1 Cumhuriyet Halk Partisi Belediyelerin Engelliler Hakkındaki Yükümlülükleri Tarih : 07.09.2011 Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme Sözleşme nin 1 inci maddesinde amaç özürlülerin tüm insan hak ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik ve temin etmek ve insanlık onurlarına saygıyı güçlendirmek olarak belirlenmiştir. Ulaşılabilirlik maddesi; Taraf Devletlerce özürlülerin bağımsız yaşayabilmelerini ve yaşamın tüm alanlarına etkin ve diğer bireylerle eşit koşullarda katılımını sağlamak için uygun tedbirlerin alınmasını hüküm altına almakta ve bu tedbirlerin hangi alanlarda nasıl alınması gerektiğini açıklamaktadır. Belediyelerin Ulaşılabilirlikle İlgili Görevlerini Düzenleyen Mevzuat Ülkemizde özürlülere uygun fiziki düzenlemeler yapılması için bir çok yasal düzenleme yapılmış ve yürürlüğe girmiştir. Bunlar; 5378 sayılı Özürlüler Kanunu 3194 sayılı İmar Kanunu İmar Yönetmelikleri Kat mülkiyeti Kanunu Toplu taşımaya ilişkin mevzuat 3194 SAYILI İMAR KANUNU NA 1997 YILINDA EK MADDE 1 EKLENMİŞTİR EK MADDE 1 Fiziksel çevrenin özürlüler için ulaşılabilir ve yaşanılabilir kılınması için, imar planları ile kentsel, sosyal, teknik altyapı alanlarında ve yapılarda, Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standardına uyulması zorunludur. İmar Kanunu na göre; Cumhuriyet Halk Partisi - 1 / 6-09.07.2013
2 Belediye, Valilik ve Kaymakamlıklar, yaptıkları tüm planlama, proje, uygulama, ruhsatlandırma, denetleme, faaliyetlerinde ulaşılabilirliği göz önünde bulundurmak zorundadır. Yani tüm hizmet binaları, sokak, cadde, yol, meydan düzenlemelerini özürlülerin kullanımına uygun gerçekleştirmek zorundadır. ÖZÜRLÜLERE YÖNELİK DÜZENLEMELERİN YAPILMASINI ÖNGÖREN İMAR YÖNETMELİKLERİ; Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik Otopark Yönetmeliği Sığınaklarla İlgili Ek Yönetmelik Gecekondu Kanunu Uygulama Yönetmeliği İmar Yönetmeliklerine göre; Belediye, Valilik ve Kaymakamlıklar, yapılı çevre faaliyetlerinde özürlülerin kullanımına uygun koşulları aramak zorundadır. 5378 Sayılı ÖZÜRLÜLER VE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN MADDE 19. 23.6.1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi hâlinde, proje tadili, kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. Toplantının bu süre içerisinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda ise; YAPILARDA ÖZÜRLÜLERİN KULLANIMINA YÖNELİK PROJE TADİLİ KOMİSYONLARI TEŞKİLİ, ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (22.04.2006 tarih ve 26147 sayılı Resmi Gazete) Bu yönetmelik, kat malikinin tadilat yapılacak olan binanın ruhsat işlemlerinin yapıldığı yere başvurmasıyla bir komisyon oluşturulması hakkındadır. Yönetmelikle komisyonun amacı, söz konusu tadilat talebinin özürlünün kullanımına uygun olup olmadığı ve özürlünün kullanımı için gerekli olup olmadığına karar vermek, ayrıca bina güvenliği açısından bir değerlendirme yapmak olarak belirlenmiştir. Kat Mülkiyeti Kanunu nda yapılan değişikliğe göre; Özürlü kişiler için apartman ve sitelerde konut ya da ortak alanlarda düzenleme Cumhuriyet Halk Partisi - 2 / 6-09.07.2013
3 yapılması için oy çokluğu yeterlidir. Eğer oy çokluğu sağlanamazsa ruhsat vermekle sorumlu kuruma başvurulduğunda, komisyon oluşturularak karar verilmesi gerekmektedir. Belediyeler, kendilerine bu komisyonun oluşturulması için başvuru geldiğinde, bu komisyonu kurmakla görevlidir. 5378 Sayılı ÖZÜRLÜLER VE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN GEÇİCİ MADDE 2. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirilir. GEÇİCİ MADDE 3. Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir. KAMU HİZMETLERİNİN SUNUMUNDA UYULACAK USUL VE ESASLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK (31.07.2009) Özürlülerle ilgili tedbirler MADDE 7 (1) İdare, sunduğu kamu hizmetlerinin özürlüler tarafından kolayca erişilebilir olması için gerekli tedbirleri alır. Sürücü Koltuğuna İlave Olarak Sekizden Fazla Koltuğu Bulunan ve Yolcu Taşımak Amacıyla Kullanılan Araçların Özel Hükümleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2001/85/AT) Toplu taşıma konusunda Ulusal Tip Onayı Belgesi alacak veya daha önce Ulusal Tip Onayı Belgesi Almış araçların 13 Şubat 2009 tarihinden itibaren bu yönetmeliğe göre Tip Onayı alma zorunluluğu getirilmiştir. Aksi takdirde bu araçların Araç Tip Onayı Belgelerinin iptal edeceği hükmü getirilmiştir 12 TEMMUZ 2006 TARİH VE 2006/18 SAYILI BAŞBAKANLIK GENELGESİ Kamu kurum ve kuruluşlarının kullandıkları binalar, kamuya açık alanlar ve toplu taşıma araçlarının özürlülerin kullanımına uygun duruma getirilmesi büyük önem taşımaktadır, 5378 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinde, belirtilen uygulamaların gerçekleştirilmesi için tanınan 7 yıllık süre 7/7/2005 tarihinde başlamıştır, Konuyla ilgili en büyük görev yerel yönetimlere düşmektedir. Cumhuriyet Halk Partisi - 3 / 6-09.07.2013
4 Belediyeler ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları, hazırlayacakları kısa vadeli (2005-2007), orta vadeli (2008-2010) ve uzun vadeli (2011-2012) eylem planları doğrultusunda bu düzenlemeleri gerçekleştireceklerdir. Belediyeler, bu düzenlemeleri Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standartlarına uygun olarak yapacak, satın alacakları, kiralayacakları veya denetimlerinde bulunan toplu taşıma araçlarının özürlülerin kullanımına uygun olmasını sağlayacaklardır. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarının kullandıkları yapılar da anılan süre içerisinde özürlülerin kullanımına uygun hale getirilecektir. 12.09.2008 TARİHLİ BAŞBAKANLIK TALİMATI Yerel yönetimlere ve kamu kurum ve kuruluşlarına getirilen yükümlülüklerin gerçekleştirilmesi için 7 yıl süre tanınmıştır. Ancak gelinen noktada, kanunda belirtilen düzenlemelerin bir kısmının gerçekleştirildiği, yapılan düzenlemelerin ise mevzuatta belirtilen standartlara uygun olmadığı müşahede edilmektedir. Sonradan ilave harcama yapılmaması bakımından; konuyla ilgili mevzuat hükümlerine dikkat edilerek yeni yapılaşma alanlarında veya yeniden düzenleme yapılan alanlarda, kamu binalarının veya kamunun kullanımına tahsis edilmiş bulunan diğer yapıların, mevzuata uygun şekilde inşası sağlanacaktır. Ülke gerçeklerine ve tasarruf ilkelerine uygun hareket edilmesi, özürlülerle ilgili her türlü düzenlemenin standartlara uygun olarak, gecikmeksizin gerçekleştirilmesi, Eylem planları çerçevesinde yapılan düzenlemelerin kamu kurum ve kuruluşlarınca bağlı veya ilgili bulundukları bakanlıklara, yerel yönetimlerce İçişleri Bakanlığına her yıl Ocak ayının sonuna kadar bildirmesi ve ilgi genelge hükümlerine uygun hareket edilmesi konusunda kurum yöneticileri tarafından gereken önlemlerin alınması ULAŞILABİLİRLİK STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI KAPSAMINDA BELEDİYELERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Gerekli çözümlerin üretilebilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının ulaşılabilirliğe yönelik çalışmalara bir bütünlük ve plan çerçevesinde başlamalarının sağlanması ve ülke çapında konuya ilişkin bilinç ve duyarlılık oluşturulması amacıyla 2010 yılı Herkes İçin Ulaşılabilirlik Eylem Yılı ilan edilmiş, Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Ulusal Eylem Planı hazırlanmıştır. Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Ulusal Eylem Planı, Yüksek Planlama Kurulu nun 25 Ekim 2010 tarihli 2010/35 sayılı Kararı ile kabul edilmiş ve 12 Kasım 2010 tarihli ve 27757 sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır Ulaşılabilirlik Ulusal Eylem Planı; Mevzuat düzenlemeleri, Cumhuriyet Halk Partisi - 4 / 6-09.07.2013
5 Toplumsal bilinçlendirme, Uygulama hazırlanmıştır A- MEVZUAT DÜZENLEMELERİ Mevcut mevzuata dair aksaklıkların ve eksikliklerin tespiti ve giderilmesi Ulaşılabilir yapılı çevrenin oluşturulması için planlama, tasarım, uygulama ve denetleme konusunda görev ve sorumluluk alanlarını tanımlayan mevcut mevzuatın, günümüz gereksinimlerine yanıt verip vermediğinin değerlendirilmesi için Başkanlığımızca yapılacak olan çalışmada destek verilmesi. B- TOPLUMSAL BİLİNÇLENDİRME Özürlü bireyler ve ailelerin ulaşılabilirlik konusundaki haklarıyla ilgili bilgilendirilmesi ve toplumun sosyal ve kültürel engeller konusunda bilinçlendirilmesi Toplumsal bilinçlendirme çalışmalarına başlanması Teknik elemanların ulaşılabilirlik konusunda bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi Teknik elemanların yapılı çevrenin oluşturulmasında görev yaparken özürlülük ve ulaşılabilirlik konusunda bilgiye sahip olmaları için, Belediyeler Birliği ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından ileriki tarihlerde düzenlenecek olan konu ile ilgili eğitim programlarına katılmalarının sağlanması. C- UYGULAMA Ulaşılabilir uygulamaların teknik açıdan niteliğinin geliştirilmesi Mevcut yapılı çevre ve hizmetlerin ulaşılabilirlik düzeyinin belirlenmesi için hazırlanacak tespit formlarının gerektiği gibi doldurulması. Konut projelerinde ulaşılabilirlik sağlanması. 2011 yılı içinde gerekli çalışmaların yapılmasını sağlayacak ödeneklerin ulaşılabilir düzenlemelere öncelik verilerek kullanılması. 2012 yılı bütçe planlanmasında ulaşılabilir düzenlemelere gerekli ödenek ayrılması. Uygulamaların ilgili standartlara uygun yapılması. Cumhuriyet Halk Partisi - 5 / 6-09.07.2013
6 ÖZÜRLÜLER İDARESİ BAŞKANLIĞI NIN BELEDİYELERDEN BEKLENTİLERİ KENTLERDE ULAŞILABİLİRLİK BİR BÜTÜN OLARAK ELE ALINMALIDIR. BİR YERLEŞİM; EĞER SOKAKLARI VE CADDELERİYLE ENGELLERDEN ARINDIRILIRSA VE ULAŞILABİLİR HALE GETİRİLİRSE ÖZÜRLÜLER TARAFINDAN YAŞANABİLİR OLUR. BUNUN İÇİN ÖZELLİKLE BÜYÜKŞEHİRLERDE, İLÇE BELEDİYELERİ VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN İŞBİRLİĞİ İÇİNDE GÖREV YAPMALARI GEREKMEKTEDİR. * Mevcut yapılı çevrede bulunan engellerin belirlenerek kaldırılması ve iyileştirilmesi için çalışmalara başlanmalıdır. * Belediyelere ait hizmet binalarının ulaşılabilir hale getirilmelidir. * Ulaşılabilirlik düzenlemeleri Türk Standartları Enstitüsünün ilgili standartlarına uygun olarak yapılmalıdır. * Kamuya açık alanların ulaşılabilir hale getirilmesinde, kentsel alanda önceliği olan pilot alanlar seçilerek düzenlemeler yapılmalıdır. Bu çalışmalarda Engelsiz Örnek kent Projeleri nden faydalanılabilir. * Açık alanların ulaşılabilir hale getirilmesinde yakın gelecekte tadilat çalışması yapılacak alanlara öncelik verilmesi kolaylık sağlayacaktır. Örneğin yenileme çalışması yapılacak olan kaldırımların standartlara uygun olarak düzenlenmesi önemlidir. * Belediye tarafından inşaat ve oturma izni verilen tüm binalarda İmar Mevzuatında yer alan ilkelere ve standartlara uygunluk şartları aranmalıdır. Cumhuriyet Halk Partisi - 6 / 6-09.07.2013