Augusut11,2011 ADEEPAPPROACH TOTURKISH SUGGESTIONCARDFORSELF DIRECTEDLEARNING CARDNUMBER:2 THEME:TÜRKELSANATLARI TURKISHCRAFTSMANSHIP LEVEL:Advanced FocusonLanguagedevelopedbyEsraAlagöz FOCUSONLANGUAGEand MULTIMEDIALANGUAGEASSISTANT(MMLA) 1.BackgroundInformation Summaryofthevideo DilliOyalar Culturetips 2.LanguageAssistance Keywordsforthevideopassagetranscribed Guidedquestions Grammar Vocabulary 3.TranscriptionandGlossary Transcriptionofthevideo Glossary 1.Backgroundinformation Summaryofthevideo DilliOyalar Inthisvideo,youwilllearnabouttheartofoya,atraditionalTurkishcraft,andthemeaningsthey convey.eminesemrahanım,whoworkedasatourguideforaperiodoftime,firstbecameinterestedin theartofoyawhenshewastravellingtothesmalltownsofturkeyandstartedcollectingthem.atfirst sheonlypaidattentiontotheircolorsandpatterns.manyyearslater,sherealizedthatshehadalarge collectionanddecidedtoresearchthehiddenmeaningseachoyaconveys,aswellastheirsocio cultural values. Culturetips 1) Efe,yiğitanlamınagelenbirkelimedir.Zeybekolarakdabilinirler.TürktarihindeBatı AnadoluyöresindeyaşadıklarıveKurtuluşSavaşı ndabüyükbaşarılargösterdikleri bilinmektedir.bugünzeybekler,danslarıylavekendineözgügiyimleriyletarihibiranıolarak yaşatılmaktadır. 2) Türkkültüründeçokdetaylıakrabalıkterimlerimevcuttur.Bunlardanbazılarınışöyle sıralayabiliriz.
Amca İkierkekkardeşinçocuklarınagöredurumları Teyze İkikızkardeşlerinçocuklarınagöredurumları Hala Çocuğagörebabanınkızkardeşi Dayı Çocuğagöreanneninerkekkardeşi Kayınbaba Evlilerineşlerininbabası Kaynana Evlilerineşlerininannesi Dünür:Evliçocuklarınailelerininbirbirlerinegöredurumları Elti:Evlikadınınkocasınınkardeşlerininkarıları Görümce:Evlikadınınkocasınınkızkardeşleri Kayınbirader(Kayınço):Evliçiftleregöreeşlerinerkekkardeşleri Baldız:Evliçiftlerdenerkeğegöreeşininkızkardeşleri Enişte:Teyze,halavekardeskocaları Bacanak:Kızkardeşlerleevlenenerkeklerinbirbirlerinegöredurumları 2.LanguageAssistance Keywordsforthevideopassagetranscribed Oya,yazma/yemeni,temsiletmek,motif,işlemek Guidedquestionsforthevideotodeepenlisteningcomprehension 1. EmineSemraHanım ınoyalarlatanışmasınasılolmuştur? 2. Çayır çimenoyasıhangianlamlariçerir,kimtarafındanişlenir? 3. Yaşlıoyasınınözelliklerinelerdir? 4. Negibimalzemelerdenoyayapılabilir? Grammar Grammarpoint:Clitics Theclitic kihasthreefunctions: 1. Surpriseandemphasis(Göksel&Kerslake,2005) Thestructure Okadar..dıki! isusedtoexpresssurprise,admiration,andemphasis. Example:Okadarmutlu y duki! kicanalsofollowthefullyinflectedverbstoexpresssurprise,admiration,andemphasis. Example:Okadarsinirlendiki! Neyazıkki...expressessorrow. Example:Neyazıkkionubirdahagöremeyeceğim 2. Complementizer(Göksel&Kerslake,2005) SubjectComplement Theclitic kifunctionsascomplementizerintroducingthesententialsubjectofpredicates suchas şüphesiz, belli...etc.inthesestructuresthemainverbisfullyinflectedfortense andperson. Example:Şüphesizkibirgünpişmanolacaksın. ObjectComplement Theclitic kifunctionsascomplementizerintroducingthesententialobjectofpredicates suchas biliyorum, duydum...etc.inthesestructuresthemainverbisfullyinflectedfor tenseandperson. http://deepapproach.wceruw.org/index.html 2
Example:Duydumkiüniversitesınavınıkazanmışsın. 3. Conjunction(Göksel&Kerslake,2005) Result kiisalsousedtoexpresscause resultrelationshipbetweentwoevents.bothof theverbshaveeithertheoptativesuffix (y)aortheimperativeforminthesestructures. Example:Topugetirkioynayalım. Kafesinkapısınıkapatkikuşlarkaçmasın. Theclitic kifollowingthequestionparticlemiindicatesthatthemainclause cannotbepossiblyrealized.inthosecasesthemainverbistaggedwiththeoptativesuffix. Example:Toplantıyageldimikisorunumuzuanlasın! kifollowinganegativeverbexpressesthattheactioninthemainclausecannotbe realized.themainverbismarkedwiththeoptativesuffix. Example:Hatamıbilmiyorumkidüzelteyim. Inference Iftheclitic kiisusedasaresponsetoaquestion,itexpressesthattheansweris givenasaninferencedrawnfromanobservedevent. Example: İstanbul agidiyormu? Gidiyorkieşyalarınıtopluyor. Vocabulary(Kaynak:TDK) Bilinç(a):İnsanınkendisiniveçevresinitanımayeteneği,şuur. Bilinçsizceortalıktadolaşıyordu Dilli(s):Konuşan,birşeyleranlatan. Dillioyalarbizegeçmiştenhikayeleranlatır Hitapetmek(f):seslenmek,sözyöneltmek. Sergidezevkimehitapedenbirresimbulamadım Motif(a):Yanyanagelerekbirbezemeişinioluşturanvekendibaşlarınabirerbirlikolan ögelerdenherbiri. Masaörtüsündekimotiflerverenklergözalıyordu Oya(a):Genellikleipekibrişimkullanarakiğne,mekik,tığveyafirketeileyapılanincedantel. Havlununkenarınaeflatunoyaişlemişti Sevdalanmak(f):Aşıkolmak. Bugüzelşehresevdalanmamakmümkünmü? Uçuk(renk)(s):Solgun,rengini,tazeliğini,canlılığınıveyaparlaklığınıyitirmişolan. Düğüne giderkenuçukpembebirelbisegiydi. 3.TranscriptionandGlossary Transcriptionofthevideo DİLLİOYALAR Evvelzamaniçindekalbursamaniçindeçokeskilerdeuzakdağlarıneteklerindeyaşayanbir yazmavarmış.birgünsokaktadolaşırkenyolkenarındaoturankadınlardanbirininelindekiipliği görmüş.sevdalanmış,amanesevda...ipliğigördüğünderuhuaydınlanır,göremediğindeyse geceninhüznüneboğulurmuş.ipliğingündengüneoyayadönüşüpgüzelliğinegüzellikkatması aklındançıkmazolmuş.vegelzamangitzamanbuzarifoyayıistemeyekararvermiş.köydesözü geçeniğnebuişetamamdemişveiplikleoyayıevlendirmiş.iştebuaşklabaşlamışrenkrenk, desendesenoyalarlayazmalarınbuluşması.duygularınısözedökmeyehayaetmişkadınların yaşanmışlığıylabirçokhikayeninsessizoyuncularıolmuşlar.pekisessizhayatlarınsimgesi oyalarıniçerdiğianlamlarameraksalıpbusevdanınardındansürüklenenleryokmudersiniz?var tabii.hemdekırkyıldırsürenbirsevda.hayatınıtürkiye nintanıtımıiçinrehberlikyaparak http://deepapproach.wceruw.org/index.html 3
http://deepapproach.wceruw.org/index.html 4 geçirenvebuyoldaaltıdilöğreneneminesemraerkanhanımefendigittiğiyörelerdeki kadınlarınbaşlarındakioyalaravurulmuş. E.SemraHanım:Rehberlikyaparkenoyalaravuruldumdoğrusu.Ovakityöreyöretoplamaya başladım.tabiilkbaşlardahiçbirfikrimyoktu.sırfrengi,deseni,güzelliği,yokobukıyafetime gider,şuşunagiderfalangibibiliçsizcetopladım.senelersonrabirdedönüpbaktımkibayağıbir birikimimolmuş.vebunuhakkındaciddibirçalışmayapmayakararverdimvenekadrayazılı bilgi,belgevarsatopladım.vebugünleregeldim. İncebirsanatlaişlenmişbuoyalarsadecegözedeğil,anlamlarıylaaklavegönledehitapediyor. Meselagelinolacakgençkız çayır çimen oyasınıkayınvalidesineyapıpgönderiyorki kayınvalıdesigelinin aramızçayırçimengibihuzurlu,ferah,çiçekgibiolsun muradınıbilsin. Çınaryaprağıoyasıbilgeliklegeçenuzunbirömrüntemennisiniilmekilmekdillendirirken portakalçiçeğidoğumlaölümü,gençlikleolgunluğu,ümitlemaziyitemsiletmiş.yıllarınırehberlik yapıpkültürümüzütanıtarakgeçirmişeminesemrahanımbuseferbizleriçindillioyalarınsesi oluyor. E.SemraHanım:Biryaşlıoyası.Birkereyaşlıoyasıolduğuyemenisindenbelli.Yemenisininrengi bileuçuk,solukveçiçeklerideufacık.yaşlılardahaçokböylekoyurenklerveufakmotfler kullanıyorlarbazıyörelerde.budabirnevitoprağabakmak.bakın,buçokhoşbiroya.buda mudurnuyöresineait.adıkınalıgelinparmağı.görüyormusunuzparmakşeklindeyapmışlar bunları. Oyalardakimotiflerinçoğudoğadanalınmış.Çiçek,ağaç,yaprak,hayvanmotiflerivegeometrik şekiller.aynızamandabuilmeklerdeyapanınsevinci,kederi,acısısaklı.zirabuoyalargenellikle gelin kaynana,karı koca eltiarasındakiilişkilereatıftabulunananlamlartaşıyor.öyleki kendisinesunulanhayatşartlarındanhoşnutolamayangelinkıllıkurtoyasınıyapıptakarak meramınıanlatmayaçalışırken,kocasıveyakaynanasıylaarasıiyiolamayangelinaramızbiber gibiacıanlamınıtaşıyanbiberoyasınıdolarbaşına.mezartaşıoyasıysaaramızdakisoğukluk mezarakadardevamedecekduygusuylaişlenmişbiroyadır.paranınpulunolmadığıyokluk yıllarındaysakadınlarsapla,samanla,çikolatakağıtlarıylaişlemişleroyalarını. E.SemraHanım:Oyayapmaçeşitleriçoktur.Yanihertürlümalzemedenkadınlaroyayapar. Buradadatabibugünherkestasarımokulunagidiyoröğreniyor.Buradadakadınların tahayyülünekalmışbiriş.buradaipekkozalarınıkesiprenkrenkboyayarakoyahaline getirmişler.efendim,butekrarbirgelinoyası.nevarbununucundadikkatediyormusunuz? Kurukaranfil.Tabiikieskidengelinlerinparfümleriolmadığıiçingelinlergüzelkoksundiye karanfiloyalarıylabezeliyorlardıbütünbaşlarını. Egeyöresininbuelemeğigöznuru,ihtişamlıoyalarıysaatkılıüzerineişlenmiş.Egedeninceakla ilkgelenefelerozamanlarkıyafetlerindebuihtişamlıoyalarıkullanır,başlarınıomuzlarını, bellerinisararlarmış.bukolleksiyonunbirköşesineanılarını,yaşanmışlığınizlerinideiliştiren SemraHanım ıntekarzusukültürümüzüngençnesilleretanıtılması. E.SemraHanım:bugünekadaryaptığımbütünbuçalışmalarınneticesiolarakenbüyükarzum mademkisanatevrenseldirovakitoyasanatınıdışarı,dünyayatanıtalım.herkesoyanınne olduğunubilsin.veölmesinvedegençnesillereaktaralımyani. Adınıbilmediğimiz,yüzünügörmediğimizyürklerinparmaklarıilmeklerleduygularıbirleştirdi.Ve oyar,oyer,ohaliçinooyalaryapıldı.kimizamanbiracınınkimizamansevincinlisanıoldu. Evet,dillenmeyenanlamlarladoluhayatlarınelçileriolarakoyalarımızgeçmişimizdekiElif gelinlerin,fatmaanaların,aliefelerinyadigarları.onlarınyadigarıevlatlarımızınsabizlere emaneti. Glossary(Kaynak:TürkDilKurumu)
Vurulmak:Âşıkolmak,gönülkaptırmak,sevdalanmak:Kimsöylemişbeni/Süheyla ya vurulmuşumdiye O.V.Kanık. Haya(etmek):Utanmaduygusu,utanç,utanma,sıkılma. Murat:1.İstek,dilek.2.Amaç,erek,gaye:Günlerdirgelipbizimlesohbetediyorsun.Muradın nedir? N.F.Kısakürek. Temsiletmek:Belirginözellikleriyleyansıtmak,sembolüolmak:Sizintemsilettiğinizzümre busahadabellibaşlıbirroloynayacakkudrettedeğildir. Y.K.Karaosmanoğlu. Yemeni/Yazma:Kalıplabasılıpelleboyanan,kadınlarınbaşlarınabağladıklarıtülbent:Genç güzelaşçıkadınındörtörgülüuzunsaçlarısiyahbiryemeniileörtülüydü. A.Gündüz. Oya:Genellikleipekibrişimkullanarakiğne,mekik,tığveyafirketeileyapılanincedantel: Dikişe,oyayabaşladı,hanımhanımcıkyaşıyordu,memnundu. R.H.Karay. Motif:Yanyanagelerekbirbezemeişinioluşturanvekendibaşlarınabirerbirlikolan ögelerdenherbiri:halımotifi.danteldekimotifler İşlemek:İncevesüslüşeyleryapmak,nakışlamak:Paraiçinişlemediğiniiddiaedenbufakir ihtiyar,şüphesiz,sanatınınâşığıydı. M.Ş.Esendal. İlmek:Çözülmesikolaydüğüm,eğretidüğüm,ilmik:Kazakördümağladım/İlmekilmek bağladım Halktürküsü. Emanet:Birinegeçiciolarakbırakılanveteslimalınankişicekorunmasıgerekeneşya,kimse vb.,inam,vedia:emanetiolanlarburadahervakitbunlarlailgilenecekbirçırakbulurlar. S. Birsel. Meram:İstek,amaç,gaye,maksat:Benimmeramımsanayalnızbirşeysormak. Ö. Seyfettin. Tahayyül:Hayaldecanlandırma:Kapılarıyeşilsabahlaraaçılansıcaktahayyüllerledoluyaz geceleri Y.K.Beyatlı Yadigar:Birkimseyi,birolayıhatırlatannesneveyakişi,hatıra:Bireserbırakmadangeleceğe yadigâr/bırakmışımkimene,bırakmasamnezarar E.B.Koryürek. Atıftabulunmak:Göndermeyapmak. REFERENCE AND COPYRIGHT INFORMATION FOR THIS FOCUS ON LANGUAGE This Focus on Language has a copyright. It may be reproduced and distributed for educational purposes only if the following citation is included in the document: This Focus on Language was originally published on the Deep Approach website (http://deepapproach.wceruw.org/index.html) as: Alagöz,E.,andTochon,F.V.(2011).TürkElSanatları/TurkishCraftsmanship.Module2,Focuson Language,Advancedlevel.Madison,WI:WisconsinCenterforEducationResearch(WCER). http://deepapproach.wceruw.org/index.html(accessdate).thefocusonlanguageisreprinted herewithpermissionoftheauthorsandthepublisher,thewisconsincenterforeducation ResearchattheUniversityofWisconsin Madison. To view related modules, movies, power points, theoretical articles, Q&As, and webcasts, or to comment publically on this module in a forum of discussion, please go to http://deepapproach.wceruw.org/index.html and select the appropriate thumbnail. http://deepapproach.wceruw.org/index.html 5