H A S T A N E E N F E K S İY O N L A R IN I Ö NLEM E E L İF C O Ş K U N E n fe k s iy o n K o n tr o l H e m ş ir e s i
H ip o k r a t (M.Ö. 4 6 0-3 7 0 ) Ö n c e lik le z a r a r v e r m e 2
F lo r e n c e N ig h tin g a le (1 8 6 3 ) H a s ta n e d e k i ilk k u r a l, h a s ta y a z a r a r v e r m e m e k tir. 3
Hasta G üvenliği: S a ğl ı k b a k ı m h iz m e tle r in in s u n u m u a ş a m a s ı n d a, h a s ta y a z a r a r v e r ilm e s in i ö n le m e k a m a c ı y la k u r u lu ş v e ç a l ış a n la r ı n a ld ığı ö n le m le r d ir. 4
J C I 2 0 0 6-2 0 0 7 U lu s la r a r a s ı H a s ta G ü v e n li ği H e d e fle r i a r a s ı n d a s a ğl ı k h iz m e tin e b a ğl ı h a s ta n e e n fe k s iy o n r is k in in a z a lt ı lm a s ı y e r a lm a k ta d ı r. 5
H a s ta n e E n fe k s iy o n la r ı : H a s ta n e y e y a t ış s ı r a s ı n d a in k ü b a s y o n d ö n e m in d e o lm a y a n, H a s ta n e y e y a t ış ta n 4 8-7 2 s a a t s o n r a y a d a ta b u r c u o ld u k ta n s o n r a 1 0 g ü n iç in d e, a m e liy a t o ld u y s a 3 0 g ü n, im p la n t ta k ı ld ı y s a 1 y ı l iç in d e g e li ş e n e n fe k s iy o n la r d ı r. 6
H a s ta n e E n fe k s iy o n la r ı n ı n S o n u ç la r ı H a s ta n e d e k a l ış s ü r e s in d e u z a m a M o r b id ite d e a r tış Y a ş a m k a lite s in d e b o z u lm a M o r ta lite d e a r tış İş g ü c ü v e ü r e tk e n lik k a y b ı M a liy e tte a r tış Am J E pidemiol 1985;121;182-205. Am J Infect C ontrol 1985;13:97-108. 7
H a s ta n e E n fe k s iy o n la r ı n ı n M a li Y ü k ü A m e r ik a B ir le ş ik D e v le tle r i (A B D ): 1 9 9 5 y ı l ı n d a 4,5 m ily a r d o la r 2 0 0 1 y ı l ı n d a 7 m ily a r d o la r >8 8.0 0 0 ö lü m /y ı l ( 1 ö lü m /6 d a k ik a ) İn g ilte r e : 1 m ily a r /y ı l 1 0 0.0 0 0 ö lü m /y ı l Emerg Infect D is 1998;4:416-20. J Chemother 1997;9:411-4. Lancet 2003;361:2068-77. 8
T ü r k iy e : Y a t ış s ü r e s in d e o r ta la m a 1 0 g ü n u z a m a O r ta la m a 1 5 0 0 d o la r m a liy e t N o z o k o m iy a l e n fe k s iy o n la r a b a ğl ı m o rta lite % 1 6 Emerg Infect D is 1998;4:416-20. J Chemother 1997;9:411-4. Lancet 2003;361:2068-77. 9
H a s ta n e y e y a ta n h a s ta la r ı n % 5-1 5 in d e h a s ta n e e n fe k s iy o n u g e li ş iy o r. Ü r in e r s is te m e n fe k s iy o n la r ı C e r r a h i a la n e n fe k s iy o n la r ı N o z o k o m iy a l p n ö m o n i 10
C A E - Patogenez C e r r a h i a la n ı n m ik r o b iy a l k o n ta m in a s y o n u E ndojen flora E ks ojen kontaminasyon (c e r r a h i e k ip, a m e liy a th a n e o r ta m ı, a le tle r v b ) B a k te r iy e l k o n ta m in a s y o n u n m ik ta r ı M ik r o o r g a n iz m a n ı n v ir u la n s ı K o n a k ç ı d ir e n c i 11
H a s ta y a A it E n d o je n R is k F a k tö r le r i Y a ş V ü c u d u n b a ş k a b ir D ia b e te s m e llitu s S ig a r a k u lla n ı m ı y e r in d e e n fe k s iy o n b u lu n m a s ı M ik r o o r g a n iz m a ile k o lo n iz a s y o n S.a u r e u s ta şı y ı c ı l ığı A m e liy a t ö n c e s i d ö n e m d e h a s ta n e d e k a l ış s ü r e s i İm m u n s u p r e s y o n B e s le n m e d u r u m u, anem i O b e z ite, m a ln u tr is y o n M a lig n ite Infect C ontrol Hosp E pidemiol 1999;20:247-280. 12
C A E Korunma P re-operatif D önem H a s ta n ı n h a z ı r la n m a s ı A n tis e p tik li b a n y o A m e liy a t b ö lg e s in in tr a şı C ilt h a z ı r l ığı E l/ö n k o l a n tis e p s is i E n fe k te v e y a k o lo n iz e p e r s o n e le y ak la şı m A n tim ik r o b iy a l p r o fila k s i Infect Control Hosp Epidemiol 1999;20:247-280 13
C A E Korunma İntra-operatif D önem H a v a la n d ı r m a O r ta m te m iz li ği v e d e z e n fe k s iy o n u M ik r o b iy o lo jik ö r n e k le m e C e r r a h i a le tle r in s te r iliz a s y o n u C e r r a h i g iy s i v e ö r tü le r A s e p s i v e c e r r a h i te k n ik A m e liy a t s ü r e s i Infect Control Hosp Epidemiol 1999;20:247-280
C A E Korunma P os t-operatif D önem İn s iz y o n b a k ı m ı S ü rv e y a n s Infect Control Hosp Epidemiol 1999;20:247-280 15
A n tim ik r o b iy a l P r o fila k s i Amaç: A m e liy a t s ı r a s ı n d a o lu ş a c a k m ik r o b iy a l k o n ta m in a s y o n u, k o n a k ç ı s a v u n m a s ı n ı a ş a m a y a c a k d ü z e y e in d ir m e k. P o s t-o p e r a tif k o n ta m in a s y o n a b a ğl ı o la r a k g e li ş e b ile c e k cerrahi alan enfeksiyonlarının önlenmesi ile ilişkisi yoktur. 16
S eçilecek antibiyotiğin özellikleri: U cuz G ü v e n ilir B a k te r is id a l İn tr a -o p e r a tif k o n ta m in a s y o n a n e d e n o lm a s ı m u h te m e l m ik r o o r g a n iz m a la r ü z e r in d e e tk ili o lm a l ı d ı r. 17
Doğru A ntibiyotik, U cuz B a k te r is id a l M u h te m e l p a to je n le r SEFAZOLİN ü z e r in d e e tk ili D a r s p e k tr u m lu 18
Doğru Zamanlama: İn s iz y o n d a n ö n c e k i 1 s a a t iç in d e (a n e s te z i in d ik s iy o n u ) Yeterli S üre: T e k d o z y e te r lid ir. (a m e liy a t s ü r e s i u z u n v e k a n k a y b ı fa z la is e 3.-4. s a a tte 2. d o z ) M a k s im u m s ü r e 2 4 s a a ttir. Tüp ve drenler kaldığı s ürece profilaksiye devam etmek enfeksiyon hızlarında azalma sağlamaz. 19
E n fe k s iy o n R is k in in A z a lt ı lm a s ı n a Y ö n e lik F a a liy e tle r : Ö z e llik le g ir i ş im s e l g e r e ç le r o lm a k ü z e r e a r a ç la r ı n te m iz lik, s te r iliz a s y o n v e d e z e n fe k s iy o n u E l y ı k a m a v e e l a n tis e p s is in in g e r e k ti ği d u r u m la r b e lir le n e r e k d o ğr u ş e k ild e u y g u la n m a s ı E ld iv e n v e m a s k e k u lla n ı lm a s ı g e r e k e n d u r u m la r b e lir le n m e li v e d o ğr u k u lla n ı m la r ı s a ğla n m a l ı 20
E n fe k te a t ı k la r ı n to p la n m a s ı Ç a m a şı r v e ö r tü le r in y ö n e tim i İm m ü n b a s k ı la m a v e y a d i ğe r n e d e n le r le y ü k s e k r is k a lt ı n d a k i h a s ta y a d a p e r s o n e lin b u la şı c ı h a s ta l ığı o la n h a s ta la r d a n a y r ı lm a s ı (iz o la s y o n y ö n te m le r i) H a v a la n d ı r m a s is te m le r i, la b o r a tu a r la r d a k i b iy o lo jik k a p la r v e s u ı s ı t ı c ı la r ı n ı n te r m o s ta tla r ı g ib i m ü h e n d is lik k o n tr o lle r i M u tfa k te m iz li ği v e y iy e c e k le r in h a z ı r la n m a s ı 21
S a ğl ı k k u r u lu ş la r ı n ı n E n fe k s iy o n K o n tr o lü v e Ö n le m e P r o g r a m ı o lm a l ı d ı r. B u p r o g r a m d a k u r u lu ş, e p id e m iy o lo jik o la r a k ö n e m ta şı y a n e n fe k s iy o n la r ı b e lir le m e lid ir. K u r u lu ş, h a s ta n e e n fe k s iy o n r is k le r in i, h ı z la r ı n ı v e b u e n fe k s iy o n la r d a k i e ğilim le r i iz le m e li, iz le m s o n u ç la r ı n ı ç a l ış a n la r la p a y la ş m a l ı d ı r. S a ğl ı k k u r u lu ş u,h a s ta la r, y a k ı n la r ı v e ç a l ış a n la r ı n a h a s ta n e e n fe k s iy o n r is k le r in i a z a ltm a k iç in e ğitim le r v e r m e lid ir. 22
23
E L H İJY E N İ N E Z AM AN? E L H İJY E N İ İÇ İN 5 E N DİK AS Y ON 24
H AS TA İLE TE M A S TA N ÖNCE 25
A S E PTİK G ÖR E V LE R DE N ÖNCE 26
VÜCUT S I V I L A R I N IN B U LAŞ M A R İS K İN DE N S ONRA 27
H A S TA İLE TE M A S TA N S ON R A 28
HAS TA Ç EVR ES İ İLE TEMAS TAN S ONR A (h a s ta y a te m a s e tm e s e n iz b ile ) 29
E l Y ı k a m a Te k n i ği 30
31
E l Y ık a m a A lk o l B a z l ı S o lü s y o n ile O v m a 1-1,5 dk. 10-20 s n. 32
E lle r d e g ö z le g ö r ü lü r k ir le n m e v a r l ığı n d a, N o n a n tim ik r o b iy a l s a b u n v e s u A n tim ik r o b iy a l s a b u n v e s u E lle r d e g ö z le g ö r ü lü r k ir le n m e y o k s a, A lk o l b a z l ı e l a n tis e p tik le r i, k u lla n ı lm a l ı d ı r. G ö z le g ö r ü lü r k ir? K e n d in i k ir li h is s e tm e s i 33
34
C e r r a h i E l H ijy e n i G e ç ic i flo r a n ı n ta m a m e n, k a l ı c ı flo r a n ı n k ı s m e n o r ta d a n k a ld ı r ı lm a s ı a m a ç la n ı r. K u lla n ı la c a k e l a n tis e p ti ği; İr r ita n o lm a m a l ı G e n i ş e tk i s p e k tr u m lu H ı z l ı v e p e r s is ta n e tk ili o lm a l ı 35
C e r r a h i E l H ijy e n i 2-6 da k ik a 36
37
E l H ijy e n in e U y u m A r ja n tin, B r e z ily a, K o lo m b iy a, H in d is ta n, F a s, T ü r k iy e 6 0 0 5 5 g ö z le m % 5 5.8 H e m ş ir e % 4 3.4 D o k to r U yum H e m ş ir e le r % 5 2.8 D o k to r la r % 4 7.1 38
1 6 3 d o k to r u n h a s ta b a k ı m ı ile ilg ili 5 7 3 a k tiv ite s ı r a s ı n d a g ö z le n m e s i v e s o n r a s ı n d a a n k e t u y g u la m a s ı O r ta la m a u y u m % 5 7 B ö lü m le r a r a s ı n d a ö n e m li fa r k D a h ili b r a n ş la r d a % 8 0, A n e s te z is tle r d e % 23. 39
D o k to r la r v e E l H ijy e n i P r o fe s ö r v e y a k o n s ü lta n h e k im : % 4 9 A s is ta n : % 5 7 T ı p ö ğr e n c is i: % 7 9 40
İz o la s y o n Ö n le m le r i ve K o r u y u c u E k ip m a n K u lla n ı m ı 41
U lu s la r a r a s ı a k r e d ita s y o n k u r u lu ş la r ı n ı n h a s ta n e le r in e n fe k s iy o n k o n tr o l p r o g r a m ı n d a n te m e l b e k le n tis i o la n iz o la s y o n d a a m a ç ; h a s ta v e ç a l ış a n g ü v e n li ği a ç ı s ı n d a n e n fe k te v e y a k o lo n iz e h a s ta la r d a n d i ğe r h a s ta la r a, z iy a r e tç ile r e v e s a ğl ı k p e r s o n e lin e, m ik r o o r g a n iz m a b u la şı n ı n ö n le n m e s id ir. 42
B ula ş m a Y o luna B a ğ lı Ö nlem ler 1. S o lu n u m iz o la s y o n u (K ı z a m ı k, S u ç iç e ği, A k c i ğe r v e L a r e n k s T ü b e r k ü lo z u ) 2. D a m la c ı k iz o la s y o n u (M e n e n jit, D ifte r i, B o ğm a c a, K ı z a m ı k ç ı k, K a b a k u la k ) 3. T e m a s iz o la s y o n u (M R S A, V R E, A c in e to b a c te r, P s e u d o m o n a s a e r u g in o s a, H e p a tit A, R o ta v ir u s, S h ig e lla, V ir a l/h e m o r a jik E n fe k s iy o n la r -E b o la -) 4. S ı k ı te m a s iz o la s y o n u (V R E iç in ) 43
İz o la s y o n i ş le m le r i p a h a l ı v e z a m a n a l ı c ı d ı r. B u n e d e n le g e r e k liy s e u y g u la n m a l ı d ı r. T e r s in e b ir b a k ış la, b u la şı c ı h a s ta l ığı o la n b ir h a s ta d a d a u y g u n iz o la s y o n y a p ı lm a z s a m o r b id ite v e m o r ta lite a r ta r. İz o la s y o n p o litik a s ı n ı n b e lir le n m e s in d e h e r h a s ta n e n in k e n d i o la n a k la r ı v e p e r s o n e l k a p a s ite s in e g ö r e d a v r a n m a s ı u y g u n b ir y a k la şı m o la b ilir. 44
E ld iv e n K u lla n ı m ı : E ld iv e n k u lla n ı lm a s ı, e lle r in y ı k a n m a s ı n ı n y e r in i tu tm a z. E ld iv e n d e o la b ile c e k y ı r t ı k la r n e d e n iy le y a d a e ld iv e n ç ı k a r ı r k e n e lle r k o n ta m in e o la b ilir. B u n e d e n le e ld iv e n g iy m e d e n ö n c e v e s o n r a e lle r y ı k a n m a l ı d ı r. E ld iv e n le r y ı k a n m a m a l ı v e y e n id e n k u lla n ı lm a m a l ı d ı r 45
İz o le h a s ta o d a s ı n a g ir m e d e n ö n c e e ld iv e n g iy ilm e li v e o d a d a n ç ı k m a d a n ö n c e ç ı k a r ı la r a k e lle r y ı k a n m a l ı d ı r. H a s ta d a n h a s ta y a g e ç i ş te e lle r y ı k a n m a l ı v e e ld iv e n d e ği ş tir ilm e lid ir. 46
K o r u y u c u Önlük K u lla n ı m ı : K o n ta m in e v ü c u t s ı v ı la r ı ile te m a s d u r u m u n d a s ı v ı g e ç ir m e y e n ö n lü k g iy ilm e lid ir. Ö n e m li o r g a n iz m a ile k o lo n iz e y a d a e n fe k te h a s ta la r a b a k ı m v e r ir k e n d i ğe r h a s ta la r a m ik r o o r g a n iz m a ta şı m a m a k iç in ö n lü k g iy ilm e lid ir. 47
G a lo ş K u lla n ı m ı : G a lo ş k u lla n ı m ı ile h a s ta n e e n fe k s iy o n la r ı n ı n a z a ld ığı n ı g ö s te r e n b ilim s e l b ir k a n ı t y o k tu r. A m e liy a th a n e d e g a lo ş g iy im i, h a s ta a t ı k la r ı n d a n c e r r a h i e k ib i k o r u m a y a y ö n e lik tir. 48
M a s k e K u lla n ı m ı : K a n y a d a v ü c u t s ı v ı la r ı n ı n s ı ç r a m a o la s ı l ığı o la n d u r u m la r d a v e h a s ta y a 1 m e tr e d e n d a h a y a k ı n ç a l ışı r k e n m a s k e k u lla n ı lm a l ı d ı r. C e r r a h i m a s k e y a k ı n te m a s ta p a r tik ü l d a m la c ı k la r ı n a k a r şı k o r u m a s a ğla r. 49
G ü v e n li S te r iliz a s y o n v e D e z e n fe k s iy o n U y g u la m a la r ı 50
E n fe k s iy o n r is k le r in in o r ta d a n k a ld ı r ı lm a s ı n d a v e h a s ta g ü v e n li ğin in s a ğla n m a s ı n d a g ü v e n li s te r iliz a s y o n v e d e z e n fe k s iy o n u y g u la m a la r ı ö n e m li b ir y e r tu tm a k ta d ı r. 51
E tk in S te r iliz a s y o n -D e z e n fe k s iy o n O b je le r in te m iz li ği O r g a n ik v e in o r g a n ik m a d d e y ü k ü M ik r o b iy a l k o n ta m in a s y o n u n tip i v e y o ğu n lu ğu D e z e n fe k ta n ı n /s te r iliz a n ı n k o n s a n tr a s y o n u v e te m a s s ü r e s i T ı b b i g e r e c in y a p ı s ı O r ta m ı n ı s ı s ı v e n e m o r a n ı ph 52
S terilizasyon S üreci S te r iliz a s y o n ö n c e s i K o n ta m in e /s te r il m a lz e m e n in u y g u n tr a n s fe r i D e k o n ta m in a s y o n H a z ı r l ı k v e p a k e tle m e S te r iliz a s y o n U y g u n s te r iliz a s y o n y ö n te m i v e k o n tr o lü S te r iliz a s y o n s o n r a s ı S te r il m a lz e m e n in u y g u n y ö n te m le r le d e p o la n m a s ı T ü m b u i ş le m le r i ta k ip e tm e y i s a ğla y a b ile c e k d ö k ü m a n ta s y o n u y a p m a k 53
D ezenfektanlar 1. K im y a s a l s te r iliz a s y o n 2. Y ü k s e k d ü z e y d e z e n fe k s iy o n 3. O r ta d ü z e y d e z e n fe k s iy o n 4. D ü ş ü k d ü z e y d e z e n fe k s iy o n 54
K r itik A le tle r : S te r il v ü c u t b o ş lu k la r ı n a, d o k u la r a v e v a s k ü le r s is te m e g ir e n a le tle r. C e r r a h i a le tle r İm p la n tla r Ü r in e r k a ta te r L a p a ra s k o p A r tr o s k o p S is to s k o p S TE R İLİZ A S YON S p a u ld in g E lt. 1 9 6 8 55
Y a r ı K r itik A le tle r : M u k o z a v e b ü tü n lü ğü b o z u lm u ş c ilt ile te m a s ı o la n a le tle r E n d o s k o p la r L a r in g o s k o p b la d e le r i V e n tila tö r v e a n e s te z i d e v r e le r i N a s a l v e v a jin a l s p e k u lu m v e v a jin a l p r o b la r N e b u liz e r k a p la r ı, b a z ı o fta lm ik a r a ç la r YÜK S EK DÜZEY DEZENFEK S İYON G lu ta r a ld e h it % >2 O r to fita la ld e h it % 0,5 5 56
K r itik O lm a y a n A le tle r v e Y ü z e y le r : B ü tü n lü ğü b o z u lm a m ış c ilt ile te m a s ı o la n a le tle r S te te s k o p la r T a n s iy o n a le ti m a n ş e ti K u la k s p e k u lu m u Y a ta k ç a r ş a f ı S ü r g ü le r Y e m e k k a p la r ı D u v a r la r, y e r le r M o b ily a la r DÜŞ ÜK DÜZEY DEZENFEK S İYON % 7 0-9 0 E til v e y a İz o p r o p ila lk o l Te m a s s ü r e s i > 1 d a k ik a 57
Ö n e m li N o k ta la r : K r itik v e y a y a r ı k r itik g e r e ç le r in d e z e n fe k s iy o n u n d a a s la d ü ş ü k d ü z e y d e z e n fe k ta n la r ı k u lla n ılmalıdır. Y ü k s e k d ü z e y d e z e n fe k ta n la r ı ç e v r e te m iz li ği v e y a k r itik o lm a y a n g e r e ç le r in d e z e n fe k s iy o n u n d a k u lla n ılmalıdır. H e r z a m a n g ü v e n lik ö n le m le r in i a lınmalıdır. 58
Ö n e r ile n k o n s a n tr a s y o n la r d a v e ö n e r ile n te m a s s ü r e s in d e k u lla n ılmalıdır. Ç o k y ü k s e k k o n s a n tr a s y o n d a k i d e z e n fe k ta n b a z e n m ik r o b is id a l o lm a y ı p k u lla n ı c ı iç in to k s ik o la b ilir. D e z e n fe k ta n d o ğr u s u la n d ı r ı ld ığı n d a e n iy i s o n u c u v e r ir le r. Ü r e tic i fir m a ö n e r ile r in i d ik k a te a l ı n malıdır. 59
H a s ta n e T e m iz li ği v e A t ı k Y ö n e tim i 60
Amaç: H a s ta n e o r ta m ı n d a n k a y n a k la n a b ile c e k e n fe k s iy o n la r ı ö n le m e k, h a s ta, h a s ta y a k ı n ı v e h a s ta n e ç a l ış a n la r ı iç in s a ğl ı k l ı b ir o r ta m o lu ş tu r m a k a m a c ı y la u y u lm a s ı g e r e k e n te m iz lik k u r a lla r ı n ı b e lir le m e k v e u y g u la n m a s ı n ı s a ğla m a k 61
M R S A, V R E, C o lo s tr id iu m d iffic ile k u r u y ü z e y le r d e g ü n le r c e, h a fta la r c a h a tta a y la r c a c a n l ı k a la b ilir. H a s ta n e y ü z e y le r in in M R S A ile k o n ta m in a s y o n o r a n ı % 1-2 7 o la r a k b ild ir ilm i ş tir. V R E 7 g ü n -2 a y k o n ta m in e y ü z e y le r d e c a n l ı l ığı n ı d e v a m e ttir e b ilm e k te d ir. Ç e v r e n in V R E k o n ta m in a s y o n u % 7-5 8 o r a n ı n d a b ild ir ilm e k te d ir. 62
H a s ta n e T e m iz li ğin in K a p s a m ı Y e te r li iz o la s y o n k o ş u lla r ı Y ü k s e k r is k li h a s ta y a m in im u m te m a s ı n s a ğla n m a s ı v e u y g u n tr a n s p o r t T a m ir a t v e y e n ile m e i ş le m le r i s ı r a s ı n d a m a n ta r e n fe k s iy o n la r ı n d a n k o r u n m a K e m ir g e n, b ö c e k v e d i ğe r fa k tö r le r e k a r şı ö n le m a l ı n m a s ı U y g u n a t ı k y ö n e tim i 63
H a s ta ne T em izliğ inde R is k S ınıfla m a s ı Yüksek R is kli Alanlar: A m e liy a th a n e, Y B Ü, H e m o d ia liz, Ö z e l A la n la r (K İT, s o lid o r g a n n a k il ü n ite le r i, n ö tr o p e n ik h a s ta o d a la r ı, o to p s i s a lo n u ) T E M İ Z L İ K + D E Z E N FE K S İ Y O N O rta R iskli Alanlar: L a b o r a tu a r la r, h a s ta o d a la r ı, m u tfa k T E M İ Z L İ K D üşük R is kli Alanlar: D o k to r o d a la r ı, o fis le r, k a fe te r y a, id a r i b ir im le r T E M İ Z L İ K 64
A TIK Y ÖN E TİM İ H a s ta n e a t ı k la r ı p a to je n m ik r o o r g a n iz m a la r iç in p o ta n s iy e l b ir k a y n a k, h a s ta v e ç a l ış a n g ü v e n li ği iç in d e p o ta n s iy e l b ir te h d ittir. A t ı k la r u y g u n, g ü v e n li b ir ş e k ild e to p la n ıp u z a k la ş t ı r ı lm a l ı d ı r. K a n la k ir le n m i ş k e s ic i, d e lic i c is im le r e n ö n e m li r is k fa k tö r le r in d e n d ir. 65
Tıbbi Atık: V ü c u t s ı v ı v e s a lg ı la r ı (k a n v e k a n ü r ü n le r i d a h il), V ü c u t s ı v ı v e s a lg ı la r ı ile k o n ta m in e o lm u ş h e r tü r a t ık, D o k u v e o r g a n p a r ç a la r ı (p a to lo ji a t ı k la r ı d a h il), B a k te r i v e v ir u s tu tu c u h a v a filtr e le r i, G ü n ü g e ç m i ş v e y a a r tm ış a n tin e o p la s tik ila ç la r v e b u ila ç la r la k o n ta m in e o lm u ş h e r tü r m a lz e m e 66
T I B B İ AT I K 67
E V S E L AT I K C A M AT I K 68
D E L İ C İ -K E S İ C İ A L E T K U T U S U 69
Ç a m a şı r la r ı n T o p la n m a s ı 70
T ü m ç a m a şı r la r e n fe k te k a b u l e d ile r e k m u a m e le e d ilm e lid ir. K ir li v e te m iz ç a r ş a fla r ı n ta şı n d ığı a r a b a la r fa r k l ı o lm a l ı d ı r. Ç a m a şı r a r a b a s ı k a p a ğı k a p a l ı o la r a k ç a m a şı r h a n e y e g ö n d e r ilm e lid ir. T e m iz ç a m a şı r la r ile k ir lile r fa r k l ı o d a la r d a b u lu n m a l ı d ı r. 71
72