ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİMDE YETİŞTİRİLMESİNİN ÖNEMİ VE ESASLARI Yücel KAYABAŞ*

ÖĞRETMENLERİN HİZMET İÇİ EĞİTİMDE YETİŞTİRİLMESİNİN ÖNEMİ VE ESASLARI Yücel KAYABAŞ* Özet: Bu çalışmayla, hizmet içi eğitimde kuramsal alt yapıya yönelik bilgi vermenin yanı sıra, öğretmenlerin görevleri başında çalıştıkları sürece mesleklerindeki gelişmelere uyum sağlayabilmeleri, verimli ve üretken olabilmeleri için sürekli eğitim ihtiyaçlarını karşılamadaki önemi, esasları ve bu eğitime olan gereksinimleri üzerinde durulmuştur. Bu çerçevede hizmet içi eğitim yoluyla çalışanların performansını artırmada hizmet içi eğitim programları ve stratejileri gibi temel noktalara yer verilmiştir. Hizmet içi eğitimle her öğretmene, en azından, kendi alanındaki yeni bilgi ve becerileri zamanında kazandıracak, yeni eğitim teknolojilerinden faydalanma ve bunları derslerinde kullanma kolaylıklarını sağlayacaktır.öğretmenler için vazgeçilmez bir yere sahip olan hizmet içi eğitimin amaç ve ilkeleri ile bu amaç ve ilkelerin kullanılmasına yönelik bilgiler farklı boyutlardan ele alınarak tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hizmet içi eğitim ve öğretim, Öğretmen Eğitimi, Mesleki Yeterlilik The Importance of in-service Training for Teachers and Its Principles Abstract: The aim of this study is to discuss the importance of inservice training for teachers. For this aim, first the teoretical framework was given. In this context, several aspects such as teachers adaptation process towards new developments in their career, how they can be effective and the importance of inservice training for teachers were discussed. In-service training provide knowledge and skills teachers in order to they use new educational Technologies effectively and increase their performance. Briefly, This study discusses the aims and principles of in-service training for teachers in termsof different aspects. Keywords: In-Service Training, Teacher Education, Career Sufficiency * Yrd. Doç. Dr., Gazi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü

Yücel KAYABAŞ Giriş Bu çalışmada temel amaç, hizmet içi eğitimin öğretmenlerin gelişim ve verimliliğini artırmadaki önemini ortaya koymaktır. Bu çerçevede öncelikle hizmet içi eğitim, bu eğitime olan gereksinim ve toplumsal kalkınmadaki önemi ile amaç ve ilkeleri üzerinde durulmuştur. Yine öğretmenlerin hizmet içi eğitim uygulamalarına ilişkin çeşitli örnekler verilmiştir. Bir toplumun varlığını ve gelişmesini sürdürmedeki en önemli faktörün eğitim olduğunu söyleyebiliriz. Ülkeler eğitim yoluyla, bir yandan toplum düzenini sosyal ve kültürel değer ölçülerini bireylerine benimseterek, onlarda ortak davranışların oluşumunu ve bu sayede toplumun birlik ve bütünlüğünün korunmasını ve devamını sağlarken, bir yandan da bireylerin ilerleme, gelişme ve keşfetme istek ve arzularını teşvik eder. Günümüzde bilim ve teknikte yaşanan hızlı gelişmeler, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda önemli değişmelere yol açmaktadır. Kişilerin bu değişmelere ayak uydurma ve yeni gelişmeleri takip edebilmeleri için yaşamları boyunca eğitime ihtiyaçları vardır. Eğitim faaliyetlerini, kişinin tüm hayatını kapsayacak şekilde genişletmek, yüzyılımızın dinamizminin ortaya çıkardığı bir sonuç olup, günümüzde eğitimcilerin üzerinde durdukları noktalardan birisidir. Sosyal bir sistem olan eğitim, kişileri toplumdaki yeni bilgiler ve beceriler kazandırmak yoluyla da toplumun değişen koşullara uyum sağlamasını kolaylaştıracaktır(ta ymaz 1992). Bugün hizmet içi kavramı yaygın olarak öğretmenlerin mesleki bilgi, beceri, tutum ve performanslarını geliştirmek ve planlanmış etkinliklerin uygulanmasını göstermek amacıyla kullanılmaktadır. Okullarda alınan eğitimin tek başına yeterli olmadığı da giderek büyüyen bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğretmenin okuldaki ve sınıftaki performansının geliştirilmesi ihtiyacı zamanında karşılanmazsa daha sonra yapılacak destek etkinlikleri için daha çok zaman ve para harcanmasını gerektirecektir(ersan 1995). Değişik eğitim kademelerinden geçerek iş hayatına atılan birey, gerek eğitimi sırasında edindiği bilgi ve becerilerin eksikliği, gerekse bu bilgilerin uygulama alanında yetersiz kalması nedeniyle iş başında ek bir eğitime ihtiyaç duymaktadır. Öyle ki, sürekli gelişen ve değişen bilgi ve teknolojiyi takip edebilmek, bireyin yaşamı boyunca eğitim 10 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları görmesini gerekli kılmaktadır. Günümüzde sosyal, ekonomik, kültürel ve buna benzer diğer alanlardaki değişme ve gelişmelere uyum sağlamak bakımından hayat boyunca eğitim, çalışan herkes için bir zorunluluktur. İş başındaki bireylerin çalıştıkları sürece mesleklerindeki gelişmelere uyum sağlayabilmeleri, görevlerini verimli bir şekilde yapabilmeleri, gelişmelerin gerisinde kalmamaları için devamlı eğitim görmeye ihtiyaçları vardır. İş hayatına atılan bir insanın, emekli oluncaya kadar göreceği eğitim hizmet içi eğitim olarak adlandırılır. Öyleyse hizmet içi eğitim; kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin artırılmasını, gelişmeye yol açan bilgi, beceri ve tutumların amaç edinen ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli etkileyen bir eğitimdir(oğuzkan 1993). Başka bir ifadeyle kamu veya özel kurum ve kuruluşlarında çalışan her seviyeden personele, işe başladıklarından emekli oluncaya kadar; işe uyumlarını sağlamak, işte verimliliklerini artırmak, bilgi ve becerilerini yenilemek, yeni durumlara uyumlarını ve ileri görevlere hazırlanmalarını sağlamak amacıyla yaptırılan eğitim olarak açıklanabilir. Geleneksel bilgiye dayalı eğitim anlayışı artık günümüzde geçerliliğini yitirmiştir. Buna öğrenci ve toplumdaki değişmeyi de eklersek, eğitim örgütlerinin değişmeye ilgisiz kalması imkansız görünmektedir (Kaufman ve Zahn, 1993). Bunun yanında, eğitim olgusunu salt okul olarak ele almak ve eğitimi okul ile sınırlı görmek devri çok uzaklarda kalmıştır. Eğitim günümüzde okul dışındaki işletmelerin de en önemli faaliyetleri arasında yer almaktadır. Konuya bu çerçeveden bakacak olursak, her kurumun en önemli faaliyetlerinin başında personelinin sürekli gelişimini sağlamaktır. Bununda yolu hizmet içi eğitimden geçmektedir. Bilgi toplumunda okullar ciddi olarak değişikliklere uğrayacak, öğrenme ve eğitime yetişkinler de önemli derecede ihtiyaç duyacaktır. Eğitim ve öğretim kurumları nitelik değiştirecektir. Artan yetişkin eğitim ihtiyacını karşılayabilmek için işyerleri de yoğun olarak eğitimöğretim faaliyetlerine katılacaktır. Okulun sosyal pozisyonunda ve rolünde de önemli değişiklikler görülecektir. Çoktan beri çok önemli bir kuruluş olan okul, toplumun içinde olmaktan çok, topluma ait bir kuruluş olagelmiştir. Henüz vatandaş sayılmayan gençlerle ilgilenmektedir. Bu insanların henüz sorumluluğu yoktur ve işgücüne katılmamışlardır. TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 11

Yücel KAYABAŞ Bilgi toplumunda okul, artık yetişkinlerin de kuruluşu haline gelmekte, özellikle ileri eğitim almış yetişkinlere hitap etmektedir (Drucker, 1994). Ülkemizde kamu kesiminin en büyük kısmını oluşturan öğretmen ve diğer eğitim personelinin, hizmetiçi eğitim yoluyla gelişim ve ilerlemelerinin sağlanması gerekmektedir. Bugün hizmet içi eğitim her türlü organizasyonda yürütülen, üzerinde durulan konuların başında gelmektedir(özdemir 1997). Hizmet İçi Eğitim Gereksinimi Yaşam boyu eğitime hem insanın hem de ülkenin gerek duyması, hizmet içinde eğitimi vatandaşlar için bir hak, devlet için bir görev niteliğine kavuşturmuştur. İnsanların hayatı boyunca, eğitimin bir gereği olarak hizmet içi eğitim, insanların meslek içindeki bilgi ve becerilerini artırarak, gelişen teknolojiye uyum sağlamalarını hedeflemektedir. Üniversiteler sosyal bir açık sistemdir ve kendilerini sürekli yenilemek zorundadır. Bu sistem içerisinde yetiştirilerek meslek hayatına atılan öğretmenler de mutlaka kendilerini gelişen yeni bilgi teknolojilerine ayak uydurmak zorundadırlar. İşte bu nedenle öğretmenlerin belli dönemlerde düzenlenecek etkili hizmet içi eğitim çalışmalarıyla kendilerini sürekli yenilemeleri gerekmektedir. Hizmet içi eğitim veren kamu ya da özel kurum ve kuruluşlar ile üniversitelerin etkinliği, kendi personeline ve hizmet verdiği bölgede çalışan personele götürdüğü hizmet içi eğitim ile verilen eğitimin kalitesine bağlıdır. Hizmet içi eğitimin gerekliliği konusunda bir çok araştırma yapılmıştır. Bunlardan Uşun ve Cömert in(2003) okul öncesi öğretmenlerle yaptıkları araştırmada hizmet içi eğitime katılan öğretmenlerin (özellikle 16-20 yıl kıdeme sahip olanların) hizmet içi eğitim programlarına diğerlerinden daha fazla katılmaya istekli oldukları, bununda belli bir yıldan sonra öğretmenlerin hizmet içi eğitimle bu tür eğitsel faaliyetlere katılma ihtiyacından kaynaklandığı sonucuna ulaşmışlardır. Buna benzer bir çalışmada García (2004) tarafından yapılmıştır. Araştırmacı çalışmasında Öğretmen eğitiminde özellikle 12-16 yıllık kıdeme sahip öğretmenlerin hem uygulama hem de teoride eğitilmeleri gereğini ortaya koymuştur. Yine buna benzer bir konuda Küçükahmet (1981), Çakır(2000), Van- 12 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları derberghe, Kelchtermans ve Maes (2000), Dolunay(2002), Gökdere ve Çepni (2003), Uçar ve İpek. (2006) ve benzer sonuçlar bulmuşlardır. Bilim, teknoloji, kültür ve sosyal yaşamdaki değişme ve gelişmeler eğitim teorilerini ve uygulamalarını çağa uygun olarak değiştirmektedir. Öğretmenlerin mesleki sorumluluklarını en iyi biçimde yerine getirebilmeleri bu değişmelere kısa bir sürede ve etkin olarak uyum sağlamalarıyla gerçekleşebilir. Bu uyumu gerçekleştirmek ise; ancak öğretmenleri sürekli ve etkin olarak hizmet içi eğitim programlarından geçirmekle mümkündür. Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim programlarının sınırlı olmakla beraber aşağıda belirtilen esaslar dahilinde hazırlanması ve uygulanması, öğretmenlerin yeni yöntem, teknik ve teknolojiden, bilimsel araştırma sonuçlarından yararlanmalarını sağlayarak, onların uzun süreli ve etkin bir şekilde görev yapmalarını destekleyecektir. Bu çerçevede YÖK(1994) tarafından belirlenen hizmet içi eğitim çalışmalarında; 1. Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitim çalışmalarının ilk aşamasında, örgütsel ve yönetimsel sorunları saptayarak, eğitime olan gereksinmeler belirlenmelidir. 2. Öğretmenlerin hizmet içinde yetiştirilmesi için, eğitim programlarının hazırlanmasında, personelin yetenek ve yeterlilikleri, öz geçmişleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca eğitime alınacak personel önceden belirlenen objektif ölçütlere göre seçilmelidir. 3. Hizmet içi eğitim programları, katılan personelin psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarına, beklentilerine uygun biçimde geliştirilmelidir. 4. Hizmet içi eğitim programları, görev ve hizmetlerin gerektirdiği davranış değişikliğini, veya yeni davranışları kazandırabilecek şekilde hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. 5. Öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimlerinden kaynaklanan yetersizlikler saptanmalı, elde edilen veriler, hizmet içi eğitim programlarının hazırlanmasında dikkate alınmalıdır. 6. Öğretmenlerin yetiştirilmesi için hazırlanacak eğitim programları, bireyleri hizmet içi eğitimin gerekliliğine ve yararına inandıracak şekilde geliştirilmelidir. TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 13

Yücel KAYABAŞ 7. Hizmet içi faaliyetler için kullanılacak kaynak, araç-gereç ve öğretim yöntem ve teknikleri, personelin durumu ve kurumun olanakları dikkate alınarak hazırlanmalıdır. 8. Hizmet içi eğitim uygulamaları, öğretmenlerin yeteneklerini geliştirmesine, motivasyonunu yükseltmesine ve kurum içinde yükselebilmesine olanak sağlamalıdır. 9. Hizmet içi eğitimin hedefleri saptanırken kurumun amaç, politika, kaynak ve ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. 10. Öğretmenler için uygulanacak hizmet içi eğitimlere katılacak personel yetişkin insandır. Bu yüzden yetişkin eğitiminin özellikleri dikkate alınmalıdır. 11. Başta yükseköğretim kurumları olmak üzere, öğretmen yetiştiren tüm kurum ve kuruluşlarla koordine sağlanmalı; onların her türlü imkan ve kaynaklarından yararlanılmalıdır. 12. Ekili ve verimli bir hizmet içi eğitim programı uygulandığında öğretmenlerin kendilerini gerçekleştirme ve yetiştirme süreçlerine katılacakları bir gerçektir. Bu nedenle öğretmenlerin kendilerini daha verimli olarak geliştirebilmeleri için onların yurt içi ve yurt dışı eğitim kurslarına, toplantılara, seminerlere sempozyum ve panel gibi etkinliklere katılmaları sağlanmalıdır. Ayrıca öğretmenlik, meslek, alan ve genel kültür bilgilerini artırmayı sağlayacak yerli ve yabancı literatür kendilerine kolaylıkla ve zamanında ulaştırılmalıdır. 13. Öğretmenler için hazırlanan hizmet içi eğitim programlarının uygulanması esnasında ve sonunda sistematik olarak ölçme ve değerlendirme yapılmalı, alınan sonuçlar yorumlanarak sistemin geliştirilmesi için kullanılmalıdır. 14. Hizmet içi eğitim programlarının değerlendirilmesinde eğitime katılanların da görüş ve düşünceleri alınarak, bunların yorumlanıp sonuçlara katılması yararlı olacaktır görüşlerine yer verilmiştir. Kurumlaşmış bütün etkinlikler içinde eğitim, insanın mutlak olarak en önemli olduğu alandır. Eğitimde en etkin insan unsuru ise öğretmen- 14 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları dir. Bu nedenle, hizmet içi eğitim etkinlikleri her meslek için geçerli olmakla beraber, öğretmenlere yönelik olarak uygulanan hizmet içi eğitimlerin ayrı bir yeri ve önemi vardır. Bu amaçla öğretmenlerin hizmet içinde yetiştirilmesini sağlayacak kurumların sistemli, planlı, fonksiyonel ve öğretime ilişkin hizmet içi eğitim stratejilerini hazırlamaları ve yaşama geçirmeleri bir zorunluluk olmaktadır. Özellikle Jesus (1994), Cherubini, Zambelli, Boscolo ve Pietro(2002) profesyonel anlamda öğretmenlerin geliştirilmesinde ve yüksek düzeyde motivasyonlarının artırılmasında hizmet içi eğitimin önemli bir yere sahip olduğunu ileri sürmektedir. Okulun iyileştirilmesi birey olarak öğretmenlerin ihtiyaçlarını dengeleyen ve okulun kendi gelişim gereksinimlerini göz önüne alan bir öğretmen yetiştirme politikası ve programına dayanmaktadır. Fullan ın(1990) belirttiği gibi, personel geliştirme programı öğretmenlerin birey olarak kişisel ve mesleki yaşamlarını göz önüne almalıdır. Bu şekilde bütün öğretmenler için biriken resmi ve gayri resmi öğretim deneyimlerinin ve hayat boyu öğrenilenlerin uygulanmasının bir genel toplamını oluşturur. Her ne kadar, gereksinim tanımı artık birey olarak öğretmenlerin mesleki gelişim gereksinimi olmasa da, bu gereksinimler, yinede göz önüne alınması zorunlu önemli gereksinimler olarak yerlerini korumaktadır. Burada birinci ilke, personelin etkinliğe tam olarak katılması ilkesidir. Gereksinimlerin saptanmasına katılmaya ne kadar özendirilirse, öğretmenlerin geliştirilmesi mesleki ve kurumsal reform bakımından o kadar önemli bir temel rol oynar. Gereksinim saptamasının yapılması kadar, bunun duyarlı ve sistematik bir şekilde yapılması da önem taşımaktadır. İkinci ilke ise, olayın potansiyel olarak tehdit edici niteliğidir. Çünkü, hangi araç seçilirse seçilsin, şu anda mevcut ve gerekli performans arasında bir boşluk kalması kaçınılmazdır. Mesleki geliştirme gereksinimlerine veya okulun gelişim planından kaynaklanan gereksinimlere de bakıldığında durum aynıdır. Üçüncü olarak, gereksinimin tanımlanmasının arkasından mutlaka gereksinim analizleri gelmelidir ki, bundan da yapılacak işlerin öncelikleri çıkar. Bütün düzeylerde mevcut gereksinimlerin çokluğunu gerektiği şekilde kavrayan bir öğretmen programına varabilmek için TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 15

Yücel KAYABAŞ koordine edilmesi gerekli olan işlemin çeşitli aşamalarını tablo 1 de görülmektedir. Tablo 1: Hizmetiçi Eğitimde Gereksinim Analizi (Ersan N.(1995) Öğretmen Eğitiminde Hizmet içi Yetiştirme ve İngitere deki Uygulamalar) Bireysel Gereksinimler ü Personel ü Profesyonel ü Meslek Kurumsal ve Grup Gereksinimleri ü Ders Programı Programları ü Örgütsel Yönetim Gereksinimlerin Tanımlanması ü Verileri Toplama Gereksinimlerin Analizi ü Verilerin Yorumu Önceliklerin Tayini ü Hareket Seçimler Milli Öncelikler ü Ders Programı ü Sınavlar ü Finansman Hizmet içi Eğitim ve Kalkınma Arasındaki İlişki Eğitim ile kalkınma arasındaki ilişki, bugün tartışmasız kabul edilen bir gerçektir. Ülkelerin kalkınmışlık düzeyleri ile eğitim sistemleri arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. İnsan kaynaklarına yapılan yatırımın en önemli yatırım olduğu kabul edilmektedir. Çünkü insan kaynakları diğer fiziksel ve maddi kaynaklara yön veren kaynaklardır. İnsan kaynakları diğer kaynaklardan farklı olarak sürekli gelişmeye açık olan kaynaklardır. Eğitim ilkokulda başlayıp, üniversitede sona eren bir süreç değildir. Eğitim, bireyin doğumundan başlayıp ölünceye kadar geçirdiği yaşam boyunca devam eden bir süreçtir Günümüzde küreselleşme eğilimi ülkeleri birbirlerine daha çok yakınlaştırmakta, birçok alanda olduğu gibi eğitim-öğretim alanında da ortak çalışma ve projeler üreterek, ortak hareket etme zorunluluğunu gerektirmektedir. Diğer yandan mevcut bilgi ve teknoloji birikiminin hızla arttığı yeni bin yılda, eğitim sistemlerinin kendilerini bilgi toplumuna ve yeni teknolojik gelişmelere hazırlamaları gerekmektedir. Hızla değişen çağımızda, bir yandan kitle iletişim araçları her evde herkesi en gerçekçi programlarla etkisi altına almakta; diğer yandan, yeni eğitim teknolojileri okul duvarlarını aşıp her gence en yeni bilgi ve becerileri kendi evinde bireysel çalışma ile öğrenme imkanı vermekte ve bu imkan günden güne artmaktadır. Bu durum, mesleğe girmeden 16 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları önceki bilgi düzeyi ne olursa olsun, her öğretmene, en azından kendi dalındaki yeni bilgi ve becerileri zamanında edinme imkanının verilmesini zorunlu kılmaktadır. Gelişmiş ülkeler öğretmenlik mesleğini yıllar önce en az lisansüstü eğitime dayamış ve öğretmenlerine, bilimsel ve teknik araştırmalara paralel yetişme ve yarışma imkanı sağlayabilmiş ülkelerdir. Eğitimde çağdaşlaşmanın en etkili yolu öğretmene sürekli olarak yenileşme imkanı vermektir. Öğretmen, toplumdaki değişmenin itici gücüdür. Her değişim, bu güç ölçüsünde gerçekleşir. Öğretmenin yeni bilgi ve becerilerle donatılması sağlanmadıkça toplumun çağımızdaki değişime yapısal uyumu ve kalkınması mümkün olmaz, fiziki yatırımlar beklenen sonucu veremez. Hizmet içi eğitim her meslek için gereklidir. Ancak öğretmenler için hizmet içi eğitimin ayrı ve önemli bir yeri vardır. Bir ülkede, yeni nesillerin yaratıcı birer meslek sahibi, ülkesine karşı sorumluluklarının bilincine varmış vatandaşlar olarak yetiştirilmesinden sorumlu olan kişiler öğretmenlerdir. Kalkınmanın öncüleri sayılabilecek öğretmenler, araştırma sonuçlarına göre, geliştirilen devletin eğitim politikalarını uygulamaya koyan, uygulama sonuçları ile bu politikayı etkileyen ve toplumun istediği aydın insan tipinin oluşturulması işinin sorumluluğunu üzerine alan bir meslek grubunu oluşturmaktadır(varış 1978) Meslek yapısındaki değişiklikler, istihdam piyasasının yeni beklentileri, hızlı bilimsel ve teknolojik gelişmeler, insanları daha çok eğitim-öğretim görmeye zorlamaktadır. Bir öğretmenin, bir mühendisin ya da bir doktorun yıllar önce üniversitede gördüğü bilgiler bugün yeterli olmamaktadır. Sürekli olarak kendini geliştiremeyen insanlar, makineler gibi belli bir süre sonunda yıpranıp eskimeye mahkum olurlar(çelik 1994). Bir ülkenin kalkınması öncelikle; eğitim amaçlarına ulaşmak için gerekli insan gücünü yetiştiren öğretmenlerin, yaşam boyu öğrenme süreci içerisinde olmasına bağlıdır. Başka bir ifadeyle, toplumların, yetişen kuşaklarını ülkelerine bağlı, bilgili, yeterli alışkanlıklara sahip kişiler olarak kazanabilmeleri, öğretmenlerin niteliklerinin ve sosyal statülerinin geliştirilmesine bağlıdır. Bunun içinde Arends,R. and Hersh,R.(2001) Howey,K. and Joyce, B.(2001) ve Mallan J.(2001) yaptıkları araştırmalarda Hizmet içi eğitimin özellikle öğretmenler- TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 17

Yücel KAYABAŞ de yeni davranış ve tutumların kazandırılmasında geleneksel yapıdan uzaklaşarak yeni ve çağa uygun bir yapılanmaya gitmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Hizmet içi Eğitimle Çalışanların Performanslarının Artırılmasının Gerekçesi Etkili eğitim programlarının gerçekleştirilmesi ve korunması için gerekli tüm işlerin yapılması konusunda insanlara büyük ihtiyaç duyulduğu, kabul edilmesi gereken bir gerçektir. Hizmet içi eğitimin önemi ve aciliyeti bu gerekçeden kaynaklanmaktadır. Bazı endüstriyel işletmelerde olduğu gibi, okulları daha az personelle çalıştırmak mümkün olsaydı, hizmet içi eğitim daha az gerekli olurdu. Eğer okul personelinin becerilerinin doğası daha az karmaşık olsaydı, sınırlı hizmet içi eğitim kabul edilebilirdi. Eğer çok becerili olan bir grup olsaydı, eğitimdeki gelişmeler daha az hizmet içi eğitim çalışması yapılarak gerçekleştirilebilirdi. Eğer gelecekte eğitim sisteminin işleyişi konusunda da daha az değişikliğe gereksinim duyulabilseydi, hizmet içi eğitimin önemi azalırdı. Eğer okullarda hizmet veren personel yoğun bir hizmet öncesi hazırlıktan geçmiş olsalardı, hizmet içi eğitimin aciliyeti azalırdı. Eğer öğretmenlikten geniş çaplı emeklilik ve ayrılmaların okullara yüksek kalitede personel yetiştirmeyi sağlayacağına dair bir garanti olsaydı, hizmet öncesi eğitim hizmet içi eğitimden daha acil bir duruma gelebilirdi. Şu anda bu şartların hiçbiri mevcut değildir ve gelecekte de ortaya çıkmaları olası görünmemektedir. Tüm okullarda hizmet içi eğitim personelinin programı üzerinde ciddi bir çalışma yapılmadıkça eğitimde önemli bir gelişme kaydedilemez. Personel, okulların işleyişindeki ana unsurdur. Para, malzemeler, zaman, yer ve eğitim programları da önemlidir. Ancak, personelin başarılı bir şekilde çalışmasının kritik bir önemi vardır. Makineleşmiş bir çalışmanın aksine, okullar, çalışmalarının her yönü için insanların çalışmalarına bağlıdır. Bazı kişiler, okulların fazlasıyla insanlara bağlı olduğunu savunmakta ve öğretimin yüksek maliyetli işlevlerini yerine getirebilmek için elektronik teknolojiye yönelik çabaları desteklemektedirler. Bu yüzden bilgisayar destekli öğretim ve kendi kendine öğrenim malzemeleri geliştirilmiştir. Ancak şu anda bu 18 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları gelişmeler insana bağlılığı fazla azaltmamıştır. Okulun işleyişinde özellikle öğretmenler önemli rol oynadıkça hizmet içi eğitim önemli bir konu olarak kalacaktır. Tam nitelikli, yeterli bir personel mevcut olsa da koşullar değiştikçe ve eski beceriler kullanılamaz hale geldikçe zaman, yavaş yavaş bu yeterliliği yok edecektir. İş başında kazanılan deneyimlerden yeni bilgiler edinilse de personelin devri ve bazı kişiler için öğrenme süreçlerinin hızlandırılması hizmet içi eğitimi gerektirecektir. Okulların karşı karşıya oldukları gerçek problemler, ideal koşullarla karşılaştırıldığında çok büyüktür. Tüm okul bünyelerinde, bilinenle uygulanan arasındaki boşluk büyüktür. Personelin çoğunluğu için yapabilecekleri ve potansiyel olarak yapmaya yeterli oldukları arasındaki fark çok fazladır. Hatta bir çok öğretmen için yaptıkları ve yapmak istedikleri arasında çok fark vardır(yök 2000). Bu gerçekler hizmet içi eğitimi, ülkedeki okulların gelecekte uygulamaları gereken, gelişmeye yönelik çok önemli bir aşama olarak ortaya koymaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı nın Hizmet İçi Eğitimden Beklentileri Bilindiği gibi hizmet içi eğitimin amaçları, ilgili kurum veya kuruluşların politika ve hedeflerine uygun olarak tespit edilir. Bu sebeple bu amaçların hem kurum veya kuruluşun hem de eğitime alınacak personelin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tespiti gereklidir. Personel (öğretmen) sayısının çok yüksek olması, günümüzde bilim ve teknolojide çok hızlı değişme ve gelişmelerin yaşanması, yürütülmekte olan hizmet içi eğitim hizmetlerinin yeterli ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesini engellemektedir. Çağımızda yaşanan bu hızlı değişme ve gelişmelerin, hizmet içi eğitimi çok önemli bir konuma, hatta vazgeçilmez bir konuma getirmesi, söz konusu eğitim faaliyetlerinin planlanıp düzenlenmesinde acilen yeni tedbirlerin alınması, arayışlara ve yeni organizasyonlara gidilmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Bedük (1995) bu çerçevede Milli Eğitim Bakanlığı nın hizmet içi eğitim uygulamalarının amaçlarını şu şekilde sıralamıştır: TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 19

Yücel KAYABAŞ 1. Hizmet öncesi eğitimden gelen personelin kuruma intibaklarını sağlamak, 2. Personele, Türk Milli Eğitimini, okulun, derslerin amaçlarını bir bütünlük içinde kavrama ve yorumlamada ortak görüş, uygulamada birlik kazandırmak, 3. Mesleki yeterlik açısından hizmet öncesi eğitimin eksikliklerini tamamlamak, 4. Eğitim alanındaki yeniliklerin ve gelişmelerin gerektirdiği bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak, 5. Personelin mesleki yeterlik ve anlayışlarını geliştirmek, 6. İstekli ve kabiliyetli personelin daha ileri görevlere hazırlanmalarını ve üst eğitim kademelerine geçişlerini sağlamak, 7. Farklı eğitim görenler için yatay geçişleri sağlayacak tamamlama eğitimi yaptırmak, 8. Türk Milli Eğitim Politikalarını algılamada bütünlük kazandırmak, 9. Eğitim sisteminin geliştirilmesine destek olmak, 10. Eğitime ait temel prensip ve teknikleri uygulamada birlik sağlamak olarak sıralanır. Hizmet İçi Eğitimin Genel İlkeleri Hizmet içi eğitim, eğitimde iyileştirme ve gelişme sağlamak için yararlanılan yöntemlerden sadece biridir. Bu nedenle, bu doğrultuda en iyi hizmet verecek özel amaçların dikkatle akılda tutulması gerekmektedir. Hiçbir geliştirme çalışması tüm sorunlara çözüm getiremez. Eğitimin sadece bir noktaya kadar ve istenen sonuçları sağlayacak şekilde verilmesi için kullanılması amacıyla, hedeflerin dikkatle tanımlanması gerekmektedir. Öğretim elemanlarının hizmetiçi eğitimlerine yönelik hem yurt içi hem de yurt dışında çok sayıda çalışma yapıldığı bilinmektedir. Bu çalışmalarda hizmet içi eğitim, farklı bakış açılarından ele alınmıştır. Özellikle öğretim elemanlarının performanslarını artırma yönünde ciddi hizmet içi eğitim programlarına yer verilmiştir (MEB 2000). Ülkemizde YÖK bünyesinde bu konuda önemli çalışmalar ya- 20 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları pılmıştır.özellikle, Yükseköğretim Kurulu (1994) Hizmet içi eğitimin ilkelerini ayrıntılı olarak şu şekilde açıklamıştır: Hizmet verilen Kişiler 1. Hedef bir organizasyon veya birim bünyesinde çalışan tüm personel, Hizmet içi eğitim imkânlarından yararlanabilmelidir. 2. Hiç kimse belirli bir program veya oturuma katılmaya zorlanmamalıdır. 3. Hizmet verilen farklı gruplar (veya bireyler) tüm program planlarında dikkate alınmalıdır. 4. Bireyler veya gruplar, ihtiyaçlar ve hedefler arasındaki rasyonel ilişkiler temel alınarak, hizmet verilecek taraf olarak belirlenmelidir. 5. Hizmet verilecek tarafın gruplandırılması, en verimli öğrenmeyi sağlayacak şekilde yapılmalıdır. Eğitimin Zamanlanması 1. Hizmet içi eğitim programları için tahsis edilen süreler, normal çalışma yükünün bir bölümünü oluşturmaktadır. 2. Normal çalışma yükünde değişikliğe yol açan özel olaylar, ayrıca kullanılmalıdır. 3. Tahsis edilen süre, eğitim deneyiminin sürekliliğine imkan vermelidir. 4. Tahsis edilen süre, zamanın gerektiğince esnek şekilde kullanılmasına imkan vermelidir. Katılım 1. Hizmet verilen kişiler, planlamacı, tasarımcı, müdür, temsilci ve değerlendirmeci olarak hizmet etme olanağını elde edebilmelidirler. 2. Hizmet verilen kişilere alternatif faaliyetler arasından seçim yapabilme olanağı tanınmalıdır. TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 21

Yücel KAYABAŞ 3. Personel katılımında gerekli yeterliliklerin varlığı aranmalıdır. 4. Hizmet verilen kişilerin, iş gerçekleri ile ilgili ihtiyaçları algılama tarzları, katılımı etkileyen bir ölçüt olmalıdır. Eğitim Yeri/Yerleri 1. Eğitim için seçilen yerler, tercihten ziyade eğitim gereksinimlerini yansıtmalıdır. 2. Uzak bölgelerin kullanımı açık opsiyona bağlı olmalıdır 3. Uzak yerleşimleri değerlendirmek için basit maliyet hesapları değil, maliyet/fayda oranları göz önünde bulundurulmalıdır Kaynaklar 1. Acil gereksinimleri karşılamak ve kaliteli eğitimi vermek için gereken zaman sağlanmalıdır 2. Personel, programlar, malzemeler ve diğer kaynaklar eğitim veren çeşitli kuruluşlar arasında paylaştırılmalıdır. 3. Hizmet içi eğitime ayrılan fonlar kaynağa bakılmaksızın normal kanallardan ayrılmalıdır. 4. Tam katılıma bağlı maliyetler, hizmet verilen kişiler yük altında bırakılmaksızın, tümüyle karşılanmalıdır Kontrol ve Karar Yetkisi 1. Doğrudan etkilenenler karar verme sürecinde tamamen yetkili olmalıdır. 2. Çeşitli çalışmalar üzerindeki kontrol, kişilerin sorumlulukları ile orantılı olmalıdır. 3. Karar verme sırasında, sorumlulukları olanların tümü yer almalıdır. Planlamanın Kapsamı 22 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları 1. Program planları eğitimi geliştirmeye yönelik daha kapsamlı çalışmalarla ilişkili olmalıdır. 2. Katılan her kuruluşun HİE için detaylı bir planı olmalıdır. 3. Program çizelgeleri ve süreleri hem programın kendi içinde, hem de ilgili programlar arasında sürekliliği sağlamalıdır. 4. Program planlama, değişiklik, özümleme ve eklemeler için gerekenleri belirleyecek olan bir uygulama ve süreç değerlendirmesi olarak sürmelidir. 5. Program planları tahmin edilen performans değişimlerini belirlemek için tespit edilen hedeflere ilişkin bilgi içermelidir. Öğrenim Tasarımı 1. Faaliyetlerin sırası belirlenmeli ve kullanılacak materyaller farklı alanlar için uygun olmalıdır. 2. Faaliyetler ve materyaller aktif, anlamlı ve belirli bir amaca uygun çalışmalara yönelik tasarlanmalıdır. 3. Hem göreve yönelik, hem de gerçekiere dayalı geniş kapsamlı faaliyet planları hazırlanmalıdır 4. Hedefler hem kuruluşların, hem de bireylerin gereksinimleri göz önüne alınarak belirlenmelidir 5. Hedefler önemli iş beklentilerine doğru cevap verecek şekilde belirlenmelidir. Katılımı Teşvik Eden Faktörler 1. Faaliyetler normal çalışma günü veya yılını aştığı zamanlarda, özel teşvikler getirilmelidir. 2. Negatif etki yaratan faktörler giderilmelidir. Liderlik 1. Hizmet içi programlamanın tüm ana birimlerinin sorumlulukları TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 23

Yücel KAYABAŞ net bir şekilde belirlenmelidir. 2. Bu sorumluluklar uygun zaman, uzmanlık, taahhütler ve katılım oranı göz önüne alınarak belirlenmelidir Değerlendirme 1. Planlı ve sistematik bir değerlendirme çabası tüm ana hizmet içi eğitim programlarının bir parçası olmalıdır. 2. Hizmet içi eğitimi değerlendirme çalışmaları başlıca, kapasite, zayıf yönler ve olası geliştirmeye açık alanlar üzerinde yoğunlaştırılmalıdır 3. Değerlendirme sürecinde tarafsız, önyargısız ve hatasız veriden yararlanılmalıdır. 4. Hem kısa hem de uzun dönem değerlendirme çalışmaları planlanmalıdır. 5. Değerlendirme çalışmalarının kapsamı ve sırası, hizmet içi eğitim programının kapsamı ile uyumlu olmalıdır. Politikalar 1. İzlenen politika, hizmet içi eğitimin tüm fakülte üyeleri ve personel için hem bir hak, hem de sorumluluk olduğunu açıkça vurgulamalıdır 2. Politika, fonlar, personel alımı ve standart çalışma yöntemlerini öngörmelidir. 3. Politika, üniversiteler, bölgesel merkezler, MEB Okulları ve diğer belirli kurumlar arasında dayanışma ve işbirliğine dayalı ilişkileri öngörmelidir. Sistem İlişkileri 1. Hizmet içi eğitimin planlaması için program ve personel değerlendirme verileri, veri tabanları olarak kullanılmalıdır. 2. Hizmet içi eğitimin diğer programlara ve projelere olan benzersiz 24 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları katkısı, planlama ve çalışma belgelerinde açıkça belirtilmelidir. 3. Hizmet içi eğitim programlarının koordineli bir şekilde uygulanmasını sağlamak üzere, başka geliştirme programları planlanmalı ve benimsenmelidir. Tüm bu ilkeler Hizmet içi eğitimin etkililiğinin artırılması açısından oldukça önemlidir. Öğretmenlere hizmet içi eğitim ilkelerine uygun olarak verilecek bir eğitimle, istenilen yeterlik düzeylerine ulaşılabilir. Hizmet İçi Eğitimde Gerçekleştirilecek Amaçlar ve Bu Amaçlar Doğrultusunda İlkeleri Belirleme Hizmet içi eğitim programlarının planlanması, organizasyonu, ve uygulanması sırasında, yukarıda belirtilen önemli yol gösterici ilkelerin yanında, farklı bireysel amaçlar da göz önünde bulundurulmalıdır. Yükseköğretim Kurulu(1994) tarafından ortaya konulan ve bireyler üzerinde dört farklı amacı yansıtan işlevsel planlar ile teşvik edilebilir. Bu dört farklı amaç; 1. Temel, başlangıç yeterliliğinin geliştirilmesi, 2. Uygun olmayan performans modellerinin düzeltilmesi, 3. Yeterliliğin belirli alanlarda arttırılması ve 4. Yeni bir konuya ilişkin yeterliliğin geliştirilmesi şeklinde sıralanabilir. Öğretmenlerin her biri kendi branşlarında (alanlarında) ya da yan branşlarda hizmet içi eğitime gereksinim duyabilir, fakat verilmekte olan eğitimin tek bir amaçtan ötesine hizmet vermesi mümkün görülmemektedir. Ayrıca, bu dört amaçtan biri veya daha fazlası doğrultusunda planlanan hizmet içi eğitim programlarının, amaçların açıkça tanımlanması ve buna uygun planlar geliştirilmesi halinde daha etkili olmaları olasıdır. Hizmet içi eğitim tarafından hizmet edilecek olan bu dört temel ve birbirinden farklı amaç için program planlanırken çok dikkatli olmak gerekmektedir. İşlevsel ilkeler, hizmet verilecek özel amaçlar doğrultusunda hazırlandığı takdirde, planlama için yol gösterici rol oynaya- TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 25

Yücel KAYABAŞ bilirler. Amaçları farklılaştırmanın, hizmet verilecek kişilerin bireysel gereksinimlerinin daha iyi karşılanmasını sağlaması gibi, amaçların ilkeler doğrultusunda belirlenmesi de, ilkelerin, şeklinin ve işlevinin birbirini takip edecek şekilde uygulanmasını sağlayacaktır. Yol gösterici bu ilkelerin katı şekilde yorumlanması niyeti veya arzusu söz konusu değildir. Aksine, her bir ilkenin hizmet içi eğitim programının kalitesini arttıracak şekilde uygulanabilmesi için dikkatli bir planlama gerekmektedir. Yukarıda değinilen amaca bakılmaksızın, hizmet içi eğitimde yol gösterici olan bu ilkeler; planlama faaliyetlerinde de çoğu amaca uygulanabilir nitelikte olmaktadırlar. Bununla birlikte, farklı amaçlar hedeflendiğinde, belirli ilkelerden oluşan grupların farklı şekilde ele alınması gerekebilir. Örneğin, başlangıçtaki yeterlilik düzeyini geliştirme çalışmaları, tüm personel içinde daha geniş grupları kapsadığı için, özel yeterlilik geliştirme konusuna daha fazla önem verilmelidir. Diğer taraftan, bir kriz durumunda ve bu krize çözüm getirecek amaçlar doğrultusunda çalışıldığında, zamanlama ilkeleri önem kazanacaktır. Yenilikçi amaçlar güdüldüğünde, zamanlama her zaman için önemlidir, çünkü, faaliyetlerin tümünün başarısı tehlikede olabilir bu yüzden, uygulamanın çeşitli safhaları kesin şekilde sıralandırılmış olmalıdır. Hizmet İçi Eğitimde Eğitim Stratejileri Hizmet içi eğitim çeşidine ve sonuçta edinilen deneyimlerin genel niteliklerine bağlı olarak bir çok eğitim stratejisinden söz edilebilir. Bunlardan özellikle Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Hizmet içi Eğitim Komisyonu(2000) tarafından belirlenen eğitim stratejilerinden bazılarını sıralayacak olursak; 1- Hizmet içi eğitim meslek ve yönetim mensuplarının tümünü kapsayacak şekilde tasarlanacak ve gerekli nitelikleri taşıyan herkese açık olması sağlanması, 2 Hizmet içi eğitim Kurum Strateji Planı ile uyumlu yıllık hedeflere göre programlanıp yürütülmesi, 3- Başta INTOSAI olmak üzere uluslararası organizasyonların ve diğer yüksek denetim kurumlarının birikimlerinden ve dü- 26 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008

Öğretmenlerin Hizmet İçi Eğitimde Yetiştirilmesinin Önemi ve Esasları zenledikleri kurs, seminer ve benzeri eğitim etkinliklerinden gerektiği şekilde yararlanılması, 4- Yurt içinde yükseköğretim kurumlarının ve uzman kuruluşların elemanlarının hizmet içi eğitime katkılarının sağlanması, 5- Mensupların yurt içindeki ve dışındaki yükseköğretim kurumlarının lisansüstü programlarına katılmaları özendirilmesi, 6 Başka kurumlar veya organizasyonlar tarafından yurt içinde ve dışında düzenlenen kongre, sempozyum, seminer, toplantı vb. etkinlikler mensuplarımızın katılımlarını sağlama ve özendirme geleneği sürdürülmesi, 7 Bilgi ve görgü artırma bağlamında meslek mensuplarının yabancı ülkelerin mali sistemleri ile yüksek denetim kurumlarının faaliyetlerini tanımak ve uygulama örneklerini yerinde gözlemek amacıyla yurt dışına gönderilmesi, 8 Hizmet içi eğitim programlarının hazırlanmasında çağdaş denetim metot ve tekniklerinin gereklilikleri dikkate alınması, 9 Hizmet içi eğitimde yetişkinlere yönelik çağdaş öğrenim metotlarından en geniş bir biçimde yararlanılması gibi bir takım hususlar göz ününde tutulacaktır. Nitelikli bir hizmet içi eğitim verilmesinde bu stratejiler önemli bir yere sahiptir. Öyle ki, Hizmet içi Eğitim Programının tasarımına yansıtılan bu stratejiler arasındaki ilişki genel etkinliğin belirlenmesinde önemli bir rol oynar. Sonuçlar basit ve bireylerle sınırlı olduğunda, gereken deneyimlerin kapsamı, miktarı ve türü ile sınırlı olacaktır. Bununla birlikte, gereksinimlerin türleri ve karmaşıklığı arttığında, etkili olacak deneyimlerin türlerine ilişkin stratejik yaklaşımların kapsamı da genişletilmelidir. Şayet hem gereksinimler, hem de sonuçlar çeşitli ve kapsamlı ise, deneyim gereksinimleri daha da kapsamlı olacaktır. Bir öğretmen hizmet içi eğitime konu olduğunda, hizmet vermek için gereken stratejiler büyük ölçüde artış gösterecektir. Bir kişi yerine bir grupla çalışılması seçeneği de bir başka yaklaşımı oluşturacaktır. Bununla beraber, bir grup içindeki bireyler de, ilgi alanları, ayırabilecekleri zaman ve ön koşulları açısından farklılıklar gösterecektir. Bu nedenle, sonuçların bu şekilde sıralanması için yapılan planlamada, bi- TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008 27

Yücel KAYABAŞ reyler arasındaki ilişkilerin, gereken deneyimlerin ve istenen sonuçların dikkatle gözden geçirilmesi gerekmektedir. Acil ara dönem ve uzun vadeli sonuçlar bir diğer yaklaşımı oluşturur. Öğretmenler hemen sonuç verecek gibi görünen hizmet içi eğitim konusunda çok isteklidirler. Ne yazık ki, böyle kolay ve çabuk elde edilen sonuçlar en düşük başarıyı verenlerdir. Uzun vadeli sonuçlar, elde edilebildikleri takdirde, en değerli olanlardır. Stratejiyi belirlerken karşılaşılan sorun, acil ihtiyaçlara ve ilgi alanlarına cevap verirken, daha kapsamlı başarılara ulaşılmasını da garanti altına almaktır. Bilgi-Teknik-Uygulama konusunun da stratejik önemi vardır. Bilgi kazanımı için eğitim tasarımı yanıltıcı şekilde basit görünür. Dersler, kurslar, çalışma gurupları gibi iyi bilinen düzenlemeler mevcuttur. Vurgulama teknikleri arasında, temel görev analizinin, davranışsal hedeflere dönüştürülmesi gibi basit çözümler de vardır. Bize ne istediğini söyle, o konuda eğitim verelim. Stratejik açıdan önemli olan, bilgiyi göz ardı etmeyecek, teknikler üzerinde vurgulardan kaçınacak, fakat bilgi, anlayış, beceri doğru hüküm vermeyi uygulamada bir araya getirecek değişikliklere yer verecek bir tasarımın yapılmasıdır. Bu, yeterlilik konusunda geçerli genel düşüncelerle (konseptlerle) yakından ilişkilidir. Ancak böylesi bir eğitim uzun süreler çok yoğun çaba harcanmasını gerektirecektir (Joyce and Showers 1990). Nihayetinde teknoloji faktöründe açıklandığı gibi, hızla değişen çağımızda, bir yandan, kitle iletişim araçları her evde herkesi en çekici programlarla etkisi altına almakta; diğer yandan, yeni eğitim teknolojileri okul duvarlarını aşıp her gence en yeni bilgi ve becerileri kendi evinde bireysel çalışma ile öğrenme imkanı vermekte ve bu imkan günden güne artmaktadır. Bu durum, mesleğe girmeden önceki bilgi düzeyi ne olursa olsun, her öğretmene, en azından kendi dalındaki yeni bilgi ve becerileri zamanında edinme imkanının verilmesini zorunlu kılmaktadır. Gelişmiş ülkeler öğretmenlik mesleğini yıllar önce en az lisansüstü eğitime dayamış ve öğretmenlerine, bilimsel ve teknik araştırmalara paralel yetişme ve yarışma imkanı sağlayabilmiş ülkelerdir. Eğitimde çağdaşlaşmanın en etkili yolu, öğretmene sürekli olarak yenileşme imkânı vermektir. Öğretmen, toplumdaki değişmenin itici gücüdür. Her değişim, bu güç ölçüsünde gerçekleşir. Öğretmenin yeni 28 TSA / Yıl: 12, S: 2, Ağustos 2008