İdeal Bir Eğitimcinin İhmal Etmemesi Gerekenler 32
Zamanı İyi Kullanmak Dersin başlama ve bitiş saatlerine dikkat edin. Ders esnasında da süreyi verimli bir şekilde kullanmaya çalışın. İlk 15-20 dakika sizin için en verimli süredir. Bu zamanı iyi değerlendirin. Unutmayın ki, bu süre geçtikten sonra öğrencilerinizin dikkatleri dağılmaya başlayacaktır. Bundan sonra sık sık dikkatleri çekmeye uğraşmak gerekecektir. Yerinde ve Etkili Sorular Sormak Konu ile ilgili zaman zaman öğrencilerinize sorular sorarak onların derse olan ilgi ve alakalarını canlı tut- 33
maya çalışmalısınız. Bazen soracağınız soruları ikaz yerine de kullanabilirsiniz. Anlatımı kesip konuşan bir öğrenciden susmasını istemek yerine, ona, anlattığınız konuyla ilgili bir soru sorarak da susması ve dersi takip etmesi gerektiğini ima edebilirsiniz. Ses Tonunu Etkili Bir Şekilde Kullanmak Tek düze ve aynı ahenkte bir anlatım, belirli bir süre geçtikten sonra monotonluğa sebep olacaktır. Bu ise dikkatleri dersten uzaklaştıracaktır. Ses tonunuzu, anlatım tarzınızı zaman zaman değiştirmeniz gerekmektedir. Mesela bir hikâye anlatırken farklı kişilerin farklı seslerle anlatılması, zaman zaman çeşitli duyguların ses tonuna yansıtılması yapmış olduğunuz eğitime ayrı bir canlılık getirecektir. 34
Çocukların Dikkatlerini Çekip Öğrenmeye Odaklamak ve Dikkati Devam Ettirmek Öğrencilerinizin ders esnasında sessiz bir şekilde oturmaları, anlattıklarınızı dinledikleri ve dersi takip ettikleri manasına gelmez. Dikkatleri dağılmış ve zihnen başka şeylerle meşgul olabilirler. Bu sebeple zaman zaman dikkatlerin tazelenmesi ihmal edilmemesi gereken en önemli hususlardandır. Ceza ve Övgüyü Uygun ve Etkili Bir Şekilde Kullanmak Bir öğrencinin cezalandırılması veya ödüllendirilmesi hafife alınacak bir şey değildir. Dikkat edilmediği takdirde ikisi de olumsuz neticeler doğurabilir. Cezalandırdığınız öğrenci, kendisinin haksız yere cezalandırıldığını düşünebilir. Yahut verilen ceza, işlenen suça 35
göre ağır gelebilir. Aynı şekilde, eğer ödüllendirdiğiniz öğrenci mükâfatı hak etmiyorsa, bu da grupta haksız bir uygulama olarak görülecektir. Yahut sürekli ödüllendirilen bir öğrencinin başarılarından dolayı şımarması da mümkündür. Bu yüzden hem ceza hem de mükâfat konularında dikkatli davranılması asla ihmal edilmemelidir. Çocukların Kendilerini İfade Edebilmelerine İmkân Sağlamak Anlattığınız konularla ilgili öğrencilerinizin duygu ve düşüncelerine de zaman zaman başvurunuz. Bu konuda sen ne düşünüyorsun? sorusuyla onların fikirlerini almayı ihmal etmeyiniz. Öğrencinizin başından işlediğiniz konuyla ilgili geçen bir olayı anlatması, konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayabileceğini unutmayın. Birlikte yapacağınız faaliyetler de onların teklif ve tecrübelerinden istifade ederek daha renkli bir faaliyete dönüşebilir. 36
Kariyer ve Meslek Hususunda Rehberlik Yapabilmek Özellikle lise çağı öğrencilerinin en büyük problemlerinden birisi, üniversite tercihleri ve meslek seçimleridir. Bir öğretmen, öğrencilerine bu konuda da doğru şekilde rehberlik edebilmelidir. Öğrencilerinizin okumayı düşündükleri üniversite ve fakültelerde okuyan tanıdığınız üniversite öğrencileriyle onları buluşturarak seçecekleri fakülte hakkında sağlıklı bilgi almalarını sağlayabilirsiniz. Çeşitli mesleklerde başarılı olmuş kişilerle öğrencilerinizi görüştürerek o mesleğe dair doğru bilgi almalarını da sağlamanız pekâlâ mümkündür. 37
Dostluğu Elden Bırakmamak Şunu unutmayın ki, insanlar sevdikleri kişilere karşı daha olumlu yaklaşırlar. İnsan sevmediği bir insandan bir hakikati bile dinlediğinde olumsuz tavır sergileyebilir. Bu sebeple, öğrencilerinizle aranızda samimi, sıcak bir ilişki olsun. Aranızda her türlü problemini sizinle paylaşabileceği bir dostluk kurmalı, kendinizi bir sırdaş, yakın bir arkadaş gibi kabul ettirebilmelisiniz. Bunu başardığınız takdirde öğreteceğiniz bilgiler daha derin bir öğrenmeyle hayatında yer edecektir. Onun hata ve kusurlarına dair yapacağınız tenkitler de daha kabul edilebilir olacaktır. Çocuklar Arası Faaliyetler Tertip Etmek Unutmamanız ve ihmal etmemeniz gereken bir diğer husus da şudur: Eğitim sadece sınıf ortamına has değildir. Eğer öğrencilerinizin hayatında aktif bir rol üstlenmek istiyorsanız kendinizi dört duvar arasına hapsetmeniz, kendinize yapacağınız en büyük kötülük olacaktır. Okul sonrası vakitlerinizde de öğrencilerinizle birlikte olmaya çalışın. Onlarla birlikte bir spor faaliyetine katılabilir, birlikte sinemaya gidebilir, piknik yapabilir, seyahate çıkabilirsiniz, Böylelikle onların çok daha farklı yönlerini tanıma imkânı bulursunuz. Sınıfta tanıdığınız öğrencinin aslında okul dışında çok farklı bir insan olduğunu görür, ona dair planlarınızı ve düşüncelerinizi yeniden gözden geçirebilirsiniz. İşini Ciddiye Almak ve Önemine İnanmak Eğitimcilik bir peygamber mesleğidir. Onun için yaptığınız işi asla hafife almayın, basit görmeyin! Bu 38
işte başarılı olmak için ihtiyaç duyduğunuz motivasyonu kendi içinizde bulabilmelisiniz. Azminiz, gayretiniz hiç tükenmemeli. Aksine her gün gayretinizi daha da artırmanız gerekecektir. Bunu da yaptığınız işe ehemmiyet vererek ve işinizi ciddiye alarak başarabilirsiniz. Yaptığınız iş sadece birkaç öğrenciye bilmediği yeni bilgiler öğretmek değildir. Yeni nesilleri yetiştirdiğinizi de unutmayın! HİKÂYE Bir okul müdürü üç öğretmeni odasına çağırıp onlara şöyle der: Siz üçünüz sistemde en iyi ve en uzman kişilerden olduğunuz için 90 tane seçkin öğrenciyi size vereceğiz. Bu öğrencilerin gelecek yıl da başarılarını korumalarını sağlamanızı ve çok şey öğrenmelerini bekliyoruz. Üç öğretmen, öğrenciler ve öğrencilerin anne-babaları bunun çok iyi bir fikir olduğunu düşünmüşler. 39
O okul dönemi hepsinin hoşuna gitmiş ve çok başarılı çalışmalar yapmışlar. Okul bittiği zaman öğrenciler diğer öğrencilere göre % 20-30 daha başarılı olmuşlar. Yıl sonu geldiğinde okul müdürü, üç öğretmeni çağırmış ve onlara şöyle demiş: Bir itirafta bulunmak istiyorum. En zeki öğrencilerin doksanı sizde değildi. Onlar ortalamanın biraz üstünde öğrencilerdi. O doksan çocuğu sistemden rastgele seçtik. Öğretmenler bu beklenmedik itiraf karşısında biraz şaşırmışlar. Doğal olarak öğrencilerde görülen başarının kendi gayret ve öğretme becerilerine bağlanması gerektiği sonucuna varmışlar. Müdür bey devam etmiş: Bir itirafım daha olacak, demiş, siz de en parlak öğretmenler değilsiniz. İsimlerinizi öğretmen listesinden rastgele seçtim. Siz bu başarıyı kendinize inandığınız için elde ettiniz. Teşekkür ederim. Hatalarına Karşı Yapılan Tenkitleri Dikkate Almak Bir eğitimci olarak zaman zaman öğrencilerinize karşı bazı tenkitlerde bulunmanız gerekecektir mutlaka. Fakat gün gelecek, yetiştirdiğiniz öğrencilerin de size karşı bazı tenkitleri olacaktır. Bu durumda, yapılan tenkitleri hazmedemeyip karşı çıkmanız son derece yanlıştır. Özellikle de yapılan tenkit yerindeyse ve öğrenciniz haklıysa... Eğer ortada bir yanlış anlaşılma olduğunu düşünüyorsanız, yapmış olduğu samimi tenkitinden dolayı öğrencinize teşekkür edip işin doğrusunu anlatabilirsiniz. Ama her hâlükârda öğretmenin tenkit edilemez olduğu şeklindeki yanlış anlayıştan kendinizi kurtarın. 40