Ruh Sağlığı Gereksinimi Eylem Programı (rsep)
rsep nedir? rsep, zihinsel, nörolojik ve madde kullanım bozukluklarına yönelik hizmetlerin kapsamını genişleten DSÖ programıdır. rsep, DSÖ Genel Sekreteri tarafından 2008'de başlatılmıştır. rsep-yk nin hedef grubu, birinci ve ikinci basamak sağlık kurumlarında sağlık hizmeti veren uzmanlaşmamış kişilerdir. Buna birinci basamak hekimler, hemşireler ve sağlık-bakım işgücünün diğer üyeleri dahildir. rsep-yk 2.0 genellikle sağlık hizmeti veren uzmanlaşmamış kişiler tarafından kullanılacak olsa da ruh sağlığı uzmanları kendi çalışmalarında bu kılavuzdan faydalanabilir.
rsep, temel sağlık ortamlarında ruhsal, nörolojik ve madde kullanım bozukluklarının yönetimi ve değerlendirilmesi için kanıta dayalı klinik bir rehberdir.
rsep-yaklaşım Kılavuzu Bölümleri Depresyon Psikoz İki Uçlu Duygudurum Bozukluğu Epilepsi Gelişim Bozuklukları Davranım Bozuklukları Demans Alkol Kullanımı ve Alkol Kullanım Bozukluğu Madde Kullanımı ve Madde Kullanım Bozukluğu İntihar/ Özkıyım Diğer Kayda Değer Duygusal veya Tıbben Açıklanamayan Şikayetler Stresle İlişkili Bozukluklar Ruh Sağlığını Güçlendirme
rsep-yaklaşım Kılavuzu Bölümleri Modüllerin her biri üç adımdan oluşmaktadır: Değerlendirme Yönetim İzlem Değerlendirme bölümü: klinik değerlendirme ile ilgili birçok konu ele alan akış diyagramları çerçevesinde sunulmaktadır. Modüllerin her biri şüphelenilen bozukluğa ilişkin ortak görünümlerle başlamakta olup burada kullanıcıların evet veya hayır şeklinde cevap vermesi gereken bir dizi klinik değerlendirme sorusu yer almaktadır. Bu sorulara verilen cevaplar kullanıcıyı nihai klinik değerlendirmeye ulaştıracak diğer yönergelere yönlendirir. Kapsamlı bir klinik değerlendirme yapmak ve yönetim planı hazırlamak için rsep-yk kullanıcılarının değerlendirmenin en başından başlayarak tüm karar noktaları üzerinden hareket etmeleri gerekmektedir. Yönetim bölümü: yaklaşımların detaylarından oluşmaktadır. Bu tür detaylar değerlendirilen belirli bozukluklarla nasıl başa çıkılabileceğine dair bilgi verir. Uygun hallerde daha teknik psikososyal ve farmakolojik müdahalelerde bulunulması gerekebilir. İzlem bölümü klinik ilişkinin nasıl sürdürülmesi gerektiğine dair detaylı bilgilerin yanı sıra izlem yönetimine ilişkin detaylı talimatlar sunar. İzlem bölümü: klinik ilişkinin nasıl sürdürülmesi gerektiğine dair detaylı bilgilerin yanısıra izlem yönetimine ilişkin detaylı talimatlar sunar.
rsep Yaklaşım Kılavuzu DSÖ tarafından 1. versiyonu pek çok ülkede kullanılan programın revize edilmiş 2. Versiyonu ilk defa Türkiye de kullanılmaya başlamıştır. 2017 Mayıs ayı itibari ile 17 ilden 349 Türk aile hekimi ve 150 Suriyeli hekime eğitim verilmiş olup süpervizyon eğitimi devam edecektir. 2017 güz döneminde 250 aile hekimine daha eğitim verilmesi planlanmıştır.
rsep Kullanımı rsep, bir dizi iyi klinik uygulamayı anlatan ve sağlık hizmeti veren kişilerin ruh sağlığı hizmetlerinden faydalanmak isteyen kişilerle nasıl etkileşim kuracağına dair genel ilkeleri açıklayan Temel Bakım ve Uygulamalar bölümü ile başlamaktadır. rsep-yk içerisinde, öncelikli bozuklukların ortak sunumlarına dair bilgi veren Ana Yönerge yer almaktadır. Bu çizelge, klinisyenleri ilgili modüllere yönlendirmektedir. Her bir öncelikli bozukluğa göre düzenlenmiş olan modüller klinik karar alma ve yönetimde kullanılacak bir araç görevi görmektedir. Modüllerin birbirinden ayrılmasını kolaylaştırmak amacıyla her modüle farklı bir renk verilmiştir. Her modülün başında bir açıklama bölümü bulunmaktadır. Bu açıklama bölümlerinde ilgili modülün hangi bozukluğu / bozuklukları ele aldığı açıklanmakta, kilit değerlendirme ve yönetim adımlarına kısaca göz atılmaktadır
rsep Kullanımı
rsep Getirileri; DSÖ tarafından güvenirlilik ve geçerliliği yapılmış Ruh Sağlığı Eylem Programı Türkiye ye uyarlanmış ve birinci basamakta ruh sağlığı ve psikososyal müdahale programı oluşturulmuştur. Birinci basamakta çalışan aile hekimlerinin yaygın görülen ruhsal hastalıkların tanı, tedavisi ve psikososyal destek sistemlerine yönlendirilmesi konusunda farkındalığı ve mesleki yeterliliği artırılmıştır. Ruh sağlığı problemi ya da belirtileri olan çocuk ve yetişkinlerin erken müdahale edilerek ikincil örselenmesi ve hastalık risklerinin azaltılması sağlanacaktır. Erken dönemde tespit edilen vakalara sunulacak sağlık hizmetleri, daha ağır seyir eden vakalara göre daha ekonomik ve nitelikli olacaktır. Birinci basamak ile diğer psikososyal destek hizmeti sunan kurumların multidisipliner çalışması ile bireylere sunulacak çok boyutlu sağlık hizmetleri daha hızlı, ulaşılabilir ve nitelikli olacaktır. Yaygın görülen ruhsal hastalıkların morbidite sıklığında azalma olacaktır.