ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) Estetik sözcüğü yunanca aisthesis kelimesinden gelir ve duyum, duyularla algılanabilen, duyu bilimi gibi anlamlar içerir. Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik denir. Estetik güzel üzerine düșünme, onun ne olduğunu açıklamadır. Estetiğin ana konusu güzel ve güzellik tir.
ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) Estetigin felsefi bir disiplin olmasini saglayan 18. yüzyil düsünürlerinden Baumgarten dir.
ESTETİK (SANAT FELSEFESİ) Duyguya indirgenebilen bağımsız bilgi dalına estetik denir. Estetik güzel üzerine düșünme, onun ne olduğunu açıklamadır.
Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı Estetik, doğada ve sanatta güzeli konu edinir. Sanat felsefesi, yalnızca sanata ve sanattaki güzelliğe yönelir.
Estetik-Sanat Felsefesi Ayrımı İnsanda hoș duygular uyandıran, güneșin batıșı, kıyıya vuran dalgalar estetiğin konusu olabildiği halde sanat felsefesinin konusuna girmez.
Nelere Sanat Eseri Diyebiliriz? Sanatçı, sanat eserini yaratan kișidir; kendi alanına göre bazı maddeler kullanır; onlara biçim verir. Bu etkinlik sonucu bir ürün ortaya çıkar. Bu ürün beğeni tașıyorsa, sanat eseri olma özelliği kazanır.
Sanat Felsefesinin Temel Kavramları Güzellik-Estetik Duygu-Estetik beğeni- Estetik yargı-estetik haz-sanat- Sanat eseri- Sanatçı vb.
Estetiğin Temel Soruları Güzellik nedir? Güzel olarak nitelediğimiz șeyi güzel yapan faktörler nelerdir? Güzellik, onu algılayan özneden bağımsız bir değer midir? Sanat nedir? Sanat eseri nasıl olușmuștur?
Sanat Kuramları Taklit Olarak Sanat Yaratma Olarak Sanat Oyun Olarak Sanat
a. Taklit Olarak Sanat Temsilcileri: Platon,Aristoteles,Seneca Bu anlayıșa göre doğanın mükemmelliği ve güzelliği vardır. Sanatçı da doğada var olan bu güzelliği eserinde taklit eder. Taklit, gerçeğine ne kadar yakınsa sanat eseri de o kadar güzeldir. Sanat, tabiatı taklitten bașka bir șey değildir. Seneca
Yaratma Olarak Sanat Temsilcisi: Croce,Oscar Wilde Bu kurama göre sanat eseri, doğa ürünlerinden fazla bir șeydir. Sanatçı, hayal gücünü ve yaratıcı yanını kullanarak doğadan aldığı izlenimleri ayıklar, birleștirir ve bir anlatıma dönüștürür. Bu anlatımın sanat eseri olması için de özgün ve tek olması gerekir. Sanat, taklidin bittiği yerde bașlar. Oscar Wilde
Oyun Olarak Sanat Temsilcisi : Schiller Bu yaklașım, sanat ile oyun arasındaki benzerlikten dolayı bir bağ kurar. İnsan oynadığı sürece insandır. F. Schiller
Oyun Olarak Sanat Buna göre oyun da sanat da hayal gücüne dayanır; fayda gütmeyip, bizzat kendileri için yapılan etkinliklerdir. İnsan oyun oynarken de, sanatla uğrașırken de kendisini meșgul eden problemlerden uzaktır, adeta kendisini unutur ve mutlak bir özgürlük içinde var olur.
GÜZELLİK PROBLEMİ Güzellik nedir? sorusu ilk defa Platon tarafından sorulmuștur. Arapçada Hüsn (hem iyiyi hem güzeli ifade eder.), Grekçede Kalos sözcüğüne karșılık gelir.
GÜZELLİK PROBLEMİ Platon a göre güzellik bir ideadır. Duyular dünyasındaki varlıklar güzel ideasından pay aldıkları oranda güzeldir. Aristoteles e güzel, evrendeki düzen ve uyumdur. Matematiksel olarak ölçülü, orantılı ve düzenli olandır.
GÜZELLİK PROBLEMİ Plotinos a göre güzellik, Tanrı nın bir ıșık gibi evrendeki varlıklarda yansımasıdır. Hegel e göre güzellik, Mutlak Ruh un (Geist, Tanrı) duyularda somutlașmasıdır.
GÜZELLİK PROBLEMİ Gazaliye göre güzel, sevilen șeydir. Kant a göre güzellik, çıkarsız olarak hoșa gidendir.
SANAT ESERİ Sanatçının olușturduğu, ona kendinden duygu,form ve güzellik kattığı, estetik değerlendirmelerin konusu olan ürünlerdir. Sanat eseri özne ile nesne arsındaki ilișkiden doğar. Bu ilișkinin üç ögesi vardır: Estetik özne, estetik nesne ve estetik yargıdır.
SANAT ESERİNİN ÖGELERİ Estetik Özne: Sanat eserini alımlayan, ondan zevk ve heyecan duyan varlıktır. (Sanatçı,kiși, insan)
Estetik Nesne: Estetik öznenin yani sanatçının yönelmiș olduğu nesneye estetik nesne denir. Bu doğa, insan portresi, ve ya hayatın bir kesiti olabilir.
Estetik yargı: Estetik öznenin estetik nesne hakkında nitelendirmeleri (güzel, çirkin, hoș vb.). Ya da sanat eseri hakkında getirilen eleștiriler (olumlu ya da olumsuz.)
Sanat Eserinin Özellikleri -İnsanın yaratıcı ürünüdür. Yani doğal nesnelerden farklıdır.ihlara Vadisine sanat eseri diyemeyiz. -Kișiseldir,sanatçının iç dünyasını yansıtır. -Kișiye estetik haz ve heyecan verir;siyasi,ahlaki ve pratik amaçlar tașımaz. Sanat eseri kendisine yönelen özne için bir değer tașır.
Sanat Eserinin Özellikleri -Tek ve biriciktir, tekrarı yoktur yani özgündür. Mehmet Akif olmasaydı İstiklal Marșı, Shakspeare olmasaydı Macbeth olmazdı. -Sanat eseri kalıcıdır.bir yiyecekten alınan haz kısa süreli iken Picasso'nun eserleri halen kișilerde etki bırakmaktadır. -Sanat eserine yönelik değerlendirmeler öznel ifadelerdir.
Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı Problemi Sanat eseri güzellik değerini kendisinde mi tașır; yoksa güzellik, kișinin nesneye yüklediği bir șey mıdır? Bu konuda iki mütenakız (birbirine zıt) görüș vardır:
Ortak Estetik Yargıların Olup Olmadığı Problemi 1) Ortak Estetik yargıların varlığını reddedenler 2) Ortak Estetik yargıların varlığını kabul edenler
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Reddedenler Temsilcisi Croce dir. Bu anlayıșa göre herkesin kendisine göre bir beğenisi vardır ve tüm insanlarda beğeninin ölçüsü olabilecek bir kural yoktur. Biri pop müziğini bir bașkası halk müziğini, kimi lacivert rengi kimi de pembe rengi beğenebilmektedir. Yani zevkler ve renkler tartıșılmaz anlayıșı söz konusudur.
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler Temsilcileri: Platon ve Kant tır. Bu anlayıșa göre güzellik, bireyin kișisel deneyim, alıșkanlıklarından bağımsız olarak vardır. Örneğin; Selimiye Camisi, dünyada hiçbir insan kalmasa da dahil güzellik değerini tașıyacaktır.
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler Platon a göre bir güzel ideası vardır ve idealar kendinden güzeldir. Asıl güzellik,hiçbir zaman değișmeyen gerçeklik olan güzel ideasıdır ve akıl sahibi her varlık için güzel ideası ortaktır. Çünkü o akılla kavranır.
Ortak Estetik Yargıların Varlığını Kabul Edenler Kant a göre güzellik, nesnenin tașıdığı bir değerdir Ona göre güzel beğenisi çıkarsız bir hazdır ve insanlar çıkar gözetmeden bir nesneye yöneldiğinde aynı güzelliği görecektir.