İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİYE GİRİŞ 1. Sosyoloji Nedir... 3 2. Sosyolojinin Tanımı ve Konusu... 6 3. Sosyolojinin Temel Kavramları... 9 4. Sosyolojinin Alt Dalları... 14 5. Sosyolojik Analiz Birimi Olarak Toplum... 15 5.1.Toplumun Özellikleri... 17 5.2. Toplum Sınıflamaları... 19 6. Topluluklar ve Topluluğun Özellikleri... 21 7. Toplum ve Topluluk Karşılaştırması... 22 8. İnsan Toplum İlişkisi... 23 9. Toplumsal Yapı... 24 9.1.Toplumsal Yapının İşlevleri... 28 9.2. Toplumsal Yapının Öğeleri... 29 9.3.Toplumsal Yapı Sınıflandırması... 31 10. Toplumsal Cinsiyet... 34 10.1. İnsana Cinsiyetçi Bakış... 36 10.2. Tek Ebeveynli Haneler... 39 10.3. İnformel Evlilikler veya Birlikte Yaşamak... 41 11. Toplumsal Gruplar... 41 12. Gruplar ve Benzer Kavramlar... 44 12.1. Kategoriler... 44 12.2. Yığınlar... 45 BÖLÜM NOTLARI... 48
x İKİNCİ BÖLÜM KLASİK SOSYOLOJİ KURAMLARI 1. Sosyolojinin Öncüleri: Kısa Değinmeler... 53 2. Sosyoloji Kuramları ve Temsilcileri... 72 2.1. Klasik Sosyoloji Kuramları... 73 2.1.1.Saint Simon (1760-1825)... 73 2.1.2.Auguste Comte (1798-1857)... 75 2.1.3.Herbert Spencer (1820-1903)... 77 2.1.4. Emile Durkheim (1858-1917)... 79 2.1.5.Karl Marks (1818-1883)... 81 2.1.6.Max Weber (1864-1920)... 88 BÖLÜM NOTLARI... 93 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MODERN SOSYOLOJİ KURAMLARI 1. Modern Sosyoloji Kuramları ve Örgütler... 99 1.1. Fonksiyonalist (İşlevselci) Sosyoloji Kuramı... 101 1.2. Yorumsamacı (Hermenötik) Kuram... 105 1.3. Radikal Hümanist Paradigma ve Örgüt... 115 1.4. Evrimsel Sosyoloji Kuramı... 116 1.5. Yapısalcı Sosyoloji Kuramı... 119 1.5.1. Radikal Yapısalcı Paradigma ve Örgüt... 122 1.6. Sembolik Etkileşimcilik Kuramı... 123 1.7. Eleştirel Kuram... 125 1.7.1. Eleştirel Epistemoloji ve Frankfurt Okulu... 129 1.7.2. Eleştirel Kuramın Metodolojik Varsayımları... 133 1.7.3. Eleştirel Kuram Neyi Eleştirir?... 140 1.8. Çatışma Kuramı... 145 1.9.Feminist Sosyoloji Kuramı... 148 1.9.1. Feminist ve Postmodern Sosyoloji... 154
xi 1.9.2. Feminist Kuramın Varsayımları... 158 2. Örgüt Kuramları ve Sosyoloji İlişkisi... 162 2.1. Çevresel Örgüt Kuramlarının Sosyolojisi... 164 2.1.1. Kaynak Bağımlılığı Kuramı ve Sosyoloji... 165 2.1.2. Popülasyon Ekolojisi Kuramı ve Sosyoloji... 165 2.1.3. Kurumsallaşma Kuramı ve Sosyoloji İlişkisi... 166 BÖLÜM NOTLAR... 169 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SOSYAL HAREKETLERİN SOSYOLOJİSİ 1. Modernleşme ve Toplum... 177 2.Modernleşme, Modernite ve Modernizm... 178 2.1.Modernizm Düşüncesinin Özellikleri... 181 2.2.Modernizme Yöneltilen Eleştiriler... 183 3. Postmodernizm... 183 3.1.Postmodern Tasavvurun İçyüzü... 185 3.2.Postmodern Tasavvurun Özellikleri... 187 3.3. Postmodernist Epistemoloji... 193 3.3.1. Postmodern Epistemolojinin Varsayımları... 195 3.3.2. Postmodernist Düşüncenin Örgüt Yapılarına Etkisi.. 198 3.3.3. Postmodern Yönetim Düşüncesi... 201 4. Gelenek ve Modern Arasında Kimlik Krizi... 208 4.1. Modern Yaşam Tasavvurları... 209 4.2. Modernitenin Evren Tasavvuru... 213 4.3. Geleneksel Olan Nasıl Bir şeydir?... 215 4.4. Geleneksel Toplumların Evren Tasavvurları... 217 4.5. Modern ve Geleneksel Kimlik Çözümlemesi... 218 5. Gelenek-Modern Çatışması... 222 BÖLÜM NOTLARI... 227
xii BEŞİNCİ BÖLÜM TOPLUMSAL DEĞİŞİM VE KÜRESELLEŞME 1. Toplumsal Değişme... 233 1.1. Toplumsal Değişimi Etkileyen Faktörler... 235 1.2. Toplumsal Değişimin Dinamikleri... 237 1.3. Toplumsal Değişim Kuramları... 238 1.4. Toplumsal Değişim Türleri... 240 1.4.1. Olağan Toplumsal Değişim... 242 1.4.2. Olağandışı Toplumsal Değişme... 243 1.4.3. Planlı ve Planlanmamış Değişme... 244 1.4.5. İşlevsel ve Yapısal Değişme... 244 2. Toplumsal Değişim Projesi Olarak Küreselleşme... 245 2.1. Küreselleşme Aslında Nedir?... 249 2.2. Küreselleşmenin Temel Dinamikleri... 250 2.3. Ulus-Devletlerde Neo-Kabilecilik Hareketleri... 254 2.4. Kültürel Açıdan Küreselleşme... 256 2.5. Küresel Kimliğin Belirsizliği... 257 2.6.Kitle Tüketim Kültürüne Doğru Yönelimler... 260 2.7. Egemenin İdeolojisi Olarak Küreselleşme... 263 2.8.Küresel Aktörler Olarak Küresel İşletmeler... 264 2.9. Küresel Durumun Genel Görünü... 267 2.10. Öteki nin Küreselleşen Dramı... 271 BÖLÜM NOTLARI... 277 ALTINCI BÖLÜM ÖRGÜT SOSYOLOJİSİ 1. Örgüt ve Sosyoloji İlişkisi... 281 2. Toplumsal Yapı Örgütsel Yapı İlişkisi... 282 3. Örgütlerin Tarihsel Değişim Evreleri... 283 4. Örgütlerin Sosyal Kurum Olma Dönemleri... 285
xiii 5. Örgütsel Yapılar ve Sosyoloji İlişkisi... 287 5.1. Örgütsel Yapı ve Modelleri... 288 5.2. Örgütsel Yapıların Sınıflandırılması... 294 6. Örgüt Sosyolojisi Yaklaşımları... 296 6.1. Weberyen Bürokrasi Bakış Açısı... 296 6.1.1. Weberyen Bürokrasinin Özellikleri... 298 6.2. Örgüt ve Sosyal Çevre Etkileşimi Yaklaşımı... 303 6.3. Örgütsel Ekosistem ve Örgütler Arası Çerçeve... 305 6.4. Çevresel Karmaşıklık ve Örgütler... 306 6.5. Bilgi Çağı Örgütleri... 308 6.5.1. Bilgi Çağı Örgütlerinin Özellikleri... 310 6.5.2. Bilgi Toplumlarında Bilginin Anlamı... 312 7. Örgütler ve Sosyal Gruplar... 315 8. Post-Modern Çağın Örgütleri... 316 9. Bilgi Toplumunda Post-Bürokratik Örgütler... 317 10. Post Endüstriyel Çağda Üçüncü Sektör... 319 11. Postmodern Kabileler... 321 BÖLÜM NOTLARI... 323 YEDİNCİ BÖLÜM YÖNETİM SOSYOLOJİSİ 1. Yönetim ve Yönetim Süreci... 327 2. Yönetimin Amacı... 330 3. Yönetimin Özellikleri... 333 4. Yönetimin Sosyolojik Anlamı... 337 5. Sanayide Yönetim ve Sosyoloji... 338 6. Yönetim ve Egemenlik İlişkileri... 341 7. Sanayi İşlerinin Sosyolojisi... 343 7.1. Sanayi Toplumlarında İşin Örgütlenmesi... 344 7.1.1. Klasik Yönetimden Bugüne Yönetim Sosyolojisi... 345
xiv 7.1.2. İnsan İlişkileri Okulu ve İşin Sosyolojisi... 348 7.1.3. Fordizm ve Kitle Üretimi... 250 8. Post-Endüstriyel Çağda İşin Örgütlenmesi... 253 9. İşin Yeniden Örgütlenmesi ve Geleceği... 354 BÖLÜM NOTLARI... 356 SEKİZİNCİ BÖLÜM ÇALIŞMANIN SOSYOLOJİSİ 1. Çalışmanın Kısa Tarihi... 359 2. Farklı Toplumlarda Çalışma Yaklaşımları... 362 3. Modern Çalışma Kavramının Doğuşu... 366 4. Çalışma İnsan İlişkisi... 369 5. Çalışmanın Sosyolojisi... 373 5.1. Çalışmaya Neo-Marksist Yaklaşım... 374 5.2. Feminist Yaklaşım ve Çalışma... 377 6. Çalışma veya Çalışmama... 382 7. Çalışmanın Toplum ve Birey Üzerindeki Etkisi... 382 8. Çalışmanın Toplumsal Önemi... 385 9. Karşılığı Ödenen ve Ödenmeyen Çalışma... 387 10. Tembellik Hakkı... 387 11. Boş Zaman Sosyolojisi... 390 12. Çalışmaya Cinsiyetçi Bakış ve Kadın Çalışması... 392 13. Meslekler ve Çağdaş Eğilimler... 397 14. İş Güvencesizliği ve İşsizlik... 398 15. Çalışma veya Karakter Aşınması... 399 BÖLÜM NOTLARI... 403 KAYNAKÇA... 407