HAMİTABAT ELEKTRİK ÜRETİM VE TİCARET AŞ (HEAŞ) 2011 YILI RAPORU
Bu rapor, 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun ile 08.06.1984 tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiģtir.
Bağlı ortaklığın ünvanı : Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret Anonim ġirketi Merkezi : Lüleburgaz-Kırklareli Bağlı olduğu kuruluģ : Elektrik Üretim A.ġ. (EÜAġ) Sermaye durumu Ortaklar Taahhüt edilen Ödenen TL (%) TL 1-Elektrik Üretim A.ġ. (EÜAġ) 4.996 49.960 99,92 49.960 2-Gerçek kiģiler 4 40 0,08 40 Toplam 5.000 50.000 100,00 50.000
Karar organı (Yönetim kurulu) Karar Temsil ettiği Görevli bulunduğu süre organındaki Adı ve soyadı Bakanlık KuruluĢtaki görevi BaĢlama Ayrılma görevi veya KuruluĢ veya mesleği tarihi tarihi 1- BaĢkan Abdürrezzak KATIRCIOĞLU HEAġ Genel Müdür 06.10.2006 25.04.2011 Ġbrahim KAPUSUZ HEAġ Genel Müdür V. 04.05.2011 Devam ediyor 2- Üye Mehmet ÜZER ETKB MTA Genel Müdürü 29.09.2010 Devam ediyor 3 - Üye Osman KARA ETKB ETKB Özel Kalem Müdürü 29.09.2010 Devam ediyor 4 - Üye Mehmet Hamdi YILDIRIM ETKB Maden ĠĢleri Genel Müdürü 29.09.2010 Devam ediyor 5 - Üye Ġlker TOKAY Hazine Hazine Gen. Müd. Yrd. 06.06.2011 Devam ediyor Denetçiler Denetim Temsil ettiği Görevli bulunduğu süre organındaki Adı ve soyadı Bakanlık KuruluĢtaki görevi BaĢlama Ayrılma görevi veya KuruluĢ veya mesleği tarihi tarihi 1 - Denetçi Mithat AHLATCI EÜAġ Özel Sektör 29.09.2010 Devam ediyor 2 - Denetçi Mithat YÜKSEL ETKB EÜAġ Daire BĢk. 04.04.2011 18.05.2011 " " " " 10.06.2011 Devam ediyor 3 - Denetçi Ömer Faruk GÜNGÖRDÜ Hazine Hazine Gen. Müd. Yrd. 06.06.2011 Devam ediyor
KISALTMALAR BOTAġ : Boru Hatları ile TaĢıma A.ġ. dd: Devre dıģı DGKÇS: Doğal Gaz Kombine Çevrim Santralı DSĠ: Devlet Su ĠĢleri EPDK: Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu ESA: Elektrik SatıĢ AnlaĢması ETKB: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAġ: Elektrik Üretim Anonim ġirketi EÜT : Elektrik Üretim Tesisleri GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GSYĠH: Gayri Safi Yurt Ġçi Hasıla GWh: Gigawatt saat (1 milyar watt saat) KAMU-Ġġ: Kamu ĠĢletmeleri ĠĢverenleri Sendikası KÇGT: Kombine Çevrim Gaz Türbini KHK: Kanun Hükmünde Kararname KĠT: Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri Kr: KuruĢ kwh: Kilowatt saat (Bin watt saat) MWh: Megawatt saat (1 milyon watt saat) PMUM: Piyasa Mali UzlaĢtırma Merkezi Sm 3 : 1 atmosfer (1,01325 bar) basınç ve 15 0 C koģulundaki gaz hacmi SKHKKY : Sanayi Kaynaklı Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği TEAġ: Türkiye Elektrik Üretim, Ġletim Anonim ġirketi TEDAġ: Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim ġirketi TEĠAġ: Türkiye Elektrik Ġletim Anonim ġirketi TEK: Mülga Türkiye Elektrik Kurumu TES-Ġġ: Türkiye Enerji Su ve Gaz ĠĢçileri Sendikası TETAġ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim ġirketi TL: Türk Lirası TS: Termik Santral YAL : Yük alma talimatı YAT : Yük atma talimatı YPK: Yüksek Planlama Kurulu
ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa I. TOPLU BAKIġ I II. ĠDARĠ BÜNYE 1 A- Mevzuat 1 B- TeĢkilat 2 C- Personel durumu 6 III. MALĠ BÜNYE 11 A- Mali durum 11 B- Mali sonuçlar 15 IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI 17 A- Giderler 17 B- Tedarik iģleri 21 C- Üretim ve maliyetler 25 D- Pazarlama 37 E- Sigorta iģleri 39 F- ĠĢletme sonuçları 40 G- ĠĢtirakler 42 H- Yatırımlar 42 V. BĠLANÇO 47 - Aktif 47 - Pasif 54 VI. GELĠR TABLOSU 59 EKLER 68
I. TOPLU BAKIġ Mülga Türkiye Elektrik Kurumu Genel Müdürlüğü (TEK) Yatırım Programına alınan Hamitabat Doğalgaz Kombine Çevrim Santralı Projesi, 1984 yılında 6 ünite olarak ABB (ASEA-Ġsveç-BROWN BOVERĠ COMPANY-Almanya ortak giriģimi)-enka Konsorsiyumuna ihale edilmiģ, ancak 1986 yılında yapılan tevsii ile santralin ünite sayısı 12 ye çıkarılmıģtır. Her birisi 92 MW gücünde 8 adet gaz türbini ve 96 MW gücünde 4 adet buhar türbini olmak üzere 12 ünitesi bulunan ve kurulu gücü toplamı 1.120 MW olan santralin, ilk ünitesi 24.11.1985 tarihinde, son ünite ise 13.04.1989 tarihinde devreye alınmıģtır. Mülga TEK e bağlı iģletme müdürlüğü statüsünde çalıģmaya baģlayan Santral, 12.8.1993 tarih ve 93/4789 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEK in iki ayrı Ģirket Ģeklinde yeniden yapılandırılması sonucunda, Türkiye Elektrik Üretim Ġletim A.ġ. (TEAġ)'ın iģletmesi olmuģtur. ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu (ÖYK) nun 11.08.1995 tarih ve 95/62 sayılı Kararı ile özelleģtirme kapsamı ve programına alınması ile birlikte Santralin statüsü, ÖĠB tarafından Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.ġ. (HEAġ) unvanı ile bir anonim Ģirkete dönüģtürülmüģtür. ġirketin, 4046 sayılı Kanunun 20/A maddesi uyarınca hazırlanan ana sözleģmesi, Lüleburgaz Ticaret Sicil Memurluğunda, 04.10.1995 tarih ve 2592 sicil numarası ile tescil edilmiģ ve 09.10.1995 tarih ve 3888 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmıģtır. ÖYK nın 30.08.1997 tarih ve 97/34 sayılı Kararı ile Santral özelleģtirme kapsam ve programından çıkarılmıģtır. Anılan kararda Santralin eski statüsüne iadesi de yer almıģtır. Ancak Santral, Yüksek Planlama Kurulu nun 25.12.1997 tarih ve 97/T-94 sayılı Kararı doğrultusunda, mevcut unvanı ile TEAġ ın bağlı ortaklığı Ģeklinde yeniden yapılandırılmıģ, daha sonra 05.02.2001 tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEAġ ın üç ayrı iktisadi devlet teģekkülü olarak yeniden teģkilatlandırılması sonucunda da EÜAġ ın bağlı ortaklığı olmuģtur. Bu hususlara iliģkin değiģikliklerin ilgili ticaret siciline tescili yapılmıģtır. Diğer taraftan HEAġ, ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun 27.10.2010 tarih ve 2010/90 sayılı Kararı ile yeniden özelleģtirme kapsam ve programına alınmıģtır. ÖĠB tarafından, HEAġ ın %100 oranındaki hissesinin blok olarak satıģı yoluyla özelleģtirilmesi için 23.03.2011 tarihinde ilana çıkılmıģ, bir teklif alınmıģ ve 23.09.2011 tarihinde ihale iptal edilmiģtir. Yeni ihale için çalıģmaların sürdürülmekte olduğu anlaģılmaktadır. 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinin, 10.05.2006 tarih ve 5496 sayılı Kanun ile eklenen 4 üncü fıkrası gereği, özelleģtirme programına alınmıģ olan HEAġ ın ETKB ve EÜAġ ile ilgisi devam etmekte olup, özelleģtirmeye hazırlama ve özelleģtirilme ile personele iliģkin iģlemleri, 4046 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. ġirketin son beģ yıllık faaliyetine iliģkin bazı değerler aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. I
Toplu bilgiler Ölçü 2007 2008 2009 2010 2011 Sermaye Bin TL 50 50 50 50 50 ÖdenmiĢ sermaye Bin TL 16 50 50 50 50 Son iki yıl ArtıĢ veya azalıģ farkı (%) Öz kaynaklar Bin TL 169.332 171.245 182.185 178.744 194.689 15.945 8,9 Yabancı kaynaklar Bin TL 422.784 717.924 816.606 836.046 256.835 (579.211) (69,3) Finansman giderleri Bin TL 3.408 21.690 7.853 4.143 8.374 4.231 102,1 Maddi duran varlıklar (Edinme değeri) Bin TL 382.483 400.903 446.438 451.461 451.809 348 0,1 Maddi duran varlıklar birikmiģ amort. Bin TL 358.784 360.267 361.912 368.474 374.861 6.387 1,7 Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 9.175 18.422 45.232 5.106 373 (4.733) (92,7) Yatırımların gerçekleģme oranı (Nakdi) % 90 72 98 24 6 (18) (75,0) Tüm alım tutarı Bin TL 543.375 1.163.944 871.622 841.310 1.130.332 289.022 34,4 Satın alınan doğal gaz miktarı Bin SM 3 1.286.591 1.838.357 1.531.152 1.322.145 1.259.853 (62.292) (4,7) Satın alınan doğal gaz tutarı Bin TL 539.016 1.160.791 868.028 836.733 1.124.412 287.679 34,4 Santralın kurulu gücü MW 1.120 1.120 1.120 1.120 1.156 36 3,2 Kapasiteden yararlanma oranı % 56 81 68 59 54 (5) (8,5) Toplam üretim maliyeti Bin TL 581.160 1.200.500 906.306 877.570 1.165.526 287.956 32,8 Üretilen elektrik enerjisi (Brüt) GWh 5.741 7.995 6.694 5.750 5.419 (331) (5,8) Satılan elektrik enerjisi ( Net) GWh 5.506 7.651 6.404 5.470 5.178 (292) (5,3) Enerji kayıp ve iç tüketim oranı % 4,1 4,3 4,3 4,9 4,4 (0,4) (8,7) Net satıģ tutarı Bin TL 632.760 1.224.661 975.802 1.024.624 1.252.354 227.730 22,2 Ortalama birim üretim maliyeti Kr/kWh 10,55 15,69 14,15 16,04 22,51 6,47 40,34 Ortalama birim satıģ maliyeti Kr/kWh 10,66 15,77 14,26 16,17 22,65 6,48 40,07 Ortalama birim satıģ fiyatı Kr/kWh 11,49 16,01 15,24 18,73 24,18 5,45 29,10 Stoklar : Malzeme Bin TL 4.901 5.060 6.767 15.229 15.182 (47) (0,3) Diğer stoklar Bin TL 1.166 1.166 864 5 8 3 60,0 Memur ( Ortalama) KiĢi 4 4 4 5 3 (2) (40,0) SözleĢmeli ( Ortalama) KiĢi 24 20 23 27 28 1 3,7 ĠĢçi ( Ortalama) KiĢi 304 296 280 247 216 (31) (12,6) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 14.913 15.362 16.625 18.383 17.417 (966) (5,3) Cari yıla iliģkin : - Memurlar için yapılan giderler Bin TL 159 178 180 297 188 (109) (36,7) - Memur baģına düģen aylık ortalama gid. TL 3.311 3.703 3.748 4.950 5.222 272 5,5 - SözleĢmeliler için yapılan giderler Bin TL 635 626 738 959 1.109 150 15,6 - SözleĢmeli baģına düģen aylık ort.gider TL 2.205 2.610 2.674 2.960 3.301 341 11,5 - ĠĢçiler için yapılan giderler Bin TL 13.313 13.764 14.406 13.935 12.811 (1.124) (8,1) - ĠĢçi baģına düģen aylık ortalama gider TL 3.649 3.875 4.287 4.701 4.943 242 5,1 Dönem karına iliģ.vergi ve diğer yas.ykm. Bin TL 5.006 472 11.573 25.872 15.030 (10.842) (41,9) Tahakkuk eden vergiler Bin TL 15.169 7.397 21.273 53.430 33.616 (19.814) (37,1) GSYIH'ya katkı (Üretici fiyatlarıyla) Bin TL 109.101 34.421 80.845 163.503 103.286 (60.217) (36,8) GSYIH'ya katkı (Alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 117.647 41.771 90.545 191.062 121.872 (69.190) (36,2) GSMIH'ya katkı (Alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 117.647 41.771 90.545 191.062 121.872 (69.190) (36,2) Faaliyet karlılığı (Öz kaynaklar yönünden) % 27 11 35 78 43 (35) (45,2) Mali karlılık (Öz kaynaklar yönünden) % 2 1 31 71 39 (32) (45,3) Ekonomik karlılık % 1 0 7 13 18 5 38,5 Faaliyet kârı veya zararı Bin TL 46.060 18.369 62.828 140.174 79.636 (60.538) (43,2) Dönem kârı veya zararı Bin TL 2.882 2.351 56.222 127.503 72.857 (54.646) (42,9) Bilanço karı veya zararı Bin TL 169.176 171.480 215.704 279.871 236.067 (43.804) (15,7) II
Hamitabat Kombine Çevrim Santrali, 1985-1989 yılları arasında devreye alınmıģ olan her biri 92 MW gücünde 8 adet gaz türbini ile 96 MW gücünde 4 adet buhar türbini olmak üzere 12 üniteden oluģmaktadır. Santralin 1.120 MW olan toplam kurulu gücü, yapılan revizyonlar neticesinde 6 adet gaz türbininde 6 Ģar MW lık güç artıģı sağlanmak suretiyle 1.156 MW a yükselmiģ ve bu durum 17.11.2011 tarihinde lisansına kaydedilmiģtir. Santralin, her bir ünitenin yıllık 8.760 saat çalıģma esasına göre belirlenen teorik üretim miktarı 9.970 GWh olmakla birlikte, 2011 yılında fiili olarak her bir ünite ortalama 5.806 saat çalıģmıģ ve toplam 5.419 GWh lık brüt üretim gerçekleģmiģtir. Buna göre üretim yününden kapasite kullanım oranı %54,4 olmuģtur. Termik santrallerde birçok verimlilik göstergesi olmakla birlikte temel verimlilik göstergesi; 1 kwh enerji üretmek için kullanılan ısı miktarını belirten özgül ısı tüketimi, diğer bir ifadeyle termik verimdir. En son ünitesi 1989 yılında devreye alınmıģ olan Hamitabat santrali ünitelerinin dizayn termik verim değeri %47,3 olup, cari yılda bu oran %45 olmuģtur. Santralin cari yıl özgül ısı tüketimi, önceki yıla göre %1,2 oranında artarak 1.911 kcal/kwh seviyesine yükselmiģtir. Diğer taraftan EÜAġ bünyesinde yer alan diğer doğal gaz santrallerinden olan ve ilk olarak 1988 yılında devreye alınan Ambarlı Doğalgaz Santralinin dizayn termik verimi %51,43 ve 1999 yılında devreye alınan Bursa Doğal Gaz Santralinde ise bu değer %55 mertebesindedir. Doğal gaz kombine çevrim santrallerindeki teknolojik geliģmeler neticesinde bu tip santrallerdeki güncel termik verim değerleri %60 ları aģmıģ durumdadır. Önceki yıllarda Hamitabat santralinde A, B ve D bloklarındaki 6 ünite gaz türbininde model yükseltme iģlemi yapılmıģ olup, kalan C bloğundaki eski tip gaz türbinleri, yenilenen gaz türbinlerinden çıkan eski parçaların değerlendirilmesi için orijinal dizayn modelinde iģletilmektedir. Sonuç olarak, santralin gaz türbinleri tarafında mevcut türbinlerin dizayn verimlerinin yükseltilmesi için yapılacak fazla bir iģlem bulunmamaktadır. Bu durumda, santralin buhar kazanı ve buhar türbinlerinde yapılacak çalıģmalar ile verim değerinde %4 civarında bir artıģ sağlanması potansiyeli bulunmaktadır. Santralde, yukarıda bahsedilen tüm çalıģmaların yapılması durumunda dahi genel verim değeri %49 mertebesine yükselebilecek ve hala yeni teknoloji santrallerle arasında %11 civarında verim farkı olacaktır. Ġthal bir kaynak olan doğal gazın enerji üretiminde en verimli Ģekilde kullanılması stratejik bir amaç da olduğundan, santralin geleceği ile ilgili yapılacak çalıģmalarda bu hususun titizlikle değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Santralin Yük Dağıtım Merkezi nedenli duruģları 2010 yılında 77 adet iken, 2011 yılında bu sayı 217 ye yükselmiģtir. Santralin kendisinden kaynaklanmayan bir nedenden dolayı TEĠAġ tarafından verilen talimatlar; ünitelerin kararlı yük seviyesine ulaģamadan devreden çıkarılmasına, düģük yükte çalıģtırılmasına veya devre dıģı edilmesine neden olmaktadır. Devreye girme ve çıkma sayısının artması türbin ve III
generatörlerinin beklenenden daha fazla yıpranmasına, bakım aralıklarının kısalmasına ve özgül yakıt tüketiminin artmasına, dolayısıyla da birim maliyetlerin yükselmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan söz konusu talimatların, Elektrik Piyasası Dengeleme ve UzlaĢtırma Yönetmeliği kapsamında, sistem iģleticisi TEĠAġ tarafından, milli elektrik Ģebekesinin gerçek zaman Ģartları altında gerilim, frekans ve güç akıģlarının belirlenen limitler içerisinde kararlılığını kaybetmeden iģletilmesine yönelik olarak yapılıyor olması, belirtilen olumsuzlukların kısa dönemde giderilmesini güçleģtirmektedir. Ancak, Yük Dağıtım Merkezi tarafından verilen kısa süreli (2 saat civarında) yük alma ve yük atma talimatlarının santralde yarattığı olumsuzlukların TEĠAġ a bildirilerek ortak bir çözüm bulunması yönünde giriģimlerin sürdürülmesi gerekmektedir. Cari yılda, enerji üretim giderleri ve faaliyet giderlerinden oluģan 1.172 milyon TL tutarında toplam satıģ maliyeti yapılmasına karģılık, 1.252 milyon TL tutarında net satıģ hâsılatı elde edilmesi neticesinde, 80 milyon TL tutarında iģletme faaliyeti kârı gerçekleģmiģtir. Böylece, 2011 yılında satılan her 1 kwh lik enerji için ortalama 22,65 Kr/kWh lık satıģ maliyeti yapılmıģ, buna karģılık 24,18 Kr/kWh lık net satıģ hâsılatı elde edilmiģ ve neticede 1,63 Kr/kWh lık iģletme faaliyeti kârı oluģmuģtur. Öneriler: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.ġ. nin 2011 yılındaki çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aģağıdadır. 1-4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi gereği, HEAġ ın özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden sonra yönetim ve denetim kurulu üyeliklerine Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının teklifi ve BaĢbakan Onayı ile atama yapılabileceğinden, Devlet Bakanı ve BaĢbakan Yardımcılığı Makamının 06.06.2011 tarih ve 2011/636 sayılı Olur ile ġirketin bir yönetim ve bir denetim kurulu üyeliğine, Hazine MüsteĢarlığı temsilcisi olarak yapılan atama iģlemlerinin, hukuki ve mali sorunlarla karģılaģılmaması için 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine uygun hale getirilmesi hususunda ilgili merciler nezdinde giriģimlerde bulunulması (Sayfa:4), 2- ġirket iģlerinin daha sağlıklı yürütülmesini teminen, üst düzey yönetici kadrolarının önemi ve uzun süreli vekalet ve görevlendirmelerin getireceği olumsuzluklar göz önünde tutularak; 04.05.2011 tarihinden itibaren uzunca bir süredir vekaleten yürütülmekte olan genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığı ile boģ bulunan genel müdür yardımcılığı kadrosuna en kısa sürede asaleten atama yapılması için ilgili merciler nezdinde giriģimlerde bulunulması (Sayfa:5), 3- Santral alanında açılan su kuyularının santral tesislerinin oturduğu zeminin stabilitesi üzerine etkilerinin belirlenmesine yönelik etüt yaptırılması (Sayfa:35), 4- Ġthal enerji kaynağı olan doğal gazın enerji üretiminde en verimli Ģekilde kullanılması, dıģa bağımlılığın azaltılması ve çevrenin korunması yönlerinden stratejik bir amaç da olduğundan, santralin verimliliğini artırmaya yönelik projelerin, yeni teknoloji gaz santrallerinde ulaģılan %60 lık verim seviyesi de dikkate alınarak uygulamaya konulması (Sayfa:37), IV
5- ġirketin yatırım portföyündeki projelerinin ihtiyaç ve öncelik kapsamında tekrar değerlendirilerek kısa vadede yapımı öngörülmeyen projelerin programdan çıkartılması, programa alınan projelerin ise ihale alt yapılarının zamanında ve gereği gibi hazırlanması suretiyle süresi içerisinde tamamlanması (Sayfa:46), 6- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek:13) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.ġ. nin 16.03.2012 tarihinde kendi yönetim kurulunda kabul edilen 2011 yılı bilançosu 72.857.396,69 Türk Lirası dönem karı ile kapanmıģ bulunmaktadır. V
II. ĠDARĠ BÜNYE A- Mevzuat: Hamitabat Elektrik Üretim ve Ticaret A.ġ. (HEAġ), TEAġ ın iģletmesi olan Hamitabat Gaz türbinleri Kombine Çevrim Santralinin, ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun 11.08.1995 tarih ve 95/62 sayılı Kararı ile özelleģtirme kapsamı ve programına alınması ile birlikte, statüsünün 4046 sayılı Kanun çerçevesinde anonim Ģirkete dönüģtürülmesi sonucu kurulmuģtur. ġirketin, 4046 sayılı Kanunun 20/A maddesi uyarınca hazırlanan ilk ana sözleģmesi, Lüleburgaz Ticaret Sicil Memurluğunda 04.10.1995 tarih ve 2592 sicil numarası ile tescil edilmiģ ve 09.10.1995 tarih ve 3888 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanmıģtır. ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun 30.08.1997 tarih ve 97/34 sayılı Kararı ile Santral özelleģtirme kapsam ve programından çıkarılarak eski statüsüne iadesi kararlaģtırılmıģtır. Ancak HEAġ, Yüksek Planlama Kurulu nun 25.12.1997 tarih ve 97/T-94 sayılı Kararı doğrultusunda mevcut unvanı korunarak TEAġ ın bağlı ortaklığı statüsünde yeniden yapılandırılmıģ, 05.02.2001 tarih ve 2001/2026 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEAġ ın üç ayrı iktisadi devlet teģekkülü olarak yeniden teģkilatlandırılması sonucunda ise EÜAġ ın bağlı ortaklığı olmuģ ve bu değiģikliklere iliģkin hususların ticaret siciline tescili yapılmıģtır. Ana SözleĢmesinin 3 üncü maddesinde, ġirketin elektrik üretim ve ticareti amacıyla kurulduğu hususu ile faaliyet konuları detaylı bir Ģekilde yer almıģtır. Ayrıca ġirketin 233 sayılı KHK, EÜAġ Ana Statüsü ve ġirket Ana SözleĢmesi hükümleri dıģında Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olduğu belirtilmiģtir. ġirket, elektrik enerjisinin üretim ve satıģ faaliyetlerini, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, buna iliģkin ikincil mevzuat ve EPDK ca kendisine verilen üretim lisansı çerçevesinde yürütmektedir. Anayasa nın 165 inci maddesi ve 3346 sayılı Kanun hükümlerine göre TBMM denetiminde bulunan ġirket, bu çerçevede 233 sayılı KHK nin 39 uncu maddesi ve 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı SayıĢtay Kanunu uyarınca denetlenmektedir. ġirkette çalıģtırılan personelin özlük ve sosyal hakları; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 399 sayılı KHK, 6245 sayılı Harcırah Kanunu, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu ĠĢ SözleĢmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu, bütçe kanunları, Bakanlar Kurulu kararları, Yüksek Planlama Kurulu kararları ile bunların ek ve değiģiklikleri ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda yürütülmektedir. Diğer taraftan Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesinin, 09.07.2008 tarih ve 5784 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle eklenen (4) üncü fıkrasında; Elektrik Üretim Anonim ġirketi ve/veya müessese, bağlı ortaklık, iģtirak, iģletme ve iģletme birimleri ile varlıkları özelleģtirme programına alınsa bile bunların bağlı oldukları Bakanlık veya kurumları ile ilgileri ve mülkiyetinin bağlı bulundukları kurum ve/veya 1
kuruluģlara aidiyeti aynen devam eder. Ancak, bu kuruluģların özelleģtirmeye hazırlanmalarına yönelik teknik, mali, idari ve hukuki iģlemler, personele iliģkin iģlemler ve özelleģtirilmelerine iliģkin iģ ve iģlemler, 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı ÖzelleĢtirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde gerçekleģtirilir. Ancak bu kuruluģların ve bu kapsamda oluģturulabilecek yeni anonim Ģirketlerin yönetim kurulu baģkanlığı ve üyelikleri, denetim ve tasfiye kurulu üyelikleri ve genel müdürlükleri ile. yapılacak atamalar ve bu görevlerden alınma iģlemlerine iliģkin olarak BaĢbakana teklifte bulunma yetkisi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanına aittir. BaĢbakan bu maddeyle ilgili yetkisini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanına devredebilir. hükmü yer almaktadır. ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun 27.10.2010 tarih ve 2010/90 sayılı Kararı ile yeniden özelleģtirme kapsam ve programına alınan HEAġ, 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi gereği, EÜAġ bünyesinde kalmıģ ve ETKB ile ilgisi devam etmiģtir. Ancak anılan 14 üncü maddedeki, özellikle personele iliģkin iģlemlerin 4046 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde yürütüleceğine iliģkin düzenlemenin uygulamasında; Ģirket genel müdürü ile yönetim ve denetim kurulu üyelerine yapılacak atamalar ve bu görevlerden alınma iģlemleri hakkında 14 üncü maddede açık düzenleme bulunmakta ise de diğer personel hakkında bir düzenleme bulunmamaktadır. ġirketin özelleģtirme programına alınmasından sonra; mevcut personel eski statülerine tabi olmakla birlikte, mevcut boģ kadroların kullanımı, yeni kadro ihdası, ana kuruluģ EÜAġ ve diğer kuruluģlardan yatay geçiģ yapılmak suretiyle ġirkete ait I ve II sayılı cetvellerdeki mevcut kadro ve pozisyonlara yapılacak atamalar gibi hususlarda, 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesi ile 233 ve 399 sayılı KHK hükümleri göz önünde bulundurularak; özellikle 399 sayılı KHK nin eki I ve II sayılı cetvelde yeni kadro ihdası yapılıp yapılamayacağı, oluģacak yeni personel ihtiyacının 4857 sayılı Kanun çerçevesinde kapsam dıģı personelle mi karģılanacağı, ġirketin özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden sonraki yatay geçiģ ve diğer sebeplerle mevcut I ve II sayılı cetveldeki kadro ve pozisyonlara atama yapılması halinde bu personelin nakil hakkını kaybedip etmediği gibi hususlara açıklık getirilmesi önem arz etmektedir. Bu konulara iliģkin değerlendirmeye, ana kuruluģ EÜAġ ın 2011 yılı denetim raporunda ver verilecektir. ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından, HEAġ ın %100 oranındaki hissesinin blok satıģ yöntemi ile özelleģtirilmesi için 23.03.2011 tarihinde çıkılan ilana göre bir teklif alınmıģ ve neticede 23.09.2011 tarihinde ihale iptal edilmiģtir. Yeni ihale için çalıģmalar sürdürülmektedir. B- TeĢkilat: ġirketin organları, 233 sayılı KHK ve Ana SözleĢmesine göre, genel kurul, yönetim kurulu, denetçiler ile genel müdürlükten oluģmaktadır. 2
ġirketin, 05.03.2010 tarih ve 4-13 sayılı yönetim kurulu kararı ile kabul edilen teģkilat Ģemasına ait çizelge rapor ekleri (Ek:1) arasına alınmıģtır. ġirketin 2011 yılı yapılanmasını gösteren teģkilat Ģemasına göre; doğrudan genel müdüre hukuk müģavirliği, özel büro Ģefliği, sağlık servisi ve koruma ve güvenlik amirliği ve bir genel müdür yardımcılığı bağlanırken, genel müdür yardımcılığına 4 Ģube müdürlüğü bağlanmıģtır. TeĢkilat Ģemasında Ģube müdürlüklerine bağlı 4 müdür yardımcılığı ile bunlara bağlı 8 baģmühendislik ve 7 Ģeflik yer almıģtır. ġirketin sermaye yapısı raporun baģlangıcında bulunan çizelgede gösterilmiģtir. 233 sayılı KHK nin 26 ncı maddesine göre, bağlı ortaklık genel kurulunun en geç Haziran ayı sonuna kadar toplanması ve SayıĢtay raporunu da dikkate alarak karar vermesi gerekmektedir. ġirketin 2010 yılı faaliyetlerine iliģkin genel kurul toplantısı, 24.06.2011 tarihinde yapılmıģtır. 233 sayılı KHK ve Ana SözleĢmede; ġirketin karar organı olan yönetim kurulunun bir baģkan ve dört üyeden oluģtuğu, genel müdürün aynı zamanda yönetim kurulunun da baģkanı olduğu, genel müdürün ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak karar ile yönetim kurulu üyelerinden birinin Hazine MüsteĢarlığı nın bağlı olduğu Bakan, diğer üçünün ise ilgili Bakan tarafından 3 yıllık süre için atanacağı, denetçilerin ise ilgili Bakan, Hazine MüsteĢarlığı nın bağlı olduğu Bakan ve ana teģekkül genel müdürlüğünce 3 yıllık süre için atanacağı hususları yer almıģtır. Diğer taraftan Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesinin, 09.07.2008 tarih ve 5784 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle eklenen (4) üncü fıkrası gereği, ġirketin özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden itibaren Ģirket genel müdürü ile yönetim ve denetim kurulu üyelerine yapılacak atamalar ve bu görevlerden alınma iģlemleri için; bu hususla ilgili olarak BaĢbakan tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bir yetki devri yapılmadığından, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının teklifi ve BaĢbakan Oluru gerekmektedir. Yönetim ve denetim kurulunun oluģumu, üyelerin atanma tarihleri, temsil ettiği kuruluģlar ve diğer özellikleri raporun baģlangıcında yer verilen yönetim ve denetim kurulu çizelgelerinde gösterilmiģtir. Anılan çizelgeden de görüleceği üzere, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından atanan 3 yönetim kurulu üyesi ile 1 denetçinin atama iģlemleri, 29.09.2010 tarihinde yapılmıģ olup ġirketin özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden önce gerçekleģtirilmiģtir.. Bir denetçi ise 233 sayılı KHK nin 25 inci maddesine dayanılarak Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının 04.04.2011 tarih ve 1893 sayılı Oluru ile atanmıģ, ancak bu kiģi 18.05.2011 tarih ve 2693 sayılı Bakanlık Oluru ile aynı usulle görevden alınmıģ ve bu defa aynı kiģi 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi ve 233 sayılı KHK nin 25 inci maddesi gereğince, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının teklifi ve BaĢbakanlığın 10.06.2011 tarih ve 2692 sayılı Oluru ile atanmıģtır. Hazine MüsteĢarlığının 07.06.2011 tarih ve 30251 sayılı yazısında; 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi ile 233 sayılı KHK nin bağlı ortaklık 3
yönetim kurulu üyelerinin atanmasına iliģkin 24 üncü ve denetim kurulu üyelerinin atanmasına iliģkin 25 inci madde hükümleri uyarınca, Devlet Bakanı ve BaĢbakan Yardımcılığı Makamından alınan 06.06.2011 tarih ve 2011/636 sayılı Olur ile bir yönetim ve bir denetim kurulu üyeliğine üçer yıllık süre için ataması yapılan kiģiler, ġirkete bildirilmiģtir. Ancak 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde; HEAġ ın özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden sonra yönetim ve denetim kurulu üyeliklerine Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının teklifi ve BaĢbakan Onayı ile atama yapılabileceği hükmü yer almıģtır. Bu nedenle bir yönetim ve bir denetim kurulu üyeliğine, Devlet Bakanı ve BaĢbakan Yardımcılığı Makamının 06.06.2011 tarih ve 2011/636 sayılı Olur ile Hazine MüsteĢarlığını temsilen yapılan atama iģlemleri mevzuata uymamaktadır. Yönetim kurulu kararlarının hukukiliğinin tartıģılmaması için söz konusu atamaların 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine uygun hale getirilmesi önem arz etmektedir. Bu itibarla; 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi gereği, HEAġ ın özelleģtirme programına alındığı 27.10.2010 tarihinden sonra yönetim ve denetim kurulu üyeliklerine Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının teklifi ve BaĢbakan Onayı ile atama yapılabileceğinden, Devlet Bakanı ve BaĢbakan Yardımcılığı Makamının 06.06.2011 tarih ve 2011/636 sayılı Olur ile ġirketin bir yönetim ve bir denetim kurulu üyeliğine, Hazine MüsteĢarlığı temsilcisi olarak yapılan atama iģlemlerinin, hukuki ve mali sorunlarla karģılaģılmaması için 4628 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine uygun hale getirilmesi hususunda ilgili merciler nezdinde giriģimlerde bulunulması önerilir. ġirketin Yönetim Kurulu 2011 yılı içinde 21 toplantı yapmıģ ve muhtelif hususlarla ilgili 55 adet karar almıģtır. HEAġ ın genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığı, 03.10.2006 tarih ve 2006/8514 sayılı müģterek karar ile atanan genel müdür ve yönetim kurulu baģkanının 25.04 2011 tarih ve 2011/320 sayılı müģterek karar ile görevinden alınarak, EÜAġ Yönetim Kurulunun 27.04.2011 tarih ve 24/155 sayılı Kararı ile EÜAġ Genel Müdürlüğünde müģavir kadrosuna atanması ile birlikte boģalmıģtır. Diğer taraftan Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının 27.04.2011 tarih ve 2356 sayılı Oluru ile; genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığının boģalması nedeniyle Ģirket iģlerinin aksamadan ve istenilen seviyede yürütülmesi gerekçe gösterilerek, söz konusu göreve yeni bir atama yapılıncaya kadar, Türkiye Elektrik Dağıtım A.ġ. Genel Müdürlüğünde müģavir kadrosunda görev yapan bir kiģi, 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi gereğince vekaleten atanmıģtır. Böylece ġirketin genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığı görevi, vekaleten atanan kiģinin göreve baģladığı 04.05.2011 tarihinden itibaren, uzunca bir süredir vekaleten yürütülmektedir. Ayrıca ġirketin genel müdür yardımcılığı kadrosuna EÜAġ Yönetim Kurulunun 19.11.2009 tarih ve 46/302 sayılı Kararı ile atama yapılmıģtır. Ancak atamasını 19.11.2009 tarihinde tebellüğ eden söz konusu kiģi, 26.11.2009 tarih ve 477 sayılı Bakanlık Olur u ile Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığında bakan danıģmanı olarak 4
görevlendirilmiģ ve bu hususu, 03.12.2009 tarihinde tebellüğ etmiģtir. Bu kiģi, 29.10.2011 tarih ve 2011/816 sayılı müģterek karar ile TEMSAN Genel Müdür Yardımcılığı ve yönetim kurulu üyeliğine atandığı için 11.11.2011 tarihinde ġirketle iliģiği kesilmiģtir. Ancak genel müdür yardımcılığı kadrosu, söz konusu kiģinin atandığı 19.11.2009 tarihinden baģka bir göreve atandığı 29.10.2011 tarihine kadar dolu gözüküyor olsa da, anılan kiģinin bakan danıģmanı olarak göreve baģladığı 04.12.2009 tarihinden itibaren genel müdür yardımcılığı görevi anılan kiģi tarafından fiilen yerine getirilmemiģtir. Ġnceleme tarihi (Nisan 2012) itibariyle, genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığı görevinin 12 aydan fazla bir süredir vekaleten yürütülmekte, diğer taraftan genel müdür yardımcılığı görevi de kadrosunun yaklaģık 6 aydır boģ olmasına rağmen yaklaģık 29 aydır kadrosuna atanmıģ yetkili birisi tarafından fiilen yürütülmemektedir. Kamuda herhangi bir Ģekilde boģalmıģ veya boģ bulunan bir idari kadroya iliģkin görevler vekalet ve görevlendirme Ģeklindeki atamalarla da yürütülebilmekte ise de bu husus geçici ve istisnai durumlar için baģvurulacak bir yoldur. Anılan uygulamaların uzun sürmesi ise mevzuata tam uymaması yanında vekaleten iģ yürütmenin getirdiği; idarede huzursuzluk, otorite boģluğu, motivasyon eksikliği ve iģlerin yürütülmesinde aksama gibi olumsuzlukların artmasına da neden olabilmektedir. Bu itibarla; ġirket iģlerinin daha sağlıklı yürütülmesini teminen, üst düzey yönetici kadrolarının önemi ve uzun süreli vekalet ve görevlendirmelerin getireceği olumsuzluklar göz önünde tutularak; 04.05.2011 tarihinden itibaren uzunca bir süredir vekaleten yürütülmekte olan genel müdür ve yönetim kurulu baģkanlığı ile boģ bulunan genel müdür yardımcılığı kadrosuna en kısa sürede asaleten atama yapılması için ilgili merciler nezdinde giriģimlerde bulunulması önerilir. - Hukuk iģleri: ġirketin I sayılı cetvele dahil memur kadrolarında bir adet hukuk müģavirliği kadrosu bulunmaktadır. Bu kadroya atama yapılmamıģtır. ġirketin hukuk iģleri, kısmi zamanlı hizmet esasına göre çalıģtırılan sözleģmeli bir avukat marifetiyle yürütülmektedir. Kısmi zamanlı sözleģme ile çalıģtırılan avukattan, avukatlık hizmetleri yanında Ģirket iģlerinin gerektirdiği müģavirlik hizmetleri de alınmaktadır. SözleĢme ile çalıģtırılan avukat tarafından, inceleme tarihi (Nisan 2012) itibariyle 36 adet dava dosyasının takibinin yapıldığı tespit edilmiģtir. Önceki denetim raporlarında detaylı bilgisi yer alan, santralde bulunan dizel jeneratörün kontrol sistemi üzerinde yüklenici firma tarafından yapılan çalıģmalar esnasında dizel jeneratörde meydana gelen hasar hakkında EÜAġ TeftiĢ Kurulu tarafından düzenlenen 30.05.2008 tarih ve 2008/7 sayılı Ġnceleme Raporu ve 17.09.2008 tarih ve 2008/13 sayılı SoruĢturma Raporu uyarınca, yüklenici firma (NES Jeneratör Mak. Elk. Elek. San. Tic. Ltd. ġti.) aleyhine kusur ve zarar miktarının tespiti ve zararın tazmini hususlarında 2010/319 Talimat ve 2008/340 Esas sayılı dosya ile açılan ve ilk bilirkiģi incelemesinde jeneratöre verilen zararda davalının kusurlu 5
olduğu ve zarar miktarının 1.085.105 Avro olduğu yönünde rapor verilmiģ, dava aģamasında tekrar keģif yapılarak kusur ve zarar yönünden tespit yapılmıģ ve anılan bilirkiģi raporunda zarar hesaplanmadığı için bilirkiģilerden ek rapor istenmiģ ve 28.10.2011 tarihli ek raporda, özetle firmanın jeneratörün hasar görmesinden %100 kusurlu olduğu, söz konusu jeneratör tamir edilse bile eski performansını sağlayamayacağı, yenisinin alınması gerektiği ve yenisinin 1.100-1.250 bin Avro civarında olduğu yer almıģ, bu bilirkiģi raporu doğrultusunda dava konusuna iliģkin talep miktarının 2.080.340 TL olarak ıslah edilmesi istenmiģ ve 30.04.2012 tarihli duruģmada; ıslah dilekçesinin davalıya tebliğ edilmesine ve sonraki duruģmanın 17.05.2012 tarihinde yapılmasına karar verilmiģ olup, davayla ilgili hukuki süreç devam etmektedir. - TeftiĢ iģleri: ġirketin teftiģ iģleri, kendisine ait teftiģ birimi bulunmadığından, ana teģekkül EÜAġ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı tarafından yürütülmektedir. Ayrıca Ģirket, 233 sayılı KHK uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın gözetim ve denetiminde bulunmaktadır. EÜAġ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığınca, ġirketin 01.01.2008-30.04.2011 tarihleri arasında gerçekleģen iģlemlerinin teftiģi 02.05.2011 tarihide baģlatılmıģ ve incelemeler sonucunda 15.09.2011 tarh ve 7 sayılı cevaplı teftiģ raporu düzenlenmiģtir. C- Personel durumu: 1- Personel kadroları ve personele iliģkin iģlemler: ġirketin 2011 yılı personel kadro ve pozisyonları ile ortalama çalıģan ve dönem sonu fiili personel sayıları, önceki yıl verileri ile birlikte aģağıdaki çizelgededir. 2010 2011 ÇalıĢan personel ÇalıĢan personel Personel Yıl Norm Program Yıl Ortalama sonu kadro kadro Ortalama sonu kiģi kiģi sayı sayı kiģi kiģi A Memurlar 1 - Genel idari hizmetler 5 4 9 3 2 2 - Teknik hizmetler Toplam ( A ) 5 4 9 3 2 B SözleĢmeliler 1-399 sayılı KHK ye göre çalıģanlar 27 27 55 28 31 2-657 sayılı Kanuna göre çalıģanlar Toplam ( B ) 27 27 55 28 31 C ĠĢçiler 1 - Sürekli iģçiler (Kapsam içi) 247 222 322 216 216 2 - Geçici iģçiler Toplam ( C ) 247 222 322 216 216 Genel toplam ( A+B+C ) 279 253 386 247 249 Yüklenici iģçileri 80 80 88 91 6
ġirketin, 2011 yılı sonu itibariyle 399 sayılı KHK ye göre ihdas edilmiģ I sayılı cetvelde 9 memur kadrosu, II sayılı cetvelde 55 sözleģmeli personel pozisyonu ile 322 daimi iģçi pozisyonu olmak üzere, toplam 386 personel kadro ve pozisyonu bulunmaktadır. Çizelgeden de görüleceği üzere, 2011 yılı sonu itibariyle Ģirketin 9 memur kadrosundan 7 si, 55 sözleģmeli pozisyonundan ise 24 ü boģtur. Diğer taraftan raporun ekinde (Ek:4) yer alan çizelgeden de görüleceği üzere, 2010 yılında 45 ve 2011 yılında 43 olmak üzere son iki yılda toplam 88 iģçi emekliye ayrılmıģ, buna karģılık 2011 yılı içinde 40 iģçi alımı yapılmıģtır. ġirketin 27.10.2010 tarihide özelleģtirme programına alınmasının da etkisiyle, daha önceden de yüksek sayıda olan müdür, mühendis, Ģef ve memur kadro ve pozisyonlarının boģ olması ile deneyim sahibi yetiģmiģ iģçi personelin emekliye ayrılması, teknik ve idari personel eksikliği nedeniyle Ģirket çalıģmalarında sıkıntıya neden olmakta, personelin hizmet içi eğitimi ve deneyim kazanmasını engellemekte, diğer taraftan özelleģtirme süreci mevcut çalıģanların da motivasyonunu olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle boģ kadroların doldurulması ve periyodik iģçi alımlarının zamanında yapılması önem arz etmektedir. 2011 yılında çalıģan ortalama personel sayısı, önceki yıla göre %11 oranında azalarak 247 kiģi olmuģtur. Bunun 2 si memur, 28 i sözleģmeli ve 216 sı da iģçi statüsündeki personelden oluģmaktadır. 2011 yılı sonu itibariyle ġirket, 2 memur, 31 sözleģmeli ve 216 iģçi olmak üzere toplam 249 kiģi çalıģmıģtır. Personelin servislere dağılımı ve 2011 yılı içindeki hareketini önceki yıl verileriyle birlikte gösteren çizelgelere, raporun ekleri (Ek: 2, 3, 4) arasında yer verilmiģtir. Ayrıca, yıl içerisinde muhtelif hizmet iģleri ile ilgili olarak ortalama 88 kiģi yüklenici iģçisi çalıģmıģtır. 2- Personele yapılan harcamalar: ġirket personeli için 2011 yılında yapılan harcamalar aģağıda gösterilmiģtir. 7
2010 2011 Harcanan Harcanan Personele yapılan harcamalar A- Yönetim kurulu üyeleri GeçmiĢ yıllar Toplam KiĢi baģına Ödeneğin Esas Ek Sosyal Cari yıl ile ilgili ödeme Toplam harcama ayda düģen son durumu ücretler ödemeler giderler toplamı ve geri alıģlar harcama Bin TL TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL KiĢi baģına ayda düģen TL ve denetçiler (kuruluģ dıģı) 174 202 190 34 224 224 B- Memurlar 297 4.950 325 43 114 31 188 188 5.222 C- SözleĢmeli personel 959 2.960 1.288 828 121 160 1.109 1.109 3.301 D- ĠĢçiler 16.953 4.701 16.032 5.375 3.986 3.450 12.811 3.085 15.896 4.943 Genel toplam(a+b+c+d) 18.383 17.847 6.436 4.255 3.641 14.332 3.085 17.417 Geçen yıl toplamı 15.179 6.720 4.900 3.745 15.365 3.018 18.383 Fark 2.668 (284) (645) (104) (1.033) 67 (966) 8
2011 yılında Ģirkette çalıģan personel için yapılan harcamalar toplamı 17,4 milyon TL olup; bu tutarın 14,3 milyon TL si cari yılla, 3,1 milyon TL si de geçmiģ yıllarla ilgilidir. Cari yıl harcamalarının; 224 bin TL si yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler, 188 bin TL si memurlar, 1,1 milyon TL si sözleģmeliler ve 12,8 milyon TL si de iģçiler için yapılan harcamalardan oluģmuģtur. Cari yıla iliģkin kiģi baģına düģen aylık ortalama harcama tutarı, memurlar için 5,2 bin TL, sözleģmeliler için 3,3 bin TL ve iģçiler için de 4,9 bin TL olmuģtur. Personelin maaģ ve ücretleri; Bütçe Kanunu, ilgili Bakanlar Kurulu ve Yüksek Planlama Kurulu kararları ile TES-Ġġ (Türkiye Enerji, Su ve Gaz ĠĢçileri Sendikası) ve KAMU-Ġġ (Kamu ĠĢletmeleri ĠĢverenleri Sendikası) arasında, EÜAġ ve bağlı ortaklıkları ile bunlara bağlı iģyerleri için imzalanan ve 01.03.2009-28.02.2011 tarihleri arasındaki dönemi kapsayan 13. dönem, 01.03.2011-28.02.2013 tarihleri arasındaki süreyi kapsayan ve 17.10 2011 tarihinde imzalanan 14. dönem iģletme toplu iģ sözleģmeleri çerçevesinde tahakkuk ettirilmiģtir. ġirket personeline Genel Yatırım ve Finansman Programının fazla mesailere iliģkin hükümleri doğrultusunda fazla çalıģma yaptırılmaktadır. Bu çerçevede Hazine MüsteĢarlığı nın 31.12.2010 tarih ve 61877 sayılı yazısı ile HEAġ a 2011 yılı için toplam 26.384 saat/yıl fazla çalıģma izni verilmiģ olup, yıl içinde iģçi personele 14.019 saat ve sözleģmeli personele 3.000 saat olmak üzere toplam 17.019 saat fazla çalıģma yaptırılmıģtır. - Sosyal konular ve giderleri: ġirket personeline 2011 yılında yapılan sosyal giderlerin ayrıntısı geçen yıl rakamlarıyla birlikte aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. 9
A-Cari yılla ilgili: Sosyal giderler Memurlar SözleĢmeliler ĠĢçiler Toplam 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 Fark Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL 1-Aile ve çocuk yardımı 3 2 14 3 16 13 2-Evlendirme,doğum ve ölüm yardımı 1 1 1 3-Sosyal yardım 240 352 240 352 112 4-Barındırma giderleri 5-Yedirme yardımı 274 266 274 266 (8) 6-Giydirme yardımı 76 97 76 97 21 7-TaĢıma giderleri 224 236 224 236 12 8-T.C. Emekli Sa.Kur. Kar. ve ek Kar. 24 29 132 133 156 162 6 9-Emekli ikramiyesi, iģten ayrılma taz. 64 63 64 63 (1) 10-Sosyal Sigortalar primi iģveren payı 2.282 2.061 2.282 2.061 (221) 11-ĠĢsizlik sigortası iģveren payı 219 198 219 198 (21) 12- Sağlık giderleri 1 2 4 3 4 1 13-Eğitim giderleri 7 10 3 5 10 15 5 14- Spor giderleri 15- Dinlenme kaplarına yapılan har. 16-Personel dernek ve vakıflarına yar. 17-Ayni ve nakdi baģkaca sosyal yar. 3 194 167 194 170 (24) B-GeçmiĢ yıllarla ilgili: Toplam (A) 27 31 140 160 3.578 3.450 3.745 3.641 (104) 1-Emekli Ġkramiyesi, iģten ayrılma taz. 56 2.887 2.990 2.943 2.990 47 2-Diğer ödemeler 131 95 131 95 (36) Toplam (B) 56 3.018 3.085 3.074 3.085 11 Genel Toplam(A+B) 27 31 196 160 6.596 6.535 6.819 6.726 (93) 2011 yılında gerçekleģen cari yılla ilgili sosyal nitelikli giderler, önceki yıla göre %2,8 oranında azalarak 3,6 milyon TL olmuģtur. Bu tutarın içindeki en büyük payı %57 oranı ile SSK primi iģveren payı oluģturmuģtur. 4857 sayılı ĠĢ Kanununun 81 inci maddesi ve ilgili yönetmeliklerde; devamlı olarak en az elli iģçi çalıģtıran iģyerlerinde, iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmek üzere iģyeri sağlık ve güvenlik birimi kurulması ve bu birimde en az bir iģyeri hekimi ile gerektiğinde diğer personelin bulundurulması veya bu hususun iģletme dıģında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alımı yapılarak yerine getirilmesi yer almıģtır. ġirket kendi bünyesinde iģyeri sağlık ve güvenlik birimi oluģturmuģ olup, bu kapsamda kendi personeli dıģında, II sayılı cetvelde tahsis edilmiģ 1 tabip ve 1 sağlık memuru pozisyonu boģ olduğundan kısmi zamanlı sözleģme ile bir iģ yeri hekimi çalıģtırılmaktadır. 10
III. MALĠ BÜNYE A-Mali durum: Mali bünyenin incelenmesi amacıyla, 2011 yılı bilançosu üzerinde gerekli sadeleģtirmeler yapıldıktan sonra ġirketin ana hesap grupları itibariyle kaynak ve varlıkları aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. M a l i d u r u m 2010 2011 Fark Bin TL % Bin TL % Bin TL Varlıklar ( Aktif ): 1-Dönen varlıklar a)hazır değerler 216 0,0 70 0,0 (146) b)kısa sürede paraya çevrilebilir değerler 931.538 91,8 374.269 82,9 (557.269) Toplam (1) 931.754 91,8 374.339 82,9 (557.415) 2-Duran varlıklar a)uzun sürede paraya çevrilebilir değerler 213 0,0 213 b)bağlı değerler 83.036 8,2 76.972 17,0 (6.064) Toplam (2) 83.036 8,2 77.185 17,1 (5.851) Varlıklar toplamı 1.014.790 100,0 451.524 100,0 (563.266) Kaynaklar ( Pasif ) : 1-Yabancı kaynaklar a)kısa süreli 833.281 82,1 251.072 55,6 (582.209) b)uzun süreli 2.765 0,3 5.763 1,3 2.998 Toplam (1) 836.046 82,4 256.835 56,9 (579.211) 2-Öz kaynaklar 178.744 17,6 194.689 43,1 15.945 Kaynaklar toplamı 1.014.790 100,0 451.524 100,0 (563.266) Yukarıdaki çizelge düzenlenirken; Sistem kullanım anlaģması gereği TEĠAġ ta bulunan teminat ile ilgili olarak ticari alacaklar ve ticari borçlar hesap grubunda karģılıklı kayıt altına alınan 2,5 milyon TL birbirinden mahsup edilmiģ, Olumsuz enerji dengesizliğinden kaynaklanan TEĠAġ- Piyasa Mali UzlaĢtırma Merkezi ne (PMUM) olan 2,5 milyon TL ticari borç, TEĠAġ- PMUM dan olan olumlu enerji dengesizliğinden kaynaklanan ticari alacaklardan mahsup edilmiģ, Yapılan mahsuplar neticesinde ġirket varlık ve kaynakları 451,5 milyon TL olmuģtur. Bilanço büyüklüğü, Bazı Kamu Kurum ve KuruluĢlarının Bir Kısım Borç ve Alacaklarının Düzenlenmesine dair 6113 sayılı Kanun gereği yapılan borç-alacak mahsuplaģması ile enerji alacak ve borçlarında yapılan mahsuplaģma neticesinde, geçen yıla göre %55,5 oranında azalarak 451,5 milyon TL ye gerilemiģtir. 11
Toplam varlıkların, %82,9 oranında 374,3 milyon TL si dönen varlıklardan, %17,1 oranında 77,2 milyon TL si duran varlıklardan, toplam kaynakların ise %56,9 oranında 256,8 milyon TL si yabancı kaynaklardan, %43,1 oranında 194,7 milyon TL si de öz kaynaklardan oluģmaktadır. 2011 yılı sonu itibariyle Ģirketin varlık ve kaynaklarının ayrıntısına raporun ekleri arasında (Ek: 5 ve 6) yer verilmiģtir. 1-Mali yapı: a)mali kaldıraç: 2011 2010 % % Yabancı kaynaklar X 100 256.835 X 100 = = Varlıklar toplamı 451.524 56,9 82,4 Rasyo, Ģirket varlıklarının % 56,9 unun yabancı kaynaklarla finanse edildiğini göstermektedir. Yabancı kaynakların %32 sini ana teģekkül EÜAġ a olan temettü ve cari hesap borçları, %63 ünü ise enerji sektöründe faaliyet gösteren diğer kamu Ģirketlerine borçlar oluģturmaktadır. Kamu enerji Ģirketlerinin birbirlerinden olan borç ve alacaklarından vadesi geçmiģ olanlara, KĠT Genel Yatırım ve Finansman Kararnamesi nin 19 uncu maddesi uyarınca faiz tahakkuku yapılmamaktadır. b)mali yeterlilik (finansman): 2011 2010 % % Öz kaynaklar X 100 194.689 X 100 = = Yabancı kaynaklar 256.835 75,8 21,4 6113 sayılı Kanun ile kamu enerji Ģirketlerinin birbirlerinden olan borç ve alacaklarının mahsubuna yönelik düzenleme neticesinde HEAġ bilançosundan tasfiye edilen vadesi geçmiģ BOTAġ borçlarının etkisiyle, ġirketin mali yeterlilik oranı yükselmiģtir. ġirket öz kaynaklarının yabancı kaynakları karģılama oranı %75,8 dir. c) Oto finansman (iç kaynaklar): 2011 2010 % % Yedekler X 100 10.500 = ÖdenmiĢ sermaye 50 X 100 = 21.000 674 ġirket ödenmiģ sermayesi asgari düzeyde bulunduğundan, oto finansman oranı oldukça yüksek düzeyde bulunmaktadır. Son iki dönemde elde edilen yüksek karlar neticesinde yasal yedeklerde oluģan birikim ġirketin oto finansman ve mali yeterlilik oranlarına olumlu katkı sağlamıģtır. 12
d)bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynaklar içindeki yeri: 2011 2010 % % Bağlı değerler X 100 76.972 X 100 = = Öz kaynaklar 194.689 39,5 46,5 Bağlı değerler X 100 76.972 X 100 = = 17,0 8,2 Varlıklar toplamı 451.524 Bağlı değerlerin varlıklar içerisindeki oranının yükselmesinde, vadesi geçmiģ enerji borç ve alacaklarının mahsup edilmek üzere ana teģekkül bilançosuna çekilmesi etken olmuģtur. ġirkette düģük seviyede gerçekleģen yatırımlar, sabit kıymetlerin yıldan yıla amortisman yoluyla defter değerinin erimesi ve öz kaynaktaki birikimler; bağlı değerlerin öz kaynaklar ve varlıklara oranının aģamalı olarak azalmasına yol açmaktadır. Dönem sonu itibariyle Ģirket varlıklarının %17 sini oluģturan bağlı değerlerin tamamına yakın kısmı maddi duran varlıklara aittir. e)paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri: 2011 2010 % % Paraya çevrilebilir ve hazır 374.552 X 100 değerler X 100 = = 83,0 91,8 Varlıklar toplamı 451.524 DüĢük yatırımlar nedeniyle aktif değerler içerisinde sabit kıymetlerin payı tedricen azalırken, yaratılan kaynaklar kısa sürede paraya çevrilebilir kıymetlere dönüģmekte, bu durum net iģletme sermayesinin tedricen artarak oldukça yüksek seviyelere çıkmasına yol açmaktadır. Nitekim, bankalarda kısa süreli repo hesaplarında değerlendirilen kıymetler 137,8 milyon TL ye yükselmiģ, bu kıymetler varlıkların %30,5 ini karģılamıģtır. 2-Likidite: a)cari Oran: 2011 2010 % % Dönen varlıklar X100 374.339 X 100 = = Kısa vadeli yabancı kaynaklar 251.072 149,1 111,8 Cari oranının %149,1 olması, Ģirketin kısa süreli borçlarını ödeme kapasitesinin ve net iģletme sermayesinin yeterli olduğunu göstermektedir. 13
b)likidite Oranı: 2011 2010 % % (Dönen varlıklar-stoklar) 100 358.414 X 100 = = Kısa vadeli yabancı kaynaklar 251.072 142,8 110 ġirketin dönem sonu itibariyle stoklar dıģındaki dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynaklarını karģılayabilme oranı %142,8 dir. c)nakit Oranı: (Hazır değerler + çok kısa sürede paraya çevrilebilir değerler) x 100 = 137.870 X 100 = Kısa vadeli yabancı kaynaklar 251.072 2011 2010 % % 54,9 0,4 Mevcut hazır değerler ve menkul kıymetler ile kısa vadeli yabancı kaynakların ne ölçüde karģılanabildiğini gösteren rasyo %54,9 dur. Son iki faaliyet döneminde elde edilen yüksek dönem karlarının, düģük seviyedeki yatırımlar nedeniyle menkul kıymetlerde birikim yaratması, bu oranın oldukça yüksek seviyeye ulaģmasında etken olmuģtur. 3-Varlık kullanım oranları: ġirketin sahip olduğu ve faaliyetlerini yürütmede kullandığı iktisadi kıymetlerini ne ölçüde etkin kullanıldığını gösteren varlık kullanım oranlarına aģağıda yer verilmiģtir. a)alacak devir hızı: SatıĢlar 1.262.610 = Ticari alacaklar 220.351 2011 2010 = 5,7 1,2 Gelir tablosunda kayıtlı satıģ indirimleri, olumsuz enerji dengesizliği ile ilgili olarak TEĠAġ-PMUM tarafından karģılanıp ġirkete yansıtılan enerji tutarlarını ifade ettiğinden oranın payında brüt satıģ rakamına yer verilmiģtir. Dönem içerisinde vadesi geçmiģ enerji alacaklarının ana teģekkül EÜAġ bilançosuna devredilmesi nedeniyle yukarıdaki oranın paydasına dönem sonu ticari alacak tutarı alınmıģtır. Alacak devir hızı 5,7 olarak görünmesine rağmen; ticari alacaklar içerisindeki katma değer vergisinin etkisi ayıklandığında, gerçek devir hızının 7 olduğu; diğer bir deyiģle alacakların ortalama 50 günde tahsil edildiği anlaģılmaktadır. 14
b)dönen varlık devir hızı: 2011 2010 SatıĢlar 1.262.610 = = Dönen varlıklar 374.339 3,4 1,1 Cari dönemde vadesi geçmiģ enerji alacak ve borçlarının bilançodan tasfiye edilmesi neticesinde; alacak devir hızında olduğu gibi dönen varlık devir hızında da iyileģme olmuģtur. c)maddi duran varlık devir hızı: 2011 2010 SatıĢlar 1.262.610 = = Maddi duran varlıklar (net)- 76.948 16,4 12,3 (Yatırımlar+yatırım sipariģ avansları) ġirketin 2011 yılı satıģları, faaliyetlerde kullanılan maddi duran varlıklarının 16,4 katına tekabül etmektedir. d)aktif devir hızı: SatıĢlar = 1.262.610 = Varlıklar toplamı 451.524 2011 2010 2,8 1,0 ġirket, 2011 yılında her 100 TL lik varlık kullanımı karģılığında yaklaģık 280 TL lik satıģ hâsılatı sağlamıģtır. e)öz kaynak devir hızı: 2011 2010 SatıĢlar 1.262.610 = = Öz kaynaklar 194.689 6,5 6 Öz kaynak devir hızı, Ģirketin her 100 TL lik öz kaynak kullanımı karģılığında 650 TL lik satıģ hâsılatı sağladığını göstermektedir. B-Mali sonuçlar: 1-Kârlılık (rantabilite): a) Mali kârlılık ( mali rantabilite): ġirketin 2011 yılı faaliyet kârı 79,6 milyon TL olmasına karģın, 3,7 milyon TL tutarındaki olağan dıģı gider ve zarar ile 8,4 milyon TL finansman gideri ve 5,3 milyon TL tutarındaki diğer faaliyetlerden olağan, olağan dıģı gelir ve kârlar sonucunda, 72,9 milyon TL dönem kârı gerçekleģmiģtir. 2011 2010 % % Dönem kârı X 100 72.857 X 100 = ÖdenmiĢ sermaye 50 = 145,714 255.006 15
ÖdenmiĢ sermayenin iģlem hacmine göre oldukça düģük tutarda kalması, oranın yüksek çıkmasındaki temel etkendir. 2011 2010 % % Dönem karı X 100 72.857 X 100 = = Öz kaynaklar 186.717 39,0 71,3 2011 2010 % % Faaliyet karı X 100 79.636 X 100 = = Öz kaynaklar 186.717 42,7 78,4 Yukarıda yer verilen orantıların paydasına, dönem baģı ve dönem sonu öz kaynak tutarlarının aritmetik ortalaması alınmıģtır. 2011 yılında kullanılan her 100 birim öz kaynağa karģılık 42,7 birim faaliyet kârı, 39 birim dönem karı elde edilmiģ olup, ġirketin kârlılık oranları önceki döneme göre ortalama %45 azalmıģtır. b)ekonomik kârlılık (ekonomik rantabilite): 2011 2010 [Dönem karı+(finansman giderleri-yatırım % % Maliyetine verilen faizler)] X 100 81.231 X 100 Kullanılan sermaye - ĠĢletmeye açılmayan = 451.524 = 18,0 13,0 yatırımlarda kullanılan kaynaklar Cari dönemde, vadesi geçmiģ enerji alacaklarının bilançodan ihraç edilmesi nedeniyle ekonomik karlılık artmıģ gözükmektedir. 2) Mali sonucu ilgilendiren etkenler: SatıĢlar X 100 1.262.610 X 100 = Kullanılan sermaye - ĠĢletmeye açılmayan 451.524 yatırımlarda kullanılan kaynaklar 2011 2010 % % = 280 101 ġirket 2011 faaliyet döneminde kullandığı her 100 liralık kaynak karģılığı 280 liralık satıģ hâsılatı elde etmiģtir. ġirketin mali bünyesi ile ilgili olarak genel bir değerlendirme yapıldığında; Santralin yıllardır kapasitesinin oldukça altında üretim ve satıģ yapmakta olduğu, kapasite kullanımını ve verimliliği artıracak iyileģtirmelerin Ģirketin mali yapısına da önemli katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. 16