Nasdaq OMX (NOMX) Projesi Bilgilendirme Toplantısı 11 Temmuz 2014

ÖNEMLİ NOT Bu sunumda ve toplantıda verilen örneklerde kullanılan parametreler tamamıyla gösterge niteliğinde olup, Borsa İstanbul Yönetim Kurulu tarafından onaylanmamıştır. Nihai durum üyelerimizle projenin ilerleyen safhalarında paylaşılacaktır

Nasdaq OMX (NOMX) Borsa İstanbul Takasbank Stratejik Ortaklık Borsa İstanbul ve Takasbank tarafından, Teknolojik ihtiyaçlarının sürdürülebilir bir şekilde karşılanması, Teknik bilgi ve tecrübesinin artırılması, Ürün ve piyasalarının geliştirilmesi ve marka değerinin artırılması amaçlarına yönelik olarak NOMX projesi başlatılmıştır. Teknolojik altyapının tedariği, kurulumu ve güncellenmesi, Ürün kaynak kodlarının sahipliği, Ürünlerin ölçeklenebilir hale getirilerek bölgemiz borsaları için tedariği, Piyasa/Ürün Geliştirme ile Teknolojik Altyapı açısından bilgi transferi

Nasdaq OMX Ortaklık Programı Teknoloji Transferi Bilgi Transferi (Knowledge Transfer) Danışmanlık Hizmetleri (Know-How & Advisory Services) İş Ortaklığı Servisleri (Business Collaboration)

Teknoloji Transferi - Ürünler Borsa İstanbul İşlem Sistemi İşlem Öncesi Risk Sistemi Veri Yayın sistemi Gözetim Sistemi Endeks Hesaplama Veri Ambarı : Genium INET Trading : Genium INET TradeGuard : Genium Market Info (GMI) : SMARTS Integrity : ICS-II : DWH Takasbank Takas Sistemi (Clearing) Mutabakat Sistemi (Settlement) İşlem Sonrası Risk Yönetim Sistemi : Genium INET Clearing : X-Stream CSD : Genium Risk Manager

Genel Takvim 2013 2014 2015 2016 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Eki Kas Ara Oca Şub MarNis MayHaz TemAgu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub MarNis MayHaz TemAgu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub MarNis MayHaz TemAgu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub MarNis MayHaz TemAgu Eyl Eki Kas Ara Analiz Çalışmaları Teknoloji Transferi Detay Tasarım ve Kodlama Stockholm, Genium INET / X-Stream Sdney, SMARTS / Genium Risk Denver, TradeGuard 2017 Q1 Q2 Q3 Q4 Stockholm, ICSII NASDAQ OMX Development Center @ Borsa İstanbul Beta 1 Beta 2 Beta 3 Development NOMX SIT Sistem Entegrasyon Testleri AT 1 Kullanıcı Kabul Testleri Beta 1 Beta 2 Beta 3 Development NOMX / Istanbul SIT Sistem Entegrasyon Testleri AT 2 Kullanıcı Kabul Testleri Support / Maintenance Faz 1/2 Stockholm Integration Site - 18 ay IST Int. - 6 ay IST Dev / Int Site

Protokoller (Yatırım & Veri Yayın Kuruluşları) Terminaller Üye terminallerini Borsa ve Takasbank sağlayacak Trading Workstation (TW) Clearing Workstation (CW2) Emir İletimi FIX Protokolü (FIX 5.0) OUCH Protokol (NOMX) HFT kullanıcıları Market Data (Üye) ITCH Protokolü (NOMX) Tüm Emir/İşlem Derinliği HFT kullanıcıları Market Data (VYK) TIP Protokol (NOMX)

Borsa Takasbank Yatırım Kuruluşları VYK Sistemleri Entegrasyonu

Nasdaq OMX Geçişi

NOMX Proje Fazları FAZ 1 Pay Piyasası İşlem Sistemi Veri Yayın Sistemi Gözetim Sistemi Endeks Hesaplama Sistemi İşlem Öncesi Risk Sistemi Veri Ambarı Takas Sistemi Mutabakat Sistemi İşlem Sonrası Risk Yönetimi Sistemi FAZ 2 Borçlanma Araçları Piyasası Tahvil & Bono ve Repo Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Pay Opsiyon Pazarları Pay Vadeli İşlem Pazarları Kıymetli Madenler Pazarları Döviz Vadeli İşlem Pazarları Emtia Vadeli İşlem Pazarları Elektrik Vadeli İşlem Pazarları Endeks Vadeli İşlem Pazarları Kıymetli Maden ve Taşlar P. OTC Takas Ürün Senetleri Takası

Pay Piyasası Geçiş Takvimi 2014 Q1 Q2 Q3 Q4 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Üyeler ve VYK'lar ile taslak API dokümanlarının paylaşımı Teknik dokümanların finalize edilmesi Test ortamlarının açılması 2015 Q1 Q2 Q3 Q4 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Sertifikasyon ve Terminal(TW) Eğitimleri Planlı Üye Testleri DEVREYE ALIM

Konu Başlıkları - 1 Öğle arasında açılış yapılarak bir işlem gününde tek seans uygulaması Bir önceki kapanış fiyatının baz fiyat olarak belirlenmesi Genel fiyat marjının günlük % 20 olarak belirlenmesi Fiyat limitlerinin bulunmasında içe yuvarlama ve kapanış seansı limit aşımı Fiyat kademesi değiştikçe değişen gün içi hareketli fiyat adımı Açılış, kapanış ve tek fiyat seanslarında teorik fiyatın gösterilmesi Genium INET te yer alan açılış fiyatı belirleme ve işlem algoritmasına geçilmesi Yeni emir türlerinin kullanıma alınması Maksimum lot uygulamasına son verilmesi Özel emirlerin mevcut yapısının kaldırılması OLFE ve OLDE türü emirlerin uygulamadan kaldırılması 1 günden uzun süreli tarihli emirlerin uygulamaya konulması

Konu Başlıkları - 2 T+1 işlem düzeltmelerinin Takasbank ta yapılması Bekleyen emirlerde M/P/F, AFK ve hesap numarası alanlarının değiştirilebilmesi Fiyatın virgülden sonra 3 rakam ile gösterilmesi Kotasyon numarası bilgisinin bulunmaması Piyasa yapıcılıkta yeni sistemin özelliklerinin kullanılması Ayrı bir sırada «kesir» işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi Özel işlem raporlama (trade reporting) fonksiyonu Mid Point ve gün sonu AOF tan işlemler Emirlerin askıya alınabilmesi Devre kesiciler (circuit breakers) İşlem Öncesi Risk Yönetimi (Tradeguard)

Genel İşleyiş Aracı Kurum Merkez Üye Temsilcisi FIXAPI Üye Temsilcisi (BİAŞ da) ITCH / OUTCH BİAŞ FIX Birincil Veri Merkezi

Tüm Güne Yayılan Tek Seans Açılış Seansı Sürekli Müzayede Gün Ortası Açılış Seansı Sürekli Müzayede Kapanış Seansı A1 SM A2 SM K S 09:15 09:35 12:30 13:30 17:30 17:38 17:40 A : Günün başında açılış seansı, SM : Sürekli müzayede, A2 : Gün ortası açılış seansı, K : Kapanış seansı, S : Kapanıştan (son işlem fiyatından) işlemler.

Baz Fiyat Önceki kapanış fiyatı baz fiyat olarak belirlenecektir. İlk işlem gününde ise (Önceki kapanış fiyatının bulunmadığı durumda baz fiyatın belirlenemediği halde) Tek fiyat işlem yöntemi ile işlem gören paylarda; ilk fiyatın oluştuğu emir toplama aşamasında oluşan fiyat, baz fiyat olarak belirlenebilir. İzleyen işlemler bu baz fiyat üzerinden hesaplanan limitler dahilinde gerçekleştirilir. Sürekli müzayede işlem yöntemi ile işlem gören paylarda; ilk işlemin fiyatı baz fiyat olarak belirlenebilir. İzleyen işlemler bu baz fiyat üzerinden hesaplanan limitler dahilinde gerçekleştirilir.

Fiyat Limitleri Paylar için günlük marj %20 olarak uygulanacaktır. Fiyat limitleri bulunurken dışarı doğru yapılan yuvarlama işlemi içeri doğru yapılacaktır: Üst fiyat limit bulunurken yukarı adıma yapılan yuvarlama aşağıya, alt fiyat limiti bulunurken aşağı adıma yapılan yuvarlama işlemi yukarıya yapılacaktır. Kapanış seansında % 3 olarak uygulanan fiyat limitleri devam edecek ve bu limitler günlük (% 20) limitlerin dışında kalması durumunda dahi geçerli olacaktır.

Fiyat Adımı Fiyat adımı baz fiyata bağlı olmaktan çıkacak ve ilgili fiyat kademesinde geçerli olan fiyat adımı kullanılacaktır (Bu durum halihazırda serbest marjlı sıralardaki uygulama gibidir). Örnek: Kapanış fiyatı (baz fiyat) : 9,50 TL 10,00 TL ye kadar fiyat adımı : 1 kuruş 10,00 TL den sonra : 5 kuruş (Seans içinde fiyat 10,00 TL yi geçince adım da değişiyor)

Açılış Emir toplama süresi belli bir zaman aralığında rastlantısal kesilecek ve eşleme yapılacaktır. Açılış, kapanış, sürekli müzayede içerisinde tekil açılış gibi bölümlerde, teorik açılış fiyatı sürekli gösteriliyor olacaktır. Genium INET te yer alan açılış fiyatı belirleme ve işlem algoritmasına geçilecektir.

Kaldırılan Emirler ve Uygulamalar Özel Emirler Özel Limit Fiyatlı Emirler Özel Limit Değerli Emirler Maksimum Lot

Yeni Emir Türleri - Piyasa emri (Market order) - Piyasadan fiyatlıya emri (Market to limit order) - Denge emri (Imbalance order) - Açılışta ve kapanışta emirleri (At close/open orders) - Strateji emirleri - Rezerv emirler Söz konusu emir türlerinin yanı sıra; emirlerde geçerlilik süresine ilişkin olarak günlük, iptal edilene kadar geçerli, seans sonuna kadar geçerli ve miktara ilişkin olarak hepsi ya da hiçbiri (fill or kill), kalanı iptal et (immediate or cancel) seçenekleri de mevcuttur.

T+1 Düzeltmeleri Borsa tarafında bulunan bir yazılım ile yapılmakta olan ve sonrasında Takasbank a gönderilen T+1 hesap numarası, M/P/F bilgisi ve AFK değişiklikleri, işlem bazında Takasbank tarafında yapılacaktır. Mevcut durumda pasifte beklemekte olan bir emrin hesap numarası, M/P/F bilgisi ve AFK değiştirilememektedir. Genium INET sistemi üzerinde, seans içinde bu değişiklikler yapılabilecektir.

Piyasa Yapıcılık Bir sırada birden fazla piyasa yapıcı görev yapabilecektir. Kotasyon fiyatları fiyat limiti olmaktan çıkacaktır. Kotasyonun fiyatını geçen seviyelerden de (fiyat limitlerinin içerisinde kalmak kaydıyla) işlem yapılabilecektir. Kotasyonlar Piyasa Yapıcı tarafından istenildiği anda silinebilecektir. Genium INET te otomatik ilk kotasyon atama ve otomatik kotasyon yenileme fonksiyonları bulunmamaktadır. Piyasa yapıcının Kotaon performansı, numarası Genium bilgisi INET bulunmamaktadır. sistemi tarafından üretilecek raporlarla piyasada kotasyon bulundurma süreleri, maksimum kotasyon aralığı ve minimum kotasyon miktarları bakımından izlenebilecektir.

Özel İşlem Raporlama Borsa dışında mutabık kalınan alım-satım işlemleri özel işlem raporlama işlevi kullanılarak yapılacak düzenleme çerçevesinde Borsaya bildirilebilecektir. Payların likidite durumlarına göre belirlenecek minimum miktarların üzerinde, Fiyat limitleri içerisinde ancak cari piyasa durumuna göre belirlenecek sınırlar dahilinde, Seans saatleri içerisinde, Kurum içinde veya iki farklı kurum arasında yapılabilecektir.

Mid Point ve Gün Sonu AOF Fiyatlı İşlemler Normal işlem sırasında, bekleyen en iyi alış ve satış fiyatının ortalamasından işlem yapılabilecektir. Bir payın normal işlem sırasının dışında oluşturulacak başka bir sırada seans süresince gerçekleştirilecek işlemler normal sırada gün sonunda oluşacak ağırlıklı ortalama fiyat üzerinden fiyatlandırılacaktır. Her iki emir defteri de kapalı olacaktır. İşlem gerçekleştikçe piyasaya işlem bilgisi gidecektir.

Emirlerin Askıya Alınması Üye temsilcisi emirlerini kendi isteği ile askıya alıp gün içerisinde istediği zaman tekrar aktif hale getirebilmektedir. Ayrıca bağlantının kopması gibi belirli durumlarda emirler sistem tarafından otomatik olarak askıya alınabilecektir.

Devre Kesiciler Gün içerisinde oluşacak her tek fiyata göre veya bir önceki kapanış fiyatına göre meydana gelecek fiyat değişikliklerinde ilgili payın sırası tek fiyat emir toplama seansına alınabilecektir.

İşlem Öncesi Risk Yönetimi İşlem Öncesi Risk Yönetimi - Pre-Trade Risk Management (PTRM) Borsa ve üyelerine karşı karşıya oldukları riskler açısından erişim, kontrol ve takip imkânı sağlamaktadır. Uygulama GINET Sisteminin İşlem ve Takas (Trading and Clearing) Platformları ile bütünleşmiş şekilde çalışarak Borsaya ve üyelerine; İşlem Öncesinde (Pre Trade) ve İşlem Sırasında (At Trade) risk yönetimi imkânı sağlamaktadır. PTRM Uygulamasının hedef kullanıcıları iki ana kategoride incelenebilir; 1. Genel olarak gecelik pozisyon taşımayan HFT Firmalarından oluşan Sponsored Access (SA) kullanıcıları ve bu firmalara sponsorluk yapan üyeler, 2. Emir akışının tümünü veya bir kısmını kontrol etmek isteyen genel takas üyeleri ve takas üyesi olmayan üyeler.

Pozisyon Risk Limitleri Risk Yönetimi; Borsa ve/veya üyeler tarafından aşağıda sıralanan parametrelerin biri, birkaçı veya hepsi üzerinde limitler tayin edilerek gerçekleştirilecektir. Açık Alış Emirleri Açık Satış Emirleri Toplam Alışlar (İşlem) Toplam Satışlar (İşlem) Toplam Alış Pozisyonu (Açık emir + işlem) Toplam Satış Pozisyonu (Açık emir + işlem) Net Alış Pozisyonu Net Satış Pozisyonu Net İşlem Pozisyonu Bu limitler Hacim (TL) veya Miktar olarak belirlenebilecektir. Ayrıca kullanıcı bazında işlem yapılmasına izin verilmeyen yatırım araçlarını da belirleyebilmek mümkün olacaktır.

NOMX Geçişi ÜYE OFİSLERİ Raporlar TAKAS TERMİNALİ TAKAS WEB MENÜSÜ INTRANET

Menüler ve İşlemler Takas Terminali (Clearing Workstation 2) : Yeni masaüstü uygulaması Takas ve Temerrüt işlemleri Şartlı virman işlemleri Teminat işlemleri Raporlar Takasbank Web Menüsü Tüm nakit ödeme işlemleri Nakit borç kapatma Nakit şartlı virman işlemleri Mevcut MKK ekranları Kıymet işlemleri

Yeni Fonksiyonlar Takasbank ın Konumu (Merkezi Karşı Taraf-CCP) Üyelik Türleri Hesap Yapısı Give up / Take up Takas Yapısı DVP yapısı Batch yapısı Sözleşme Düzeltme İşlemleri Risk Yönetimi Teminat Yönetimi

Üye Hesap Yapısı Portföy/Müşteri Ayrımı Farklı pozisyon ve teminat hesapları Aynı takas havuzları CCP ve CCP Olmayan Kıymetlerin Ayrımı Farklı teminat hesapları Aynı pozisyon ve takas havuzları

Üye Hesap Yapısı

Üyelik Türleri Genel Takas Üyesi (GCM) Doğrudan Takas Üyesi (DCM) İşlemci Kuruluş (NCM)

Genel Takas Üyesi-İşlemci Kuruluş Hesap Yapısı İŞLEMCİ KURULUŞ

Sözleşme Düzeltme İşlemleri Borsa üzerinden yapılan sözleşme düzeltme işlemleri, Takas Terminali kullanılarak aşağıdaki alanlarda yapılabilecektir. Yatırımcı hesap numarası AFK alanı Hesap kategorisi (Portföy/Müşteri/Fon)

Give-up (Pozisyon Aktar) Take-up (Pozisyon Devral) Yeni sistemde, pozisyonların başka bir üyeye devredilmesi mümkün olacaktır. Give-up; emir girişinde yapılabileceği gibi, işlem yapıldıktan sonra üye ekranlarından manuel olarak da yapılabilir. Give-up için, pozisyonu devralacak üyenin onayı(take-up) gerekmektedir.

Takas Süreci-1

Takas Süreci-2

Takas Terminali (Clearing Workstation 2)

RİSK ve TEMİNAT YÖNETİMİ

RİSK YÖNETİMİ SİSTEMİ-1 Pay piyasasında emir öncesi, işlem sırası ve işlem sonrası olmak üzere 3 katmanlı bir risk yönetimi sistemi kurulacaktır. İşlem sonrası risk yönetimi Takasbank tarafından yapılacaktır. İşlem sonrası risk yönetiminde başlangıç teminatı uygulaması olacaktır. CCP hizmeti verilen kıymetler için üyelerin katkı paylarından oluşan ve müştereken sorumlu oldukları bir garanti fonu kurulacaktır.

TEM. TEM. RİSK YÖNETİMİ SİSTEMİ-2 EMİR ÖNCESİ VE İŞLEM SIRASI RİSK YÖNETİMİ İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİ PAY PİYASASINDA İŞLEM SONRASI RİSK YÖNETİMİNDE SPAN ALGORİTMASI KULLANILACAKTIR. Müşteri ve portföy pozisyonları ayrı ayrı takip edilecektir. Teminatlandırma toplam müşteri ve portföy pozisyonları baz alınarak yapılacaktır. Günlük olarak teminat yeterliliği takibi yapılacaktır. EMİR POZİSYONA DÖNÜŞEN/EŞLEŞEN EMİRLER PORTFÖY H. MÜŞTERİ H. TEM. Y. ONAY TEM. Y. X TEMİNAT YETERLİLİK İZLEME TEMİNAT YETERLİLİK İZLEME ÜYE TEMİNAT HESABI PORTFÖY ÜYE TEMİNAT HESABI MÜŞTERİ

TEMİNAT YÖNETİMİ-1 Pay Piyasasında teminat yönetimi Takasbank tarafından yapılacaktır. Teminat yatırma çekme işlemleri yeni arayüz (Clearing Workstation) üzerinden gerçekleştirilecektir. Nakit teminatlardan elde edilecek nema tutarları üyelerin teminat hesaplarına aktarılacaktır. Nema istemeyen üyelere nema dağıtılmayacaktır.

TEMİNAT YÖNETİMİ-2 Teminata kabul edilen varlıklara, değerleme katsayısı uygulaması yapılacaktır. CCP olunan kıymetler için alınan başlangıç teminatı ve oluşturulan garanti fonuna teminat mektubu kabul edilmeyecektir. Teminatlara kompozisyon sınırlamaları getirilebilecektir. Kompozisyon sınırının üzerinde getirilen kıymetler değerlemeye dahil edilmeyecektir. Bulundurulması gereken teminatın ve garanti fonu katkı paylarının belirli bir oranının nakden yatırılması gerekecektir.