İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V İÇİNDEKİLER... VII 1.BÖLÜM...1 MİLLİ GELİR İLE İLGİLİ KAVRAMLAR...1 1. Ekonomik Faaliyetlerin Akımı...1 2. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH)...2 3. Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)...3 4. Safi Yurtiçi Hasıla (SYİH)...3 5. Yurtiçi Gelir (YİG)...4 6. Milli Gelir (MG)...4 7. Kişisel Gelir (KG)...5 8. Harcanabilir Gelir (HG)...5 9. Milli Gelirin Hesaplanma Yöntemleri...6 a)üretim Yöntemiyle Milli Gelirin Hesabı...6 b)gelir Yöntemiyle Milli Gelirin Hesaplanması...7 c)harcama Yöntemiyle Milli Gelirin Hesaplanması...8 10. Nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (NGSYİH)...10 11. Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (RGSYİH)...11 12. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Deflatörü...12 13. Kişi Başına Düşen Milli Gelir...13 SORULAR...14 A. Çoktan Seçmeli Sorular...14 B. Boşluk Doldurma Soruları...16 VII
2.BÖLÜM...19 MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER...19 1. Tüketim Harcamaları...20 a) Tüketim ve Tüketim Harcamalarının Tanımı...20 b)tüketim Harcamalarını Belirleyen Faktörler...20 c)tüketim Fonksiyonu...22 d)tüketim Fonksiyonunun Geometrik Gösterimi...23 e)marjinal Tüketim Eğilimi...24 f)ortalama Tüketim Eğilimi...24 2. Tasarruflar...24 a) Tasarrufun Tanımı...24 b)tasarruf Fonksiyonu...25 c)tasarruf Fonksiyonunun Geometrik Gösterimi...25 d)marjinal Tasarruf Eğilimi...26 e)ortalama Tasarruf Eğilimi...26 3. Yatırım Harcamaları...27 a)yatırımın Tanımı...27 b)yatırım Yapmayı Etkileyen Faktörler...28 c)yatırım Fonksiyonu...30 d)yatırım Fonksiyonunun Geometrik Gösterimi...31 e)marjinal Yatırım Eğilimi...32 f)ortalama Yatırım Eğilimi...32 SORULAR...32 A. Çoktan Seçmeli Sorular...32 B. Boşluk Doldurma Soruları...34 3.BÖLÜM...37 MİLLİ GELİR DENGESİ ANALİZİ...37 1. Toplam Arz...38 2. Toplam Talep...38 3. Denge Milli Gelir Düzeyi...40 4. Denge Milli Gelir Düzeyinin Değişmesi...41 5. Tasarruf-Yatırım Eşitliği ile Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi...42 6. Tasarruf Paradoksu (Çelişkisi)...43 7. Tam İstihdam Milli Gelir Seviyesi...44 8. Enflasyonist Açık...45 a)maliye Politikası İle Enflasyonun Önlenmesi...46 b)para Politikası İle Enflasyonun Önlenmesi...48 VIII
9. Deflasyonist Açık...49 10. Çarpan Mekanizması...51 a)basit Yatırım Çarpanı...51 b)kamu Harcamaları Çarpanı...52 c)dış Ticaret Çarpanı...52 d)süper Çarpan...53 SORULAR...54 A. Çoktan Seçmeli Sorular...54 B. Boşluk Doldurma Soruları...55 4.BÖLÜM...57 FAİZ ORANI VE MİLLİ GELİR DENGESİ: IS-LM MODELİ...57 1. Mal Piyasası ve IS Eğrisi...58 2. Para Piyasası ve LM Eğrisi...60 3. IS-LM Modelinde Ekonominin Dengesi...62 4. IS-LM Modeli ve İstihdam Dengesi...63 a)is-lm Modeli ve Tam İstihdam Dengesi...63 b)is-lm Modeli Eksik İstihdam Dengesi...64 c)is-lm Modeli ve Aşırı İstihdam Dengesi...65 5. Eksik İstihdamın Giderilmesi Politikaları...66 a)genişleyici Maliye Politikası...66 b)genişleyici Para politikası...67 c)genişleyici Para ve Maliye Politikalarının Birlikte Uygulanması...68 6. Aşırı İstihdamın Giderilmesi Politikaları...69 a)daralmacı Maliye Politikası...70 b)daralmacı (Sıkı) Para Politikası...71 c)daralmacı Para ve Maliye Politikalarının Birlikte Uygulanması...72 SORULAR...73 A. Çoktan Seçmeli Sorular...73 B. Boşluk Doldurma Soruları...75 5.BÖLÜM...77 FİYATLAR VE MİLLİ GELİR DENGESİ...77 1. Toplam Talep ve Toplam Talep Eğrisi...77 2. Toplam Arz ve Toplam Arz Eğrisi...80 3. Toplam Arz ve Toplam Talebe Göre Milli Gelir Dengesi...81 a)tam İstihdam Dengesi...82 b)eksik İstihdam Dengesi...82 c)aşırı İstihdam Dengesi...83 IX
4. Dengenin Değişmesi...84 a)toplam Talep Değişmeleri...84 b)toplam Arz Değişmeleri...86 5. Toplam Talep Artışının Enflasyona Neden Olması...87 6. Toplam Talep Azalışının Deflasyona Neden Olması...88 SORULAR...90 A. Çoktan Seçmeli Sorular...90 B. Boşluk Doldurma Soruları...92 6.BÖLÜM...93 PARA...93 1.Paranın Tanımı...93 2.Paranın Fonksiyonları...93 3. Paranın Türleri...95 a)mal Para...95 b)temsili Para...95 c)kaydi Para (Banka Parası)...96 d)para Benzerleri...97 e)plastik Paralar...98 f)konvertibl Döviz...98 4. Para Sistemleri...98 a)maden Para Sistemi...98 b)kağıt Para Sistemi...99 SORULAR...100 A. Çoktan Seçmeli Sorular...100 B. Boşluk Doldurma Soruları...101 7.BÖLÜM...103 PARA PİYASASI...103 1. Para Arzı...103 a)para Arzı Tanımları...103 b)para Arzının Geometrik Gösterimi...103 c)para Arzının Kontrolü...104 2. Para Talebi...106 a)para Talebinin Tanımı...106 b)para Talebinin Güdüleri...106 3. Para Piyasası...111 a)denge Oluşumu...111 b)para Arzının Değişmesi...111 X
c)para Talebinin Değişmesi...113 SORULAR...114 A. Çoktan Seçmeli Sorular...114 B. Boşluk Doldurma Soruları...116 8.BÖLÜM...119 ENFLASYON...119 1. Enflasyonun ve Deflasyonun Tanımı...119 2. Enflasyonun Büyüklüğüne Göre Adları...120 a)ilımlı Enflasyon...120 b)dörtnala Enflasyon...120 c)hiper enflasyon...121 3. Enflasyon Oranının Ölçülmesi...121 a)tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE)...122 b) Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE)...123 c)enflasyon Oranının Ölçülmesi...123 4. Enflasyonun Türleri...124 a)talep Enflasyonu...124 b)maliyet Enflasyonu...125 5. Enflasyonun Etkileri...127 a)gelir Dağılımına Etkiler...127 b)devletin Vergi Gelirlerine Etkisi...128 c)tasarruflara ve Yatırımlara Etkisi...128 d)borçlulara ve Alacaklılara Etkisi...129 e)ödemeler Dengesine Etkisi...130 f)kaynak Dağılımına Etkisi...130 g)milli Para Kullanımına Etkisi...131 h) Etiket Maliyetlerine Etkisi...131 6. Enflasyonu Önleme Politikaları...131 a)toplam Arzı Artırmaya Yönelik Politikalar...132 b)toplam Talebi Kısmaya Yönelik Politikalar...134 7. Enflasyonun Düşeceği İnancı ve Özverisi...135 SORULAR...137 A. Çoktan Seçmeli Sorular...137 B. Boşluk Doldurma Soruları...139 XI
9.BÖLÜM...141 İSTİHDAM VE İŞSİZLİK...141 1. İşgücü...141 2. Tam İstihdam...142 3. Eksik İstihdam...143 4. İşsizlik...143 5. İşsizlik Türleri...144 a)friksiyonel İşsizlik...144 b)yapısal İşsizlik...145 c)konjonktürel İşsizlik...146 d)mevsimlik İşsizlik...146 e)gizli İşsizlik...146 f)gönüllü İşsizlik...147 g)doğal İşsizlik...147 6. İstihdam-Milli Gelir İlişkisi...147 7. İşsizlik-Büyüme İlişkisi...147 8. İşsizliğin Önlenmesi Politikaları...148 a)konjonktürel İşsizliğin Önlenmesi Politikaları...148 b)friksiyonel İşsizliğin Önlemesi Politikaları...149 c)yapısal İşsizliğin Önlenmesi Politikaları...150 d)gizli İşsizliğin Önlenmesi Politikaları...150 e)mevsimlik İşsizliğin Önlenmesi Politikaları...150 SORULAR...151 A. Çoktan Seçmeli Sorular...151 B. Boşluk Doldurma Soruları...152 10.BÖLÜM...155 DIŞ TİCARET TEORİSİ...155 1. Dış Ticaretin Nedenleri...155 a)üretim Farklılıkları...155 b)malların kalite ve kullanışlılık açısından farklı oluşu...156 c)fiyat farklılıkları...156 d)tüketici zevkleri...156 2. Merkantilizm ve Dış Ticaret...157 3. Klasik Dış Ticaret Teorileri...157 a)mutlak Üstünlükler Teorisi...158 b)karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi...159 c)fırsat Maliyetleri...161 XII
d)faktör Oranları Teorisi...161 1)Heckscher-Ohlin Faktör Donatımı Teorisi...162 2)Faktör Fiyat Eşitliği Teorisi...163 3)Stolper-Samuelson Gelir Dağılımı Teorisi...164 4)Rybczynski Teorisi...165 4. Dış Ticareti Açıklayan Yeni Teoriler...165 a)mevcudiyet Teorisi...166 b)teknolojik Açık Teorisi...166 c)yeni Mal Geliştirme Teorisi...166 d)yetişkin İşgücü Teorisi...167 e)tercihlerde Benzerlik Teorisi...167 f)ölçek Ekonomileri Teorisi...168 g)monopollü Rekabet Teorisi...168 SORULAR...169 A. Çoktan Seçmeli Sorular...169 B. Boşluk Doldurma Soruları...177 11.BÖLÜM...181 DIŞ TİCARET POLİTİKASI...181 1. Dış Ticaret Politikasının Amaçları...181 2. Dış Ticaret Politikasının Araçları...182 a)gümrük Tarifeleri...182 b)tarife Dışı Araçlar...185 1)İthalat Kotaları...185 2)İthalat Yasakları...186 3)Kambiyo Kontrolü...186 4)İthalat Teminatları...187 5)Çoklu Kur Uygulamaları...187 6)Fark Giderici Vergiler...188 7)Yurtiçi Sübvansiyonlar...188 8)İhracat Vergileri...189 9)İhracat Sübvansiyonları...190 10)Damping...190 11)Görünmez Engeller...191 c)gönüllü İhracat Kısıtlamaları...192 d)ihracatı Teşvik...192 3. Karşılıklı Ticaret Sistemleri...194 a)takas...194 b)kliring...195 XIII
c)karşılıklı Satın Alma ( Bağlı Muamele)...196 d)aktarma Ticareti (Switch)...197 e)değiş Tokuş (Swap)...198 f)geri Satın alma (Buy-Back)...199 g)fason İmalat...199 h)yap-işlet-devret...200 i)dengeleme Anlaşmaları (Offset)...200 j)satın Al-Sat (Buy-Sell)...201 SORULAR...201 A. Çoktan Seçmeli Sorular...201 B. Boşluk Doldurma Soruları...206 12.BÖLÜM...209 DÖVİZ PİYASASI...209 1. Döviz Piyasasının Tanımı...209 2. Döviz Piyasasının Fonksiyonları...210 3. Döviz Kurunun Oluşumu...211 4. Döviz Talebi...212 5. Döviz Arzı...212 6. Döviz Piyasasında Denge ve Döviz Kuru...213 7. Döviz Kuru Sistemleri...215 a)sabit Kur Sistemi...215 b)esnek Kur Sistemi...216 8. Döviz Arbitrajı...217 9. Döviz Spekülasyonu...218 10. Konvertibilite...218 SORULAR...220 A. Çoktan Seçmeli Sorular...220 B. Boşluk Doldurma Soruları...227 13.BÖLÜM...231 ÖDEMELER BİLANÇOSU...231 1. Ödemeler Bilançosunun Tanımı...231 2. Ödemeler Bilançosunun Hesap Grupları...232 a)cari İşlemler Dengesi...232 b)sermaye Hareketleri...233 c)net Hata ve Noksan...233 d)rezerv Hareketleri...233 XIV
3. Ödemeler Bilançosu Açıklarının Nedenleri...234 a)yapısal Nedenler...234 b)iktisadi Dalgalanmalar...235 c)arızi Nedenler...236 d)istikrar Bozucu Spekülasyon...236 4.Ödemeler Bilançosu Açıklarını Önlemeye Yönelik Politikalar...236 SORULAR...239 A. Çoktan Seçmeli Sorular...239 B. Boşluk Doldurma Soruları...246 14.BÖLÜM...249 EKONOMİK BÜYÜME...249 1. Ekonomik Büyüme Tanımı...249 2. Ekonomik Büyümenin Kaynakları...251 a)üretim Faktörü Miktarındaki Artışlar...251 b)teknolojik Gelişme...252 c) Teknolojik Değişme Türleri...253 3. Ekonomik Büyümenin Ölçülmesi...254 4. Ekonomik Büyümenin Yararları...254 5. Ekonomik Büyümenin Zararları ve Sınırları...255 SORULAR...256 A. Çoktan Seçmeli Sorular...256 B. Boşluk Doldurma Soruları...257 15.BÖLÜM...259 EKONOMİK KALKINMA...259 1. Ekonomik Kalkınmanın Tanımı...259 2. Ekonomik Kalkınmanın Ölçülmesi...259 3. Kalkınmakta Olan (Azgelişmiş) Ülkelerin Özellikleri...260 a)gelir Düzeyinin Düşük Olması ve Adaletsiz Dağılması...260 b)tarım Sektörünün Ekonomideki Ağırlığının Fazla Olması...261 c)sanayi Sektörünün Gelişmemiş Olması...261 d)dış Ticarette Rekabet Güçlerinin Olmaması...261 e)işletme Ölçeklerinin Düşük Olması...261 f)tasarruf Seviyesinin Düşük Olması...261 g)göç ve Şehirleşme Sorunlarının Olması...261 h)eğitim Düzeyinin ve Sağlık Standartlarının Düşük olması...261 4. İnsani Gelişmişlik Oranı...262 5. Azgelişmişlik Kısır Döngüsü...262 XV
6. Azgelişmişlik Kısır Döngüsünün Kırılması...264 7. Azgelişmiş Ülkelerde Kalkınmayı Engelleyen Faktörler...265 a)nüfus Artış Oranının Yüksek Olması...265 b)insan Kaynaklarının Yetersizliği...266 c)doğal Kaynakların Yetersizliği...266 d)sermaye Birikiminin ve Teknolojik Buluşların Yetersizliği...267 e)mali Kurumların Gelişmemiş Olması...268 f)sosyal ve Kültürel Yapının Katılığı...268 8. Kalkınma Modelleri...269 a)dengeli Kalkınma...269 b)dengesiz Kalkınma...270 SORULAR...270 A. Çoktan Seçmeli Sorular...270 B. Boşluk Doldurma Soruları...272 YARARLANILAN KAYNAKLAR...273 ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARIN CEVAPLARI...277 BOŞLUK DOLDURMA SORULARININ CEVAPLARI...279 XVI