miktarı (endeks) Yıllık ihracat artış oranı (%) İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) İS2 Alt-sektörlerde istikrarlı ihracat artışı sağla Kağıt ve Mamulleri ihracatı ($) Mobilyalar ihracatı ($) Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatı ($) Odun dışı Orman Mamulleri ihracatı ($) Kağıt ve Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Mobilyalar ihracatı (miktar endeks) Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Odun dışı Orman Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Dünya Kağıt ve Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Mobilya ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Odun dışı Orman Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) İS3 İhracat kapasitesini geliştir Yeni (ilave) ihracatçı sayısı (#) 250 bin $ ve üzerinde ihracat yapan firma sayısı (#) İhracat yapan tesislerin toplam kapasitesi 25

Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü 2023 İhracat Öngörüsü 2023 yılı ihracat öngörüsünün belirlenmesinde, Türkiye nin sektörel bazda dünya ticaretinden aldığı pay üzerinden değerlendirme yürütülmüştür (artan / durağan / düşen pay skalası). Dünya da sektör ihracatı 2000-2008 döneminde 1,5 kat büyümüştür. 2023 te 2,2 katına çıkarak 1 Trilyon $ mertebesinde bir büyüklüğe ulaşacağı öngörülmektedir 2008 yılı itibariyle Türkiye nin toplam ağaç ve orman ürünleri ihracatı (gemi hariç) 2,95 milyar $ olup, dünya ilgili sektör ihracatındaki payı 2000-2008 döneminde 4 katına çıkarak %0,67 düzeyine ulaşmıştır. Artan Senaryo Durağan Düşen Senaryo Türkiye Sektör İhracatının Dünya Payındaki Değişim Senaryoları 15 yıl sonra Sektör İhracatının Dünya Payı % 1,25 1,00 0,75 0,67 2008 değeri korunursa 0,50 0,40 0,30 15 yıl sonra Sektörün İhracat Büyüklüğü Milyar Dolar 12,5 13,5 10,0 11,0 7,5 8,0 6,7 7,0 5,0 5,5 4,0 4,5 3,0 3,5 15 yıl sonra Sektörün Mutlak Artışı Milyar Dolar + ~10 + ~7 + ~5 + ~4 + ~2 + ~1 0 26

Projenin Temel Çıktıları: 2023 Ağaç ve Orman Ürünleri İhracat Öngörüsü 2023 VİZYONU: Rakiplerin Önüne Geçerek, Sürdürülebilir İhracat Büyümesi Sağlamak Sektörel ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası - Milyar $ İhracat Milyar $ (Dünya 2023 öngörüsü 1 Trilyon $) 3,0 2008 11,9% 13,7% Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2008-2023) Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2009-2023) 2,6* 2009 16,0 2023 X 6 (*) SITC-bazlı TUİK açıklaması Sektörün 2008-2023 büyümesi, dünya ticaretindeki payını 2,3 katına çıkartacağı iddiasını taşımaktadır Dünya ilgili sektör ticareti içinde Türkiye nin payı % 3 2 1 % 1,60 % 0,67 x 2,3 0 2008 2023 27

Projenin Temel Çıktıları: Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) 116 13,3% 19,7% 404 28,2% 2.952 11,9% 16.000 1990 2000 2008 2023 Milyon $ Türkiye Sektör ihracatı, 1990 dan 2008 e (geçmiş 18 yılda) mutlak 2,8 Milyar $ artış gerçekleştirmiştir. Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) Toplam Dünya Ticareti 28,2 Sektörün Dünya Ticaret Türkiye nin Toplam İhracatı 21,4 Türkiye nin Sektör İhracatı 6,8 2,4 8,0 13,3 12,5 5,7 5,3 4,1 9,3 11,9-58% 1990-2000 2000-2008 2008-2023 Bu dönemde, ekonomi tarihinde daha önce görülmemiş şekide, Dünya geliri 2 kat, Dünya ticareti 2,5 kat artmıştır. Dünya Mal Ticareti yıllık ortalama artış oranı % 12,5 olmuştur. Bu dönemde, Gelişmekte olan ülkelerin etkisinin artacağı ve rekabetin çok yüksek düzeyde olacağı öngörülmektedir. Dünya Mal Ticareti yıllık ortalama artış oranının % 5 düzeyinde olacağı öngörülmektedir. 28

Projenin Temel Çıktıları: 2023 Ağaç ve Orman Ürünleri İhracat Öngörüsü Sektörel ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası - Milyar $ SEKTÖR DÜNYA TĠCARETĠ (Milyar $) 464.8 507 * 735 * 1,000 * TÜRKĠYE nin SEKTÖR DÜNYA TĠCARETĠ ĠÇĠNDE PAYI (%) 0.67 0.89 1.20 1.60 Yıllık Ortalama Büyüme Oranı % 11.9% 12.6% 16.0 İhracat Geliri Milyar $ 3.0 8.6% 4.5 14.7% 8.8 2008 Birinci 5 yıllık dönem 2013 2018 2023 İkinci 5 yıllık dönem Üçüncü 5 yıllık dönem (*) Sektörlerin 2013-2018-2023 yılları Dünya ticareti büyüklük öngörüleri 29

Projenin Temel Çıktıları: Alt sektörler 2023 İhracat Öngörüsü Ağaç ve Orman Ürünleri alt-sektörler bazında ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası Milyon $ 7.000 6.000 16.000 1.000 1.000 1.000 ODUN VE KERESTE SITC 24 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 MOBİLYA SITC 82 Sektör 2023 +14% +10% +26% +39% +5% 7.000 6.000 Milyon $ 31 1.000 7 1.000 504 1.000 1.043 1.367 2008 2023 ODUN VE KERESTE SITC 24 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 MOBİLYA SITC 82 30

Projenin Temel Çıktıları: Alt sektörler 2023 Kırılımı Öngörüsü Sektörel ihracat içinde alt-sektör dağılımındaki değişim DÜNYA milyar $ TÜRKİYE milyon $ ODUN VE KERESTE KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) 253 9,5% 13,0% 464 14,2% 11,2% 8,0% 10,1% 13,4% 1.000 9,0% 14,0% 404 2.952 16.000 4,0% 1,0% 0,3% 0,2% 6,3% 11,2% 17,1% 6,3% 6,3% 40,7% 35,3% 43,8% ODUN VE KERESTE KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA 39,1% 36,6% 36,0% KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA MOBİLYA 24,1% 28,7% 33,0% 43,9% 46,3% 37,5% MOBİLYA 2000 2008 2023 2000 2008 2023 31

Stratejik Performans Göstergeleri II) Küresel pazarlarda rekabet gücümüzü artırma unsurları PD1 PD2 Stratejik Hedefler Hedef pazarlarda rekabetçi gücü artırarak Pazar payını artır Hedef pazarlarda bilinirliği artır Ölçütler Mevcut pazarlardaki pazar payı - ilk 20 ülke (%) Hedef pazarlardaki pazar payı - ilk 20 ülke (%) Türk markalarına ilişkin algı endeksi (endeks) Dünya ihracatında ilk 10'da olduğumuz ürün grubu sayısı (#) Avrupa ihracatında ilk 10'da olduğumuz ürün grubu sayısı (#) Hedef Pazarlar 1) Azerbaycan 2) Suriye 3) Irak 4) İran 5) Rusya 6) Fransa 7) Almanya 8) Yunanistan 9) Cezayir 10) Güney Afrika 11) Libya 12) İngiltere 13) Gürcistan 14) Ürdün 15) ABD 16) Suudi Arabistan 17) İsrail 18) Romanya 19) Kazakistan 20) Bulgaristan 32

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 1 / 7 (Üretim) KB1 Stratejik Hedefler Kaliteli hammadde kaynağının yeterliliğini ve izlenebilirliğini sağla Ölçütler Yeni dikilen ağaç sayısı (#) Toplam ağaç sayısı (#) Hammadde tedariğinde ithalata bağımlılık oranı (%) Toplam orman alanı içindeki verimli orman alanı miktarı (%) KB2 Makina parkının yeni teknolojiyle modernizasyonu ile üretim kalitesini artır Kurulu kapasite Kapasite kullanım oranı (%) Fabrika ölçekli tesislerin sayısı (#) atölye ölçeğinden fabrika ölçeğine geçiş Modern tesislerin kurulmasına ilişkin verilen teşvikler ($) Mevcut işletmelerin modernizasyon yatırımları ($) KB3 Kalite ve çevre standartlarına uygun üretimi yaygınlaştır ISO 9000 veya ISO 14000 belgeli işletme sayısı (#) TSE ürün belgeli parke üreten işletme sayısı (#) Sektör üretim kalite standartlarına uyum (% ) KB4 Alt sektörler özelinde yan sanayii geliştir Yan sanayide belgeli üretim (%) 33

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 2 / 7 (Satış ve Pazarlama) KB5 Stratejik Hedefler Başta mobilya sektörü olmak üzere düşük fiyatlı ürünlerden, özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, markalı ürün portfoyüne geç Ölçütler Tam mamullerin sektör ihracatı içindeki payı (%) Mobilya satış fiyatı ($/kg) Alınan patent sayısı (#) - tasarım KB6 Uluslararası pazarlardaki satış ağı ve tanıtım faaliyetlerini artır STA sayısı (#) Ticari Heyet sayısı (#) Alım Heyeti sayısı (#) Tercihli Ticaret Anlaşması Sayısı (#) Ulusal ve uluslararası sektörel fuar sayısı (#) Ülke masaları (#) Satış temsicilikleri (#) Perakende network sayısı (#) Toptancı network sayısı (#) Internet satış platformları (#) Düzenlenen semir, toplantı sayısı (#) Hedef pazarlara yönelik yürütülen tanıtım ve bilinçlendirme çalışmaları (#) 34

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 3 / 7 (Ürün geliştirme) KB7 Stratejik Hedefler Yeni teknolojilerin kullanımı için ARGE çalışmalarını özendir Ölçütler Sektöre verilen ARGE teşvikleri ($) Başvurusu yapılan ARGE projesi sayısı (#) ArGe harcamalarının toplam aktiflere oranı (%) Sektöre verilen ARGE teşviklerinin toplam ARGE teşvikleri içindeki payı (%) Sektöre ayrılan ARGE teşvik bütçesinin sektör tarafından kullanım oranı (%) Araştırma Enstitüsü nün kurulması (uyum) KB8 Test, analiz ve kalite kontrol laboratuvarlarını yaygınlaştır, akreditasyon sistemini kur Bağımsız mobilya kalite kontrol ve mobilya enstitüsünün kurulması (uyum) 35

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 4 / 7 (Lojistik) KB9 Stratejik Hedefler Nakliye sorununu aşmak için demiryolu ağını ve denizyolu taşımacılığını geliştir Ölçütler Lojistik maliyetleri ($) 36

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 5 / 7 (Hizmetler) KB10 Stratejik Hedefler Mobilya sektöründe teslimat, ürün değiştirme ve montaj işlerini yapan teşkilatlanma ve servis hizmetlerini sun Ölçütler Hizmet kalitesi (endeks) memmnuniyet anketi servis kırılımı 37

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 6 / 7 (Mevzuat) KB11 Stratejik Hedefler Teşvik sistemini (ürün geliştirme, pazarlama /satış ve istihdam teşvikleri) sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandır Ölçütler AB ülkelerinde tomruk ve endüstriyel odun hammaddesinin kaynağında uygulanan KDV oranının AB mevzuatına uyum çerçevesinde düşürülmesi (uyum) Denetim mekanizmalarının oluşturulması (yüksek kalite standartlarının belirlenmesi ve etkin denetim) (uyum) KDV iadesi işlemlerinin süresi (süre) Tasarım Tescil Kanunu nun çıkarılması (uyum) 38

Stratejik Performans Göstergeleri III) Kritik başarı faktörleri 7 / 7 (Temel Yetkinlikler) KB13 KB14 KB15 Stratejik Hedefler Nitelikli işçi, teknik eleman ve mühendis istihdamını artır, Yeterli ve yetenekli satış elemanları yetiştir, çoklu dil spektleri sağla Dış pazarlara yönelik sektör bilgi ve istatistik altyapısını kur Marka ve ürün geliştirmeyi destekleyen yeni kurum teşkilatmalarını oluştur Ölçütler İhracatçı şirketlerin teknik eleman ve mühendis istihdamı (#) İhracatçıların eğitim programlarına (mesleki, üretimde kalite, pazarlama,dil) katılımı (%) KOBİ'lerin ticaret geliştirme programlarına katılımı (%) Meslek okullarının programlarının yeni teknolojiler ile güncellenmesi ve uygulama ağırlıklı hale getirilmesi (uyum) Sektör bilgi ve istatistik sisteminin geliştirilmesi (uyum) Hedef ülkelere yönelik hazırlanan pazar araştırması sayısı (#) Pazar araştırmalarının güncellenme sıklığı (#) AB Çerçeve Programlarına Türk bilim insanları ve araştırma kuruluşlarının katılmı (#) Ortak hedef uyum toplantı sayısı (#) Üniversite sanayi işbirliği ile geliştirilen ortak proje sayısı (#) AB fonlarından yararlanan proje sayısı (#) AB fonlarının kullanım oranı (%) Dünya Bankası fonlarının kullanım oranı (%) Mobilya sektöründe Küçük sanayi siteleri (KSS) ve organize sanayi bölgeleri (OSB) (#) 39

Sonraki Adımlar Sektör liderlik ekibi önderliğinde, ArGe yetkilileri ve TİM Strateji Ofisi koordinasyonu ile, belirlenen ölçütlerin rakamsal başarı değerlerinin ve açıklığı kapatacak girişim projelerinin belirlenmesi gerçekleştirilecektir. Stratejik Hedefler Ölçütler Rakamsal Başarı Değerleri Girişim Projeleri / Stratejik Aksiyonlar Stratejik Hedef Sorumlu Ölçüt Açıklama İlgili Kuruluş Referans Değer Rakamsal Başarı Değeri 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Stratejik proje / aksiyon / program İlgili Kurum / Kuruluş Bütçe Başlangıç Tarihi Bitiş Tarihi Beklenen Çıktı 40

İçindekiler Sunuş yazısı Yönetici Özeti Proje Raporu 1. Projenin Amacı 2. Metodoloji 3. Trendler ve Öngörüler 4. Sektör Strateji Haritası 5. Sektörün Finansal Büyüklüğü 6. Hedef Pazarlar 7. Sektör Performans Göstergeleri 8. Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri 9. Katılımcılar Listesi 10. Faydanılan Kaynaklar 11. Stratejinin Yönetişimi Kılavuz Tablo ve Veriler 41

1. Projenin Amacı 42

Çıkış noktası Özellikle son 10 yılda ihracatımızı istikrarlı şekilde artırarak birlikte çok önemli başarılara imza attık. Bugün ulaştığımız noktada Sürdürülebilir Büyüme yi temin ve İhracatçılarımızın küresel piyasada rekabetçiliklerinin artırılması için stratejik odaklanma, uyumlanma ve koordinasyona ihtiyaç duyulmaktadır. Strateji Uygulama Yetkinliğinin önemi Kritik Sürdürülebilir Büyüme ve Uyumlanma Yüksek Orta Az Ölçeklenme 3 yılda ikiye katlanan ihracat sonuçları Yıllık ortalama %30 artıģ Planlama Ġhracat Stratejisi (2004-2006) DTM IX. Kalkınma Planı ve Özel Ġhtisas Komisyon Raporu (2007-2013) DPT DTM nin Stratejik Planı (2009-2013) Başarılar 8 yılda 5 katına çıkan ihracat sonuçları %21 kümülatif yıllık ort. büyüme oranı TURQUALITY giriģimi Ġhracatı etkileyen bürokratik engeller envanteri Kümelenme Politikası Pazara giriģ eylem planları DıĢ Ticaret organizasyonları Fuar teģvikleri Yazılım envaneteri Girdi maliyetlerinin analizi Ġhracat Stratejik Plan Portali 500 milyar $ ihracat gelirine ulaģ Katma değeri artır Teknoloji sahibi ol Ürün ve pazarlarını çeģitlendir 2000 2003-2004 2006-2007 2009 >>> 2023 Bu ilk adım, bir Stratejik Plan çalışması değil, stratejinin uygulamaya aktarılması olarak tanımlanan Uygulama Çerçevesinin ve Performans Programı nın oluşturulmasını, Türk ihracatının önderlerinin gelecek düşüncelerini basit, kolay anlatılabilir, ölçülebilir ve dolayısıyla da yönetilebilir hale gelmesini sağlamıştır. Krizden önce Krizden sonra 1. adım 2. adım Hazırlanan Performans Programı'nın en önemli yanı sahiplenme, sürekli takip ve gözden geçirmeyi zorunlu kılmasıdır. Başta dış faktörler olmak üzere, son derece dinamik olan iç ve dış gelişmeler performansın takibinin, varsayımların, öngörülen proje ve programların güncellenmesini ve revizyonunu daha da önemli bir noktaya taşımaktadır. Ülke Stratejik Yönlenmenin netleştirilmesi Önümüzdeki döneme ilişkin öngörüler ve zorluklar neler? Güçlü, Zayıf Yönlerimiz ile Fırsat ve Tehditlere ilişkin geçmişte yapılan çalışmalar üzerinde revizyon ihtiyaçları neler? İhracatın önündeki engeller neler? Strateji Haritası nın inşası Geçmişte yapılan stratejik plan çalışmalarını nasıl bütünleştirebiliriz? Odak alanlarımız ışığında mutlak başarmamız gereken Stratejik Hedeflerimizin nelerdir? Sorumluluk ve sahiplenmeyi nasıl temin edebiliriz? Sektörler Performans Programının oluşturulması Stratejik Hedeflerimizin başarısını nasıl ölçülebilir ve yönetilebilir kılabiliriz? Her bir ölçütün rakamsal başarı seviyeleri ve bizi başarıya ulaşaştıracak girişim projeleri hangileridir? Strateji yönetimi yapısı nasıl olmalı? 43

Türkiye nin İhracat Vizyonu Türkiye nin ihracat stratejisi çeşitli kurumların stratejik plan ve dokümanlarında ifade edilmiştir. Bugüne kadar başta DPT tarafından hazırlanan IX. Kalkınma Planı, Dış Ticaret Özel İhtisas Komisyon Raporu, DTM Stratejik Planı ve DTM tarafından hazırlanan İhracat Stratejik Planı olmak üzere, ihracat stratejisine yönelik çeşitli kurumlar tarafından kapsamlı çalışmalar yapılmıştır. Proje kapsamında ihracat stratejisine yönelik yapılan ilgili çalışmalar biraraya getirilmek suretiyle, diğer paydaşların da katılımıyla netleştirilme çalışması yürütülmüştür. Ülke seviyesindekli dönüşüm, bugünden yarına gerçekleşmeyecek, uzun bir yol olmakla birlikte, değişimi şekillendirecek stratejilerin çerçevesini doğru olşuturduğumuz takdirde, önemli bir mesafe kat etmiş olacağız. Performans Programı, 5 er yıllık üç vizyon döneminin ilk beş yılı olan 2009-2013 dönemine odaklanmış ve aynı zamanda da önemli temel ölçütler için 2018 ve 2023 başarı seviyeleri de belirlenmiştir. 1. Ġhracatın mal bileģeninin katma değeri yüksek ürünlerden oluģmasının sağlanması 2. Ġhracatın ithalata bağımlılığının sektörel ve makro bazda azaltılması 3. Yatırımcıların önündeki tüm engellerin kaldırılması ve yatırımı özendirici tedbirlerin alınması 4. Kaliteli Türk ürünlerinin müģteri odaklı ve dinamik tekniklerle tanıtım ve pazarlamasının sağlanması 5. Bürokrasinin Azaltılması ve Denetim Etkinliği nin sağlanması 6. AB teknik mevzuatına uyum çalıģmalarının tamamlanması ve AB dıģı ülkelerle ticaretimizdeki teknik engellerin asgariye indirilmesi için imkanların değerlendirilmesi 1. Ülke genelinde dıģ ticaret kültürünü ve bilincini yaygınlaģtırmak 2. Kurumsal geliģimi sürekli kılmak 3. Sürdürülebilir ihracat artıģını sağlamak 4. Üretimi teģvik edecek ve ekonomiye yönelik zarar ve tehditleri önleyecek ithalat politikaları geliģtirmek 5. Kaliteli ve güvenli ürün arzını sağlayacak politikalar geliģtirmek 6. DıĢ ticareti kolaylaģtırıcı politikalar oluģturmak, yurtdıģı müteahhitlik ile teknik müģavirlik hizmetlerini geliģtirmek 1. Kaliteli Türk ürünlerinin, baģta hedef ülkeler olmak üzere, dıģ pazarlarda müģteri odaklı ve dinamik tekniklerle tanıtım ve p azarlamasını sağlamak. 2. Ġhracata iliģkin her türlü bilginin eģgüdüm içinde, güncel, etkileģimli ve küresel standartlara uygun olarak kullanımını sağl amak ve Türkiye nin ihracat potansiyelinin tanıtılması için gerekli altyapıyı oluģturmak. 3. Sektörel öncelikler de dikkate alınarak, ihracatçılara uluslar arası rekabetçi fiyatlardan girdi temin etmek, üretim ve ihrac at aģamasında yeterli ve etkin destek sağlayacak mekanizmaları geliģtirmek. 4. Ġkili ve çok taraflı ticari iliģkiler kapsamında, ihracatçıların pazara giriģ olanaklarını geliģtirmek ve mevcut Pazar paylarını arttırmak. 5. Ġhracatın geliģtirilmesi ve önündeki engellerin kaldırılması amacıyla kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluģları arasında koordinasyonu sağlayacak yapı ve iģleyiģleri geliģtirmek 44

Türkiye İhracat Stratejisi Uygulama Modeli Ulusal ölçekte strateji yönetimi bir değişim programıdır, uzun soluklu bir yola çıkılmaktadır. İşte bu nedenle, yolculuğun ilk beş yılı olan 2009 2013 dönemi çok kritik bir dönemdir. Bu dönemin performansının en etkin ve dinamik bir şekilde yönetilmesi, stratejik ana hatlarda ilgili paydaş kuruluşlarda farkındalığının artırılabilmesi ve en üst düzeyde işbirliğinin sağlanabilmesi performans modelinin başarısı için çok önemlidir. İhracata ilişkin Stratejik Hedeflerimiz Önceliklerimiz, bir üst model ile yapısallaştırılmış ve tanımlanmıştır. Strateji Haritası ve Performans Modeli, İhracat sonuçları, İhracatçılar, Süreçler ve Temel Yetkinlikler olmak üzere dört perspektiften oluşmaktadır. İlk iki perspektif ulaşılması hedeflenen stratejik hedefleri, alttaki iki perspektif ise amaçlanan çıktılara ulaşmamızı sağlayacak öncelikleri gösteren stratejik hedeflerden oluşmaktadır. Bütün bunların çatısında ise, Türkiye nin Kalkınma Planı yer almaktadır. SÜRDÜRÜLEBĠLĠR BÜYÜME REKABETÇĠ GÜCÜ ARTIR ĠSTĠHDAMI ARTIR BÖLGESEL GELĠġĠMĠ TEMĠN ET 2009-2013 İHRACAT VİZYONU: tüm süreçlerinde Yenilikçilik (inovasyon) ile rekabet ederek, mevcut ve hedef pazarlarda istikrarlı Pazar payı artışı sağlamak ve asıl değişimi sağlayacak alanlara yatırım yapmak için hızla gerekli kaynak yaratmak. ĠHRACAT SONUÇLARI MEVCUT PAZARLAR HEDEF PAZARLAR ĠHRACAT KAPASĠTESĠ ĠHRACATÇILAR PAYDAġLARA VAAD ĠHRACATÇILARIN GÜÇLENDĠRĠLMESĠ SÜREÇLER ÜLKE KONUMLAMASI SÜREÇLER TEKNOLOJĠK GELĠġĠM ve ALTYAPI YASAL ÜSTYAPI TEMEL YETKĠNLĠKLER ĠNSAN BĠLGĠ ORGANĠZASYON TEMEL YETKĠNLĠKLER 45

Türkiye İhracatı Strateji Haritası 2009-2013 Strateji Haritası, vizyonumuza ulaşmak için belirlediğimiz oyun planımızı, bütünsellik içinde birbirlerine sebep sonuç ilişkileriyle bağlı olarak tek bir sayfada tanımlamaktadır. 2009-2013 dönemi Türkiye İhracat Strateji Haritası vizyonumuzun önceliklerini ortaya koyan 18 Stratejik Hedef ve 74 Ölçüt ten oluşmaktadır. 46

Türkiye İhracat Stratejisi Türkiye nin Kalkınma Planı na ve ekonomik büyümesine Dış Ticaret açısından rekabetçi gücü, istihdamı artırmak ve bölgesel gelişime katkıda bulunmak üzere; Devlet Bakanlığı, DTM ve TİM aracılığı ile; knowhow geliştirmiş, teknolojik dönüşümü tamamlamış, üretim teknolojilerine hakim şekilde; belirlenmiş alanlarda liderlik pozisyonuna gelerek 2023 yılında İhracat gelirini 500 milyar $ a çıkarmayı amaçlanmaktadır. Dünya ekonomisi ve ticaretinin daraldığı, dolayısı ile talebin azaldığı ve fiyatların düştüğü ilk olarak odaklanılan 2009-2013 döneminde yıllık %12 ihracat büyümesi sağlamak rakiplerden pazar payı almak anlamına gelmektedir. Stratejinin ilk beş yılı, tüm süreçlerinde Yenilikçilik (inovasyon) ile rekabet ederek, mevcut ve hedef pazarlarda istikrarlı pazar payı artışı sağlamak ve asıl değişimi sağlayacak alanlara yatırım yapmak için hızla gerekli kaynak yaratmak için son derece kritik bir dönemdir: Amacımız, mevcut pazarlara yaptığımız satışların ilgili ülke ithalatları içinde aldıkları payların artırılmasıyla halihazırda faaliyet göstermekte olduğumuz pazarlarda pozisyonumuzu güçlendirmek ve dünyadaki ekonomik gelişmeler ve trendler ışığında yüksek büyüme potansiyeli arz eden ve ithalat artışı öngörülen hedef ülkelere yaptığımız satışları ve hedef ülkelerdeki pazar paylarımızı artırmaktır. İstikrarlı ihracat artışı için arzın sürekliliğin sağlanması çok önemlidir. Bu kapsamda, mevcut ihracatçıların kapasitelerinin artırılması, yeni ihracat kapasitelerinin ve ihracatçı şirketlerin oluşturulması hedeflenmektedir. İhracat stratejimizin temel hedefi Liderlik, Bilim-Teknoloji ve Inovasyon vurgusu ile Türk ihracatçılarının küresel alanda rekabetçiliklerini artırmak ve geleneksel sektörlerde sahip olduğumuz bilgi ve birikimi, teknoloji ve yetkinliklerin geliştirilmesi, sektörel yenilikçilik, ve önderlik ile dönüştürerek fırsata çevirmektir. İhracatçılarımızın satışlarını daha etkin şekilde artırabilmeleri için, üç temel odaklanma alanı ülke konumlanması, teknolojik gelişim, altyapı ve mevzuat düzenlemeleri kritik süreçler olarak belirginleşmektedir. Bu kapsamda, Güçlendirilmiş Türkiye İmajı nın kaldıraç olarak kullanılması, ülkeye yabancı sermayenin çekilmesi, teknolojik dönüşüm içim ArGe ve altyapı yatırımlarının artırılması; bürokratik işlemlerin, teşvik mekanizmalarının ve ticaret anlaşmalarının iyileştirilmesi ile birlikte, çeşitlendirilmiş finansal modellerle destek sağlamak da çok önemlidir. Tüm bu yapının çalışabilmesi için, insan-bilgi-organizasyon-ilişki faktörlerimizi ve yetkinliklerimizi azami ölçüde etkinleştirmeliyiz: kamu kuruluşları, özel sektör ve üniversiteler arasındaki koordinasyonu artırmalı, genç ve dinamik işgücünü nitelikli, verimliliği yüksek insan kaynağına dönüştürmeli, teknik bilgi birikiminin Türkiye ye getirilmesi için kilit ortaklıkları kurmalı ve doğru bilgiye hızlı ulaşımı temin etmeliyiz. 47

TEMEL YETKĠNLĠKLER SÜREÇLER ĠHRACATÇILAR ĠHRACAT SONUÇLARI Türkiye İhracat Strateji Haritası (2009-2013) ÜLKE EKONOMĠSĠNE KATKI SÜRDÜRÜLEBĠLĠR BÜYÜME ĠS-0 REKABET GÜCÜNÜ ĠSTĠHDAMI BÖLGESEL GELĠġĠMĠ ĠHRACATIN EKONOMĠK KALKINMA ĠÇĠNDEKĠ YERĠ VE EKONOMĠYE KATMA DEĞER ARTIR ARTIR TEMĠN ET ĠS-1 ĠSTĠKRARLI ĠHRACAT ARTIġI ĠS-2 ĠS-3Yüksek büyüme potansiyeli olan hedef ĠS-4 Mevcut pazar paylarını pazarlara ulaģ ve artır pazar payını artır Ġ-1 Ġhracatçıların küresel alanda rekabetçiliklerini Sektörel Liderlik, Bilim-Teknoloji ve Ġnovasyon ile artır Ġ-2 Ġhracatçı sayısını ve ihracat kapasitesini geliģtir Ġhracatçıların ihtiyaçlarına zamanında ve etkin çözüm sağla TÜRKĠYE NĠN KONUMLANMASI TEKNOLOJĠK GELĠġĠM ve ALTYAPI MEVZUAT ve DÜZENLEMELER S-1 S-3 S-5 Türk markalarının bilinirliğini artır Ġnovasyon -ARGE yatırımlarını ve Ġkili ve çoklu ticaret iģbirliklerini uygulamalarını özendir güçlendir S-2 Ġhracata yönelik yabancı sermayeyi ve yatırımcıyı ülkeye çek S-4 Ġhracat için altyapı açığını dengele ve çevreye iliģkin yükümlülüklere uyumlan S-6 S-7 Mevzuat ve yasal düzenlemeleri etkinleģtir Finansal enstrümanların ve ticaret destek araçlarının etkin ve verimli kullanımını temin et TY-1 DüĢük nitelikliden yüksek verimli ve TY-2 Doğru bilgiye ve pazar istihbaratına TY-3 nitelikli insan sermayesine geç hızlı ulaģımı temin et Kamu Özel sektör STK lar Üniversite iliģkilerini uyumlandır TY-4 Etkin strateji yönetimini (governance) temin et 48

ÖN HAZIRLIK (TİM tarafından) Ramazan Bayramı Kurban Bayramı II. Adım Sektörel Kırılım Projesi İkinci adım olarak Ekim 2009 - Mart 2010 tarihleri arasında, "2023 Türkiye İhracat Stratejisinin Sektörel Kırılım Projesi"ni yürütmüş bulunmaktayız. 1. adım Türkiye nin Ġhracat Strateji Haritası Ülke 2. adım Sektörler 23 sektörün stratejik öncelikleri ve ölçütlerinin belirlendiği proje, son derece zorlu bir işplanı ile gerçekleştirilmiştir. Çalıştaylar, 13 ana sektör gruplamasına göre organize edilmiştir. 2009 2010 Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat 1 2 EĢ zamanlı 2 ekip Sektörlerin Ġhracat Strateji Haritası TARIM MADEN SANAYĠ Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar Yaş Meyve ve Sebze Meyve Sebze Mamulleri Kuru Meyve ve Mamulleri Fındık ve Mamulleri Zeytin ve Zeytinyağı Tütün Kesme Çiçek Su Ürünleri ve Hayvansal Mamulleri Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri Madencilik Ürünleri Tekstil ve Hammaddeleri Deri ve Deri Mamulleri Halı Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Hazırgiyim ve Konfeksiyon Taşıt Araçları ve Yan Sanayi Elektrik - Elektronik Makine ve Aksamları Demir ve Demir Dışı Metaller Demir Çelik Ürünleri Çimento ve Toprak Ürünleri Değerli Maden ve Mücevherat Varsayımlar ve Öngörüler Geçmiş 15 yılda dünya ticareti ve sektörel büyüme nasıl gelişmiştir?.. Önümüzdeki 15 yılda sektörel büyüme projeksiyonları nasıl olacaktır? Hedef ülkeler hangileridir? Sektörel 2023 ihracat tahminleri Türkiye nin sektörel bazda 2023 İhracat gelir tahmini nedir? Alt-sektörlerin 2023 İhracat gelir tahmini nedir? Sektörel kritik başarı faktörleri Sektörel bazda müşteri beklentileri ve rekabette farklılaşma unsurları nelerdir?.. Küresel alanda rekabetçi gücümüzü nasıl artırırız? Sektörel bazda mükemmelleşmemiz gereken kritik iş süreçleri hangileridir? Sektörel bazda geliştirmemiz gereken temel yetkinlikler nelerdir? 3 4 3-haftada-bir 2 ÇalıĢtay 5 6 7 8 9 10 Aynı anda 4 Sektörel Grup 11 12 MAKRO BÜTÜNLEME Sektörlerin, 2023 büyüklüğü ve 2013, 2018 dönemsel ihracat hedefleri ile ilgili kritik başarı faktörlerini belirlemek ve Yol Haritası oluşturmak amacıyla gerçekleştirilen Çalıştaylar proje sürecinin en önemli halkalarından biridir. Projenin temel çıktısı Sektör Strateji Haritası ve performans Ölçütleridir. 1. hafta 2. hafta 3. hafta 4. hafta 5. hafta 1 2 3 4 Ön-hazırlık Raporlama ÇalıĢtay Liderlik Toplantısı 23 Sektör Performans Çerçevesi Sektörel Strateji Haritası ve Ölçütler 49

2. Metodoloji 50

Metodolojik Yaklaşım Dünyaca kanıtlanmış bir metodoloji sektörel ölçekte, ülke ve sektör şartlarına adapte ederek kullanılmıştır. Proje Raporlamasını takiben, sektör liderlik ekibi, ArGe yetkilileri ve TİM Strateji Ofisi koordinasyonu ile, belirlenen ölçütlerin rakamsal başarı değerlerlerinin belirlenmesi gerçekleştirilecektir. Liderlik Çalıştaylarında, sektör Strateji Haritası taslağını şekillendirmek üzere, mümkün olduğunca çok unsuru netleştirerek sürece girdi sağlamak amaçlanmıştır. Bu projede, sektör genelinde yaratılabilecek sinerjilere odaklanılmıştır, asıl başarı ve farkılılaşma şirket düzleminde gerçekleşecektir. 51

3. Trendler ve Öngörüler 52

Küresel ve Sektörel Öngörüler Nisan-Ağustos 2009 tarihleri arasında yürütülen ilk adıma paralel olarak, Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından Türkiye nin İhracat Stratejisi İçin Küresel ve Sektörel Öngörüler 2023 çalışması yapılmıştır. Çalışmanın temel çıktıları dünya ekonomisi, dünya ticareti, dünya ihracat pazarları ve sektörler için 2023 yılına kadar olan döneme ilişkin hazırlanan sayısal öngörülerdir. Öngörüler oluşturulurken, ağırlıklı olarak kriz sonrası hazırlanan ve uzun dönemli varsayımları, eğilimleri ve tahminleri ortaya koyan uluslararası kaynaklardan yararlanılmıştır. Küresel kriz öncesi hazırlanan çalışmaların varsayımları, eğilimleri ve tahminleri krizin etkileri göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Çok farklı ve çok sayıda kaynağın çıktıları arasında azami uyum sağlayanlar öncelikle kullanılmıştır. Öngörüler hazırlanırken, geçmiş dönemde oluşan eğlimler ve sayısal veriler ile 2023 yılına kadar oluşacak ana eğilimler kullanılmış, bunlara bağlı varsayımlar oluşturulmuş ve sayısal öngörüler hazırlanmıştır. Sayısal öngörüler ekonometrik bir çalışma veya sayısal bir standart model ile değil, eğilimlere ve varsayımlara dayalı yaklaşımlar yöntemi ile hazırlanmıştır. Kullanılan eğilimler ve varsayımlarla sayısal öngörüler arasında kuvvetli ve yüksek bir ilişki bulunmaktadır. Türkiye nin ihracat stratejilerinin hazırlanmasında en önemli belirleyici, küresel ölçekte 2023 yılına kadar ortaya çıkacak ekonomik, ticari ve sektörel eğilimler olacaktır. Temel amaç, strateji çalışmalarında genel ve sektörel hedefler belirlenirken ihtiyaç duyulan bilgi alt yapısının oluşturulmasıdır. İkinci adımdaki projemizdeki çalışmalarda, dünya ticareti ve ekonomisi büyüklük öngörüleri ile ilgili yürütülen 3 senaryo içinden, TİM yönetimi tarafından onaylanan Referans Senaryo temel alınmıştır. 53

2023 Dünya ve Sektör Öngörüleri Dünya ekonomisi büyüme varsayımları Dünya ticareti büyüme öngörüsü Dünya ticareti sektörel dağılımı Sektörel öngörüler 54

Dünya Ekonomisi ve Ticaretinde Hızlı Genişleme Döneminin Temel Koşulları 2000 2008 ABD gevşek para politikası, dünya genelinde bol ve ucuz dolar likiditesi; Gelişmiş ülkelerin (özellikle ABD) hane halkı tüketiminde hızlı genişleme ve borçlanma; Gelişmiş ülkelerin iç talebi ve ithalatında, gelişen ülkelerin ihracatında hızlı artışlar; Finansman olanaklarında genişleme ve finansal kaldıraç oranında artışlar; Sınır ötesi sermaye hareketlerinde hızlı genişleme; 2005 sonrası dünya ticaretinde serbestleşme; Mali varlıkların değerinde şişme ve Aşırı servet etkisi, Enerji, emtia, gıda, metal fiyatlarında aşırı şişme ve servet etkisi; Doğrudan sermaye yatırımlarında hızlı genişleme ve ticaret etkisi; 55

Dünya Ekonomisi ve Ticaretinde Büyüme 1980-2007 DÖNEMLER DÜNYA BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA ĠHRACAT MĠKTAR BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA ĠHRACAT DEĞER BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA 1990-1995 1.8 6.3 9.6 1995-2000 3.3 8.2 5.0 2000-2005 2.8 5.4 12.6 2005-2007 3.5 7.5 16.6 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0 % 16,6 % 7,5 % 3,5 1980-1985 1985-1990 1990-1995 1995-2000 2000-2005 2005-2007 ĠHRACAT DEĞER BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA ĠHRACAT MĠKTAR BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA DÜNYA BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA 56

Dünya Ekonomisi ve Ticaretinde Büyüme 1980-2007 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 DÜNYA GELĠR MĠLYAR $ DÜNYA MAL TĠCARETĠ MĠLYAR $ 70,0 60,0 31.583 32.854 36.931 41.546 44.881 48.436 54.312 60.690 6.191 6.492 7.585 9.220 10.475 12.113 13.883 15.875 60,7 DÜNYA GELĠR Trilyon $ 50,0 40,0 30,0 31,5 DÜNYA MAL TĠCARETĠ Trilyon $ 20,0 10,0 0,0 6,2 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 15,9 57

Dünya Ekonomisi Büyüme Öngörüleri 2023! Ülkelerde daha dengeli iç tüketim ve ihracat artışına dayalı büyüme (aşırı ihracata dayalı büyümeden uzaklaşma);! Gelişmiş ülkelerde tasarruf, gelişen ülkelerde tüketim eğiliminde artış;! Finansman olanaklarında ve sermaye hareketlerinde istikrarlı daha sınırlı genişleme;! Varlık ve emtia fiyatlarında daha istikrarlı artış ve sınırlı servet etkisi;! Piyasalarda düzenleme ve gözetim otoritelerinin güçlenmesi;! Çok taraflı serbestleşme hızı azalacak ve ticaretteki genişletici etkisi sınırlanacak;! Dolar ile diğer para birimleri arasında daha istikrarlı bir dalgalanma olacak ve dolar aşırı değer kaybetmeyecek;! Güney-güney (gelişen ülkeler arası) ticaretinin dünya ticareti içindeki payı artmaya devam edecek. 58

Dünya Ekonomisi Büyüme Oranları - 2009-2023 Dönemi İçin Öngörüler 2009-2013 2014-2018 2019-2023 SENARYOLAR YILLIK ORTALAMA BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA BÜYÜME % YILLIK ORTALAMA BÜYÜME % DÜNYA 2.1 (2010-2013: 3.0) 3.5 3.4 REFERANS GELĠġMĠġ ÜLKELER 0.8 (2010-2013: 2.0) 2.3 2.2 SENARYO GELĠġEN ÜLKELER 4.7 (2010-2013: 5.0) 5.8 5.3 59

Dünya Ekonomisi Gelir Büyüklükleri Öngörüler 2009-2023 milyar dolar (cari fiyatlarla, yıllık yüzde 2 dolar cinsi gelir deflatörü öngörülmüştür) YILLAR DÜNYA GELĠġMĠġ ÜLKELER GELĠġEN ÜLKELER 2008 60.690 2009 54.864 38.018 16.846 2010 57.113 39.159 17.974 2011 60.082 40.764 19.325 2012 63.313 42.517 20.796 2013 66.859 44.388 22.471 2014 70.570 46.297 24.273 2015 74.479 48.288 26.191 2016 78.598 50.364 28.234 2017 82.938 52.530 30.408 2018 87.507 54.788 32.719 2019 92.262 57.089 35.173 2020 97.262 59.486 37.773 2021 102.518 61.985 40.533 2022 108.041 64.589 43.452 2023 113.838 67.301 46.537 60

Dünya Ekonomisi Gelir Büyüklükleri Öngörüler 2009-2023 trilyon dolar (cari fiyatlarla, yıllık yüzde 2 dolar cinsi gelir deflatörü öngörülmüştür) 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 54,8 57,1 60,0 16,8 18,0 19,3 63,3 20,8 66,9 22,5 70,5 24,3 74,5 26,2 78,6 28,2 38,0 39,2 40,7 42,5 44,4 46,3 48,3 50,4 52,5 54,8 57,1 59,5 62,0 64,5 67,3 82,9 30,4 87,5 32,7 92,3 35,2 97,3 37,8 102,5 108,0 113,8 DÜNYA 40,5 43,5 46,5 GELİŞEN ülkeler GELİŞMİŞ ülkeler 0,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 61

Dünya Ticareti Öngörüleri - 2009-2023 Trilyon Dolar Cari Fiyatlarla YILLAR TRĠLYON DOLAR 2008 15,8 2009 12.0 2010 13.1 2011 14.0 2012 14.9 2013 16.1 2014 17.4 2015 18.8 2016 20.4 2017 22.0 2018 23.7 2019 25.6 2020 27.5 2021 29.6 2022 31.9 2023 34.3 62

Dünya Ticareti Öngörüleri - 2008-2023 Milyar Dolar Cari Fiyatlarla 40,0 35,0 34,300 30,0 25,0 23,700 20,0 15,800 16,100 15,0 10,0 5,0 0,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 63

Türkiye nin Genel İhracat Senaryoları ve Öngörüler 2023 TĠCARET SENARYOLARI TEMEL SENARYO TÜRKĠYE NĠN DÜNYA TĠCARETĠ ĠÇĠNDE PAYI ĠÇĠN SENARYOLAR TÜRKĠYE ĠHRACATI Milyar Dolar 2013 2018 2023 2009-2023 YILLIK ORTALAMA ĠHRACAT ARTIġI % 1 MEVCUT PAY % 0.83 ĠLE 133.7 197.0 284.4 7.7 2 % 1,00 PAY ĠLE 161.1 237.4 342.6 9.2 3 % 1.20 PAY ĠLE 193.3 284.9 411.1 10.6 500 MĠLYAR DOLAR HEDEFĠ ĠÇĠN PAY % 1.00 1.25 1.46 12.2 600 500 400 300 200 100 Türkiye 2023 İhracat Hedefi - 500 Milyar Dolar Yıllık Ort. Büyüme Oranı: % 12,2 161 100 296 500 % 1,46 411 343 284 TÜRKĠYE NĠN DÜNYA TĠCARETĠ ĠÇĠNDE PAYI % 1,2 % 1,0 % 0,8 Senaryo - 3 Senaryo - 2 Senaryo - 1 2008 Pazar payı 0 2009 2013 2018 2023 % 1,00 % 1,25 % 1,46 Türkiye nin 500 Milyar $ hedefi için Dünya Ticareti İçindeki Payı - % 64

Dünya Ekonomisi ve Ticareti Büyüme Trendleri (2000-2009) ve Gelecek Öngörüleri 2023 Ana Unsurlar Geçtiğimiz 10 yıl Önümüzdeki 15 yıl 1 Gelişmiş Ülkelerde İç Talep Hızlı Genişleme Sınırlı Genişleme 2 Gelişen Ülkelerde İç Talep Genişleme Göreceli Hızlı Genişleme 3 Gelişen Ülkelerin Dünya İhracatı Hızlı artış Sınırlı Artış 4 Gelişen Ülkeler-arası Ticaret Genişleme Hızlı Genişleme 5 Finansman Olanakları Bol ve Ucuz Olanaklar Kısıtlı Olanaklar 6 Sermaye Hareketleri Aşırı Sınır-ötesi Hareket Göreceli Düşük Hareket 7 Varlık ve Emtia Fiyatları İstikrarsız ve Yüksek İstikrarlı ve Gerçekçi 8 Piyasalarda Düzenleme Aşırı Serbestlik Kurallı Piyasa ve Gözetim 9 Çok Taraflı Ticarette Serbestleşme Yüksek Serbestleşme Sınırlı Serbestleşme 10 Doların Değeri Aşırı Oynak İstikrarlı ve Gerçekçi Önümüzdeki 15 yılda Dünya Mal Ticaretinde Yavaş Genişleme ve Gelişen Ülkelerin Etkisinde Artış 65

Dünya İhracatı Sektörel Dağılım Öngörüleri 2023 İhracat - Milyar Dolar Dünya İhracatından % Pay 2008 GEÇĠCĠ 2023 2008 GEÇĠCĠ 2023 I.TARIM 1.681.1 2.480-2.670 11,2 7.2 7.8 A. BĠTKĠSEL ÜRÜNLER 807.5 1.150 1.200 5,4 3.4 3.5 B.HAYVANSAL ÜRÜNLER 270.7 330-370 1,9 1.0 1.1 C. AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERĠ 464.8 1.000-1.100 3.0 2.9 3.2 II.SANAYĠ 11.723.2 26.470-27.345 80,2 77.3 79.8 A.TARIMA DAYALI ĠġLENMĠġ ÜRÜNLER 427.7 830-885 2,9 2.4 2.6 Tekstil ve Hammaddeleri 261.7 530-560 1,8 1.5 1.6 Deri ve Deri Mamulleri 152.4 280-300 1,0 0.8 0.9 Halı 13.6 20-25 0,1 0.05 B. KĠMYEVĠ MADDELER VE MAMULLERĠ 3.318.6 6.200-6.400 22,7 18.1 18.7 C.SANAYĠ MAMULLERĠ 7.976.9 19.440 20.060 54,6 56.7 58.5 Hazır Giyim ve Konfeksiyon 338.4 730 750 2,3 2.2 2.3 Kara TaĢıtları ve Yan Sanayi 1.153.7 3.100 3.200 7,9 9.0 9.3 Elektrik- Elektronik 2.761.5 7.000 7.200 18,9 20.4 21.0 Makine ve Aksamları 1.450.5 3.800 4.000 9,9 11.0 11.7 Demir ve Demir DıĢı Metaller 993.7 1.850 1.900 6,8 5.4 5.5 Demir Çelik Ürünleri (FASILA 73) 301.1 550 570 2,1 1.6 1.7 Çimento ve Toprak Ürünleri 146.4 270 290 1,0 0.8 0.9 Değerli Maden ve Mücevherat 336.6 850 2,3 2.5 Diğer Sanayi Ürünleri 495.0 1.200 3,4 3.5 III.MADENCĠLĠK 370.3 900 1.000 2,5 2.6 2.9 IV. DĠĞER TAġIT ARAÇLARI (HAVACILIK,UZAY.GEMĠ. TREN) 355.2 900 950 2.4 2.6 2.8 IV. DĠĞER TAġIT ARAÇLARI(HAVACILIK,UZAY.GEMİ. TREN) GEMĠ 355.2 138.1 900 950 335-350 2.4 0.87 2.6 2.8 0.97-1.00 V. DĠĞER SEKTÖRLER (BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAYAN SITC 9) 664.0 1.250 1.350 4,5 3.6 4.0 VI. YENĠ SEKTÖRLER 1.300 1.600 4.0 4.5 TOPLAM 14.655.7 33.200 34.715 100.0 96.9 101.3 66

Dünya İhracatı Sektörel Dağılım Öngörüleri 2023 : Temel Varsayımlar Türkiye nin genel ve sektörel ihracat öngörüleri için 2023 yılına ilişkin dünya ekonomisi ve ticareti senaryoları oluşturulmuş ve Referans Senaryo varsayımları ve büyüklükleri temel alınmıştır. Referans senaryo ile 2023 yılında dünya ticaretinin 34.3 trilyon dolar olacağı öngörülmektedir. Bu toplam ticaret büyüklüğü yanı sıra sektörel ihracat öngörüleri de yapılmıştır. Sektörel öngörüler, Türkiye İhracatçılar Meclisi nin sektör sınıflandırmaları esas alınarak, her bir sektör için kapsamlı çalışmalar ile ve sektörler arası ilişkiler gözetilerek hazırlanmıştır. Sayısal verilerin oluşturulmasında, Birleşmiş Milletler uluslararası ticaret veri sisteminden yararlanılmıştır. Sayısal veriler ve öngörüler için SITC-3 ve Harmonize Sistem-1992 sınıflandırmaları kullanılmaktadır. 2023 yılı sektörel öngörüleri ile birlikte sunulan 2008 yılı sektörel ihracat büyüklüklerinin toplamı 14.72 trilyon dolar olup 2008 yılı toplam dünya ihracatı olan 15.8 trilyon dolardan farklılık göstermektedir. Bu farklılık yararlanılan kaynağa 2008 yılı veri girişinin yüzde 96 oranında tamamlanmış olmasından ve TİM bazlı oluşturulan 23 sektörün kapsamı dışında kalan ürün gruplarının varlığından ileri gelmektedir. 2023 yılı sektörel ihracat öngörüleri yapılırken kullanılan önemli bir değişken fiyat varsayımlarıdır. Fiyat varsayımları yapılırken Referans Senaryonun büyüme ve talep öngörüleri göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre her yıl küresel ölçekte dolar bazında %2 fiyat artışı ile gıda, emtia, enerji ve metal fiyatlarında istikrarlı ve makul fiyat artışları olacağı varsayılmıştır. Buna göre hesaplamalarda 2023 yılı petrol varil fiyatı 150 dolar, Altın ons fiyatı 1.250 dolar, Alüminyum ton fiyatı 2.500 dolar, Bakır ton fiyatı 4.500 dolar olarak alınırken, gıda fiyatları için OECD-FAO çalışması verileri kullanılmıştır. 67

Sektörlerin 2013-2018-2023 yılları İthalat öngörüleri (Milyar $ ve % pay) SEKTÖRLER 2008 2013 2018 2023 ĠTH % PAY ĠTH % PAY ĠTH % PAY ĠTH % PAY BĠTKĠSEL ÜRÜNLER 302,8 2,1 274 1,70 356,0 1,50 410,0 1,20 HUBUBAT, YAĞLI TOHUM, BAKLĠYAT 535,1 3,6 483 3,00 616,0 2,60 760,0 2,22 HAYVANSAL ÜRÜNLER 287,2 2,0 274 1,70 332,0 1,40 350,0 1,02 AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERĠ 464,8 3,2 507 3,15 735,0 3,10 1.050,0 3,07 TEKSTĠL VE HAMMADDELERĠ 261,7 1,8 282 1,75 403,0 1,70 550,0 1,61 DERĠ VE DERĠ MAMÜLLERĠ 175,9 1,2 177 1,10 237,0 1,00 300,0 0,88 HALI 13,6 0,1 17 0,10 21,0 0,09 25,0 0,08 KĠMYEVĠ MADDELER VE MAMÜLLERĠ 3.318,6 22,6 3.220 20,00 4.500,0 19,00 6.350,0 18,37 HAZIR GĠYĠM VE KONFEKSĠYON 323,3 2,2 354 2,20 512,0 2,16 740,0 2,16 TAġIT ARAÇLARI VE YAN SANAYĠ 1.154,0 7,8 1.288 8,00 2.015,0 8,50 3.200,0 9,19 ELEKTRĠK VE ELEKTRONĠK 2.786,6 18,9 3.140 19,50 4.740,0 20,00 7.150,0 20,70 MAKĠNE VE AKSAMLARI 1.475,0 10,0 1.650 10,25 2.550,0 10,75 3.950,0 11,37 DEMĠR VE DEMĠR DIġI METALLER 993,7 6,8 1.015 6,30 1.375,0 5,85 1.870,0 5,46 DEMĠR VE ÇELĠK ÜRÜNLERĠ 301,1 2,0 290 1,80 403,0 1,70 560,0 1,64 ÇĠMENTO VE TOPRAK ÜRÜNLERĠ 117,3 0,8 128 0,80 190,0 0,80 280,0 0,82 DEĞERLĠ MADEN VE MÜCEVHERAT 336,6 2,3 378 2,35 569,0 2,40 850,0 2,48 MADENCĠLĠK 335,4 2,3 403 2,50 616,0 2,60 950,0 2,77 HAVA VE UZAY ARAÇLARI 192,0 1,3 217 1,35 331,0 1,40 530,0 1,55 GEMĠ VE SUDA YÜZEN TAġIT ARAÇLARI 138,0 0,9 153 0,95 237,0 1,00 340,0 1,00 DEMĠRYOLU TAġITLARI 25,0 0,2 29 0,18 40,0 0,17 55,0 0,16 DĠĞER SANAYĠ+DĠĞER SEKTÖRLER (SITC 9 BYS) 1.177,2 8,0 1.288 8,00 1.896,0 8,00 2.744,0 8,00 YENĠ SEKTÖRLER 533 3,31 1.026,0 4,32 1.458,0 4,25 TOPLAM 14.715,1 100,0 16.100 100,0 23.700,0 100,0 34.300,0 100,0 68

4. Sektörün Finansal Büyüklüğü 69

Türkiye nin İhracat Verileri Uluslararası mal gruplandırma sistemi ile (Türkiye İstatistik Kurumu'nun da ihracat verileri için kullandığı), İhracatçı Birlikleri nin mal grupları arasında farklılıklar bulunabilmektedir. Bu nedenle, İhracatçı Birlikleri verileri ile, TUİK ve Uluslararası ihracat verileri arasında sayısal farklarla karşılaşmaktayız. Türkiye nin sektör ve alt-sektörler 2023 İhracat öngörüsü yapabilmek amacıyla, 2008 referans değerleri ve ülkelerle kıyaslama için kullanılan değerler, bu çalışmada SITC ye baz edilmiştir. 70

Sektörel Öngörüler 2023 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri Sürdürülebilir büyümenin en temel ihtiyaçlarından birinin ormanlar olması nedeniyle bu süreçten en çok etkilenen ve etkilenecek sanayi sektörlerinin baģında ağaç ve orman ürünleri sanayi gelmektedir. Sürdürülebilir büyüme eğilimleri ağaç ve orman ürünleri üretimini, tüketimini ve ticaretini Ģekilendirmektedir. orman alanlarının ve varlığının korunması ve buna bağlı olarak daha az tüketimi eğilimleri iki ana belirleyicidir GeliĢmiĢ ülkeler kendi orman alanlarını ve varlıklarını korumak amacı ile ağaç ve orman ürünlerinin üretiminde dıģarıdan hammadde kullanmayı veya nihai ürünleri ithalat ile karģılamayı tercih etmektedir. GeliĢen ülkeler de hızla nihai ürün üreticisi ve ihracatçısı konumuna gelmektedir. Bu nedenlerle ağaç ve orman ürünleri ticareti hızla geniģlemiģtir ve önümüzdeki dönemde de geniģlemesini sürdürecektir. GeliĢmiĢ ülkeler sertifikalı (certıfıed forest product cfps); çevreye saygılı ve yasal (kaçak kesim omayan) ürünlerin tüketimine hassasiyet göstermektedir. GeliĢmiĢ ülkeler geleneksel ürünlerin üretimi yerine, çevre dostu-uzun ömürlü, katma değeri yüksek ürünler üretirken, tüketimde sertifikalı azami ölçüde geri kazanılabilir ürünleri tüketmektedir. GeliĢmiĢ ülkelerin sürdürülebilir büyüme politikaları ile uyumlu olarak üretimlerini sınırlamaları sonucu küresel ölçekte oluģan arz falzasının fiyatları bir süre daha aģağı yönlü tutacağı öngörülmektedir. Ağaç ve orman ürünleri ticareti geliģen ülkeler ve özellikle Çin odaklı geniģleyecektir. Çin ve geliģen ülkeler hammadde ithalatlarını ve nihai ürün ihracatlarını artıracaktır, geliģen ülkeler hammadde ihracatından çok nihai ürün ihraç edecektir. 71

Sektörel Öngörüler 2023 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri ABD ve AB en büyük ithalat pazarları olmayı sürdürecektir. Brezilya, Endonezya, Malezya, Rusya, Kanada, Yeni zelanda, Avustralya önemli hammadde ihracatçısı, Çin en büyük nihai ürün ihracatçısı olacaktır. Orman ürünlerinin taģıma maliyeti nedeniyle ile bölgesel ticaret daha hızlı geniģleyecektir. Dünya genelinde 2005 yılında 271 milyon hektar olan toplam orman alanının 2030 yılında 300-350 milyon hektara çıkması beklenmektedir. (FAO, forest department prospects). Ağaç ve orman ürünleri tüketimi 2005 yılında 1.027 milyon m3 tür. bu ürünlerin üretiminde kullanılan hammadde büyüklüğü ise 1.682 milyon m3 tür. 2025 yılında ağaç ve orman ürünleri tüketimi 1.655 milyon m3, üretimde kullanılacak hammadde büyüklüğü ise 2.299 milyon m3 olarak öngörülmektedir. Ağaç ve orman ürünleri ticareti hem hammadde, hem de sanayi ürünlerinde geniģleyecektir. bölgelerin ürün grupları itibari ile üretim - tüketim dengesine iliģkin öngörüler ticaret potansiyelini ortaya koymaktadır. 2005 yılında tüm ürün gruplarında üretim açığı 30 milyon m3 iken, bu rakam 2025 yılında 66 milyon m3 e çıkmaktadı. 72

Ağaç ve Orman Ürünleri Tüketimi Öngörüler 2025 milyon m 3 ANA ÜRÜNLER 2005 2015 2020 2025 SEÇĠLMĠġ, YONTULMUġ, DĠLĠMLENMĠġ AĞAÇ AĞAÇTAN YARI MAMULLER(1) 421 484 515 552 241 333 391 451 KAĞIT VE KARTON 365 490 571 652 TOPLAM SANAYĠ ÜRÜNLERĠ 1.027 1.307 1.477 1.655 ENDÜSTRĠYEL HAMMADDE (2) 1.682 1.990 2.165 2.299 KAYNAK: FAO THE STATE OF WORLD FORESTRY, 2009, (1) AĞAÇTAN KALAS, ÇERÇEVE, PANO, DOĞRAMA, BLOK, LEVHA, ġerġt (2) TOMRUK, KÜTÜK, KERESTE 73

Bölgelerin Ürün Grupları İtibariyle Üretim Açığı-Fazlası ve Ticaret Potansiyeli milyon m3 BĠÇĠLMĠġ YONTULMUġ DĠLĠMLENMĠġ AĞAÇ AĞAÇTAN YARI MAMULLER KAĞIT KARTON ENDÜSTRĠYEL HAMMADDE BÖLGELER 2005 2020 2005 2020 2002 2020 2005 2020 AFRĠKA -3-8 - - -2-5 4 5 ASYA- PASĠFĠK -13-14 2-1 -7-7 -43-59 AVRUPA 15 24 3 5 10 17 19 60 ORTA VE GÜNEY AMERĠKA KUZEY AMERĠKA 7 8 4 9-2 -4 2 3-2 3-11 -8 3 3 5 - YAKIN VE ORTA ASYA -6-8 -4-7 -5-8 -2-7 KAYNAK: FAO THE STATE OF WORLD FORESTRY, 2009, 74

Dünya Ağaç ve Orman Ürünleri İhracatı ve Toplam Dünya İhracatı İçindeki Payı 1990-2008 (Dolar) YILLAR SEKTÖR DÜNYA ĠHRACATI DÜNYA ĠHRACATI SEKTÖRÜN TOPLAM DÜNYA ĠHRACATI ĠÇĠNDEKĠ PAYI - % 1990 144.918.048.113 3.442.000.000.000 4,21 1991 141.882.570.933 3.509.000.000.000 4,04 1992 159.816.257.119 3.759.000.000.000 4,25 1993 156.654.480.695 3.747.000.000.000 4,18 1994 182.542.773.783 4.244.000.000.000 4,30 1995 226.854.549.333 5.079.000.000.000 4,47 1996 226.140.739.971 5.347.000.000.000 4,23 1997 227.809.947.574 5.537.000.000.000 4,11 1998 225.814.191.531 5.447.000.000.000 4,15 1999 234.766.027.572 5.662.000.000.000 4,15 2000 253.160.259.719 6.456.000.000.000 3,92 2001 241.305.185.438 6.191.000.000.000 3,90 2002 253.221.660.407 6.492.000.000.000 3,90 2003 288.335.850.484 7.585.000.000.000 3,80 2004 336.035.132.532 9.220.000.000.000 3,64 2005 355.132.252.050 10.475.000.000.000 3,39 2006 390.253.493.022 12.113.000.000.000 3,22 2007 444.421.392.161 13.883.000.000.000 3,20 2008 464.820.602.595 14.655.700.000.000 3,17 75

Türkiye nin Ağaç ve Orman Ürünleri İhracatı (Dolar) ve Dünya Sektör İhracatı içindeki Payı (%) 1990-2008 YILLAR TÜRKĠYE SEKTÖR ĠHRACATI DÜNYA SEKTÖR ĠHRACATI TÜRKĠYE ĠHRACAT PAY % 1990 116.676.874 144.918.048.113 0,08 1991 108.571.519 141.882.570.933 0,08 1992 123.001.626 159.816.257.119 0,08 1993 124.062.933 156.654.480.695 0,08 1994 225.143.808 182.542.773.783 0,12 1995 271.911.024 226.854.549.333 0,12 1996 272.999.801 226.140.739.971 0,12 1997 323.067.518 227.809.947.574 0,14 1998 335.812.110 225.814.191.531 0,15 1999 359.904.050 234.766.027.572 0,15 2000 403.937.207 253.160.259.719 0,16 2001 548.785.244 241.305.185.438 0,23 2002 710.693.355 253.221.660.407 0,28 2003 971.691.635 288.335.850.484 0,34 2004 1.271.112.862 336.035.132.532 0,38 2005 1.518.075.236 355.132.252.050 0,43 2006 1.725.497.289 390.253.493.022 0,44 2007 2.356.797.794 444.421.392.161 0,53 2008 2.952.229.235 464.820.602.595 0,64 76

Türkiye nin Ağaç ve Orman Ürünleri İhracatı (Dolar) ve Türkiye Toplam İhracatı içindeki Payı (%) 1990-2008 YILLAR TÜRKĠYE SEKTÖR ĠHRACATI TÜRKĠYE TOPLAM ĠHRACAT SEKTÖR PAYI % 1990 116.676.874 12.959.288.000 0,90 1991 108.571.519 13.593.462.000 0,80 1992 123.001.626 14.714.629.000 0,84 1993 124.062.933 15.345.067.000 0,81 1994 225.143.808 18.105.872.000 1,24 1995 271.911.024 21.637.041.000 1,26 1996 272.999.801 23.224.465.000 1,18 1997 323.067.518 26.261.072.000 1,23 1998 335.812.110 26.973.952.000 1,24 1999 359.904.050 26.587.225.000 1,35 2000 403.937.207 27.774.906.000 1,45 2001 548.785.244 31.334.216.000 1,75 2002 710.693.355 36.059.089.000 1,97 2003 971.691.635 47.252.836.000 2,06 2004 1.271.112.862 63.167.153.000 2,01 2005 1.518.075.236 73.476.408.000 2,07 2006 1.725.497.289 85.534.676.000 2,02 2007 2.356.797.794 107.271.750.000 2,20 2008 2.952.229.235 132.027.196.000 2,24 77

Dünya da Ağaç ve Orman Ürünleri (Gemi hariç) İhracatı 500,00 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 Dünya Toplam İhracatı (gemi hariç) (Milyar $) 253 442 Mlr $ Dünya da sektör ihracatı 8 yılda 1,5 kat büyümüş ve 2023 te 2,2 katına çıkarak 1 Trilyon $ mertebesinde bir büyüklüğe ulaşacağı öngörülmektedir. 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Sektörün Toplam Dünya İhracatı İçindeki Payı (%) % 4 % 2, 8 2000-2008 döneminde sektörün dünya pazarından aldığı pay %30 azalmıştır, 2023 te % 3 lük pay ile büyük bir değişim olmayacağı öngörülmektedir. 78

Türkiye nin Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri İhracatı 3500,0 3000,0 2500,0 2000,0 1500,0 1000,0 500,0 0,0 Sektörün Toplam İhracatı (Milyon $) 116,7 409,5 2.950 2945,4 2000-2008 döneminde Türkiye de ihracat ; 7 kat büyümüş ( 2,9 Mr $ ), 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Sektörün Toplam Dünya İhracatı İçindeki Payı (%) % 0,08 % 0,16 0,67 % 0,67 Dünya ticaretindeki payını 4 katına çıkarmış ( % 0,67 ), 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Sektörün Türkiye İhracatı İçindeki Payı (%) % 0,9 % 1,47 2,23 % 2,23 Türkiye ihracatı içindeki payını da 1,5 katına çıkarmıştır ( % 2,23 ). 79

Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü 2023 İhracat Öngörüsü 2023 yılı ihracat öngörüsünün belirlenmesinde, Türkiye nin sektörel bazda dünya ticaretinden aldığı pay üzerinden değerlendirme yürütülmüştür (artan / durağan / düşen pay skalası). Dünya da sektör ihracatı 2000-2008 döneminde 1,5 kat büyümüştür. 2023 te 2,2 katına çıkarak 1 Trilyon $ mertebesinde bir büyüklüğe ulaşacağı öngörülmektedir 2008 yılı itibariyle Türkiye nin toplam ağaç ve orman ürünleri ihracatı (gemi hariç) 2,95 milyar $ olup, dünya ilgili sektör ihracatındaki payı 2000-2008 döneminde 4 katına çıkarak %0,67 düzeyine ulaşmıştır. Artan Senaryo Durağan Düşen Senaryo Türkiye Sektör İhracatının Dünya Payındaki Değişim Senaryoları 15 yıl sonra Sektör İhracatının Dünya Payı % 1,25 1,00 0,75 0,67 2008 değeri korunursa 0,50 0,40 0,30 15 yıl sonra Sektörün İhracat Büyüklüğü Milyar Dolar 12,5 13,5 10,0 11,0 7,5 8,0 6,7 7,0 5,0 5,5 4,0 4,5 3,0 3,5 15 yıl sonra Sektörün Mutlak Artışı Milyar Dolar + ~10 + ~7 + ~5 + ~4 + ~2 + ~1 0 80

Projenin Temel Çıktıları: 2023 Ağaç ve Orman Ürünleri İhracat Öngörüsü 2023 VİZYONU: Rakiplerin Önüne Geçerek, Sürdürülebilir İhracat Büyümesi Sağlamak Sektörel ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası - Milyar $ İhracat Milyar $ (Dünya 2023 öngörüsü 1 Trilyon $) 3,0 2008 11,9% 13,7% Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2008-2023) Yıllık Ortalama Büyüme Oranı (2009-2023) 2,6* 2009 16,0 2023 X 6 (*) SITC-bazlı TUİK açıklaması Sektörün 2008-2023 büyümesi, dünya ticaretindeki payını 2,3 katına çıkartacağı iddiasını taşımaktadır Dünya ilgili sektör ticareti içinde Türkiye nin payı % 3 2 1 % 1,60 % 0,67 x 2,3 0 2008 2023 81

Projenin Temel Çıktıları: Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) 116 13,3% 19,7% 404 28,2% 2.952 11,9% 16.000 1990 2000 2008 2023 Milyon $ Türkiye Sektör ihracatı, 1990 dan 2008 e (geçmiş 18 yılda) mutlak 2,8 Milyar $ artış gerçekleştirmiştir. Yıllık Ortalama Büyüme Oranları (CAGR - %) Toplam Dünya Ticareti 28,2 Sektörün Dünya Ticaret Türkiye nin Toplam İhracatı 21,4 Türkiye nin Sektör İhracatı 6,8 2,4 8,0 13,3 12,5 5,7 5,3 4,1 9,3 11,9-58% 1990-2000 2000-2008 2008-2023 Bu dönemde, ekonomi tarihinde daha önce görülmemiş şekide, Dünya geliri 2 kat, Dünya ticareti 2,5 kat artmıştır. Dünya Mal Ticareti yıllık ortalama artış oranı % 12,5 olmuştur. Bu dönemde, Gelişmekte olan ülkelerin etkisinin artacağı ve rekabetin çok yüksek düzeyde olacağı öngörülmektedir. Dünya Mal Ticareti yıllık ortalama artış oranının % 5 düzeyinde olacağı öngörülmektedir. 82

Projenin Temel Çıktıları: 2023 Ağaç ve Orman Ürünleri İhracat Öngörüsü Sektörel ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası - Milyar $ SEKTÖR DÜNYA TĠCARETĠ (Milyar $) 464.8 507 * 735 * 1,000 * TÜRKĠYE nin SEKTÖR DÜNYA TĠCARETĠ ĠÇĠNDE PAYI (%) 0.67 0.89 1.20 1.60 Yıllık Ortalama Büyüme Oranı % 11.9% 12.6% 16.0 İhracat Geliri Milyar $ 3.0 8.6% 4.5 14.7% 8.8 2008 Birinci 5 yıllık dönem 2013 2018 2023 İkinci 5 yıllık dönem Üçüncü 5 yıllık dönem (*) Sektörlerin 2013-2018-2023 yılları Dünya ticareti büyüklük öngörüleri 83

Alt Sektör Kırılımları İtibari İle İhracat Öngörüleri 2023 Dünya SITC ALT SEKTÖR KIRILIMLARI 2008 % PAY 2023 % PAY 2008 ĠHRACAT MĠLYAR DOLAR 2023 ĠHRACAT MĠLYAR DOLAR 1 24 ODUN VE KERESTE 11.15 8.00 51.8 80.0 88.0 2 25 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIġ KAĞIT 10.20 9.00 47.4 90.0 99.0 3 63 MANTAR VE AHġAPTAN EġYA (MOBİLYA HARİÇ) 13.33 14.00 62.0 140.0 154.0 4 64 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EġYA 36.66 36.00 170.4 360.0 396.0 5 82 MOBĠLYA 28.65 33.00 133.2 330.0 363.0 TOPLAM 100.00 100.00 464.8 1.000 1.100 84

Projenin Temel Çıktıları: Alt sektörler 2023 İhracat Öngörüsü Ağaç ve Orman Ürünleri alt-sektörler bazında ihracat büyüklüğünde gelecek iddiası Milyon $ 7.000 6.000 16.000 1.000 1.000 1.000 ODUN VE KERESTE SITC 24 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 MOBİLYA SITC 82 Sektör 2023 +14% +10% +26% +39% +5% 7.000 6.000 Milyon $ 31 1.000 7 1.000 504 1.000 1.043 1.367 2008 2023 ODUN VE KERESTE SITC 24 KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT SITC 25 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) SITC 63 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA SITC 64 MOBİLYA SITC 82 85

Projenin Temel Çıktıları: Alt sektörler 2023 Kırılımı Öngörüsü Sektörel ihracat içinde alt-sektör dağılımındaki değişim DÜNYA milyar $ TÜRKİYE milyon $ ODUN VE KERESTE KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) 253 9,5% 13,0% 464 14,2% 11,2% 8,0% 10,1% 13,4% 1.000 9,0% 14,0% 404 2.952 16.000 4,0% 1,0% 0,3% 0,2% 6,3% 11,2% 17,1% 6,3% 6,3% 40,7% 35,3% 43,8% ODUN VE KERESTE KAĞIT HAMURU ve KULLANILMIŞ KAĞIT MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA 39,1% 36,6% 36,0% KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA MOBİLYA 24,1% 28,7% 33,0% 43,9% 46,3% 37,5% MOBİLYA 2000 2008 2023 2000 2008 2023 86

Türkiye / Dünya Alt-sektörler İhracat Kıyaslaması Türkiye Alt-sektörlerinin Ġhracatı ($) - 2008 1.400.000.000 MOBİLYA 1.200.000.000 1.000.000.000 KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA 800.000.000 600.000.000 400.000.000 MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA (MOBİLYA HARİÇ) 200.000.000 KAĞIT HAMURU VE KULLANILMIŞ KAĞIT ODUN VE KERESTE 0 0 20.000.000.000 40.000.000.000 60.000.000.000 80.000.000.000 100.000.000.000 120.000.000.000 140.000.000.000 160.000.000.000 180.000.000.000 Alt-sektörlerin Dünya Ticareti ($) - 2008 87

5. Hedef Pazarlar 88

Büyük ve Zengin Pazarlar - 2023 (milli geliri büyük, kişi başı geliri yüksek, ithalatı geniş, nüfusu durağan gelişmiş ülkeler ve enerji zengini ülkeler) G-10 Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) ABD 25.633 72.471 AVUSTURYA 644 74.885 JAPONYA 8.168 67.226 İSVİÇRE 719 91.013 ALMANYA 5.000 62.578 İSVEÇ 653 66.635 FRANSA 4.157 63.660 ÇEK CUMHURİYETİ 269 33.523 İNGİLTERE 3.461 52.440 DANİMARKA 482 87.636 HOLLANDA 1.323 76.920 NORVEÇ 655 123.585 İTALYA 3.107 51.697 FİNLANDİYA 425 77.273 BELÇİKA 751 67.660 PORTEKİZ 267 32.803 KANADA 2.233 58.765 YUNANİSTAN 594 52.566 İSPANYA 2.507 51.165 İRLANDA 412 77.740 Diğer Gelişmiş ve Sanayileşmiş Ülkeler Enerji Zengini Ülkeler KORE 1.478 29.920 S.ARABİSTAN 833 25.475 TAYVAN 684 29.740 KUVEYT 257 65.898 AVUSTRALYA 1.412 57.870 B.A.E 512 86.780 HONG KONG 420 53.846 KATAR 363 213.530 SİNGAPUR 276 68.113 UMMAN 110 29.730 BAHREYN 45 45.000 89

Hızlı Büyüme Potansiyeli olan Pazarlar (milli geliri ve kişi başı geliri hızlı artacak, nüfusu, kentli nüfusu, çalışma çağ nüfusu genişleyecek, ithalatı hızlı büyüyecek gelişen ülkeler) 1.Öncelikli Ülkeler 2.Öncelikli Ülkeler Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) BREZĠLYA 2.750 12.980 ÇĠN 16.818 11.644 RUSYA 2.558 19.118 HĠNDĠSTAN 3.613 2.571 MEKSĠKA 1.792 8.457 ENDONEZYA 1.270 4.890 POLONYA 783 21.048 TAYLAND 660 9.230 ĠRAN 768 9.165 MISIR 486 4.742 ARJANTĠN 634 13.995 NĠJERYA 436 2.145 MALEZYA 557 16.777 PAKĠSTAN 414 1.738 GÜNEY AFRĠKA 517 9.700 FĠLĠPĠNLER 400 3.505 VENEZUELA 481 13.902 CEZAYĠR 313 7.453 KOLOMBĠYA 401 7.538 VĠETNAM 292 2.908 ROMANYA 350 17.415 UKRAYNA 261 6.215 PERU 333 9.825 ANGOLA 246 9.215 ġġlġ 297 15.632 BANGLADEġ 226 1.180 KAZAKĠSTAN 283 16.845 FAS 199 5.365 MACARĠSTAN 273 28.145 90

Yakın ve Komşu Ülke Pazarları - 2023 (milli geliri hızlı artacak, kişi başı geliri daha yüksek, ithalatı göreceli daha hızlı büyüyecek yakın ve komşu ülkeler) Orta Gelir Grubu Gelişen Ülkeler Düşük Gelir Grubu Gelişen Ülkeler Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) Ülkeler Milli Gelir (milyar $) Kişi Başına Gelir ($) ĠSRAĠL 284 42.209 SIRBĠSTAN 80 8.333 AZERBAYCAN 130 13.000 LÜBNAN 72 15.650 SURĠYE 125 4.480 TÜRKMENĠSTAN 67 11.166 HIRVATĠSTAN 118 27.440 ÜRDÜN 52 6.500 BELARUS 117 13.000 BOSNA-HERSEK 35 9.720 BULGARĠSTAN 112 16.232 ARNAVUTLUK 30 8.825 IRAK 102 2.377 GÜRCĠSTAN 27 6.750 TUNUS 93 8.020 MAKEDONYA 17 8.500 SLOVAKYA 124 30.000 SLOVENYA 69 42.857 ÖZBEKĠSTAN 91 2.826 LĠBYA 141 17.848 LETONYA 55 25.000 LĠTVANYA 86 28.665 ESTONYA 40 30.770 91

Seçilmiş 45 ülkede İthalat ve GSMH 2013-2018-2023 yılları öngörüleri (Milyon $) ÜLKELER 2008 2013 2018 2023 İTH $ GSMH % İTH $ GSMH % İTH $ GSMH % İTH $ GSMH % ÇİN 1.133 4.402 25,74 1.818 7.271 25,00 2.981 11.466 26,00 4.625 16.818 27,50 ABD 2.165 14.204 15,24 2.333 16.665 14,00 3.219 20.767 15,50 4.410 25.633 17,20 ALMANYA 1.204 3.652 32,97 1.066 3.494 30,50 1.684 4.210 40,00 2.430 5.000 48,60 JAPONYA 763 4.909 15,54 864 5.763 15,00 1.169 6.878 17,00 1.525 8.168 18,67 FRANSA 695 2.853 24,36 644 2.863 22,50 966 3.451 28,00 1.440 4.157 34,64 İNGİLTERE 632 2.645 23,89 521 2.316 22,50 782 2.845 27,50 1.165 3.461 33,66 HOLLANDA 495 860 57,56 469 852 55,00 743 1.061 70,00 1.100 1.323 83,14 İTALYA 554 2.293 24,16 500 2.224 22,50 766 2.642 29,00 1.095 3.107 35,24 HİNDİSTAN 316 1.217 25,97 428 1.713 25,00 654 2.517 26,00 975 3.613 26,99 BELÇİKA 471 497 94,77 455 495 92,00 642 611 105,00 860 751 114,51 KANADA 408 1.400 29,14 392 1.452 27,00 561 1.809 31,00 790 2.233 35,38 İSPANYA 419 1.604 26,12 398 1.591 25,00 553 2.012 27,50 755 2.507 30,12 G.KORE 435 929 46,82 381 886 43,00 544 1.158 47,00 755 1.478 51,08 HONG KONG 393 215 182,79 441 252 175,00 582 329 177,00 755 420 179,76 SİNGAPUR 320 181 176,80 367 216 170,00 494 282 175,00 650 361 180,06 MEKSİKA 309 1.086 28,45 263 1.010 26,00 419 1.351 31,00 650 1.792 36,27 RUSYA 267 1.608 16,60 228 1.428 16,00 382 1.911 20,00 615 2.558 24,04 TAYVAN 241 398 60,55 234 410 57,00 322 536 60,00 440 684 64,33 TAYLAND 179 261 68,58 222 336 66,00 301 471 64,00 415 660 62,88 BREZİLYA 173 1.613 10,73 166 1.579 10,50 262 2.094 12,50 400 2.750 14,55 POLONYA 210 527 39,85 187 492 38,00 264 628 42,00 375 783 47,89 BAE 175 163 107,36 260 260 100,00 310 365 85,00 375 512 73,24 MALEZYA 156 195 80,00 215 276 78,00 282 397 71,00 365 557 65,53 ENDONEZYA 129 514 25,10 151 631 24,00 236 906 26,00 360 1.270 28,35 AVUSTRALYA 192 1.015 18,92 161 896 18,00 238 1.133 21,00 345 1.412 24,43 AVUSTURYA 175 416 42,07 166 414 40,00 227 517 44,00 310 644 48,14 İSVİÇRE 184 488 37,70 179 510 35,00 230 605 38,00 300 719 41,72 S.ARABİSTAN 167 468 35,68 158 465 34,00 205 622 33,00 275 833 33,01 İSVEÇ 167 480 34,79 137 414 33,00 186 524 35,50 250 653 38,28 ÇEK CUMH 142 216 65,74 138 219 63,00 185 280 66,00 240 352 68,18 G.AFRİKA 88 277 31,77 91 302 30,00 142 395 36,00 225 517 43,52 MACARİSTAN 109 155 70,32 101 149 68,00 146 205 71,00 205 273 75,09 VİETNAM 81 91 89,01 105 123 85,00 149 194 77,00 205 292 70,21 DANİMARKA 110 342 32,16 101 335 30,00 133 404 33,00 175 482 36,31 MISIR 53 163 32,52 74 247 30,00 111 346 32,00 170 486 34,98 NORVEÇ 89 449 19,82 73 408 18,00 109 521 21,00 160 655 24,43 FİNLANDİYA 92 271 33,95 86 270 32,00 116 341 34,00 160 425 37,65 YUNANİSTAN 89 356 25,00 85 368 23,00 116 465 25,00 160 594 26,94 İRAN 46 385 11,95 43 429 10,00 86 574 15,00 160 768 20,83 ROMANYA 83 200 41,50 80 200 40,00 114 268 42,50 160 350 45,71 İLK 40 ÜLKE 14.109 53.998 26,13 14.780 60.224 24,54 21.612 78.091 27,68 30.825 100.051 30,81 İSRAİL 65 199 32,66 68 228 30,00 99 291 34,00 140 363 38,57 BULGARİSTAN 34 50 68,00 41 63 65,00 57 84 68,00 80 112 71,43 TUNUS 25 40 62,50 31 52 60,00 42 70 59,50 55 93 59,14 CEZAYİR 24 174 13,79 7 56 12,00 16 88 18,00 75 130 57,69 AZERBAYCAN 7 46 15,22 8 52 15,00 19 74 25,00 35 99 35,35 92

Seçili 45 ülkede Ağaç ve Orman Ürünleri 2013 2018 2023 İthalat Öngörüleri (Milyon $) Ülkeler 2008 2013 2018 2023 1 ÇĠN 25.518 41.830 77.775 132.000 2 ABD 73.301 77.570 111.350 157.500 3 ALMANYA 40.038 42.080 60.640 86.100 4 JAPONYA 21.025 21.800 31.240 44.200 5 FRANSA 28.277 29.915 42.630 60.500 6 ĠNGĠLTERE 26.334 26.620 36.750 51.300 7 HOLLANDA 14.742 15.970 23.150 33.000 8 ĠTALYA 17.764 18.660 26.535 37.275 9 HĠNDĠSTAN 4.597 6.085 10.290 15.600 10 BELÇĠKA 14.977 15.210 20.950 28.400 11 KANADA 15.455 15.720 22.050 30.000 12 ĠSPANYA 13.576 13.690 18.745 25.700 13 G.KORE 8.658 7.860 11.025 15.100 14 HONG KONG 3.527 3.700 5.290 7.600 15 SĠNGAPUR 2.578 2.635 3.820 5.200 16 MEKSĠKA 8.921 9.430 13.670 19.500 17 RUSYA 6.935 7.860 11.760 17.200 Ülkeler 2008 2013 2018 2023 24 ENDONEZYA 2.872 3.295 5.145 8.100 25 AVUSTRALYA 6.270 6.340 8.450 11.400 26 AVUSTURYA 8.984 8.875 11.760 15.800 27 ĠSVĠÇRE 8.166 8.110 10.660 13.500 28 S.ARABĠSTAN 2.642 3.295 5.515 8.800 29 ĠSVEÇ 7.228 6.845 8.455 11.000 30 ÇEK CUMH 4.987 4.560 6.250 7.350 31 G.AFRĠKA 1.872 2.180 3.380 5.200 32 MACARĠSTAN 2.946 3.040 4.190 5.600 33 VĠETNAM 2.376 2.690 4.115 6.400 34 DANĠMARKA 6.414 6.085 8.085 10.500 35 MISIR 2.406 3.040 5.145 8.500 36 NORVEÇ 5.197 5.070 6.985 9.600 37 FĠNLANDĠYA 4.314 4.310 5.515 7.500 38 YUNANĠSTAN 3.477 3.550 4.780 6.400 39 ĠRAN 1.006 1.520 2.575 4.200 40 ROMANYA 2.652 2.535 3.380 4.000 18 TAYVAN 4.230 4.310 5.880 7.900 19 TAYLAND 2.842 3.400 5.515 8.400 20 BREZĠLYA 2.310 2.635 3.970 6.000 21 POLONYA 8.187 8.115 11.025 15.000 22 BAE 3.851 4.310 6.615 9.400 41 ĠSRAĠL 1.892 2.030 2.940 4.200 42 BULGARĠSTAN 1.137 1.270 1.840 2.700 43 TUNUS 640 710 1.030 1.500 44 CEZAYĠR 1.220 1.520 2.425 3.800 45 AZERBAYCAN 201 405 735 1.050 23 MALEZYA 2.736 3.245 5.000 7.600 93

Hedef pazarların belirlenmesi Hedef ihraç pazarlarının belirlenmesinde alt kırılımlar bazında Türkiye nin ihracatı ve Dünya ithalatlarından faydalanılmıştır. Türkiye nin ilgili sektörde en çok ithalat yapan 20 ülkeye ihracatı Dünyada ilgili sektör en çok ithalat yapan 20 ülke 94

Türkiye / Dünya İhracat Kıyaslaması en büyük 20 ithalatçı ülke ODUN, KERESTE (SITC 24) Dünya ticaretinin % 81 i Türkiye Alt-sektörler Ġhracatı (Dolar) - 2008 1.500.000 Türkiye nin Pazar payı: % 0,01 1.250.000 GÜNEY KORE 1.000.000 750.000 500.000 250.000 0 FİNLANDİYA İTALYA MISIR HOLLANDA BELÇİKA FRANSA DANİMARKA ALMANYA İNGİLTERE İSVEÇ NORVEÇ HİNDİSTAN İSPANYA KANADA TAYVAN AVUSTURYA 0 1.000.000.000 2.000.000.000 3.000.000.000 4.000.000.000 5.000.000.000 6.000.000.000 7.000.000.000 8.000.000.000 ABD JAPONYA ÇİN Ülkeler Alt-sektörler Ġthalatları (Dolar) - 2008 95

Türkiye / Dünya İhracat Kıyaslaması en büyük 20 ithalatçı ülke KAĞIT HAMURU VE KULLANILMIŞ KAĞIT (SITC 25) Dünya ticaretinin % 90 ı Türkiye Alt-sektörler Ġhracatı (Dolar) - 2008 ENDONEZYA Türkiye nin Pazar payı: % 0,01 1.750.000 1.500.000 1.250.000 1.000.000 HİNDİSTAN 750.000 ÇİN 500.000 250.000 GÜNEY KORE TAYLAND İSVEÇ MEKSİKA ALMANYA BELÇİKA 0POLONYA AVUSTURYA TAYVAN İSPANYA KANADA FRANSA İTALYA ABD İNGİLTERE HOLLANDA JAPONYA 0 2.000.000.000 4.000.000.000 6.000.000.000 8.000.000.000 10.000.000.000 12.000.000.000 14.000.000.000 Ülkeler Alt-sektörler Ġthalatları (Dolar) - 2008 96

Türkiye / Dünya İhracat Kıyaslaması en büyük 20 ithalatçı ülke MANTAR VE AHŞAPTAN EŞYA - MOBİLYA HARİÇ (SITC 63) Dünya ticaretinin % 76 sı Türkiye Alt-sektörler Ġhracatı (Dolar) - 2008 25.000.000 RUSYA Türkiye nin Pazar payı: % 0,15 20.000.000 15.000.000 10.000.000 İTALYA ALMANYA BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ 5.000.000 0 POLONYA İNGİLTERE İSVİÇRE FRANSA MEKSİKA AVUSTURYA İSPANYA GÜNEY NORVEÇ DANİMARKA İSVEÇ KORE BELÇİKA HOLLANDA JAPONYA ABD KANADA 0 2.000.000.000 4.000.000.000 6.000.000.000 8.000.000.000 10.000.000.000 Ülkeler Alt-sektörler Ġthalatları (Dolar) - 2008 97

Türkiye / Dünya İhracat Kıyaslaması en büyük 20 ithalatçı ülke KAĞIT, KARTON VE KAĞIT HAMURUNDAN EŞYA (SITC 64) Dünya ticaretinin % 71 i Türkiye Alt-sektörler Ġhracatı (Dolar) - 2008 60.000.000 İNGİLTERE Türkiye nin Pazar payı: % 0,18 50.000.000 RUSYA 40.000.000 30.000.000 ALMANYA 20.000.000 10.000.000 0 FRANSA HOLLANDA İTALYA ÇEK CUMHURİYETİ İSPANYA POLONYA BELÇİKA DANİMARKA AVUSTURYA İSVİÇRE ÇİN MEKSİKA ABD TÜRKİYE KANADA AVUSTRALYA JAPONYA 0 5.000.000.000 10.000.000.000 15.000.000.000 20.000.000.000 Ülkeler Alt-sektörler Ġthalatları (Dolar) - 2008 98

Türkiye / Dünya İhracat Kıyaslaması en büyük 20 ithalatçı ülke MOBİLYA (SITC 82) Dünya ticaretinin % 83 ü Türkiye Alt-sektörler Ġhracatı (Dolar) - 2008 150.000.000 140.000.000 130.000.000 120.000.000 110.000.000 100.000.000 90.000.000 80.000.000 ALMANYA FRANSA Türkiye nin Pazar payı: % 0,50 70.000.000 60.000.000 50.000.000 40.000.000 30.000.000 20.000.000 İSVEÇ İSPANYA ÇEK DANİMARKA CUMHURİYETİ POLONYA JAPONYA AVUSTRALYA MEKSİKA NORVEÇ KANADA 10.000.000 0 HOLLANDA RUSYA AVUSTURYA İTALYA BELÇİKA İNGİLTERE ABD İSVİÇRE 0 5.000.000.000 10.000.000.000 15.000.000.000 20.000.000.000 25.000.000.000 30.000.000.000 35.000.000.000 Ülkeler Alt-sektörler Ġthalatları (Dolar) - 2008 99

6. Sektör Strateji Haritası 100

KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ PAZAR DİNAMİKLERİ İHRACAT SONUÇLARI Stratejik Hipotez ve Performans Programı Çerçevesi Stratejik Hipotez, İhracat Sonuçları, Pazar Dinamikleri ve Kritik Başarı Faktörleri olmak üzere üç temel perspektifte yapısallaştırılmıştır. İS İHRACAT SONUÇLARI PD PAZAR DİNAMİKLERİ ÜRETİM PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER KB DEVLETLE İLİŞKİ YÖNETİMİ TEMEL YETKİNLİKLER Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü Strateji Haritası ve Performans Programı oluşturulurken 20 Stratejik Hedef, 87 Ölçüt belirlenmiştir. Stratejik Hedef sayısı: Ölçüt sayısı: 20 87 101

Ağaç ve Orman Ürünleri Strateji Haritası İS1 Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS2 Alt-sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS3 İhracat kapasitesini geliştir PD1 Hedef pazarlarda rekabetçi gücü artırarak Pazar payını artır PD2 Hedef pazarlarda bilinirliği artır KB1 KB2 KB3 KB4 ÜRETİM PAZARLAMA ve SATIŞ ÜRÜN GELİŞTİRME LOJİSTİK HİZMETLER Kaliteli hammadde kaynağının yeterliliğini ve izlenebilirliğini sağla Makina parkının yeni teknolojiyle modernizasyonu ile üretim kalitesini artır Kalite ve çevre standartlarına uygun üretimi yaygınlaştır Alt sektörler özelinde yan sanayii geliştir KB11 KB5 KB6 Başta mobilya sektörü olmak üzere düşük fiyatlı ürünlerden, özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, markalı ürün portfoyüne geç Uluslararası pazarlardaki satış ağı ve tanıtım faaliyetlerini artır Yeni teknolojilerin kullanımı için ARGE çalışmalarını özendir MEVZUAT Teşvik sistemini (ürün geliştirme, pazarlama /satış ve istihdam teşvikleri) sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandır KB7 KB8 Test, analiz ve kalite kontrol laboratuvarlarını yaygınlaştır, akreditasyon sistemini kur KB12 KB9 Nakliye sorununu aşmak için demiryolu ağını ve denizyolu taşımacılığını geliştir KB10 Uygun koşullarda finansman desteği sağla Mobilya sektöründe teslimat, ürün değiştirme ve montaj işlerini yapan teşkilatlanma ve servis hizmetlerini sun İNSAN KAYNAKLARI Nitelikli işçi, teknik eleman ve mühendis istihdamını artır, Yeterli ve yetenekli satış elemanları yetiştir, çoklu dil spektleri sağla BİLGİ ALTYAPISI KB13 KB14 KB15 Dış pazarlara yönelik sektör bilgi ve istatistik altyapısını kur KURUMLAR ARASI İŞBİRLİĞİ Marka ve ürün geliştirmeyi destekleyen yeni kurum teşkilatmalarını oluştur 102

Sektörün stratejik önceliklerinin belirlenmesinde faydanılan, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan çalışmalarda değinilen hususlar Üretim Kapasitesi Türkiye de kereste üretimi tesislerinin önemli bir kısmı ise eski teknoloji ürünü ve düşük kapasiteli makinelerle çalışmakta ve genellikle mevsimlik olarak faaliyet göstermektedir. Önümüzdeki dönemde toplam işletme sayısında azalma beklenirken, orta ölçekli, modern teknolojiyle üretim yapan ihracata yönelik yatırımların artması, CNC kontrollü tezgahlar, kurutma, buharlama ve emprenye tesislerine yatırım yapılması beklenmektedir.(1) Yonga üretiminde KKO yüksek olmasına karşılık sektördeki kuruluşlar tam kapasitede üretim yapamamaktadır. Bunun nedenlerinin başında hammadde yetersizliği gelmektedir. (2) Temel girdi olması nedeniyle, kaliteli, ucuz ve zamanında temin edilebilen tomruk, sektörün başarılı olmasında birinci etkendir.(3) Yonga levha sektöründe maliyetlerin yaklaşık %50 sini içeren odunun dünya pazarlarının çok üstünde sektöre satılması sorun yaratmaktadır. Türkiye nin orman potansiyeli özellikle levha sektörü için hammadde yönünden yeterli büyüklüktedir. Ancak kalite yönünden diğer ülkeler ile rekabet edemeyecek durumdadır.(4) Düşük teknoloji ve sermaye ile emek yoğun faaliyet gösterdiği düşünülen mobilya sanayii, hızlı bir dönüşüm geçirerek geçmiş yıllara oranla çok daha bilgi ve sermaye yoğun bir sektör olma yolunda ilerlemektedir. Türkiye mobilya sanayiinde çoğunluğu geleneksel yöntemlerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmeler ağırlıktadır.(5) Mobilya sektörü, mevcut üretim potansiyeli, kapasitesi, işyeri sayısı ve yarattığı istihdam bakımından önemli olmasına rağmen ihracat rakamları, Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında çok düşüktür. Bugün Türk mobilya sektörü üretiminin yaklaşık sadece %15 ini ihraç edebilmektedir. İhracat miktarının düşük kalmasında sektörün iç piyasaya dönük yapılanması yanında modern üretim tezgâhlarının yeterince kullanılmayışı da önemli bir etkendir. Finansman sorunları ve dış pazarlar konusunda bilgi eksikliği ihracatta karşılaşılan diğer önemli sorunlar arasında yer almaktadır. (6) (1) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (3) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (4) Levha Sanayii Sektör Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri (5) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (6) Mobilya Sektörü Değerlendirme Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri 103

Sektörün stratejik önceliklerinin belirlenmesinde faydanılan, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan çalışmalarda değinilen hususlar Başlıca sorunlar özsermaye yetersizliği, kapasite kullanım oranının düşük olması, yan sanayinin ürün çeşidi ve belgeli üretim yetersizliği ve kredi teminat sorunlarıdır. (7) Lojistik Türk ağaç mamulleri ve orman ürünleri sektöründe taşımacılık büyük sorun yaratmaktadır. Sektörde yoğunlukla dünyanın en pahalı taşıma şekli olan karayolu taşımacılığının kullanıldığı ve demiryolu ulaşımının gerektiği ölçüde geliştirilemediği ülkemizde, limanlarımızın da etkin bir şekilde kullanılmamaktadır. (8) Tasarım ve ARGE Evrenselleşen dünya pazarında ülkelerin rekabet gücünde en etkili rol modern tasarıma verilen önemdir. Türkiye de mobilya üretimi, ihracat rakamları bağlamında arzu edilen konumda değildir. Bunun başlıca nedenleri arasında modern tasarımlı kimlikli mobilyaların üretilmemesi gelmektedir. (9) Ülke genelindeki istatistiki verilerin azlığı maalesef bu sektörde kendini göstermektedir. Bu bağlamda, bilimsel ve teknolojik araştırmaya yönelik kaynaklar artırılmalı, Ar-Ge çalışmalarına gereken önem verilmelidir. (10) Teknolojik gelişimi sürükleyici nitelikte ve uygulamadaki problemlere somut çözümlerin geliştirildiği AR-GE merkezlerinin oluşturulması gerekliliği de tomruk, kereste ve kaplama sanayinde üreticilerin karşılaştığı sorunların daha hızlı çözülmesini sağlayacak bir yoldur. (11) (7) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (8) Mobilya Sektörü Değerlendirme Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri (9) DPT, IX.Kalkınma Planı, Ağaç Ürünleri ve Ağaç Mamulleri Özel İhtisas Komisyonu Raporu (10) Levha Sanayii Sektör Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri (11) Tomruk, Kereste ve Kaplama Sanayii Sektör Raporu, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri 104

7. Sektör Performans Göstergeleri 105

İhracat Sonuçları Stratejik Hedef Ölçüt İS 1 Sektörde istikrarlı ihracat artışı sağla İS-1.1 İS-1.2 İS-1.3 İS-1.4 İS-1.5 İS-1.6 Sektörün ihracat geliri ($) Dünya Ağaç ve Orman Ürünleri ihracatında Türkiye'nin payı (%) Sektörün toplam Türkiye ihracatı içindeki payı (%) İhracat miktarı (endeks) Yıllık ihracat artış oranı (%) İhracatın ithalatı karşılama oranı (%) İS 2 Alt-sektörlerde istikrarlı ihracat artışı sağla İS-2.1 İS-2.2 İS-2.3 İS-2.4 İS-2.5 İS-2.6 İS-2.7 İS-2.8 İS-2.9 İS-2.10 İS-2.11 İS-2.12 Kağıt ve Mamulleri ihracatı ($) Mobilyalar ihracatı ($) Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatı ($) Odun dışı Orman Mamulleri ihracatı ($) Kağıt ve Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Mobilyalar ihracatı (miktar endeks) Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Odun dışı Orman Mamulleri ihracatı (miktar endeks) Dünya Kağıt ve Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Mobilya ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Ağaç ve Ağaç Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) Dünya Odun dışı Orman Mamulleri ihracatında Türkiye nin payı (%) İS 3 İhracat kapasitesini geliştir İS-3.1 İS-3.2 İS-3.3 Yeni (ilave) ihracatçı sayısı (#) 250 bin $ ve üzerinde ihracat yapan firma sayısı (#) İhracat yapan tesislerin toplam kapasitesi 106

Pazar Dinamikleri Stratejik Hedef Ölçüt PD 1 Hedef pazarlarda rekabetçi gücü artırarak Pazar payını artır PD-1.1 PD-1.2 Mevcut pazarlardaki pazar payı - ilk 20 ülke (%) Hedef pazarlardaki pazar payı - ilk 20 ülke (%) P D 2 Hedef pazarlarda bilinirliği artır PD-2.1 PD-2.2 PD-2.3 Türk markalarına ilişkin algı endeksi (endeks) Dünya ihracatında ilk 10'da olduğumuz ürün grubu sayısı (#) Avrupa ihracatında ilk 10'da olduğumuz ürün grubu sayısı (#) Hedef Pazarlar - Ağaç ve Orman Ürünleri 1 Azerbaycan 11 Libya 2 Suriye 12 İngiltere 3 Irak 13 Gürcistan 4 İran 14 Ürdün 5 Rusya 15 ABD 6 Fransa 16 Suudi Arabistan 7 Almanya 17 İsrail 8 Yunanistan 18 Romanya 9 Cezayir 19 Kazakistan 10 Güney Afrika 20 Bulgaristan 107

Kritik Başarı Faktörleri Üretim KB 1 KB 2 KB 3 KB 4 Stratejik Hedef Kaliteli hammadde kaynağının yeterliliğini ve izlenebilirliğini sağla Makina parkının yeni teknolojiyle modernizasyonu ile üretim kalitesini artır Kalite ve çevre standartlarına uygun üretimi yaygınlaştır Alt sektörler özelinde yan sanayii geliştir KB-1.1 KB-1.2 KB-1.3 KB-1.4 KB-2.1 KB-2.2 KB-2.3 KB-2.4 KB-2.5 KB-3.1 KB-3.2 KB-3.3 Ölçüt Yeni dikilen ağaç sayısı (#) Toplam ağaç sayısı (#) Hammadde tedariğinde ithalata bağımlılık oranı (%) Toplam orman alanı içindeki verimli orman alanı miktarı (%) Kurulu kapasite Kapasite kullanım oranı (%) Fabrika ölçekli tesislerin sayısı (#) atölye ölçeğinden fabrika ölçeğine geçiş Modern tesislerin kurulmasına ilişkin verilen teşvikler ($) Mevcut işletmelerin modernizasyon yatırımları ($) ISO 9000 veya ISO 14000 belgeli işletme sayısı (#) TSE ürün belgeli parke üreten işletme sayısı (#) Sektör üretim kalite standartlarına uyum (%) KB-4.1 Yan sanayide belgeli üretim (%) 108

Kritik Başarı Faktörleri Pazarlama Satış Stratejik Hedef Ölçüt KB 5 Başta mobilya sektörü olmak üzere düşük fiyatlı ürünlerden, özgün tasarımlı, katma değeri yüksek, markalı ürün portfoyüne geç KB-5.1 KB-5.2 KB-5.3 Tam mamullerin sektör ihracatı içindeki payı (%) Mobilya satış fiyatı ($/kg) Alınan patent sayısı (#) - tasarım KB 6 Uluslararası pazarlardaki satış ağı ve tanıtım faaliyetlerini artır KB-6.1 KB-6.2 KB-6.3 KB-6.4 KB-6.5 KB-6.6 KB-6.7 KB-6.8 KB-6.9 KB-6.10 KB-6.11 KB-6.12 STA sayısı (#) Ticari Heyet sayısı (#) Alım Heyeti sayısı (#) Tercihli Ticaret Anlaşması Sayısı (#) Ulusal ve uluslararası sektörel fuar sayısı (#) Ülke masaları (#) Satış temsicilikleri (#) Perakende network sayısı (#) Toptancı network sayısı (#) Internet satış platformları (#) Düzenlenen semir, toplantı sayısı (#) Hedef pazarlara yönelik yürütülen tanıtım ve bilinçlendirme çalışmaları (#) 109

Kritik Başarı Faktörleri Ürün Geliştirme Stratejik Hedef Ölçüt KB 7 KB 8 Yeni teknolojilerin kullanımı için ARGE çalışmalarını özendir Test, analiz ve kalite kontrol laboratuvarlarını yaygınlaştır KB-7.1 KB-7.2 KB-7.3 KB-7.4 KB-7.5 KB-7.6 KB-8.1 Sektöre verilen ARGE teşvikleri ($) Başvurusu yapılan ARGE projesi sayısı (#) ArGe harcamalarının toplam aktiflere oranı (%) Sektöre verilen ARGE teşviklerinin toplam ARGE teşvikleri içindeki payı (%) Sektöre ayrılan ARGE teşvik bütçesinin sektör tarafından kullanım oranı (%) Araştırma Enstitüsü nün kurulması (uyum) Bağımsız mobilya kalite kontrol ve mobilya enstitüsünün kurulması (uyum) 110

Kritik Başarı Faktörleri Lojistik KB 9 Stratejik Hedef Nakliye sorununu aşmak için demiryolu ağını ve denizyolu taşımacılığını geliştir KB-9.1 Lojistik maliyetleri ($) Ölçüt 111

Kritik Başarı Faktörleri Hizmet Stratejik Hedef Ölçüt KB 10 Mobilya sektöründe teslimat, ürün değiştirme ve montaj işlerini yapan teşkilatlanma ve servis hizmetlerini sun KB-10.1 Hizmet kalitesi (endeks) memmnuniyet anketi servis kırılımı 112

Kritik Başarı Faktörleri Devletle İlişkiler / Mevzuat Stratejik Hedef Ölçüt KB 11 Teşvik sistemini (ürün geliştirme, pazarlama /satış ve istihdam teşvikleri) sektörün rekabetçi gücünü gözeterek, AB ve DTÖ kuralları çerçevesinde yapılandır KB-11.1 KB-11.2 KB-11.3 KB-11.4 AB ülkelerinde tomruk ve endüstriyel odun hammaddesinin kaynağında uygulanan KDV oranının AB mevzuatına uyum çerçevesinde düşürülmesi (uyum) Denetim mekanizmalarının oluşturulması (yüksek kalite standartlarının belirlenmesi ve etkin denetim) (uyum) KDV iadesi işlemlerinin süresi (süre) Tasarım Tescil Kanunu nun çıkarılması (uyum) KB 12 Uygun koşullarda finansman desteği sağla KB-12.1 KB-12.2 KB-12.3 KB-12.4 KB-12.5 KB-12.6 Sağlanan kredi ve finansal enstrümanlar diğer ülkeler ile kıyaslama Eximbank kredi faiz oranı (%) Eximbank kredi vadeleri (süre) Eximbank tarafından verilen ülke kredilerinin toplam krediler içindeki payı (%) Eximbank tarafından verilen uzun vadeli kredilerinin toplam krediler içindeki payı (%) Karşılıklı banka muhabirliği ilişkisi içinde olunmayan üke sayısı (#) 113

Kritik Başarı Faktörleri Temel Yetkinlikler Stratejik Hedef Ölçüt KB 13 Nitelikli işçi, teknik eleman ve mühendis istihdamını artır, Yeterli ve yetenekli satış elemanları yetiştir, çoklu dil spektleri sağla KB-13.1 KB-13.2 KB-13.3 KB-13.4 İhracatçı şirketlerin teknik eleman ve mühendis istihdamı (#) İhracatçıların eğitim programlarına (mesleki, üretimde kalite, pazarlama,dil) katılımı (%) KOBİ'lerin ticaret geliştirme programlarına katılımı (%) Meslek okullarının programlarının yeni teknolojiler ile güncellenmesi ve uygulama ağırlıklı hale getirilmesi (uyum) KB 14 Dış pazarlara yönelik sektör bilgi ve istatistik altyapısını kur KB-14.1 KB-14.2 KB-14.3 Sektör bilgi ve istatistik sisteminin geliştirilmesi (uyum) Hedef ülkelere yönelik hazırlanan pazar araştırması sayısı (#) Pazar araştırmalarının güncellenme sıklığı (#) KB 15 Marka ve ürün geliştirmeyi destekleyen yeni kurum teşkilatmalarını oluştur KB-15.1 KB-15.2 KB-15.3 KB-15.4 KB-15.5 KB-15.6 KB-15.7 AB Çerçeve Programlarına Türk bilim insanları ve araştırma kuruluşlarının katılmı (#) Ortak hedef uyum toplantı sayısı (#) Üniversite sanayi işbirliği ile geliştirilen ortak proje sayısı (#) AB fonlarından yararlanan proje sayısı (#) AB fonlarının kullanım oranı (%) Dünya Bankası fonlarının kullanım oranı (%) Mobilya sektöründe Küçük sanayi siteleri (KSS) ve organize sanayi bölgeleri (OSB) (#) 114

8. Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri 115

Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri Değer Zinciri ÜRETİM - GİRDİ PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER Endüstriyel plantasyonu artır. Hammadde üretimi yetersiz, üretim kapasitesini ve verimliliği artır. Kağıt ve Mamülleri Pazar payı artırmada sıkıntı yoktur ancak ambalaj sanayinde üreticiler pazar potansiyelinin farkında değillerdir. Sektörel pazar araştırmalarına önem ver. Ticari heyetleri sıklaştır, tanıtım için mikro grupların kurulmasını sağla. Mobilya Konuyla ilgili araştırma ve eğitimler yetersizdir. İnsan kaynağı ihtiyacı uygun hale getirilmesini sağla, bu kapsamda kağıt mamullerinin katma değerini arttırıcı yönde bir Araştırma ve Geliştirme merkezi yararlı bir projedir. Ağaç ve Ağaç Mamulleri Dikili ağaç satışlarını artır. Orman yangınları maliyetini fiyatlara yansıtma. Satış elemanlarının yetkinlikleri artır. Odun dışı Orman Mamulleri Sevkiyat kalitesini artır ve maliyetini düşür. Lojistik ağını geliştir. Satış sonrası hizmetleri geliştir. MEVZUAT 116

Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri Değer Zinciri ÜRETİM - GİRDİ PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER Kaliteli gözetim sistemi kur. Girdi maliyetlerini kontrol et. Standart üretim için belgeli ürün bilincini yaygınlaştır, izlenebilirliği sağla. Verimliliği artır. Akredite edilmiş uluslararası kalite kontrol laboratuvarları kur. Hammaddeye ulaşımda sıkıntıları aş. Üretim kapasitesi yeterlidir ancak özgün tasarımlar ve belgeli ürün üretimi artır. Kağıt ve Mamülleri Ürün imajını destekleyecek tanıtım grubu kur. Kontratlı işlerde uluslararası proje müşaviri / yüklenicisi ol. Sektörel pazar araştırmalarına önem ver. Ticari heyetleri sıklaştır, tanıtım için mikro grupların kurulmasını sağla. İyi bir satış pazarlama stratejisi ile yeni pazarlar bulmak ve iyi fiyata sorunsuz teslimatlar yapmak gereklidir. Mobilya Teknoloji yatırımlarına önem ver. Yenilikçi ürünler üret. Endüstriyel tasarımlara önem ver. Şirketlerde ARGE teşviği zorunlu olmalı, katma değeri yüksek tasarım ağırlıklı ürünler geliştir. Eğitim seminerleri ile kalifiye eleman eksikliğini gider. Ağaç ve Ağaç Mamulleri Tahsilatı garanti etmek için sigorta yöntemi kur. Ara satıcıdan nihai satıcılığa geç. Yurtdışındaki projelerden başlangıcında haberdar olarak bireysel satışlardan çok proje satışlarına ağırlık ver. Uluslararası hukuk danışmanlığı konusunda bilgilendirecek altyapı sağla.(örnek sözleşme) Ürün kalitesine onay verecek gözetim firmaları ve ihtisas gümrükleri oluştur Odun dışı Orman Mamulleri Sevkiyat kalitesini artır ve maliyetini düşür. Karayolu çok masraflıdır, tren yolunu geliştir. Ambalaj ile havasız taşıma yap. Her ihraç üründe kalite güvence belgesi alınmasını sağla. Satış sonrası destek sistemini sektörel bazda kur. Montajdan sonra garanti verilmesine ve belgeleyemeye önem ver. MEVZUAT 117

Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri Değer Zinciri ÜRETİM - GİRDİ PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER Orman Bakanlığı Hammadde ve aramalı tedariğinde yerli kapasiteyi artırmalı. Enerji maliyetlerini kontrol et. Üretim kapasitesi ve verimlilik artırılmalı. Devletin orman kaynaklarının artırımı, endüstriyel plantasyon önemlidir. Yeni üretim teknikleri ile fark yarat. Kağıt ve Mamülleri Bilgi birikimleri ve eğitimler mobilya üstüne yogunlaşmıs durumdadır. Pazar bilgisi seyahat ve karşılıklı görüşmeler ile sınırlıdır. Sektörel pazar araştırmalarına önem ver. Ticari heyetleri sıklaştır, tanıtım için mikro grupların kurulmasını sağla. Mobilya Teknoloji yatırımlarına önem ver. Ambalaj tasarımına ilişkin yapılanma kur. Akreditasyon laboratuvarlarını yaygınlaştır. Üniversiteler ile işbiriliği içinde ÜRGE araştırmalarına önem ver. Kolay kurulum ve ergonomi gibi konulara önem ver. Ağaç ve Ağaç Mamulleri Dolumcuların ambalaj bilgisini artır. Satış elemanlarının becerileri yeterli fakat ihracat departmanında maliyet açısından fazla eleman çalışamamaktadır. Dünya fiyatlarını sürekli takip eden internet bazlı bir sistem oluşturulmalıdır. Odun dışı Orman Mamulleri Sevkiyat kalitesini artır ve maliyetini düşür. Karayolu çok masraflıdır, alternatif taşıma yolları geliştirilmelidir. (örneğin tren yolu) Her ihraç üründe kalite güvence belgesi alınmalı. Satış sonrası destek sistemini sektörel bazda kur. Satış sonrası hizmetleri geliştir. Mevzuatta yerel imalat karşıtı hükümleri kaldır. Orman ürünlerinin üstündeki vergi ve fonları azalt. MEVZUAT 118

Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri Değer Zinciri ÜRETİM - GİRDİ PAZARLAMA ÜRÜN GELİŞTİRME SATIŞ LOJİSTİK HİZMETLER Özel ağaçlandırma önündeki engelleri kaldır. Orman kadastrosunu bitir. Orman alanlarını reabilite et, rehabilatasyon alanlarındaki mevcut ağaçların korunmasını ve yaşlı ağaçların yerine nitelikli yeni ağaç dikini sağla, verimliliklerini artır. Orman alanlarının tahribatını önle. Orman envanterini çıkar, çeşitliliği sağla. Hammadde kalite açısından sıkıntılı ve iklim, fiyat gibi etkenlere bağlıdır. Laboratuar hizmetleri pahalı ve yetersizdir. Ürünlerin kalite sertifikaları zaman zaman yetersiz kalmaktadır. Toplayıcı / üreticiyi gıda amaçlı ürünlerin üretimi ve toplanması konusunda eğit. Kağıt ve Mamülleri Ürün farklılıklarını öne çıkararak pazarı bilinçlendir. Pazarlama, ürünlerin farklılıklarını ortaya koyarak yapılmalı. Yeni pazarlara açık bir sektör dolayısı ile yeni müşteriler yaratmak mümkündür. Sektörel pazar araştırmalarına önem ver. Ticari heyetleri sıklaştır, tanıtım için mikro grupların kurulmasını sağla. Mobilya Akreditasyon laboratuvar hizmetleri yetersizdir. Ürünlerin özelliklerinden yola çıkarak yeni ürünler yaratmak mümkündür. Ürünlerin değişik amaçlarla (gıda, sağlık,kozmetik,sanayi hammaddesi, vb.) kullanılmasını teşvik etmek gereklidir. Paketleme ve ambalaj kültürünü geliştir. Fuarlara katılım sağlanmalı ve karşılıklı işbirlikleri kurulmalıdır. Satış ekipleri üniversitelerle işbirliğine girilerek eğitilebilir ve bu ürünlerin sağlık yönünden faydaları hakkında bilgilendirilse daha başarılı olacaklardır. MEVZUAT Ağaç ve Ağaç Mamulleri Odun dışı Orman Mamulleri Sevkiyat kalitesini artır ve maliyetini düşür. Liman kapasitelerini yetersiz. Tren ve demiryolu ağını geliştir. Kadastrosu yapılan arazi üzerindeki ağaçlardan (palamut meşesi ağaçlarının palamutlarından) gelir elde yönünde öncelik arazinin eski sahibine verilmeli ve bu ağaçlar kesilerek yerine başka türlü ağaçlar dikilmemelidir. 119

Çalıştay / Katılımcı Bildirimleri Temel Yetkinlikler sektör geneli İNSAN faktörü BİLGİ TEKNOLOJİLERİ faktörü ORGANİZASYON faktörü Ormancı işgücünü artır. En az iki dil bilen nitelikli işgücünü artır. Disiplinler arası uyumlu programlar (eğitimler) oluştur. Sanayici ihtiyaçlarına göre eğitim planlanması yap. Uluslararası fiyatların takibini sağla. Sektör envanteri oluştur ve paylaşıma aç. Kuruluşlar arası koordinasyon sağla. Araştırma Enstitüsü kur. Uluslarası kurumlarda görev alarak bilgiye erişim sağla. 120

9. Katılımcılar Listesi 121

Çalıştay Katılımcıları 122

10. Faydalanılan Kaynaklar 123

Faydalanılan Kaynaklar No: Sektör Referans Dokümanın Adı 1 Referans Dokümanın Hazırlanma Tarihi Referans Dokümanı Hazırlayan Kurum Faaliyet Raporu 2007 İİB İİB Teslim Eden/ Notlar 2 Faaliyet Raporu 2008 İİB İİB 3 İhracat Değerlendirmesi Ağustos 2009 İİB İİB 4 Kağıt Orman Mamulleri Sektör Raporu Mart 2008 İİB İİB 5 Ağaç ve Orman Ürünleri Sektörü Sorunlar ve Çözüm Önerileri Ekim 2009 İİB İİB 6 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri Sanayii - - İİB 7 Mobilya 2009 İGEME İİB 8 Mobilya Sektöer Raporu - - İİB 9 Mobilya Sektörü 2008 OAİB İİB 10 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri Mobilya Pazarı Araştırma Raporu Ağustos 2002 OAİB İİB 11 Ev Ve Ofis Mobilyası (Sanayi İhracat Pazar Araştırması kitabı) Eylül 2005 İGEME İİB 12 Kağıt-Karton Mamulleri Sektör Raporu Mart 2008 DTM İİB 13 Kağıt Sanayi Değerlendirme Raporu Ekim 2001 OAİB İİB 14 15 16 Kağıt-Karton ve Ahşap Ambalaj Sanayi Değerlendirme Raporu Temizlik Kağıdı Sektörü Değerlendirme Raporu Ahşap Kapı Pencere Doğrama Sektörü Değerlendirme Raporu Ekim 2002 OAİB İİB Kasım 2003 OAİB İİB Ocak 2003 OAİB İİB 17 Levha Sanayi Sektör Raporu Mart 2001 DTM İİB 18 Tomruk Kereste ve Kaplama Sanayi Sektör Raporu - OAİB İİB 124

11. Stratejinin Yönetişimi 125

Stratejinin Yönetişimi Strateji Haritası ve Performans Programı nın Yönetimi TİM, strateji yönetiminin planlamadan ibaret olmadığını ve stratejiyi icra edecek yetkinlikleri geliştirmek üzere yönetim süreçlerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. 2023 atılımının yönetiminde gerekli üç boyut bulunmaktadır: o Değişim yönetimi o Büyüme o Etkinlik Uzun soluklu proje aslında bir Değişim Yönetimi projesidir, ulusal ölçekli projede strateji ve performans çerçevesinin başarısı için kritik 5 temel gereklilik yüksek kalitede yerine getirilmiştir: 1. Üst düzey Liderlik: Lider ve önderlerin projeyi sahiplenmesi ve alt çalışma komitesine delege etmeden, geliştirme sürecinde aktif mevcudiyeti; Sektörel lider ve düşünce önderlerinin katkılarının sağlanması. 2. Değişim Yönetimi: Yarından beklenen performansın bugün yönetilebilmesi için, mevcut olmayan bazı yetkinliklere ihtiyaç duyulması; Yukardan-aşağı doğru kurgu ile sahiplenmeyi temin etmek, deneyimli ve bilgili uzmanların danışmanlığından faydalanmak, en-iyi-uygulama örneklerinden öğrenmek. 3. Çekirdek Ekip: TİM in, yeterli düzeyde zaman ve enerji ayıracak, yetkin ve donanımlı bir Proje Direktörü ataması ve projede fiilen çalışacak kişilere rol ve sorumluluklarını tarif etmesi; Projede çalışacak birimlerin etkin koordinasyonu ve program yönetimiyle çalışma akışının disipline edilmesi. 4. Neden sonuç ilişkileri: Stratejik önceliklerin bütünsel yapısının sağlanması ve bütçe ile ilişkilendirilerek gerekli kaynakların temini. 5. Kültür, ortak dil ve kavram birliği: Kısa-vadeli operasyonel düşünce yapısı ile dengeli ve proaktif orta/uzunvadeli stratejik düşünce yapısının içselleştirilmesi; Kelimelere yüklenen anlamların önemi ışığında, aynı ifadelerden herkesin aynı şeyi algılamasının temini. 126

I03 Identify Adverse Trends Develop program to track all incident root causes identified during reviews and perform trend analysis Application needs to be selected within next 60 days to stay on schedule Su p p o rt tren d s K01 Develop Q uality Tracking Program IO3 Identify Adverse Trends Stratejinin Yönetişimi Strateji Haritası ve Performans Programı nın Yönetimi Strateji Haritası nın oluşturulmasında ve sürekliliğinin sağlanmasında en önemli faktör Liderlik tir. Ülke ölçeğindeki Strateji Haritası nın sahibi, dikey ve yatay uyumlanmayı temin edecek olan Dış Ticaretten sorumlu Devlet Bakanlığı dır. Hazırlanan Strateji Haritası ve Performans Programı'nın en önemli yanı sahiplenme, sürekli takip ve gözden geçirmeyi zorunlu kılmasıdır. Başta dış faktörler olmak üzere, son derece dinamik olan iç ve dış gelişmeler performansın takibinin, varsayımların, öngörülen proje ve programların güncellenmesini ve revizyonunu daha da önemli kılmaktadır. o Stratejinin yönetilebilir olması üç temel faktöre dayalıdır o Rol ve sorumlulukların belirlenmesi, o Takip ve raporlama, o Öğrenme ve Karar Vermek. 1 2 3 Rol ve Sorumluluklar Stratejinin koordinasyonu ve strateji süreçlerinin yönetimi: Strateji Ofisi Takip ve Raporlama Kurumun iģleyiģ Ģekline uygun olarak yıllık takvim üzerinde stratejik performans raporlaması Öğrenme ve Karar Verme Toplantı gündeminin oluģturulması, stratejik performansın incelenmesi ve karar etkinliğinin artırılması Stratejinin Yönetimi Süreci Kamuya Uygunluk MEVCUT DURUM (Olay yönlendirmeli öğrenme) GELECEK (Sürekli öğrenme) Sektör düzleminde; Liderlik ve sahiplenme sektör yönetimindedir. Strateji Haritası nın sahibi sektör Liderlik Ekipleri dir. 1 Performans Yönetimi Performans Programının oluģturulması ve raporlarnması. 2 Kurumun Uyumlanması Tüm iģ birimlerinin ve destek birimlerin strateji ile uyumlanmasının sağlanması. 3 Stratejinin Gözden Geçirilmesi Strateji gözden geçirme toplantıları için gündemin belirlenmesi ve toplantıların yürütülmesi. 4 Stratejik Planlama Stratejinin oluģturulmasında ilgili birimlere destek verilmesi. 5 Stratejinin ĠletiĢimi Stratejik önceliklerin belirlenmiģ mesajlarla tüm paydaģlarla paylaģımı. 6 GiriĢim Projelerinin Yönetimi GiriĢim projelerinin belirlenmesi ve yönetimi 7 Bütçeleme Stratejik önceliklerin bütçe ile iliģkisinin sağlanması. 8 Ġnsan Kaynaklarının Uyumlanması ÇalıĢanların bireysel hedeflerinin strateji ile uyumlandırılması. X 9 En iyi Uygulama Örneklerin PaylaĢımı Kurumlar arası koordinasyon ve en iyi uygulama örneklerinin kurumlar arasında paylaģımının sağlanması K01 Develop Quality Tracking Program Stratejik konuların gözden geçirilmesi (30%) Etkilerin tartıģılması (20%) GeçmiĢ dönem performansının incelenmesi (50%) YILLIK GÖZDEN GEÇĠRME TOPLANTILARI Stratejik analiz ve önerilerin tartıģılması (60%) Etkilerin tartıģılması (30%) Performansın Ġncelenmesi (10%) ÜÇER AYLIK STRATEJĠ TOPLANTILARI 127

Stratejinin Yönetişimi Strateji Ofisi Rol ve sorumlulukların belirlenmesi kapsamında, kurum içinde Performans Programı nı güncel tutacak, gerekli metodolojik paylaşımı kurum içinde ve ilgili sektörler nezdinde yaparak yayılımını sağlayacak bir ekip gereklidir. Stratejinin yönetimi, birimlerin yönetiminden farklıdır: o Geleneksel yönetim, organizasyon şeması içinde kapalı alanlar oluşturur. o Strateji yönetimi için, birimler ve kurumlar arası çapraz işleyiş gereklidir. Strateji Ofisi olarak adlandırılan ekibin temel görev ve sorumlulukları sürecin sahibi olarak stratejinin koordinasyonu ve strateji süreçlerinin yönetimidir. Bu kapsamda; hazırlanan Strateji Haritalarının ve Performans Programları nın değişen şartlar ve dinamikler doğrultusunda güncelliğini garanti altına alacak, gerekli koordinasyon ve uyumlanmayı sağlayacak TİM bünyesinde Strateji Ofisi oluşturulmuştur. Söz konusu ekip DTM ile koordinasyon içinde ilgili kamu kuruluşları, özel sektör ve diğer paydaşlar ile ülke ölçeğindeki Strateji Haritası ve Performans Programı na ilişkin çalışmaları yürütecektir. Birlik ArGe şubeleri projenin başlangıcından bu yana tüm süreçte yer alarak önemli katkı sağlamışlardır. Performans Yönetimi nin hayata geçirilmesinde ArGe şubeleri TİM Strateji Ofisi nin koordinasyonu ile sektörel boyutta çalışmaları yürüteceklerdir. 128