İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... v BÖLÜM I BİLİMLE İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR... 2 Gerçek- Gerçeklik (Reality- Şe niye)... 2 Bilgi (Knowledge, Episteme, Malumat)... 3 Bilgi Türleri... 3 Bilginin Kaynağı Sorunu... 7 Önerme (Proposition, Kaziye)... 8 Doğru-Doğruluk (R-Right, Hakikat, Truth)... 9 Bilginin Sınırları ve Kapsamı... 14 Tutarlık ve Geçerlik... 15 Doğrulama (Verification)... 16 Belgeleme, Olumlama, Sağlama (Confirmation)... 16 Güçlendirilmiş (Corroboreted)... 16 Sınanabilirlik (Testifiable,Testability)... 16 Temellendirme (Justification)... 17 Onaylama (Affirmation)... 17 Yanlışlanabilir (Falsifiable)... 17 Çürütülebilir (Refutable)... 17 Amaçlı Ayarlama Önerme (Ad Hoc)... 17 Eşölçülemezlik (Incemmensurability)... 18 BÖLÜM II BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM... 22 Bilim... 22 v
Bilimin Özelikleri... 23 Bilimsel Bilgi Türleri... 25 Bilimin Ölçütleri... 30 Bilimsel Yöntem... 31 BÖLÜM III BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 40 NİCEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ... 40 Nicel Araştırma Türleri... 42 Tarihi Araştırma... 43 Betimsel Araştırma (Tarama, Survey )... 47 İlişkisel (Korelasyon) Araştırması... 50 Nedensel Karşılaştırmalı Araştırma (Causal-Comparative)... 51 Deneysel Araştırma... 51 Deneysel Araştırma Desenleri... 56 BÖLÜM IV NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMİ... 72 NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMANIN BİRLİKTE KULLANILMASI... 75 NİTEL VE NİCEL ARAŞTIRMA ARASINDAKİ FARKLAR... 79 Nitel Araştırma Türleri... 80 Etnografik Araştırma... 80 Öyküleme (Narrative Research)... 86 Gömülü Kuram (Grounded Theory Research)... 88 Görüngübilim (Fenomenolojik)... 92 Örnek Olay... 104 Kök (Rizom ) Analiz... 107 Döküman Analizi... 108 Görsel Analiz... 112 Söylem Analizi... 115 Maliyet-Yarar Açısından Değerlendirme... 118 vi
Gereksinim Saptama... 123 Gereksinim Analizinde Kullanılan Teknikler... 125 BÖLÜM V ÖLÇME ARAÇLARINDA GÜVENİRLİK VE GEÇERLİK... 130 Güvenirlik... 130 Geçerlik... 162 Kullanışlık... 163 Evren ve Örneklem... 170 A. Olasılığa Dayalı Örneklem Türleri... 172 B. Amaçlı Çalışma Grupları... 174 Veri Çeşitleri... 177 1.Nicel Veriler... 178 2.Nitel Veriler... 178 1. Bağımlı Değişken... 178 2.Bağımsız Değişken... 178 3.İstenmedik (Karıştırıcı) Değişkenler... 179 VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ... 179 NİCEL VE NİTEL VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ... 183 Gözlem... 183 Görüşme (Mülakat) Tekniği... 185 Döküman... 186 Testler... 187 Anket... 187 BÖLÜM VI NİCEL VE NİTEL VERİ LERİN ANALİZİ... 191 NİCEL VERİLERİN ANALİZİ... 191 İSTATİSTİK... 193 T Puanı... 193 Z Puanı... 194 vii
Aritmetik Ortalama... 194 Ağırlıklı Ortalama... 195 Mod... 195 Medyan... 195 Yüzde Hesaplama... 196 Ranj... 196 Standart Sapma... 196 NONPARAMETRİK İSTATİSTİKLER... 198 XZ Tekniği ve Kullanılması... 200 Mann - Whitney U Testi... 204 Spearman Sıra Farkı Korelasyon Katsayısı P (rho)... 210 Kruskal - Wallis Variyans Analizi: H... 211 Yüzdeler Arası Farkın Test Edilmesinde Kullanılan t Testi... 214 PARAMETRİK İSTATİSTİK... 214 Korelasyon... 215 Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısının Hesaplanması... 215 Step By Step Regrasyon Analizi... 218 Ortalamalar Arası Farkın Test Edilmesinde Kullanılan t Testi... 219 Variyans Analizi: (Anova) Tek yönlü... 222 Çift Yönlü Variyans Analizi... 227 Çok Yönlü Variyans Analizi... 234 Newman-Keuls Testi... 237 KULLANILACAK UYGUN İSTATİSTİK TEKNİĞİN SEÇİMİ... 268 NİTEL VERİLERİN ANALİZİ... 271 A. Temel Analiz... 272 B. Derinlemesine Analiz... 273 C. Geleneksel Nitel Veri Analizi... 274 Ç. Sürekli Karşılaştırmalı Analiz Yöntemi... 281 D. Konuşma Analizi... 283 viii
BÖLÜM VII BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN YAZIMI... 290 Birinci Bölümün Düzenlenmesi... 290 1.1 Problem Durumu ya da Giriş... 290 1.2 Araştırmanın Amacı... 296 1.3 Problem (Cümlesi) ve Alt Problemler... 297 1.4 Denence... 302 1.5 Sayıltı... 304 1.6 Tanımlar... 304 1.7 Sınırlamalar... 305 İKİNCİ BÖLÜMÜN DÜZENLENMESİ... 307 2.1 Yöntem... 307 2.2 Evren, Örneklem ve Denekler... 309 2.3 Verilerin Cinsi ve Kaynağı... 311 2.4 Veri Toplama Araçları... 312 2.5 İstatistik Teknikler... 313 ÜÇÜNCÜ VE DÖRDÜNCÜ BÖLÜMLERİN DÜZENLENMESİ... 316 BÖLÜM VIII BİLİMDE ETİK... 320 BÖLÜM IX DİPNOT VE KAYNAKÇA GÖSTERİMİ... 328 Genel İlkeler... 328 Kaynakçanın Yazımı... 329 Kaynakça... 335 EK LER... 343 Nicel ve Betimsel Araştırma Örneği (I)... 343 Nicel ve Deneysel Araştırmaya Örnek (II)... 355 Nitel Araştırma Örneği (lll)... 373 Nitel ve Nicel Araştırmanın Birlikte Kullanılmasına Bir Örnek (IV)... 387 ix
Nitel ve Nicel Araştırmanın Birlikte Kullanılmasına Bir Örnek (V)... 405 Nitel Araştırma Önerisi Örneği (VI)... 433 Nicel Araştırma Önerisi Örneği (VII)... 441 Madde Analiz Tablosu... 451 Örneklem Büyüklüğü Tablosu... 454 Araştırmalarda Kullanılmış Geçerlikleri ve Güvenirlikleri Hesaplanmış Örnek Ölçme Araçları... 456 Örnek Belirtke Tablosu... 456 Bilişsel Alanla İlgili Çoktan Seçmeli Ölçme Aracına Örnek... 457 Öğrenci Gözlem Formu... 478 Proje Değerlendirme Formu... 480 Görüşme Örneği... 482 Anket Örneği... 482 Bazı İstatistik Tablolar... 493 X² Tablosu... 493 Kaykare Manidarlık Tablosu... 494 t Testi Tablosu... 495 F Tablosu... 496 x