ADIM ADIM YGS-LYS 29. ADIM HÜCRE 6- HÜCRE ZARINDAN MADDE GEÇİŞLERİ 3
TURGOR BASINCI: Hücre içindeki suyun hücre çeperine yaptığı basınca TURGOR BASINCI denir. Turgor durumundaki bir hücrenin turgor basıncı maksimumdur. Su miktarı arttıkça turgor basıncı artar. OZMOTİK BASINÇ: Bir hücrenin bulunduğu ortamdan su alma basıncına OZMOTİK BASINÇ denir. Su miktarı azaldıkça ozmotik basınç artar. EMME KUVVETİ: Bir hücredeki ozmotik basınç ile doğru orantılıdır. Turgor basıncı ters orantılıdır. Bir hücrede etkili olan ozmotik basınç ile turgor basıncı arasındaki fark EMME KUVVETİni verir. EK=OB-TB
Aktif Taşıma Hücre zarından geçebilecek küçüklükteki moleküllerin az yoğun oldukları ortamdan çok yoğun oldukları ortama doğru taşınmasına AKTİF TAŞIMA denir. Her iki ortamın yoğunluğu eşit olduğunda da aktif taşıma yapılabilir. ATP harcanır. Enzimler görev alır. Taşıma ve kanal proteinleri görev alır. Çift taraflı gerçekleştirilebilir. Sadece canlı hücrelerde görülür.
Tatlı sularda yaşayan tek hücreli canlılar yaşamlarına devam etmek için suyu aktif taşıma ile dışarı atmak zorundadır. Ozmosla hücre içine giren su kontraktil kofullar ile aktif taşıma sayesinde dışarı atılır. Kontraktil kofulların görevini yapamaması durumunda canlı hemolize uğrar. Bu olay suyun enerji harcanarak geçiş yapıldığı tek yerdir.
Belirli bir tür tatlı su alginde, yaşadığı ortamda bulunandan 1000 kat fazla K bulunmaktadır. Bu tatlı su algi ile ilgili olarak; 1. K dengesinin korunmasında ATP harcanır. 2. K dengesinin korunmasında ilgili enzimler işlev görür. 3. Algin canlılığını kaybetmesiyle K difüzyona uğrar. Yargılarından hangileri doğrudur? (2002-ÖSS) A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 3 D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3 Aşağıdakilerden hangisi aktif taşıma olayı ile ilgili yanlış bir bilgidir? A) Hücre zarındaki porlardan geçebilen maddeler için geçerlidir. B) Madde taşınması az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru gerçekleşir. C) Bütün canlı hücreler tarafından gerçekleştirilebilir. D) Madde taşınması sırasında hücrenin zar yüzeyinde küçülme meydana gelir. E) Madde taşınması çift yönlü olarak gerçekleşir. 1. Canlı hücrelerde görülür. 2. Enerji harcanmaz. 3. Taşıma az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğrudur. 4. Enzim ve taşıyıcı molekül kullanılır. Yukarıdakilerden hangileri aktif taşıma ve difüzyonun ortak özelliklerinden değildir? A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) 1 ve 2 D) 1, 2 ve 3 E) 2, 3 ve 4 Difüzyon hızını; 1. Hücrenin ATP miktarının azalması 2. Geçiş yapacak molekül büyüklüğünün artması 3. Por sayısının azalması 4. Yoğunluk farkının azalması Durumlarından hangileri yavaşlatır? A) 2 ve 3 B) 2 ve 4 C) 1, 2 ve 4 D) 1, 3 ve 4 E) 2, 3 ve 4
Endositoz Hücre zarından geçemeyecek büyüklükte olan maddelerin hücre içine alınmasına ENDOSİTOZ denir. ATP harcanır. Enzim kullanılır. İki ortam arasında yoğunluk farkı önemli değildir. Taşıma ve kanal proteini kullanılmaz. Gerçekleşmesi sırasında hücre zarının yüzeyi küçülür. Sadece canlı hücrelerde görülür. Besin kofulu oluşturulur. Hücre çeperi bulunan hücrelerde görülmez. Hücre içine alınan besinin katı ya da sıvı olması durumuna göre iki şekilde gerçekleşir.
1) Fagositoz 2) Pinositoz Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki katı bir maddenin yalancı ayak oluşturularak hücre içine alınmasına FAGOSİTOZ denir. Sitoplazmadan çıkan yalancı ayak denilen uzantılar besini sararak besin kofulu oluşturur. Böylece besin hücre içine alınmış olur. Amip, akyuvarlar, cıvık mantarlarda.. görülür. Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki sıvı maddelerin pinositik cep aracılığıyla hücre içine alınmasına PİNOSİTOZ denir. Sıvı molekülün hücre zarına değdiği yerde çöküntü oluşur. Bu çöküntüye pinositik cep denir. Çöküntü derinleştikçe besin kofulu oluşur ve böylece besin hücre içine alınmış olur. Bağırsak ve böbrek hücrelerinde görülür.
Canlı bir hücrede; 1. Zardan cep oluşturularak maddelerin alınması 2. Kontraktil kofulla suyun dışarı atılması 3. Aminoasitlerin peptit bağı ile birleştirilmesi Olaylarından hangileri için enzim kullanılır? A) Yalnız 1 B) Yalnız 3 C) 1 ve 3 D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3 Bir hücrenin beslenmesi sürecinde; 1. Fagositoz 2. Aktif taşıma 3. Difüzyon Olaylarını gerçekleştirdiği tespit edildiğine göre bu hücre ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) 1 ve 2. olayları enerji harcayarak gerçekleştirir. B) Bitki hücresi değildir. C) 2. olayı gerçekleştirirken enzim kullanır. D) 3. olayın yönünü madde miktarı belirler. E) 1. olay ile hücre zarından geçemeyecek sıvı molekülleri alır.