ULUSAL MĠKROBĠYOLOJĠ STANDARTLARI (UMS) Üriner Şistozomiyazın (Schistosoma haematobium enfeksiyonunun) Mikrobiyolojik Tanısı

Basıldığında KONTROLSUZ KOPYA niteliğindedir. ULUSAL MĠKROBĠYOLOJĠ STANDARTLARI (UMS) Üriner Şistozomiyazın (Schistosoma haematobium enfeksiyonunun) Mikrobiyolojik Tanısı Hazırlayan Birim Klinik Parazitoloji Tanı Standartları ÇalıĢma Grubu Onaylayan Birim Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kategori Parazitoloji Bölüm Mikrobiyolojik Tanımlama Standart No P-MT-10 Sürüm No 1.1 Onay tarihi 01.01.2015 Geçerlilik tarihi 01.01.2018 Sürüm no Tarih Değişiklik

İÇİNDEKİLER KAPSAM VE AMAÇ... 3 GENEL BĠLGĠ... 3 TEKNĠK BĠLGĠLER... 4 1 Hedef mikroorganizma... 4 2 Tanı için asgari laboratuvar koģulları... 4 3 Üriner Ģistozomiyaz tanısında kullanılan teknikler... 6 4 Test sonuçlarının yorumu, raporlama, bildirim... 10 5 Olası sorunlar/kısıtlılıklar... 10 ĠLGĠLĠ DĠĞER UMS BELGELERĠ... 10 KAYNAKLAR... 11 Sayfa 2 / 11 Ulusal Mikrobiyoloji Standartları 01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-MT-10 / Mikrobiyolojik Tanımlama / Parazitoloji

Kapsam ve Amaç ġistozomiyaz (bilharyaz) dünyada sıtmadan sonra ikinci en yaygın tropikal hastalıktır. Hastalığın iki formu vardır: bağırsak formu ve üriner form. Epidemiyolojik olarak ülkemizi ilgilendiren üriner Ģistozomiyazdır. Doğrusu, hepsi yurt dıģı kaynaklı olan çok az sayıda vaka kaydedilmiģ olmakla birlikte, üriner Ģistozomiyaz ülkemizde bildirimi zorunlu hastalıklar arasında yer alır (1,2). Ülkemizde GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) ile önemli hale gelen bu parazit, sınırlarımıza yakın bölgelerde endemik olarak görülmektedir. Özellikle Proje sonrasında bölgede iklimin değiģmesi parazitin ara konakçısı Bulinus ların popülasyonunda artıģa, bu da hastalığın bölgede bir anda ortaya çıkmasına neden olabilecektir. Bundan dolayı mikrobiyoloji laboratuvarlarının bu hastalığın tanı yöntemleri üzerine bilgi ve becerilerinin geliģtirilmesine ihtiyaç vardır. Çünkü hastalığın tanısında oluģabilecek bir gecikme etkenin daha büyük bir popülasyona yayılmasına neden olacak, problemin çözümü zorlaģacaktır. Bu UMS de de laboratuvarların gerektiğinde tanı koyabilmeleri veya ilgili diğer laboratuvara yönlendirebilecek bilgiye sahip olabilmeleri için üriner Ģistozomiyaz tanısında kullanılan yöntemlere dair bir rehber sunulmaktadır. Genel Bilgi SiĢtozomiyaz digenetik kan trematodları tarafından meydana getirilen bir hastalıktır. ġistozomiyaz sıtmayı takiben dünyada en yaygın ikinci tropikal hastalıktır ve Afrika, Asya ve Güney Amerika nın büyük bir kesiminde ağır morbidite nedenidir. 600 milyon kiģi risk altındadır; 200 milyon kiģi enfektedir ve bunun 20 milyon kadarı ağır hasta dır. DSÖ nün ana hedefi hastalığı kontrol altına almak, güçlü sürveyans ve kontrol programları ile hastalığı azaltmak ve hatta bazı ülkelerde Ģistozomiyazı elimine etmektir (3,4). Klinik hastalığın üriner ve bağırsak Ģistozomiyazı olmak üzere iki formu vardır. Üriner formda etken Schistosoma haematobium dur. Bağırsak formunda ise Schistosoma mansoni, Schistosoma japonicum, Schistosoma intercalatum ve Schistosoma mekongi etken olabilir (3,4). ġistozomiyaz kronik bir hastalıktır. Parazitin vücuda girmesinden sonraki birkaç gün içinde deride kızarıklık ve kaģıntı geliģebilir. 1-2 ay içinde ateģ, titreme, öksürük, kas ağrıları baģlayabilir. Çoğu kiģi bu erken dönemde asemptomatiktir. Bağırsak Ģistozomiyazı karın ağrısı, dizanteri tablosuna benzer ishal, dıģkıda mukus, iģtahsızlık, kilo kaybı, bulantı, karın ağrısı ve anemi ile seyreder. Üriner ĢiĢtozomiyazda ise en belirgin semptomlar dizüri, hematüri, idrar yapma güçlüğü, perianal ve pubik bölgeye vuran ağrılardır. Genelde hastalık kiģilerde güç kaybına bağlı çalıģamama, çocuklarda bedensel ve zihinsel gerilik, zayıflama ve halsizliğe neden olur. Ayrıca, ilerleyen enfeksiyonlarda tutulan organlarda granülomatöz reaksiyonlara ve fibrozise yol açar. Portal hipertansiyon ve splenomegali (S. mansoni, S. japonicum, S. mansoni); pulmoner hipertansiyon (S. mansoni, S. japonicum, daha nadiren S. haematobium); glomerülonefrit ve merkezi sinir sistemi lezyonlarına bağlı belirtiler ortaya çıkabilir (3,4,5). Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 3 / 11 Parazitoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / P-MT-10 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015

Enfeksiyon döngüsü Ģu Ģekildedir: Schistosoma yumurtaları enfekte kiģilerin idrar veya dıģkıları ile tatlı suya geçer ve suda belirli salyangoz türlerinin içinde çoğalmaya baģlar. YaĢamının belli bir evresinde salyangozu terk ederek suya geçen parazit suda yaklaģık 48 saat canlı kalır. Parazit bu dönemde suya giren, yüzen, yıkanan bireylerin derisini delerek vücuda girer. Schistosoma vücutta en sık bağırsak veya mesane derin venlerine yerleģir; haftalar içinde eriģkin forma döner ve diģi parazit yumurta üretmeye baģlar (6). DıĢkı ve idrarda yumurtaların mikroskobik tespiti tanı için en pratik metottur. S. mansoni veya S. japonicum Ģüpheli enfeksiyonlarda dıģkı ve S. haematobium dan Ģüphelenildiğinde idrar incelemesi yapılmalıdır. Ġdrar örnekleri santrifüj edilir ve elde edilen çökeltinin mikroskobik incelenmesi yapılır. Ġdrar örnekleri membran filrasyon ile süzülerek de incelenebilir (5,7). DıĢkı ve idrar incelemeleri negatif olduğunda yumurtalar doku biyopsisi (bütün türler için rektal biyopsi ve S. haematobium için idrar kesesi biyopsisi) ile görülebilir (6,8). Örneklerden mirasidyumları yumurtadan çıkarma metodu kullanılarak da tanıya gidilebilir. Bu yöntemle çalıģırken çok dikkatli olunmalıdır. Çünkü çıkan mirasidyumlar enfektiftir (8). Antikor tespiti, ĢiĢtozomiyazın endemik olduğu bölgelere seyahat eden ve dıģkı veya idrar örneklerinde yumurtaların gösterilemediği kiģilerde kullanılabilir. ġiģtozomiyazın serolojik tanısında kullanılan testler arasında duyarlılık ve özgüllük açısından farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum hem kullanılan antijen tipinden (ham, pürifiye, eriģkin, yumurta, serkaryal) hem de test prosedüründen kaynaklanmaktadır (5,6). Ayrıca ĢiĢtozomiyazda kan globulinleri arttığından formol-jel reaksiyonu %75 oranında pozitif sonuç verir. Ancak günümüzde hastalığa özgü olmayan formol-jel testi artık kullanılmamaktadır (3,4). Teknik Bilgiler 1 Hedef mikroorganizma Schistosoma haematobium 2 Tanı için asgari laboratuvar koģulları 2.1. Laboratuvar güvenliği Potansiyel enfeksiyöz organizmalar içerebileceği için parazitolojik inceleme örnekleri asgari BGD2 laboratuvar Ģartlarında incelenmeli ve daima Ulusal Laboratuvar Güvenliği Rehberi nde belirtilen standart güvenlik önlemleri uygulanmalıdır. Güvenlik uyarısı! Schistosoma spp mirasidyumları oldukça enfektiftir. Bu prosedür uygulanırken daima eldiven giyilmelidir. Lamlar, boyanmıģ olsun olmasın, kesici-delici atık kabul edilir ve kesinlikle kesici-delici atık kutusuna atılırlar! Diğer biyolojik kirlilerin konduğu torbalara atılmaları halinde torbayı deler ve ciddi infeksiyöz risk oluģtururlar! Sayfa 4 / 11 Ulusal Mikrobiyoloji Standartları 01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-MT-10 / Mikrobiyolojik Tanımlama / Parazitoloji

2.2. Sorumluluklar ve asgari personel gerekleri Bu UMS yi kullanacak laboratuvar personeli; (i) tekniklerin uygulanmasından önce, amaçlanan kullanım ile ilgili eğitim almıģ olmalı; (ii) tekniğe tüm yönleriyle aģina olmalı, ve (iii) daima tüm laboratuvar güvenlik kurallarına uymalıdır. Bu UMS nin uygulanmasından analist; tekniklerin prosedüre uygun yapılmasını sağlamaktan ve denetimi, değerlendirilmesi ve onaylanmasından (sonucun doğru ve güvenilir olmasından) Tıbbi Mikrobiyoloji/Parazitoloji Uzmanı sorumludur. 2.3. Örnek, Kit, Donanım İnceleme örnekleri Epidemiyolojik olarak riskli bölgeden bir birey, baģka bir nedenle açıklanamayan makroskopik veya mikroskobik hematüri varlığında, üriner Ģistozomiyaz yönünden incelenmelidir. Örneklerinin alınması ve gönderilmesine iliģkin detaylı bilgi BulaĢıcı Hastalıkların Laboratuvar Tanısı için Saha Rehberi nden edinilebilir. AĢağıda bazı önemli noktalara tekrar dikkat çekilmektedir. Buna göre: Koruyucu içermeyen kapta toplanan günlük idrar (24 saatlik) veya öğle vakti toplanan gündüz idrarı (tam idrar niteliğinde) tavsiye edilir. Ġdrarda yumurtaların en yüksek seviyeye ulaģması saat 12:00-15:00 arasındadır. Hematürili hastalarda yumurtalar idrar örneğinin son kısmında mukus ve kanla çevrelenmiģ bulunabilir. Örnek alımı en az üç kez (üç gün üst üste) tekrarlanmalıdır. ÖNEMLĠ NOT: Ġdrar örnekleri oda sıcaklığında laboratuvara iletilir. Buzdolabına konmaz. Laboratuvara >48 saatte ulaģmıģ günlük idrar, ya da >24 saatte ulaģmıģ gündüz idrarı ret edilir. Ayrıca patolojik inceleme için mesane dokusundan biyopsi örneği alınıp gönderilebilir. Biyopsi örneği iki tüpe ayrılmalı; birine 1 ml steril SF (taze doku örneği), diğerine %10 luk formol eklenip laboratuvara birlikte gönderilmelidir. Serum - Serolojik tanının değeri sınırlıdır; yumurta atılımı olmayan hastalarda veya endemik bölgeye seyahat etmiģ Ģüpheli vakalarda serolojik testlerin pozitif olması tanı koydurucu olabilir (5). DıĢkı- üriner Ģistomiyazda öncelikli bir inceleme örneği değildir. Parazit, baģka bir amaçla yapılan dıģkı incelemeleri sırasında tesadüfen saptanabilir. Örneklerinin alınması ve incelenmesinde izlenecek prosedür için UMS P-ÖY-01 DıĢkı örneklerinin parazitolojik incelemesi belgesine bakılmalıdır. Reaktif/Kit Serolojik inceleme için piyasada özgül antikorların saptanmasına yönelik IHA, IFA, ELISA veya Western blotting (WB) kitleri mevcuttur. Diğer gereç, donanım Mikroskobik yöntemler için; Mikroskop, binoküler (rutin) 10 (düģük), 40 (yüksek kuru), 100 (immersiyon) objektifleri ve 10 oküleri olan tercih edilir. Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 5 / 11 Parazitoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / P-MT-10 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015

NOT: Ġnceleme duyarlılığı düģük olduğu için 5 oküler önerilmez! (9). Lamlar (25 75 mm; tercihen kenarı rodajlı) ve lameller (22 22 mm) Membran filtrasyon yöntemi için (opsiyonel); enjektör ataçmanlı membran filtre (8.0 µm por çaplı) ve 10-20 ml lik enjektör Pastör pipetleri, 1 ve 10 ml pipetler, mikropipetler ve pipet uçları Santrifüj, büyük hacimli santrifüj Santrifüj tüpleri, büyük ebatlarda Biyolojik atık kapları, kesici-delici atık kabı ELISA için; ELISA yıkayıcı, ELISA okuyucu, mikroplaklar Ayarlanabilir otomatik mikropipetler (5-1000 µl) ve pipet uçları PCR ve diğer moleküler yöntemler için; En az üç ayrı oda - Nükleik asit ekstraksiyonu, PCR karıģımı hazırlama, amplifikasyon ve sonuç gözetimi için ayrı odalar. Ġdeal olarak PCR karıģımı hazırlama odası (temiz) pozitif basınçlı, agaroz jel elektroforezi yapılan oda (kirli) negatif basınçlı havalandırmaya sahip olmalıdır. Donanım BGK, soğutmalı mikrosantrifüj, hassas terazi, vorteks, su banyosu, PCR ısı döngü cihazı (gerçek zamanlı veya geleneksel), mikrodalga fırın, jel görüntüleme sistemi, elektroforez ünitesi vb. 2.4. Kalite kontrol Santrifüjün baģta olmak üzere tüm donanımın bakım ve kalibrasyonu uygun aralıklarla yapılmıģ olmalıdır. Mikroskop belirli aralıklarla (yoğun kullanılıyorsa yılda en az bir kez) kalibre edilmelidir. Mikroskoba herhangi bir parça eklenmesi veya değiģtirilmesi durumunda da kalibrasyon yapılmalıdır. Kalibrasyon için kullanılmıģ optikler mikroskobun üzerinde olmalıdır. Tüm objektifler için kalibrasyon faktörleri göz önündeki bir panoda asılı olmalıdır (bkz. UMS, P-TP-01 Mikroskop Kalibrasyonu) (9). Her yeni -hazırlanmıģ veya ticari- reaktif seti veya kit lotu, kullanıma sokulmadan önce pozitif kalite kontrol örnekleri ile test edilmelidir. Kullanılan kitlerin son kullanım tarihleri ve saklama koģullarına dikkat edilmelidir. Kontrol örnekleri kullanılarak bu etkinlik değerlendirilebilir. Tüm kalite kontrol sonuçları kaydedilmelidir. 3 Üriner Ģistozomiyaz tanısında kullanılan teknikler 3.1. Tanı akıģ Ģeması Tanı basamakları için bir akıģ Ģeması ġekil 1 de verilmektedir. Sayfa 6 / 11 Ulusal Mikrobiyoloji Standartları 01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-MT-10 / Mikrobiyolojik Tanımlama / Parazitoloji

ġüphelġ VAKA Epidemiyolojik olarak riskli bölgeden bir bireyde baģka bir nedenle açıklanamayan, makroskopik veya mikroskobik hematürinin varlığı İdrar Biyopsi b Serum Ġdrarda kan, protein ve eosinofil testleri a Santrifüj c (yoğunlaģtırma) Direkt mikroskopi ( 400 büyütmede) Negatif Pozitif Patolojik incelemeye gönder ELISA, IHA, IFA WB Kesin tanı Üriner Ģistozomiyaz Tanıyı dıģlamaz Diğer testlere de baģvurulmalıdır Ġdrarda ve taze biyopsi örneğinde yumurta canlılık testi d Şekil 1. Üriner Ģistozomiyaz tanısı için Ģüpheli vakanın incelenmesinde önerilen inceleme örnekleri ve akıģ Ģeması. WB, Western blot; IHA, indirekt hemaglütinasyon a. Ġdrarda kan, protein ve eosinofil testleri spesifik olmamakla birlikte enfeksiyona iģaret eden testlerdir. b. Eğer idrar incelemesi negatif bulunmuģ ise ve enfeksiyon Ģüphesi devam ediyorsa mesane biyopsisinden patolojik inceleme yapılması önerilir. c. YoğunlaĢtırma için membran filtrasyon da kullanılabilir. d. Tedavi için yumurtanın canlılığı önemli olduğundan dolayı yumurta canlılık testi de yapılmalıdır. Bunun için laboratuvara taze doku örneği de gönderilmiģ olmalıdır. (a) Şekil 2. Santrifüj edilmiģ idrardan yapılmıģ ıslak preparatta S.haematobium yumurtaları: (a) CDC (10); (b) GATA Tıbbi Parazitoloji BD (7). (b) Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 7 / 11 Parazitoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / P-MT-10 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015

3.2. Ġdrarda yoğunlaģtırma yöntemi ile parazit aranması Santrifüj ile yoğunlaştırma Hastadan alınan örnek günlük idrar ise, 2 saat bekletilerek yumurtaların dibe çökmesi sağlanır. Üst sıvı sarsmadan ve dipte yaklaģık 50-100 ml kalacak Ģekilde, içinde dezenfektan bulunan bir kaba dökülür. Kalan idrar dipteki çökelti karıģacak Ģekilde çalkalanarak, santrifüj tüplerine boģaltılır. Hastadan alınan örnek gündüz idrarı ise hafifçe çalkalanarak, doğrudan santrifüj tüplerine boģaltılır. 500 g de 5 dk santrifüj edilir. Tüplerin kapakları santrifüj sonrasında 2-3 dk bekledikten sonra açılır. Tüpler santrifüjden sarsmadan çıkartılır, üst kısımdaki sıvı dikkatle pipet yardımıyla alınarak dezenfektan bulunan bir kaba dökülür. Dipte kalan çökelti pipetle karıģtırılarak homojenize edilir ve temiz bir lam üzerine bir damla damlatılarak lam-lamel arası preparat yapılır. Preparatlar, ıģık mikroskobunda 10 ve 40 objektiflerle ( 100 ve 400 büyütmelerde) incelenir. Mirasidyum içeren, alttan çentikli, oval, yaklaģık 150 60 µm ebatlarında yumurtaların görülmesiyle kesin tanı konur (ġekil 2) (5,10). NOT: Ġdrarda kan, protein ve eozinofil varlığı özgül olmamakla birlikte enfeksiyona iģaret eden testlerdir. Membran filtrasyon ile yoğunlaştırma İdrar 24 saatlik ise 2 saat örneğin çökmesine izin verilir ve üst sıvının büyük kısmı atılır. Kalan sediment 50-100 ml olabilir. Gündüz idrarı ise (öğle vakti alınmıģ idrar) direkt iģleme konur. Ġdrar örneği iyice karıģtırılır. Enjektöre 10 ml idrar çekilir. Ġdrar aģırı bulanık ya da tortuluysa daha azı kullanılabilir. Enjektöre membran filtre (S.haematobium için 8.0 μm por çaplı) içeren filtre tutucu takılır. Ġdrar filtreden geçirilir. Filtre tutucu enjektörden çıkarılır ve SF ile membran yıkanır. Enjektöre 10 ml SF çekilir; filtre tutucu tekrar takılır ve SF filtreden geçirilir. ĠĢlem son kez enjektöre hava çekilerek tekrarlanır. Filtre tutucu çıkarılır enjektörden çıkarılır. Filtre tutucu sökülerek filtre açığa çıkarılır. Filtre, pens yardımı ile tutucudan alınır, mikroskop lamı üzerine yerleģtirilir. Pastör pipeti ile filtre 1 damla SF eklenerek nemlendirilir. 100 ve 400 büyütmelerde filtre üzerinde yumurtalar aranır. Eğer yumurta görülüyorsa canlı mirasidyum içerip içermediğine bakılır. Eğer siliyal hareket ( flame cell activity ) gözleniyorsa mirasidyum canlı demektir. Ayrıca yumurta canlılık testinin yapılması önerilir. Sayfa 8 / 11 Ulusal Mikrobiyoloji Standartları 01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-MT-10 / Mikrobiyolojik Tanımlama / Parazitoloji

3.3. Biyopsi materyalinin incelenmesi Mesane dokusunun patolojik incelemesi sonucu S. haematobium yumurtalarının görülmesi kesin tanı bulgusudur. 3.4. Yumurta canlılık testi Yumurta canlılık testi mikroskobik incelemesinde S. haematobium yumurtaları görülmüģ olan vakalarda tamamlayıcı bir test olarak yapılır. Tedavi etkinliğinin değerlendirilmesi açısından önemlidir. Bunun için laboratuvara taze doku örneği de gönderilmiģ olmalıdır. Ġdrar ve/veya Ģüpheli dokudaki yumurtalardan mirasidyumların çıktığının gösterilmesi rapor edilmiģ ise tedavi için yönlendiricidir. Ġdrar 24 saatlik ise 2 saat örneğin çökmesine izin verilir ve üst sıvının büyük kısmı atılır. Kalan sediment 50-100 ml olabilir. Gündüz idrarı ise (öğle vakti alınmıģ idrar) 500 g de 5 dk santrifüj edilir. Üst sıvı atılır. Çökelti bir silindire aktarılır. Çökeltinin üzerine 100-200 ml SF konur, yarım saat bekletilir; üst sıvı dikkatle dökülür. Sonra bunun yerine 35-40 C de ılık çeģme suyu konur. Silindir güneģli bir pencere veya kuvvetli bir elektrik lambası önüne getirilir, bu durumda mirasidyumlar kabuklarından dıģarı çıkarlar. Bir lupla ( 6) siyah bir zemin üzerine konan silindirdeki sıvı incelenir, yukarıdan ıģık verildikçe sağa sola koģuģan açık renkli mirasidyumlar görülür. Durum ½, 1 ve 6 saat sonra kontrol edilir. 3.5. Seroloji Yumurta atılımı olmayan hastalar için serolojik testlerin (IHA, IFA, ELISA veya Western blotting) pozitif olması tanı koydurucu olabilir. Konakta enfeksiyon sonucu geliģen antikorlar tedaviden sonra uzun zaman kalıcı olur. Antikorlar ayrıca diğer bazı parazit antijenleri ile de çapraz reaksiyon verebilirler. Bu özellikler, serolojik tanının değerini sınırlamaktadır. Seroloji en fazla endemik bölgeye seyahat etmiģ (endemik bölgede yaģamayan) kiģilerde tanıda değerli olabilir (5). 3.6. Saklama, Referans merkeze gönderme Pozitif idrar örneği sedimenti %5-10 formol eklenerek eğitim ve kalite kontrol amaçları için saklanabilir. Ġdrar incelemesinde negatif sonuç tanıyı dıģlamaz. Böyle örnekler diğer testlerin de yapılabileceği bir merkeze gönderilmelidir. Eğer ileri tanı testleri için örnekler baģka bir Ģehirdeki laboratuvara gönderilecekse, öncelikle paketleme ve taşıma biyolojik materyal taģıma Ģartlarına uygun olmalıdır (11) (ayrıca bkz. UMS GEN-OY-01 Enfeksiyöz Maddelerin TaĢınması Rehberi). Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 9 / 11 Parazitoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / P-MT-10 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015

4 Test sonuçlarının yorumu, raporlama, bildirim Ġdrar sedimentinin mikroskobik incelemesi sonucu S.haematobium yumurtalarının görülmesi kesin tanı bulgusudur. Eğer yumurta görülmüģ ise sonuç cins ve tür adı açık bir Ģekilde yazılarak ve canlı mirasidyum görülüp görülmediği belirtilerek rapor edilmelidir. Örnek rapor aģağıdaki gibi olabilir: Schistosoma haematobium yumurtaları mevcuttur (canlı yumurta) Schistosoma haematobium yumurtaları mevcuttur (cansız yumurta, sadece yumurta kabuğu) Üriner Ģistozomiyaz bildirimi zorunlu bir hastalıktır. Pozitif sonuç vakit geçirmeden ilgili birime haber verilmelidir ve olguların kayıt ve bildirimi için Sağlık Bakanlığının BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi izlenmelidir (1,2). 5 Olası sorunlar/kısıtlılıklar Ġdrar örnekleri kesinlikle koruyucu içermemelidir. Çünkü klinik açıdan yumurta içinde canlı mirasidyum bulunup bulunmadığı önemlidir ve ıslak preparatın mikroskobik incelemesi ile canlılık tanımlanabilir. Filtre ile çalıģırken eğer yanlıģlıkla filtrenin yumurtaları içermesi gereken yüzü alta gelecek Ģekilde konduysa SF damlası eklenmemelidir. Çünkü bu organizmaların filtreden ayrılmasına ve lam üzerinde yüzmesine neden olabilir. Hastalığın baģlangıcında ve kronik dönemlerinde parazit sayısı düģük olabilir. Örnekler antiparaziter bir tedavi baģlanmadan önce alınmalıdır. Eğer ilk örnek negatif bulunmuģ ise en az 2 kez daha (üst üste) idrar örneği verilmelidir. İlgili diğer UMS belgeleri Bu prosedür belgesi (Üriner ġistozomiyazın Mikrobiyolojik Tanısı) ayrıca aģağıdaki UMS belgeleriyle de ilgilidir ve gereken bilgi için bu belgelere bakılması önerilir: UMS, P-ÖY-01 DıĢkı örneklerinin parazitolojik incelemesi UMS, P-TP-01 Mikroskop kalibrasyonu UMS, GEN-OY-01 Enfeksiyöz maddelerin taģınması rehberi Sayfa 10 / 11 Ulusal Mikrobiyoloji Standartları 01.01.2015 / Sürüm: 1.1 / P-MT-10 / Mikrobiyolojik Tanımlama / Parazitoloji

Kaynaklar 1 BulaĢıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete; 02.04.2011 27893. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-3.htm (son eriģim tarihi: 06.01.2014) 2 BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı, Ankara. 2004. http://www.shsm.gov.tr/public/documents/legislation/bhkp/asi/bhibs/bulhastbilsiststansurvel abreh.pdf (son eriģim tarihi: 18.12.2013) 3 John DT, Petri WA. The Trematodes. In: John DT, Petri WA (eds). Markell and Voge s Medical Parasitology. 9th ed, Saunders Elsevier, Philadelphia. 2006, p.181-197 4 Garcia LS, Bruckner DA. Blood Trematodes: Schistosomes In: Garcia LS, Bruckner DA (eds). Diagnostic Medical Parasitology. 3rd ed., ASM Press, Washington D.C. 1997, p.371-387 5 Jones MK, Keiser J, McManus DP. Trematodes. In: Versalovic J, Carroll KC, Funke G, Jorgensen JH, Landry ML, Warnock DW (eds). Manual of Clinical Microbiology. 10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011, p. 2230-2243 6 Bruckner DA. Urine Concentration: Centrifugation. In: Garcia LS (ed). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 3rd ed., ASM Press, Washington D.C. 2010, 9.6.8. 7 Tanyüksel M, Araz E, Güçlü KılbaĢ Z. ġistozomiyaz (Üriner). Bildirimi Zorunlu Paraziter Hastalıkların Laboratuvar Tanısı Eğitim Kitabı. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi BaĢkanlığı, Ankara. 2008, p.59-66 8 Töz SÖ. Aspirasyon, vücut sıvıları ve idrar incelemeleri. In: Korkmaz M, Ok ÜZ (eds). Parazitolojide Laboratuvar Yöntem, Yorum, Akreditasyon, 1. baskı. Meta Basım, Ġzmir. 2011, p. 55-63 9 Garcia LS. Calibration of microscope with an ocular micrometer. In: Garcia LS, Isenberg HD (eds). Clinical Microbiology Procedures Handbook. 2nd ed. update, ASM Press, Washington D.C. 2007, p. 9.3.2.1-4 10 CDC. Schistosomiasis Infection. DPDx - Laboratory Identification of Parasitic Diseases of Public Health Concern http://www.cdc.gov/dpdx/schistosomiasis/index.html (son eriģim tarihi: 28.01.2014) 11 Enfeksiyöz madde ile enfeksiyöz tanı ve klinik örneği taģıma yönetmeliği. Sağlık Bakanlığı, Ankara. Resmi Gazete 25.09.2010 27710. Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 11 / 11 Parazitoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / P-MT-10 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015