PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ. Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Türkiye Bankalar Birliği 18 Kasım 211

Politika Bileşimi TCMB Faiz Oranları (Yüzde) TL Zorunlu Karşılık Oranları (Yüzde) Gecelik Borç Alma - Borç Verme Aralığı Zorunlu Karşılık Aralığı 25 1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı 18 16 Ağırlıklı Ortalama Zorunlu Karşılıklar 2 Politika faizi olarak 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranının kullanılmaya başlanması 14 12 15 1 1 8 6 5 4 2 Kaynak: TCMB. Kaynak: TCMB. 2

Getiri (yüzde) Parasal ve Finansal Koşullar 1 9,5 9 8,5 8 Getiri Eğrisi* 7,5,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 Vade (yıl) *İMKB Tahvil ve Bono Piyasasında işlem gören tahvillerin fiyatları kullanılarak, Extended Nelson-Siegel (ENS) yöntemiyle oluşturulmuştur. Kaynak: İMKB,TCMB. 8 7 6 5 4 3 2 1 2 Ekim 14 Kasım TL Ticari Kredi Faizindeki Gelişmeler* (Yüzde) Ticari Kredi Faizi - Mevduat Faizi Ticari Kredi Faiz Oranı (sağ eksen) 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Türkiye nin İki Yıllık Reel Faizi* (Yüzde) İki yıllık reel faiz EMBI+Türkiye (sağ eksen) *Getiri eğrisinden hesaplanan 2 yıllık iskontolu tahvil getirisinden TCMB Beklenti Anketi nden alınan önümüzdeki 2 yıla ait TÜFE enflasyon beklentisinin çıkarılmasıyla hesaplanmıştır. Kaynak: İMKB, TCMB. 18 16 14 12 1 8 Tüketici Kredileri Faizlerindeki Gelişmeler* (Yüzde) İhtiyaç Taşıt Konut 45 4 35 3 25 2 15 1 5 * Yıllık faiz oranları, dört haftalık hareketli ortalama. Kaynak: TCMB. *Akım veriler. Kaynak: TCMB. 3

4 Döviz Kuru ve Kredi Büyümesi TL ve Gelişmekte Olan Ülke Para Birimleri* Kredi Artış Oranı* (13 Haftalık Hareketli Ortalama, Yıllıklandırılmış, Yüzde) 1,37 1,32 1,27 Türkiye GOÜ Ortalaması 6 5 27-21 ortalaması 211 1,22 4 1,17 1,12 3 1,7 2 1,2,97 1,92 * ABD doları karşısında, 1.1.21 değerleri 1 e normalize edilmiştir. Gelişmekte olan ülkeler ortalaması, Brezilya, Şili, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Meksika, Polonya, G. Afrika, Endonezya, G. Kore ve Kolombiya para birimlerinin normalize edilmiş ortalamaları alınarak hesaplanmıştır. Artışlar para biriminin ABD dolarına karşı değer kaybını ifade etmektedir. Kaynak: Bloomberg, TCMB. *Kur etkisinden arındırılmıştır. Kaynak: TCMB.

İç - Dış Talep Dengelenmesi 115 11 15 1 95 9 85 8 75 7 Talep Kompozisyonu (Mevsimsellikten Arındırılmış, 28Ç1=1) *Tahmin. Kaynak: TÜİK, TCMB. 4 2-2 -4-6 -8 İhracat Nihai Yurt İçi Talep 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3* 25 26 27 28 29 21 211 Cari İşlemler Dengesi (Mevsimsellikten Arındırılmış, Üç Aylık Ortalama, Milyon ABD Doları) Cari Denge Cari Denge (enerji hariç) 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4* 27 28 29 21 211 *Tahmin Kaynak: TÜİK, TCMB. 25 2 15 1 5 Aylık İthalat ve İhracat (Mevsimsellikten Arındırılmış, Üç Aylık Ortalama, Milyon ABD Doları) 25 26 27 28 29 21 211 *Tahmin Kaynak: TÜİK, TCMB. 9 8 7 6 5 4 3 2 1-1 -2 İhracat (altın hariç) İthalat İthalat (enerji hariç) 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4* Cari Açığın Temel Finansman Kaynakları (12-aylık Birikimli, Milyar ABD Doları) Portföy ve Kısa Vadeli* DYY ve Uzun Vadeli** Cari Açık *Kısa vadeli sermaye hareketleri bankacılık ve reel sektörün kısa vadeli net kredileri ile bankalardaki mevduat kaleminin toplamından oluşmaktadır. ** Uzun vadeli sermaye hareketleri bankalar ve reel sektörün uzun vadeli net kredileri ile bankalar ve Hazine nin yurtdışına ihraç ettikleri tahvilleri kapsamaktadır. Kaynak: TCMB. 5

ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ 6

Enflasyonun Ana Eğilimi 1 8 6 Temel Enflasyon Göstergesi I (Alt Grupların Yıllık Enflasyona Katkıları) Temel Mallar Hizmet 2 15 1 Hizmet ve Temel Mal Grupları (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 2 Aylık Ortalama Yüzde Değişim) 4 2 5-5 -1 Hizmet Temel Mal -2-15 Temel Mallar: Gıda, enerji, alkollü içecekler ve tütün ile altın dışında kalan mallar. Kaynak: TÜİK, TCMB.,6,5 H ve I Göstergeleri Yayılım Endeksi (Mevsimsellikten Arındırılmış 3 Aylık Ortalama) H I 1 9 Kaynak: TÜİK, TCMB. Enflasyon Beklentileri* 12 Ay Sonrası 24 Ay Sonrası,4 8,3 7,2 6,1 5, 4 Kaynak: TÜİK, TCMB. *TCMB Beklenti Anketi ikinci anket dönemi beklentileridir. Kaynak: TCMB. 7

91 121 311 611 911 1211 312 612 912 1212 Yüzde Enflasyon Tahmini ve Gerçekleşmeler 12 Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Gerçekleşme 1 8 6 4 2 * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. 8

Çıktı Açığı Göstergeleri İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde) Tarımdışı İşsizlik Oranı (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yüzde) 85 8 75 7 65 6 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4* 27 28 29 21 211 19 18 17 16 15 14 13 12 11 *Ekim ayı verisidir. Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. 9

Temel Varsayımlardaki Güncellemeler 1 Politika Faizi Beklentilerindeki Güncellemeler* (GSYİH lere Göre Ağırlıklandırılmış Ortalama, Yüzde) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Temmuz Ekim Temmuz Ekim 111 19 17 15 13 11 99 İhracat Ağırlıklı Küresel İktisadi Faaliyet Endeksi (29Ç1=1)* Temmuz Ekim 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 28 29 21 211 212 Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecasts, TCMB. * Yöntem için bakınız: Enflasyon Raporu 21-II, Kutu 2.1 Türkiye için Dış Talep Göstergesi. Kaynak: TCMB, Bloomberg, Consensus Forecasts. 135 125 115 15 95 85 75 65 55 45 35 Petrol Fiyatları (ABD doları/varil) İthalat Fiyatları (23=1) 19 Temmuz 18 Temmuz 17 Ekim Ekim 16 15 14 13 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. 1

9-1 12-1 3-11 6-11 9-11 12-11 3-12 6-12 9-12 12-12 3-13 6-13 9-13 12-13 3-14 6-14 9-14 Yüzde Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 12 1 8 6 4 2-2 Tahmin Aralığı* Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Belirsizlik Aralığı Çıktı Açığı Kontrol Ufku Tüketici kredilerinin yıllık büyüme hızının kademeli olarak yavaşlamaya devam ettiği ve Ekim ayında alınan politika tedbirleri çerçevesinde yılın son çeyreğinde parasal koşullarda belirgin bir sıkılaştırma yapıldığı varsayımı altında, enflasyonun yüzde 7 olasılıkla, 211 yılı sonunda % 7,8 ile % 8,8 aralığında (orta noktası % 8,3), -4 * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. 212 yılı sonunda % 3,7 ile % 6,7 aralığında (orta noktası % 5,2), orta vadede ise % 5 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. 11

12 Genel Değerlendirme Ekonomide süregelen iç ve dış talep dengelenmesinin bir sonucu olarak cari denge iyileşmeye devam etmektedir. Döviz kuru hareketlerinin gecikmeli etkileri ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki baz etkisine bağlı olarak kısa vadede enflasyonun yükselmeye devam edeceği tahmin edilmektedir. TCMB, fiyatlama davranışlarındaki olası bir bozulmayı engellemek için Ekim ayında politika duruşunu sıkılaştırmıştır. Orta vadede küresel iktisadi faaliyetteki zayıf görünümün enflasyon baskılarını kontrol altında tutması beklenmektedir.

13 Riskler ve Para Politikası Enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarına dair riskler dikkatle takip edilecek ve orta vadeli enflasyon görünümünün bozulmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. TCMB, küresel ekonomideki gelişmeleri yakından izleyerek 4 Ağustos 211 tarihli ara toplantıda belirlenen strateji çerçevesinde, yurt içi piyasalardaki istikrarı sağlamak için gerekli politika tedbirlerini gecikmeksizin almaya devam edecektir.

Piyasalar Genel Müdürlüğü 18 Kasım 211 İstanbul

1.1 3.1 5.1 7.1 9.1 11.1 1.11 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 14.1.11 16.1.11 18.1.11 2.1.11 22.1.11 24.1.11 26.1.11 28.1.11 3.1.11 1.11.11 3.11.11 5.11.11 7.11.11 9.11.11 11.11.11 13.11.11 15.11.11 Likidite Yönetimi - 1 Bankacılık sistemi likidite ihtiyacı Kasım ayında ortalama 54 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. 11 Kasım tarihinden itibaren karşılık oranlarında yapılan indirim, söz konusu karşılıkların döviz olarak tutulabilecek bölümünün %2 den %4 a yükseltilmesi ve yine TL zorunlu karşılıkların %1 luk bölümünün altın olarak tutulabilmesine imkan verilmesi ile likidite ihtiyacı önemli ölçüde azalmıştır. Likidite Gelişimi (İki Haftalık Hareketli Ortalamalar) TCMB Fonlaması (14.1.211-16.11 211) Milyar TL Milyar TL 7 6 5 4 3 2 Toplam Repo Fonlaması 3 Aylık Repo Fonlaması BPP'de Çekilen İMKB'de Çekilen Net APİ 7 6 5 4 3 2 BPP'de Verilen Piyasa Yapıcı Repo İMKB Repo 1 1 Haftalık Repo Fonlaması -1-2 Kaynak: TCMB 15

Likidite Yönetimi - 2 Milyon TL 2. Fazla Rezerv ( Zorunlu Karşılık Tesis Dönemleri 14 Günlük Ortalama ) 18. 16. 14. 12. 1. 8. 6. 4. 2. - Kaynak: TCMB 16

9.1 1.1 11.1 12.1 1.11 2.11 3.11 4.11 5.11 6.11 7.11 8.11 9.11 1.11 11.11 Likidite Yönetimi - 3 TCMB faiz koridorunun genişletilmesi ve repo ihaleleri ile yapılan fonlamanın azaltılması sonucunda gecelik faiz oranları önemli ölçüde yükselmiştir. Gecelik Faiz Oranları Gelişim % TCMB Borç Alma İMKB Repo-TersRepo TCMB Politika Faizi 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Py Repo O/N Swap % 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, Kaynak: TCMB 17

1.8 4.8 7.8 1.8 1.9 4.9 7.9 1.9 1.1 4.1 7.1 1.1 1.11 4.11 7.11 1.11 3.1.11 6.1.11 11.1.11 14.1.11 19.1.11 24.1.11 27.1.11 1.11.11 1.11.11 15.11.11 Tahvil ve Bono Piyasası -1 Euro bölgesi kaynaklı belirsizlik nedeniyle yükselmeye başlayan gösterge kıymet faiz oranları, gecelik faiz oranlarındaki artışın etkisiyle % 1,48 seviyesine yükselmiştir. Gösterge Kıymet Faiz Oranları Gelişimi % 25 23 % 1.5 1. 9.5 9. milyar TL 1..8.5 Milyon TL 22 2 21 19 17 15 13 11 9 7 5 3 DİBS Hacmi (Milyon TL) (Sağ) TCMB Politika Faizi TCMB O/N Alt Kotasyonu Gösterge DİBS Faizi 8.5 8. 7.5.3-18 16 14 12 1 8 6 4 2 1 Kaynak: TCMB 18

Tahvil ve Bono Piyasası -2 Yurtdışı yerleşiklerin Devlet İç Borçlanma Senedi stoku içindeki payları, son aylarda gözlenen azalma eğiliminin ardından Kasım ayının ilk iki haftası itibariyle sınırlı toparlanma kaydetmiştir. % 15 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 Yurtdışı Yerleşiklerin DİBS Stoku İçindeki Payı Kaynak: TCMB 19

31.12.21 21.1.211 11.2.211 4.3.211 25.3.211 15.4.211 6.5.211 27.5.211 17.6.211 8.7.211 29.7.211 19.8.211 9.9.211 3.9.211 21.1.211 11.11.211 Döviz Kurları-1 ABD Dolarının Gelişmekte Olan Ülkelerin Para Birimleri ve TL Karşısındaki Değeri* (31 Aralık 21=1) 1.24 1.2 1.16 TL 1.12 1.8 1.4 Gelişmekte olan ülkeler ort. Değer Kaybı 1..96 Değer Kazancı.92 *GOÜ ortalaması, Brezilya, Çek Cum., Endonezya, G. Afrika, Kore, Kolombiya, Macaristan, Meksika, Polonya ve Şili para birimleri kullanılarak hesaplanmıştır. Kaynak: TCMB, Bloomberg. 2

Döviz Kurları-2 TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi 211 de görülen gerileme sonrası, Eylül ayında başlayan sınırlı yükselişini Ekim ayında da sürdürmüştür. 15 TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) 15 14 14 13 13 12 12 11 11 1 1 9 TÜFE Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) TÜFE -Gelişmiş Ülkeler Bazlı - Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) - - - - Geçici 9 8 TÜFE -Gelişmekte Olan Ülkeler- Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru (23=1) 8 Kaynak: TCMB 21

Döviz Kurları-3 Son dönemde alınan önlemlerin etkisi ile Türk Lirası en az değer kaybeden para birimlerinden biri olmuştur. Döviz Kurlarındaki Yüzde Değişim 3 1.11.21 22.8.211 25 23.8.211 16.11.211 25 2 2 15 1 15 5 1-5 -1 5-15 -2-25 -5 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Not: Pozitif değişim dolara karşı değer kaybını göstermektedir. Kaynak: Bloomberg, TCMB. Not: Pozitif değişim dolara karşı değer kaybını göstermektedir. 22

Döviz İhaleleri 21 yılı başından, döviz alım ihalelerine son verilen 25 Temmuz 211 tarihine kadar geçen sürede 21,3 milyar ABD doları satın alınmıştır. Ağustos ayında başlanan döviz satım ihaleleri ile 8,24 milyar ABD doları döviz satılmıştır. 5,5 3,5 TCMB Döviz Alım/Satım İhaleleri 35 3 1,5 -,5-2,5-4,5-6,5-8,5-1,5 Alınan Döviz (milyar ABD doları) Verilen Likidite (milyar TL) Satılan Döviz (milyar ABD doları) Çekilen Likidite (milyar TL) Kümülatif milyar TL-sağ 25 2 15 1 5 Kaynak: TCMB 23

Döviz Rezervleri TL cinsi zorunlu karşılık yükümlülüklerinin döviz cinsi tesis edilebilme imkanının % 4 a yükseltilmesi ile birlikte 11 Kasım itibarıyla TCMB döviz rezervleri 87.2 milyar ABD doları seviyesine yükselmiştir. 1 TCMB Döviz Rezervleri (Milyar Dolar) 95 9 85 8 75 7 65 6 Kaynak: TCMB 24

1.1 3.1 5.1 7.1 9.1 11.1 1.11 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 1.1 3.1 5.1 7.1 9.1 11.1 1.11 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 1.1 3.1 5.1 7.1 9.1 11.1 1.11 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 1.1 3.1 5.1 7.1 9.1 11.1 1.11 3.11 5.11 7.11 9.11 11.11 Avrupa Birliği Gelişmeleri Euro bölgesinde hükümet değişimlerinin getirdiği olumlu hava kısa sürmüş, Almanya dışındaki tüm devlet tahvillerinde satışlar görülmeye başlanmıştır. Fransa ve Avusturya nın Almanya ile getiri farkları euro bölgesi tarihindeki rekor seviyelere ulaşmıştır. bp 7 2 Yıl Getiri Farkları 1 Yıl Getiri Farkları bp 7 6 5 İSPANYA - ALMANYA İTALYA - ALMANYA 6 5 İSPANYA - ALMANYA İTALYA - ALMANYA 4 4 3 3 2 2 1 1 bp bp 38 AVUSTURYA-ALMANYA 2 AVUSTURYA-ALMANYA 5 28 FRANSA-ALMANYA BELÇİKA-ALMANYA -sağ 15 FRANSA-ALMANYA BELÇİKA-ALMANYA-sağ 45 18 1 4 35 8 5 3-2 Kaynak: Bloomberg 25 25

Değerlendirme -1 TL zorunlu karşılık oranlarında yapılan indirim, TL yükümlülüklerin döviz olarak tesis edilebilmesine ilişkin imkanın %2 den %4 a çıkartılması ve TL yükümlülüklerin %1 una kadar olan bölümünün altın olarak tesis edilebilmesi imkanın getirilmesi ile birlikte bankacılık sistemi likidite ihtiyacı 11 Kasım dan itibaren yaklaşık olarak 2 milyar TL azalmıştır. Ekim ayı Kurul toplantısında, Politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı yüzde 5,75 düzeyinde sabit tutulmuştur. Merkez Bankası borçlanma faiz oranı yüzde 5 düzeyinde sabit tutulurken; borç verme faiz oranı yüzde 9 dan yüzde 12,5 e, açık piyasa işlemleri çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı yüzde 8 den yüzde 12 ye yükseltilmiştir. Bu suretle borç verme faizlerinin önemli ölçüde artırılması yoluyla faiz koridorunun genişletilmesine karar verilmiştir. Bu yönde istenilen sonucun alınabilmesi için, bir hafta vadeli repo ihaleleri ile sağlanan TL fonlamanın azaltılması yoluna gidilmiş; repo ihale miktarlarının ötesinde ortaya çıkan likidite ihtiyacı ise piyasa yapıcılara tanınan repo imkanı ve Merkez Bankasının İMKB ve Bankalararası Para Piyasasındaki borç verme kotasyonları üzerinden karşılanmıştır. Böylelikle gecelik faiz oranları önemli ölçüde yükselmiştir. Bundan sonra küresel gelişmeler nedeni ile Türk lirasında aşırı değer kaybı gözlenmesi dışında TL fonlama % 5,75 seviyesinden yapılmaya devam edilecektir. 26

Değerlendirme -2 Ekim ayı Kurul kararları ve sonrasında uygulanan likidite yönetimi sonucunda Türk lirası değer kazanmıştır. Yunanistan ve İtalya daki hükümet değişimlerinin yarattığı olumlu havanın çok kısa sürmesi ile birlikte risk iştahındaki bozulmanın Euro Bölgesinin göreli olarak daha güvenli görülen ülkelerini de etkilemeye başladığı görülmektedir. Bu gelişmeler, Avrupa Birliği liderler zirvesinde alınan kararların olabilecek en erken zamanda hayata geçirilmesinin ne derece önem taşıdığını bir kez daha göstermiştir. 27

Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü 18 Kasım 211 İstanbul 28

Tüm yük. 6-12 ay mevd. 1-6 ay mevd. -1 ay mevd., diğer 1 yıl+ mevd. vadesiz 1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve diğer 6-12 ay mevd. 3-6 ay mevd. 1 yıl+ mevd. -1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve diğer 3-6 ay mevd. 1 yıl+ mevd. 6-12 ay mevd. -1 ay mevd. 1-3 ay mevd. ve diğer 3-6 ay mevd. 1 yıl+ mevd. 6-12 ay mevd. -1 ay mevd. 1-3 ay mev. 1 yıla kadar diğer 3-6 ay mevd.. 1-3 yıl diğer 6-12 ay mevd. 1 yıl+ mevd, 3 yıl+ diğ -3 ay mevd. 1 yıla kadar diğ. 3-6 ay mev. 1-3 yıl diğ. 6-12 ay mevd. 1 yıl+ mevd, 3 yıl+ diğ TL Zorunlu Karşılık Oranları (%) Zorunlu Karşılıklar 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Kasım 21 Adım 1 Aralık 21 Adım 2 Ocak 211 Adım 3 Mart 211 Adım 4 Nisan 211 Adım 5 Adım 6 Ekim 211 Kaynak: TCMB 29

Tüm yük. 1 yıldan kısa vadeli yük. 1-3 yıl diğer 1 yıl+ mevd. 3 yıl+ diğer 1 yıldan kısa vadeli yük. 1 yıl+ mevd. 3 yıl diğer 3 yıl+ diğer 1 yıldan kısa vadeli 1 yıl+ mevd. 3 yıl diğer 3 yıl+ diğer 1 yıldan kısa vadeli yük. 1 yıl+ mevd 1-3 yıl diğer 3 yıl+ diğer YP Zorunlu Karşılık Oranları (%) Zorunlu Karşılıklar 12 11 YP 1 9 8 7 6 5 4 3 Ekim 21 Adım 1 Nisan 211 Adım 2 Temmuz 211 Adım 3 Ağustos 211 Adım 4 Ekim 211 Kaynak: TCMB 3

6.1 7.1 8.1 9.1 1.1 11.1 12.1 1.11 2.11 3.11 4.11 5.11 6.11 7.11 8.11 9.11 1.11 11.11 12.11 45,1 45,5 46,3 46,3 46,9 46,3 47,5 49,3 51,7 53,7 59,8 61,1 62,6 62,3 63,1 64,7 65,2 Türk Lirası Mevduatın Vade Yapısı TL Mevduatın Vade Dağılımı (%) TL Mevduatın Ortalama Vadesi (Gün) 1 9 8 7 1,1 4,,7 2,9 2,2 51, 9,1 1 Yıl ve Daha Uzun 1 Yıla Kadar 8 75 7 8 75 7 6 57,6 6 Aya Kadar 65 65 5 6 6 4 3 Aya Kadar 3 28,8 55 55 2 12,8 1 Aya Kadar 5 5 1 14,4 15,3 26.11.1 28.1.11 Vadesiz 45 45 Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB 31

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ Değişikliği Zorunlu karşılıklarda 28.1.211 tarihinde yapılan değişikliklerle; 4 Ağustos 211 tarihinde yapılan PPK toplantısında belirlenen strateji çerçevesinde TL zorunlu karşılık oranlarında sınırlı bir indirime gidilmiştir. Söz konusu değişikle 11 Kasım 211 tarihinden itibaren piyasaya yaklaşık 12 milyar TL likidite sağlanmıştır. Ayrıca, bankacılık sistemimizin TL likidite ihtiyacını daha kalıcı bir yöntemle ve daha düşük bir maliyetle karşılayabilmesi ve aynı zamanda Bankamızın döviz rezervlerinin desteklenmesi amacıyla, TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların YP olarak tutulabilecek kısmına ilişkin üst sınır yüzde 2 den yüzde 4 a yükseltilmiştir. Bu imkânın Bankamız döviz rezervlerine etkisi yaklaşık 1 milyar ABD doları olmuştur. Söz konusu değişikler 28 Ekim 211 tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren geçerli olup, yeni oranlar üzerinden hesaplanan zorunlu karşılıklar 11 Kasım 211 tarihi itibarıyla tesis edilmeye başlanmıştır. 32

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ Değişikliği 28 Ekim 211 tarihinde tesisi başlayan 14 Ekim 211 tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren, kıymetli maden depo hesapları için tutulması gereken zorunlu karşılıkların tamamına kadar olan kısmı ile kıymetli maden depo hesapları hariç yabancı para yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların yüzde 1 una kadar olan kısmının Merkez Bankası nezdinde standart altın cinsinden tutulabilmesine imkân sağlanmış, bu çerçevede, Bankamız nezdinde 28 Ekim 211 itibarıyla 1,2 milyar ABD Doları değerinde 21,6 ton, 11 Kasım 211 tarihi itibarıyla 1,5 milyar ABD Doları değerinde 27,9 ton altın tutulmuştur. 24 Ekim 211 tarihinde açıklanan eylem planının bir parçası olarak altın rezervlerimizin güçlendirilmesi ve bankalara likidite yönetiminde daha fazla esneklik sağlanması amacıyla YP yükümlülüklerin yanı sıra TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların da yüzde 1 una kadar olan kısmının standart altın cinsinden tutulabilmesine imkân sağlanmıştır. Yeni düzenleme 28 Ekim 211 tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren geçerli olmuş ve 11 Kasım 211 tarihi itibarıyla Türk lirası zorunlu karşılıkların en fazla yüzde 1 unun altın olarak tesis edilmesi imkânı getirilmiştir. Söz konusu imkânı kullanan bankalar toplam 24 ton altın tutmuştur. 33

Verim Eğrisi TL Tasarruf Mevduatı Verim Eğrisi* (%) 1, 9,64 9,5 9, 9,32 9,29 8,5 8, 7,5 7,85 7, 1 Aya Kadar 3 Aya Kadar 6 Aya Kadar 12 Aya Kadar 12/29 11/211 Kaynak: TCMB (*) Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır. 34

12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 6.1 9.1 12.1 3.11 6.11 12.7 3.8 6.8 9.8 12.8 3.9 6.9 9.9 12.9 3.1 6.1 9.1 12.1 3.11 6.11 9.11 28.1.11 Kredi ve Mevduat Kredi ve Mevduat Değişimi / GSYH (TGA Hariç, %) Kredilerin Yıllık Değişimi (%) 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1-1 5 4 3 2 1-1 Kredi (Kur etkisinden arındırılmış) / GSYH (Mevduat + Tahvil) (Kur etkisinden arındırılmış) / GSYH Mevduat (Kur etkisinden arındırılmış) / GSYH Firma Firma (Kur Etkisinden Arındırılmış) Bireysel Kaynak: TUİK, BDDK-TCMB Kaynak: BDDK-TCMB 35

Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Kredi Büyümesi Toplam Krediler (Yıllıklandırılmış, 2 Günlük Ortalama) 8 7 6 5 4 3 2 1-1 21 211 26-21 Ortalama 8 7 6 5 4 3 2 1-1 Tüketici Kredileri (Yıllıklandırılmış, 4 Haftalık Ortalama) 7 6 BDDK Tedbirleri 5 4 3 2 1 21 211 26-21 Ort. 36

Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Kredi Hacminde Aylık Yüzde Değişim (Kur etkisinden arındırılmış)* Kredi Büyümesi 5 4 3 2 1-1 -2 TCMB Politika Bileşimi BDDK Tedbirleri Önceki beş yıl ortalaması Son Dönem Fark * Kasım verisi olarak, 4 Kasım itibarıyla aylık değişimler kullanılmıştır. 37

12.6 3.7 6.7 8.7 11.7 2.8 5.8 8.8 11.8 2.9 5.9 8.9 11.9 2.1 5.1 8.1 11.1 2.11 5.11 8.11 12.11 11.11 Kredi Büyümesi Toplam Kredilerin Yıllık Değişimi (Kur etkisinden arındırılmış) 45 4 35 3 25 2 15 1 5-5 -1 Kur etkisinden arındırılmış kredilerde yakın zamanda gözlenen yüzde 2,8 lik artış eğiliminin yılın geri kalan kısmında da sürmesi halinde kur etkisinden arındırılmış yıllık kredi artışının yıl sonunda yüzde 25 dolayında gerçekleşeceği öngörülmektedir. 38

Genel Değerlendirme Yılın son çeyreğinden itibaren baz etkisinin ortadan kalkmasıyla beraber kur etkisinden arındırılmış kredi artışının yıllık yüzde 25 seviyesine yakınsayacağı öngörülmektedir. Ancak, iç ve dış talepte yaşanan dengelenmenin istikrarlı olarak devamı için özellikle tüketici kredilerindeki mevcut büyüme eğiliminin yılın kalan kısmında bir miktar daha yavaşlatılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. BDDK nın son dönemde aldığı tedbirler ile maliye politikasındaki sıkı duruş uyguladığımız politika bileşimini desteklemektedir. 2 Ekim 211 tarihli Para Politikası Kurulu toplantısında, Kurul, küresel ekonomideki gelişmeleri yakından izleyerek 4 Ağustos 211 tarihli ara toplantıda belirlenen strateji çerçevesinde, yurt içi piyasalardaki istikrarı sağlamak için gerekli politika tedbirlerini gecikmeksizin almaya devam edeceğini vurgulamıştır. 39

Genel Değerlendirme AB liderler zirvesinde çıkan sonuca ve bunun dış piyasalarda algılanmasına bağlı olarak TL zorunlu karşılıklarda sınırlı bir indirime gidilmiştir. TL zorunlu karşılıkların yüzde 4 a kadar olan kısmının döviz olarak, yüzde 1 a kadar olan kısmının altın olarak tutulabilmesine imkân sağlanmıştır. TL zorunlu karşılıkların en fazla % 1 unun altın olarak tesis edilmesi imkânı ile toplam 24 ton, YP zorunlu karşılıkların kıymetli maden depo hesapları için ve bunun dışında kalan YP zorunlu karşılıkların en fazla %1 a kadar olan kısmı için ise toplam 28 ton altın tesis edilmiştir. Bu şekilde altın rezervi 52 ton artmıştır. TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların YP olarak tutulabilecek kısmına ilişkin üst sınırın %4 a yükseltilmesinin Bankamız döviz rezervlerine etkisi yaklaşık 1 milyar ABD doları olmuştur. Bu kararlar, bankaların fonlama ihtiyaçlarını kalıcı olarak ve önemli ölçüde azaltacağından bankalar maliyet ve likidite kanalı üzerinden olumlu yönde etkilenecektir. 4