T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI SİİRT İL PROFİLİ ŞUBAT 2015
İÇİNDEKİLER 1. MEVCUT DURUM... 1 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER... 1 1.2. TARIM... 2 1.2.1. Tarım Projeleri... 2 1.2.2. Hayvan Varlığı... 3 1.3. SANAYİ... 3 1.3.1. Teşvik Politikaları... 3 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme... 4 1.3.3. Sanayi Tesisleri... 4 1.3.4. İhracat İthalat... 5 1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)... 5 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS)... 5 1.4. ENERJİ... 6 1.5. EĞİTİM... 6 1.6. İSTİHDAM... 7 1.7. SODES PROGRAMI... 7 1.8. SAĞLIK... 7 1.9. KÜLTÜR VE TURİZM... 8 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR... 8 1.11. ULAŞTIRMA... 9 1.11.1. Karayolu... 9 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR... 9 1.13. SPOR TESİSLERİ... 10 1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI... 10 2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER... 12 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER... 12 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 2.1.2. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi... 12 2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi... 12 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi... 13 2.1.5. Organik Tarım Projesi... 14 2.1.6. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP)... 14 2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR... 14 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM)... 14 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri... 15 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri)... 16 i
2.3. ÇEVRE ve ALTYAPI FAALİYETLERİ... 16 2.3.1. Hâlihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları..... 16 2.3.2. Siirt Katı Atık Düzenli Depolama Alanı....... 16 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı... 1 Tablo 2: Göç İstatistikleri... 2 Tablo 3: Siirt İli Tarım Alanları... 2 Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 4 Tablo 5: İmalat Sanayi Sektörlere Göre Firma ve İstihdam... 5 Tablo 6: Kilis İli İthalat İhracat Verileri... 5 Tablo 7: Tamamlanan KSS ler... 6 Tablo 8: 2013-2014 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları... 6 Tablo 9: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları... 7 Tablo 10: Hastanelerin Dağılımı ve Yatak... 8 Tablo 11: Karayolları Devam Eden Projeler... 9 Tablo 12: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 Tablo 13: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri... 12 Tablo 14: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri... 13 Tablo 15: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Faaliyetleri... 13 GRAFİK DİZİNİ Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu... 1 Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı... 1 Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı... 2 Grafik 4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı... 2 Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 4 Grafik 6: Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı... 5 Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı... 5 ii
SİİRT 1. MEVCUT DURUM 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER Nüfus 2014 Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre Siirt 318.366 kişilik nüfusu ile GAP illeri arasında sekizinci sırada yer almakta ve Bölge nüfusunun %3,85 ini oluşturmaktadır. Nüfusun 164.098 i (%51,5) erkek, 154.268 i (%48,5) kadındır. İlin 2014 yılı şehir nüfusu 198.815 (%62,4), köy nüfusu ise 119.551 (%37,6) kişidir. 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Nüfus Yaşanılan Yere Göre Nüfus Şehir nüfusu Köy nüfusu Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı Bebek ölüm hızı ülke genelinde iyileşme göstermekle birlikte, 2010 ve 2014 yılları karşılaştırıldığında Bölge de binde 15,8 den binde 16 5 e çıkarken, Siirt te binde 14,4 ten 15,7 ye çıkmıştır. Doğurganlık hızında ise Siirt ilinde, Bölge genelinin üstünde değerler gözlemlenmektedir. Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı İller Bebek Ölüm Hızı(Binde) (*) Doğurganlık Hızı(Çocuk ) (**) 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Siirt 14,4 20,1 17,4 15,2 15,7 4,10 3,93 3,83 3,66 GAP 15,8 16,0 15,7 15,5 16,5 3,57 3,47 3,52 3,46 3,60 Türkiye 12,0 11,7 11,6 10,8 11,1 2,08 2,04 2,11 2,10 2,17 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Doğum ve Ölüm İstatistikleri,2015 (*) Bebek Ölüm Hızı: Belli bir yıl içinde meydana gelen bir yaşından küçük bebek ölümlerinin o yıl içinde meydana gelen canlı doğumlara oranının binde olarak ifade edilmesidir. (**) Doğurganlık Hızı: Bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) doğurabileceği çocuk sayısıdır. Göç İstatistikleri Siirt, GAP illeri arasında göç bakımından göç veren illerden biridir. Net göç hızı Bölge genelinin üstündedir. 1
Tablo 2: Göç İstatistikleri Yıllar İller Nüfus Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı (Binde) 2008 Siirt 299.819 11.870 12.625-755 -2.52 GAP 7.350.752 132.328 188.111-55.783-7,56 2014 Siirt 318.366 10.551 14.366-3.815-11,91 GAP 8.250.718 148.175 198.824-50.649-6,12 Kaynak:TÜİK Nüfus Artış Hızı ve Nüfus Yoğunluğu İlin 2014 nüfus artış hızı binde 13,32 dir. Siirt GAP illeri içerisinde nüfus artış hızı büyüklüğü bakımından altıncı sıradadır. GAP Bölgesi nin nüfus yoğunluğu (km 2 ye düşen kişi sayısı) 2014 yılında 110 kişi iken, Siirt te bu sayı 58 dir. 1.2. TARIM 2014 yılı itibarıyla GAP Bölgesi nin tarım alanı 3.128.428 hektar, Siirt ilinin tarım alanı ise 78.381 hektardır. Siirt ilinde ekilen tarla alanı 52.549 hektar olup, nadas alanı 1.485 hektar, sebze bahçeleri alanı 2.016 hektar ve meyve bahçeleri alanı ise 22.329 hektardır. Tablo 3: Siirt İli Tarım Alanları Toplam Tarım Alanı(ha) Ekilen Tarla Alanı (ha) Nadas Alanı (ha) Sebze Bahçeleri Alanı (ha) Meyve Alanı (ha) Siirt 78.381 52.549 1.485 2.016 22.329 GAP 3.128.428 2.340.802 202.532 73.943 511.148 Siirt/GAP (%) 2,5 2,2 0,7 2,7 4,3 Kaynak: TÜİK Tarım Alanlarının Dağılımı Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı Ekilen Tarla Alanı Sebze Bahçeleri Alanı Nadas Alanı Meyve Alanı Meyve Alanı Sebze Bahçeleri Nadas Alanı Ekilen Tarla Alanı 0% 20% 40% 60% 80% 100% Siirt GAP Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı Grafik4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı GAP ın başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının, ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlandırılarak büyük bölümünün tamamlanması amacıyla 2008-2012 dönemini kapsayan GAP Eylem Planı (EP) hazırlanmış ve etkin bir şekilde uygulanmıştır. 1.2.1. Tarım Projeleri Eylem Planı uygulamaları ile tarımsal sanayinin geliştirilmesi hedeflenmiş ve tarımsal verimliliği artırmak üzere tarımsal örgütlenme projeleri, organik tarım uygulamaları, kırsal kalkınma programları ve hayvancılığın geliştirilmesi desteklenmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) tarafından EP kapsamında Siirt te verilen destekler aşağıda özetlenmiştir. 2
Tarımsal Örgütlenme Projeleri kapsamında programa alınan 2 kooperatife toplam 5,2 milyon TL kredi desteği sağlanmıştır. Organik Tarım: Organik elma, kiraz ve çilek üretimi yapılmakta ve arıcılık eğitimi verilmektedir. 2012 yılı ödeneği 76 bin TL olup, 74 bin TL si harcanmıştır. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı: 2008-2012 döneminde Siirt te 24 adet proje programa alınmış, 21 proje tamamlanmış, 4,8 milyon TL hibe desteği sağlanmıştır. GAP İdaresi tarafından yürütülen Sulama Dışı Alanlarda Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesine yönelik projelerin yaygınlaştırılması amacıyla GAP Kırsal Kalkınma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2009 yılında 2 projeye 396 bin TL, 2010 yılında 4 projeye 916 bin TL destek sağlanmıştır. Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından 750 ton kapasiteli soğuk hava deposu tamamlanmıştır. 1.2.2. Hayvan Varlığı 2014 yılı itibarıyla GAP Bölgesi ndeki 1.049.420 adet büyükbaş hayvanın 19.825 (%1,88) adedi Siirt tedir. Siirt ilindeki büyükbaş hayvanların 16.980 tanesi yetişkin, 2.845 tanesi ise genç yavrudur. GAP kapsamında büyükbaş hayvanların toplam süt üretimi miktarı 1.056.521 ton olup, bunun 21.063 (%1,99) tonu Siirt te üretilmektedir. GAP Bölgesi nde mevcut 7.628.442 adet küçükbaş hayvanın 962.908 (%12,02) adedi Siirt ilindedir. Bölge deki küçükbaş hayvanların toplam süt üretimi 304.166 ton olup, bunun 38.985 (%12,81) tonu Siirt te üretilmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2009 yılında uygulanmaya başlanan Hayvancılığın Desteklenmesi Programı kapsamında Siirt te 2010 yılında 603 bin TL hibe sağlanacak 2 başvuru kabul edilmiştir. 1.3. SANAYİ 1.3.1. Teşvik Politikaları Bölgesel ve sektörel nitelikli yeni teşvik politikalarının uygulanması Bölge yatırımları açısından olumlu bir etki yaratmış, özel sektör yatırımlarında artış izlenmiştir. 3
2008-2012 döneminde sabit yatırım tutarı 822 milyon TL olan ve 1.443 kişilik istihdam öngörülen 42 adet teşvik belgesi verilmiştir. 2013 yılında ise 30 teşvik belgesi verilmiş, 155 milyon TL sabit yatırım ile 2.189 kişilik istihdam öngörülmüştür. Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı Siirt Belge İstihdam Sabit Yatırım Tutarı (milyon TL) 2002 0 0 0 2005 9 502 5 2010 14 247 34 2013 30 2.189 155 2014 8 133 867 Kaynak: Kaynak: Ekonomi Bakanlığı (2014 Ağustos) 2500 2000 1500 1000 500 0 Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım 2002 2005 2010 2013 2014 İstihdam Belge Sabit Yatırım Tutarı (on milyon TL) Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 5084 sayılı kanun kapsamında 2008-2012 döneminde 13 milyon TL enerji desteği sağlanmıştır. 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme GAP Eylem Planı ile KOBİ lerin finansmana erişimini kolaylaştıracak tedbirler alınmış, kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır. - Küçük girişimcilere mali destek sağlanması amacıyla uygulanan SELP II kapsamında 2009-2013 döneminde 121 işletmeye 1,5 milyon avro, kredi desteği sağlanmıştır. - KOSGEB tarafından 129 işletmeye ulaşılarak 8,6 milyon TL kredi tutarı için faiz desteği sağlanmıştır. 1.3.3. Sanayi Tesisleri GAP BKİ nin 2002 yılından beri yaptığı imalat sanayi envanteri çalışmasına göre, Siirt te 2013 yılı sonu itibarıyla 10 kişiden fazla işçi çalıştıran imalat sanayi tesisi sayısı 73 adettir. Bu tesislerde 2.793 kişi istihdam edilmektedir. Gıda sektöründe 28, kimya - petrol ve plastikte 10, taş ve toprağa dayalı sanayide 20, makine metalde 11, orman ve kâğıt ürünlerinde ise 3 firma faaliyet göstermektedir. Tekstil, giyim ve deri alanında faaliyette olan 1 firma bulunmaktadır. 4
Tablo 5: Siirt İli İmalat Sanayi nde Sektörlere Göre Firma ve İstihdam SEKTÖRLER Siirt GAP Siirt/GAP (%) (2013 YILI) Firma Firma Firma İstihdam İstihdam İstihdam Gıda, İçki ve Tütün 28 481 835 33.215 3,4 1,5 Tekstil, Giyim ve Deri 1 82 1.088 93.990 0,1 0,1 Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünleri 10 181 374 13.130 2,7 1,4 Taş ve Toprağa Dayalı 20 1.203 303 16.662 6,6 7,2 Metal Eşya ve Makine Teçhizatı 11 767 323 8.906 3,4 8,6 Orman Ürünleri ve Mobilya İmalatı 3 79 123 3.343 2,4 2,4 TOPLAM 73 2.793 3.046 169.246 2,4 1,7 30 25 20 15 10 5 0 Sanayi Tesislerinin Sektörlere Dağılımı İstihdamın Sektörel Dağılımı 79 481 82 767 181 1203 Gıda Tekstil ve Deri Petro-Kimya Taş ve Toprak Makine Metal Orman ve Kağıt Grafik 6: Sanayi Tesislernin Sektörel Dağılımı Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı 1.3.4. İhracat İthalat Siirt ilinin 2002 yılında 360 bin dolar olan ihracatı 2013 yılında 9,5 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı da aynı yıllar itibarıyla %0,05 ve %0,1 olmuştur. 2002 yılında 1,4 bin dolar olan ithalatı 2013 yılında 8,2 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı aynı yıllar itibarıyla %0,18 ve %0,11 olmuştur. Tablo 6: Siirt İli İthalat İhracat Verileri (Bin Dolar) İhracat İthalat 2002 2013 2014 2002 2013 2014 Siirt 360 9.559 1.481 1.435 8.294 15.088 GAP 689.434 8.873.276 8.938.221 772.986 7.430.828 6.415.946 Siirt/GAP (%) 0,05 0,10 0,01 0,18 0,11 0,23 Kaynak: TÜİK 1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Siirt ilinde 1 adet OSB tamamlanmış ve faaliyete geçmiştir. Siirt OSB 1995 yılında kurulmuştur. OSB de mevcut olan 76 parselin 7 adedi tahsis edilmiştir. 2013 yılı itibarıyla 3 firma üretimde olup, 50 kişi istihdam edilmektedir. 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Adıyaman ilinde faaliyette olan 1 KSS de 128 işyeri mevcuttur. KSS nin işyeri sayısı ve doluluk oranı aşağıdaki tabloda verilmiştir. 5
Tablo 7: Siirt İli Tamamlanan KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Doluluk Merkez 128 128 Toplam 128 128 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2013 1.4. ENERJİ Diyarbakır - Batman - Siirt Doğalgaz Boru Hattı İnşaatı: Tamamlanmıştır. 1.5. EĞİTİM 2008-2014 döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde toplam 694 derslik açılmıştır. Toplam 200 öğrencilik 1 pansiyon tamamlanmıştır. 2014-2015 öğretim yılı itibarıyla; - Okul öncesi eğitimde okul sayısı 222, öğrenci sayısı 8.171, öğretmen sayısı 394 tür. - İlköğretimde okul sayısı 437, öğrenci sayısı 71.443, öğretmen sayısı 3.538 dir. - Ortaöğretimde okul sayısı 45, öğrenci sayısı 30.460, öğretmen sayısı ise 1.192 dir. Tablo 8: 2014-2015 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Eğitim İlköğretim* Ortaöğretim** Okul Öğretmen Okul Okul Öğrenci Öğrenci Öğretmen Öğrenci Öğretmen Siirt 222 8.171 394 437 71.443 3.538 45 30.460 1.192 GAP 3.709 150.640 6.198 7.391 1.697.960 75.283 865 701.255 27.438 Siirt/GAP (%) 5,98 5,42 6,35 5,91 4,21 4,69 0,05 4,34 4,34 Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri 2014-2015 * Özel Eğitim Dahil ** Mesleki ve teknik liseler dahil Siirt ilinde 2014 2015 eğitim döneminde okullaşma oranları: - Okul öncesi eğitimde % 52,29, - İlköğretimde %108,12 ve - Ortaöğretimde % 108,45 düzeyindedir. Siirt Üniversitesi Siirt Üniversitesi 2007 yılında kurulmuştur. GAP Eylem Planı kapsamında Bölge deki üniversitelerin fiziki ve beşeri altyapısının geliştirilmesine yönelik yatırımlar desteklenmiştir. Tamamlanan Projeler: - Kampüs Altyapısı 1. Etap ve Ana Kampüs Giriş düzenleme işi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi inşaatı - Fen Edebiyat Fakültesi - Merkezi Araştırma Laboratuvarı - 35 daireli lojman inşaatı - Siirt Öğrenci Yurdu İnşaatı (750 kişilik) - Sosyal Tesis İnşaatı Yapım İşi - Sentetik Çim Saha Yapım İşi - Kapalı Spor Salonu Yapım İşi 6
Devam Eden Projeler: - Merkezi Kafeterya, Rektörlük Binası ve Çevre Düzenleme Yapım İşi: 11.06.2013 tarihinde yer teslimi yapılarak başlanmıştır. Fiziki gerçekleşmesi %48 dir. - Eğitim Fakültesi Binası Yapım İşi: Fiziki gerçekleşmesi %75'dir. - Sağlık Merkezi Yapım İşi: Fiziki gerçekleşmesi %71'dir. - Kezer Yerleşkesi Lojman inşaatı ve Rektörlük konutu inşaatı yapım işine 09.05.2013 tarihinde yer teslimi yapılarak başlanmıştır. Fiziki gerçekleşmesi % 96'dır. - Kapalı Halı Saha Soyunma Odası ve Açık Spor Tesisleri Yapım İşi: 23.06.2014 tarihinde yer teslimi yapılmış olup, çalışmalar devam etmektedir. Yeni Açılan Fakülte ve Yüksekokullar: - İlahiyat Fakültesi - İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi - Ziraat Fakültesi 1.6. İSTİHDAM İŞKUR Siirt te 2009 2012 döneminde 35.666 kişinin yararlandığı Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP) ile Genel ve İstihdam Garantili İş Gücü Yetiştirme Kursları düzenlenmiştir Tablo 9: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları Yıllar Siirt GAP Siirt/GAP Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı 2009 62 1.145 1.017 24.297 6,1 4,7 2010 87 1.656 1.012 23.463 8,6 7,1 2011 73 1.133 1.396 38.002 5,2 3,0 2012 194 31.732 2.698 87.694 7,2 36,2 Toplam 416 35.666 6.123 173.456 6,8 20,6 Kaynak: Türkiye İş Kurumu Aylık İstatistik Bülteni (2009-2010-2011-2012) 1.7. SODES PROGRAMI İlk defa GAP Bölgesi nde uygulanmaya başlanan SODES projeleri, istihdam edilebilirliği artırmayı, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarını sağlamayı; kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler yoluyla Bölge deki çocukların, gençlerin ve kadınların kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı vermeyi hedeflemektedir. Bu amaçla meslek edindirme, sosyal içerme ve kültür-sanat-spor projeleri desteklenmektedir. SODES Programı kapsamında; 2008-2012 döneminde Siirt te 264 projeye yaklaşık 30 milyon TL kaynak sağlanmıştır. 1.8. SAĞLIK Siirt te 2013 yılı sonu itibarıyla 7 adet kamu hastanesi, 3 adet özel hastane, ve 1 adet muhtelif hastane olmak üzere toplam 11 adet hastane bulunmaktadır. Kamu hastanelerinin toplam yatak kapasitesi 473, özel hastanelerin yatak kapasitesi ise 119 ve muhtelif hastanenin yatak sayısı 10 dur. Toplam yatak kapasitesi 621 dir. Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (20 ünite) bulunmaktadır. 7
Hastane 2013 Yatak 2013 10.000 Kişiye Düşen Yatak Kaynak: TÜİK Tablo 10: Siirt İlinde Hastane ve Yatak Kamu Hastanesi Özel Hastane Üniversite Diğer Toplam Siirt 7 3 1 11 GAP 76 40 3 3 122 Siirt 473 119 10 621 GAP 10.125 3.563 2.318 294 16.364 Siirt 19,2 GAP 20,2 Türkiye 26,4 Tamamlanan Sağlık Tesisleri: - Sağlık Müdürlüğü Hizmet Binası - Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (20 ünite) - Kurtalan Devlet Hastanesi (100 yatak) - Şirvan Merkez Sağlık Ocağı - Baykan Ziyaret Sağlık Ocağı - Eruh Bağgöze ASM (4 Hekimlik) Devam Eden Yatırımlar: - Siirt Devlet Hastanesi (300 yatak) (TOKİ): Fiziki gerçekleşmesi %93 tür. - Tillo ASM+TSM (3-4 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi %4 tür. - Baykan ASM (3-4 hekim): Mevcut arsasında yapılması planlanmaktadır. Tip projeler uygulanacaktır. - Kurtalan 2 Nolu ASM (4 hekimlik) (Gözpınar): Zemin etüd çalışması yapılmaktadır. - Şirvan Çeltik Yolu Sağlık Evi: Arsa tahsis işlemi devam etmektedir. - Şirvan-Cevizlik Köyü ASM (1-2 hekim): Arsa tahsis işlemi devam etmektedir. 1.9. KÜLTÜR VE TURİZM 2008-2012 döneminde Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 4 adet kültür varlığı eski eser onarımı tamamlanmıştır. 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR Orman varlığının artırılması ve barajların erozyondan korunması amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü, mera ıslahı ve fidan üretimi çalışmaları etkin olarak yürütülmektedir. 2008 - Eylül 2014 döneminde Siirt ilinde; - 762 ha alanda ağaçlandırma - 500 ha alanda rehabilitasyon - 2.098 ha alanda erozyon kontrolü yapılmıştır. - 255 ha alanda orman kadastrosu gerçekleştirilmiştir. 8
1.11. ULAŞTIRMA 1.11.1. Karayolu Tablo 11: Devam Eden Projeler Proje Adı Fiziki Gerçekleşme (%) Eruh-Fındık (Bağgöze Bağlantısı Dahil) Devam Ediyor. Siirt-Pervari Devam Ediyor. Siirt-(Baykan-Kozluk)Ayr. Devam Ediyor. Cizre-Şırnak, (Ergani-Dicle)Ayr.-Eğil, Midyat-Gercüş, Devam ediyor. Gercüş-Vergili-Yemişli, Şırnak Çevreyolu Eruh ve Uludere Kolları, Siirt-Eruh (Batman-Hasankeyf)Ayr.-Beşiri-Kurtalan,Diyarbakır- Devam ediyor. Mardin, Cizre-Slopi, (Kurtalan-Siirt)Ayr.-Malabadi, Nusaybin-Cizre Silvan-Malabadi-H.Köprü-11. Böl. Hd. Proje uzunluğu 89,5 Km olan bu yolun 81,5 Km'si SK BY,5 Km'si BSK BY seviyesinde tamamlanmış olup trafiğe açılmıştır. Siirt-Eruh Yolun ilk 6,5 Km'si BY SK olarak, sonraki 50,5 Km ise TY SK olarak tamamlanmıştır. Geriye kalan kesimde SK çalışmaları devam etmektedir. Siirt Çevre Yolu (Siirt-Pervari)Ayr.-Cevizlik (Siirt-Pervari)Ayr.-Doğanca (Siirt-Pervari)Ayr.-Şirvan Siirt-Kurtalan Ayr.-Ziyaret (Siirt-Kurtalan)Ayr.-Havaalanı Siirt-Pervari Eruh-Fındık (Bağgöze Bağlantısı Dahil) Reşat Baysal Varyantı Tarihi Köprüleri Belgeleme ve Koruma Çalışmaları Reşat Baysal Kaynak: Karayolları GAP Faaliyet Raporu 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR Proje uzunluğu 7 Km olan bu yolun 6 Km'si BY BSK olarak tamamlanmış olup geriye kalan kısımda BY BSK çalışmaları devam etmektedir. Devam Ediyor. Devam Ediyor. Devam Ediyor. Çalışmalar %99 seviyesinde tamamlanmıştır. Bu güzergahtaki Kavşak Projesi tamamlanmış, BY BSK projesi yapılmakta olup yıl içerisinde çalışmalara başlanacaktır. Devam Ediyor. Devam Ediyor Çalışmalar %15 seviyesinde tamamlanmıştır. Devam Ediyor Çalışmalar devam ediyor. Sosyal hizmetler ve sosyal koruma gibi toplumsal gelişmenin temelini oluşturan alanlarda gerçekleştirilen yatırımlarla Bölge de daha çok sayıda vatandaşa ulaşmak mümkün olmuştur. Çocuklar, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi kırılgan kesimlerin toplumla bütünleşmesini ve toplumsal kalkınmaya katılımının sağlanması amacıyla yapılan sosyal koruma merkezlerinin sayısı artırılmaktadır. 9
Tamamlanan Projeler: - Engelsiz Yaşam Merkezi (60 kişilik) - Yetiştirme Yurdu - Sevgi Evleri(Erkek-60 kişilik) inşaatı tamamlanmıştır. - ÇATOM larda güçlendirme çalışmaları yapılmıştır. - Siirt Kültür Merkezi nin onarımı yapılmış ve makine-teçhizat ihtiyacı giderilmiştir. Devam Eden Yatırımlar: - Gençlik ve Kültür Merkezi: İş devam etmektedir. - Siirt Sosyal Hizmet Merkezi: 2015 yılında bitirilmesi hedeflenmektedir. Arsa hukuki belgeleri tamamlanacaktır. - Siirt Gençlik ve Kültür Merkezi: ihalesi yapılmış olup, incelemesi devam etmektedir. 1.13. SPOR TESİSLERİ Siirt ilinde yaptırılan spor tesislerinin son durumları aşağıda verilmiştir. - Aydınlar Spor Salonu (250 seyircilik): Tamamlanmıştır. - Baykan Spor Salonu (250 seyircilik): Tamamlanmıştır. - Şirvan Spor Salonu (250 seyircilik): Tamamlanmıştır. - Kurtalan Spor Salonu (500 seyircilik): Tamamlanmıştır. - Kapalı Yüzme Havuzu: Yapılacak olan yüzme havuzu için eski yüzme havuzunun yıkılması gerekmektedir. Mevcut yapı etrafında yer alan güreş federasyonu ve spor salonu mevcut yapı yıkıldığı takdirde hasar göreceğinden yıkım izni verilmemiştir. - Merkez Spor Salonu (1.500 seyircilik): 25.12.2013 tarihinde sözleşme imzalanmıştır. - Siirt Üniversitesi Açık ve Kapalı Spor Tesisleri (1000 seyircilik) Yapım İşi: 1000 seyirci kapasiteli kapalı spor salonu yapım işi tamamlanmıştır. - Siirt Kurtalan Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşme %95 civarındadır. - Siirt Merkez Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşme %91 seviyelerindedir - Siirt Kapalı Yüzme Havuzu: Fiziki gerçekleşme %38 seviyesindedir - Siirt Merkez Spor Salonu: Fiziki gerçekleşme %71 seviyesindedir. 1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI Mardin Batman Siirt - Şırnak Planlama Bölgesi ne ait 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planları tamamlanarak onaylanmıştır. Konut: 2008-2014 yıllarında TOKİ sorumluluğunda yapımı süren ve planlanan konut sayısı 582 dir. 320 konutun inşaatı tamamlanmış 355 konut ise devam etmektedir. 10
Siirt İçmesuyu Projesi: Siirt Merkez, Kurtalan, Kayabağlar, Atabağı ve Aydınlar yerleşimlerinin 2040 yılına kadar olan içme ve kullanma suyu ihtiyacı karşılanmıştır. 168.560 kişiye 22,23 hm3/yıl içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacı karşılanmıştır. Siirt Pervari İçmesuyu İsale Hattı: Fiziki gerçekleşmesi %97 dir Siirt İçmesuyu 4. Kısım İsale Hattı: Tamamlanmıştır. Kanalizasyon Projesi: Tamamlanmıştır. 11
2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Proje ile sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, sulamadan yararlanamayan kırsal toplulukların mevcut sosyo-ekonomik durumlarının, doğal ve toplumsal çevre ile ilişkilerinin, potansiyellerine uygun gelir getirici yeni faaliyet alanlarının ve bunların geliştirilmesi yollarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Proje kapsamında 2009-2013 döneminde Siirt ilinde uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir. Şirvan Eruh Aydınlar Pervari Merkez Tablo 12: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi 2009 Yılı Zivzik Narını Geliştirmek İçin Altyapı Projesi 2010 Yılı Bayramlı Köyü Çiftçi Gurubu Koyunculuğu Geliştirme Projesi (Bayramlı Koyunculuk Projesi) Siirt Fıstığı Yetiştiriciliğini Geliştirme ve Uygulama Arım Balım Peteğim 2013 Yılı Arılı Kovan Projesi 2.1.2. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Projenin amacı; sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, potansiyellere uygun gelir getirici yeni tarım ve tarım dışı faaliyet alanlarının tespit edilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, aile iş gücünü kullanarak yan uğraşlarla aile gelirlerine katkı sağlanmasıdır. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi kapsamında 2010-2012 döneminde Siirt te uygulanan projeler aşağıda sıralanmıştır. Tablo 13: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri 2011 Yılı Pervari Yarı Bodur Elma Projesi Kurtalan Modern Süt Sığırcılığı Projesi Merkez Arı Yetiştiriciliği Birliği Boş Kovan Dağıtım 2012 Yılı Aydınlar Kırsal Turizmin Geliştirilmesi İçin Tarihi Eserlerin (Türbe) Restorasyonu 2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Proje ile bölgede yürütülen Merkez Köy, Cazibe Merkezi, Örnek Köy, Köy-Kent gibi uygulamaların Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi ile birlikte ele alınarak, Bölge de sağlıklı bir kırsal yerleşme düzeninin yaratılması amaçlanmaktadır. 12
Tablo 14: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Pervari Şirvan Aydınlar Ekindüzü Merkez Köyü ve Çevresi (Tuzcular, Yeniaydın, Taşdibek ve Çatköy köyleri) 2007 Meyveciliği Geliştirme ve Sıvat Yapım Pr. Hayvancılığı Geliştirme Projesi Tuz Üreticiliğinin Geliştirme Projesi 2008 Damla Sulama Projesi Meyveciliği Geliştirme Projesi 2009 Kırsal Eğitime Destek, Badem Yetiştiriciliğini Geliştirme Projesi, Ceviz Üretim Projesi Yüksek Terbiye Sistemli Bağcılık Projesi Boş Kovan Projesi, Ana Arı Dağıtım Projesi 2010 Yılı İnteraktif Eğitimde Geleceğe Yürüyorum Bilgiye Ulaşma Benimde Hakkım 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Bölge de kırsal alanda yaşayan ve işlemeli tarıma uygun arazilerin az olduğu nüfusun sosyo-ekonomik yaşam koşullarının sürdürülebilir ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda geliştirilmesi ve iyileştirilmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Bununla birlikte GAP İdaresi, Türkiye FAO Temsilciliği ve Orta Asya Alt Bölge Ofisi (FAO/SEC) den, GAP Eylem Planı nda öngörülen, GAP Bölgesi Entegre Kırsal Kalkınma Şemsiye Programı nın tasarımına yardım sağlamalarını talep etmiştir. Bu program Tarım ve Tarımın Çeşitlendirilmesi Projesi, Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi ve Entegre Kırsal Kalkınma Projesi başlıklı üç projeyi kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu talebe cevaben FAO/SEC, tasarım ve formülasyon çalışmasını finanse etmek için bir Teknik İşbirliği Programı oluşturmuştur. Bölge de yeni/süregelen tarımsal/kırsal kalkınma faaliyetlerinin sonuçlarının ön değerlendirmesinin başlangıçta belirlenen dört ilde (Batman, Mardin, Siirt ve Şırnak) yapılması ve tarımsal/tarım dışı faaliyetlerin çeşitlendirilmesi potansiyelinin yerel ve merkezi yönetimin taşra birimleri tarafından sağlanan kurumsal desteğin analizinin gerçekleştirilmesi amaçlı olarak ortak hazırlık ziyaretleri gerçekleştirilmiş, GAP İdaresi ve FAO Şemsiye Programını formüle etmek için ortak bir misyon (Şubat-Mart-Haziran 2009) düzenlenmiştir. Bu programın fizibilite raporunu hazırlamak için GAP İdaresi ve FAO uzmanları tarafından aşağıda belirtilen tarihlerde saha çalışmaları yapılmıştır: - 22-26 Şubat 2009, Mardin, Batman, Siirt - 15-16 Mart 2009 Mardin, Batman, Siirt, Şırnak - 1-12 Haziran 2009 Mardin, Batman, Siirt, Şırnak Bu çalışmalar sonucunda GAP 2020 Entegre Kırsal Kalkınma Programı taslak raporu hazırlanarak Kasım 2009 tarihinde GAP İdaresi tarafından DPT ye sunulmuştur. Proje kapsamında 2009 ve 2010 yıllarında Siirt ilinde uygulanan 2 adet projeye toplam 311 bin TL kaynak aktarılmıştır. Tablo 15: Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri İl İlçe Alt Projeler Siirt Baykan Lider Çiftçi Yetiştirme Projesi Siirt Aydınlar Organik Arıcılığın Geliştirilmesi 13
2.1.5. Organik Tarım Küme Projesi Siirt merkez ve ilçelerinde kırsal kalkına projelerinden 2013 yılına kadar desteklenmiş olan Arıcılıkla ilgili projelerin Organik Bal Üretimine yönelik çalışma ve eğitimlere GAP Organik Tarım Küme Projesi kapsamında destek verilmiş. 16-19 Mayıs 2013 tarihlerinde İzmir de düzenlenen olan Organik tarım fuarı ve açılacak olan GAP Organik Tarım Küme standında katılım sağlamıştır 2.1.6. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) Projenin amacı; GAP Bölgesi'nde sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda, bölgede ihtiyaç duyulan tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması ile çalışmalar sonucu uygun görülen sürdürülebilir tarımsal yayım ve danışmanlık modelinin/modellerinin uygulamaya konması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Yürütülen faaliyetler ise şu şekildedir. - Muhtelif konularda 118 teknik elemana eğitim verilmiştir. - 12 fuara sekiz teknik eleman, 23 çiftçi katılmıştır. - Genel sulama ile ilgili 500 adet, pamuk yetiştiriciliği ile ilgili 100 adet broşür basılmıştır. - 50 dekar alanda, bir üründe, iki adet demonstrasyon kurulmuştur. - 85 dekar alanda, bir üründe altı adet demonstrasyon kurulmuştur. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtiçi Eğitimi (Çiftçi) sonucu bir çiftçi bir eğitime katılmıştır. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtdışı Eğitimi (Çiftçi) ile bir çiftçi Almanya da bir eğitime katılmıştır. - Üç adet tarla günü düzenlenmiş ve 144 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - 27 adet köy toplantısı düzenlenmiş ve 722 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - GAP Köşesi Oluşturma: Bir Çiftçi Örgütü (Siirt Z.O.), bir kurum (GTHB İl Md.) - Sulama-Tanıtım-Eğitim Konulu beş adet film hazırlanmıştır. - Dört adet bilbord hazırlanmış ve ilde bir aylık tanıtım kampanyası düzenlenmiştir. - Hollanda ve Belçika ya yapılan geziler bir kişi katılmıştır. - Tarımsal Yayım Modeli Oluşturma Çalışmaları kapsamında Hollanda ve Polonya daki eğitimlere üç teknik eleman katılmıştır. 2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Kadınların toplumsal kalkınmaya katılımlarını sağlamak amacıyla uygulanan proje kapsamında Siirt te 4 ÇATOM kurulmuştur. 14
ÇATOM' larda uygulanan programlar; i) okuma-yazma, okul öncesi eğitimi, anne eğitimi, bilgisayar, beslenme, ev ekonomisi alanlarında eğitim programları, ii) sağlık eğitimi, kısmi ve gezici poliklinik hizmetleri gibi sağlık programları, iii) el sanatları, trikotaj, tekstil, kuaför, keçe işlemeciliği, yöresel bebek, gümüş işlemeciliği gibi konularda beceri geliştirici programlar, gelir getirici atölyeler ve kadın girişimciliğini destekleyici programlar, iv) sosyal yaşama katılımı destekleyen ve kadın bilincini oluşturmayı hedefleyen sosyal ve kültürel programlar, v) hedef grupların sosyal destek hizmetlerine (burs, yeşil kart, ayni yardım, resmi nikah vb.) ulaşmasını kolaylaştırıcı sosyal destek programları düzenlenmektedir. 2010 yılı sonu itibarıyla Siirt te 4 ÇATOM faaliyettedir. - Merkez - Şirvan - Kurtalan - Kurtalan-Kayabağlar Beldesi Siirt ÇATOM larda eğitim, sağlık, gelir getirici ve beceri kazandırıcı, sosyal-kültürel faaliyetler, çocuklara yönelik faaliyetler ile sosyal destek programları uygulanmaktadır. Şirvan ÇATOM a hizmet binası yapımı için, Siirt Valiliği ile imzalanan protokol kapsamında, Valiliğe 200 bin TL kaynak aktarımı yapılmıştır. 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri Temelde gençlerin yerel yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamak amacıyla yürütülen proje kapsamında Gençlik ve Kültür Evleri kurulmakta; bu merkezlerde üniversiteye hazırlık, bilgisayar, resim, müzik, halkla ilişkiler, tiyatro ve halk oyunları kursları düzenlenmektedir. 15
Siirt Gençlik ve Kültür Evi - 256 kız 459 erkek toplam 715 üye kayıtlıdır. - Bilgisayar İşletmenliği Kursu, Bağlama, gitar, keman, İngilizce, Ebru kurslarından 536 genç faydalanmaktadır. - Liselerde düzenlenen dönem içinde tanıtım etkinliklerine 136 kişi, üniversitelerde düzenlenen dönem içinde tanıtım etkinliklerine 208 kişi katıldı. 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri) Çocukların beklentilerine uygun, enerjilerini olumlu yönde kullanabilecekleri, zihinsel, duygusal, sportif, kişisel ve sosyal gelişimlerini destekleyen eğitimlerin planlandığı ve etkinliklerin düzenlendiği Çocuk Oyun Odaları ile 4-6, Cheetos Gelişim Merkezleri ile 4-6 ve 7-14, Çocuk Okuma Odaları ile ise 7-14 yaş grubu çocuklara yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Proje kapsamında; i) Eğitim faaliyetleri, ii) Sosyal faaliyetler, iii) Sportif Faaliyetler ve iv) Ailelere yönelik faaliyetler düzenlenmektedir. Siirt te bir GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi ve bir Çocuk Okuma Odası faaliyettedir. Siirt GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi: Frito Lay tarafından desteklenmektedir. Bilgisayar, sağlık eğitimi, müzik, bağlama, gitar, tiyatro, masa tenisi, futbol, SBS ve sosyal programlar yürütülmektedir. Siirt Çocuk Oyun Odası: ÇATOM bünyesinde okul öncesi hizmeti verilmektedir. 2.3. ÇEVRE VE ALTYAPI FAALİYETLERİ 2.3.1. Halihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları Harita Yapımı: 8 Temmuz 2010 tarihinde İller Bankası ve GAP İdaresi arasında yapılan Teknik İşbirliği Protokolü kapsamında; 2010 yılında Kurtalan (Siirt) ve Gökçebağ (Siirt) yerleşim yerlerinin halihazır harita ihale çalışmaları İller Bankası tarafından başlatılmıştır. İmar Planı: Aydınlar (Siirt) yerleşiminin imar planı ihalesi 25.09.2009 yapılmış olup, çalışmalar devam etmektedir. 2.3.2. Siirt (Merkez) Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Uygulama Projesi tamamlanarak belediyesine teslim edilmiştir. 16