UKRAYNA CANLI HAYVAN VE ET RAPORU Kiev, 17 Ağustos 2017 1
Ukrayna Canlı Hayvan ve Et Raporu Giriş: Ukrayna, verimli toprakları ve uygun iklim koşulları ile tarım alanında dünyada en yüksek üretim potansiyeline sahip ülkelerden biridir. Ülke topraklarının % 55'i (34,1 milyon hektar) ekilebilir tarım arazisi olup, kişi başına düşen arazi miktarı 0,87 hektardır. Eski SSCB döneminde; tahıl, et ve süt üretiminin yaklaşık dörtte birini tek başına karşılayan Ukrayna'da yem bitkilerinin bol ve ucuz olması, küçük ve büyük baş hayvanlar ile kümes hayvanları yetiştiriciliği açısından önemli bir potansiyel barındırmaktadır. Ülkemizdeki et talebini karşılamaya yönelik olarak, 29 Temmuz 2017 tarihli ve 30138 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile 31 Aralık 2018 tarihine kadar geçerli olmak üzere; 500.000 adet büyük baş, 475.000 adet küçük baş canlı hayvan ile 75.000 ton büyükbaş hayvan eti ithalatının yanı sıra, 31 Aralık 2017 tarihine kadar geçerli olmak üzere, 20.000 ton çeyrek karkas ithalatı için açılan tarife kontenjanları Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiştir. Bu itibarla, Ukrayna da canlı hayvan ve etlerinin (domuz ve eti hariç olmak üzere) üretim ve tüketim miktarları, satış fiyatları, ihracat ve ithalat istatistikleri ile söz konusu ürünlerin ülkemize ithalatına ilişkin genel bilgi verilmesi amacıyla, bu rapor hazırlanmıştır. Ülkedeki hayvan varlığı ve fiyatları konusunda Ukrayna Tarım Bakanlığından güncel bilgi talebimiz, Ukrayna Hayvan Yetiştiricileri Birliğine iletilmiştir. Söz konusu Birlik tarafından sağlanan bilgiler, raporun hazırlanmasında dikkate alınmıştır. Ülkemize canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ithalatı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın kontrolüne tabi olup, ithalata ilişkin bilgi ve belgeler http://www.tarim.gov.tr/konular/veteriner-hizmetleri/ihracat-ithalat/ithalat adresinde yer almaktadır. Bu itibarla, ithalatçı firmalarımızın ithalat işlemine başlamadan önce, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın il veya ilçe Müdürlükleriyle doğrudan temasa geçmeleri gerekmektedir. 2
Salgın hastalıklarla mücadele Uluslararası Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) tarafından yürütülmekte olup, Ukrayna söz konusu Örgüte üyedir. OIE Standartları Komisyonu tarafından sağlanan tavsiyeler, teşhis testleri, üretim protokolleri ve biyolojik ürünlerin standardizasyonu hayvan ve hayvansal ürünlerin uluslararası ticaretinde Dünya Ticaret Örgütü tarafından referans olarak alınmaktadır. Ukrayna da hayvan hastalıkları ile mücaadele edilmesi için ihtiyaç duyulan finansmanın ancak % 30 u Ukrayna bütçesinden karşılanmaktadır. Bu çerçevede, periyodik olarak aşılar ve testlerin yapılması, salgın hastalıklarla mücaadele edilmesi ve düzenli olarak OIE ye bildirimde bulunulmasında karşılaşılan sorunlar nedeniyle, ithalatçı ülkeler tarafından canlı hayvan ve et ithalatında talep edilen belgelerin temininde sıkıntı yaşanmakta olup, canlı hayvan ile et ihracatı başta Belarus olmak üzere, Azarbaycan, Gürcistan, Irak, Ürdün ve Mısır gibi sınırlı sayıda ülkeye gerçekleşmektedir. Bununla birlikte Ukrayna da yetkililer, Bovine Spongiform Encephalopathy (BSE) (deli dana hastalığı) vakalarına ülkede rastlanmadığını ve BSE'yi izlemeye aldıklarını iddia etmektedirler. Bu itibarla, Ukrayna dan Türkiye ye canlı hayvan ve et ithalatı, Türkiye ve Ukrayna mevzuatları kapsamında istenilen bilgi ve belgelerin tamamlanması halinde mümkündür. Aksi takdirde, firmalarımızın ülkeden ürünlerin çıkışına kadar ilave harcamalar, Türkiye tarafından istenilen bilgi ve belgelerin tam olmaması durumunuda, gümrüklerde bekleme sırasında ilave masrafların yanı sıra, hayvanların telef olması veya mahrecine iadesi gibi durumlarla karşı karşıyakalmaları kaçınılmaz olacaktır. Son zamanlarda Türk vatandaşları Ukrayna da hayvancılık sektörüne yatırım yaptıkları gözlenmektedir. Ülkemizde üretimin artırılmasına yönelik olarak damızlık hayvan ithalatına izin verilmekte olup, Ukrayna dan özellikle Romanov ve Merinos koyunlarının ithalatı gerçekleşmektedir. İthalatçı firmalar, Ukrayna da 45-50 $/Adet olan Romanov koyunların, ithalattan önce Ukrayna da karantina altına alınması, pasaport vb belgelerin hazırlanması ve nakliyesi ile birlikte Türkiye deki alıcıya maliyetinin 180-200 $/adet olduğunu belirtmektedirler. Bu durumda, Ukrayna da hayvan satın alımından ziyade, söz konusu hayvanların ülkemize varış maliyetinin önemi açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Canlı hayvan ve et ürünlerinin fiziki ithalatında, ihracatçı ve ithalatçının yanısıra Tarım Bakanlıkları, veterinerler, Gümrük İdareleri, gümrük komisyoncuları, nakliyeci gibi birçok kişi ve kurum yeralmakta olup, bu rapor sadece sözkonusu ürünlere ilişkin istatistiki verilerile yürürlükteki mevzuata dair genel bilgileri kapsamaktadır. Ukrayna da Hayvancılık ve Et Sektörünün Durumu: Ukrayna da 1988 yılında 25 milyon olan büyük baş hayvan sayısı 2000 de 10 milyon başa, 2014 yılında ise 4,5 milyon başa düşmüştür. Ülkede 2013 yılı sonunda meydana gelen ekonomik ve siyasi olaylar sonucu, 2014-2015 yıllarında Ukrayna ekonomisi toplam % 16,5 oranında küçülmüştür. Ukrayna para birimi Grivna nın % 175 oranında değer kaybı, iç piyasada fiyatların düşmesi ve ayrıca Rusya nın 1 Ocak 2016 tarihinden itibaren canlı hayvan ve et ürünlerinin ithalatına yasaklama getirmesi, iç talebin daralması, süt fiyatlarındaki düşüş 3
hayvan sayısında azalışa neden olmuştur. Bunun sonucunda sektördeki yatırımlar beyaz ete, üritcilerde ihracata yönelmişlerdir. Üretim: Ukrayna da Angus, Gri Ukrayna, Simental, Volyn, Polisya vb sığırlar ile Romanov ve Merinos cinsi küçük baş hayvanlar yetiştirilmektedir. Ukrayna Devlet İstatistik Servisinin 2016 yılı verilerine göre; toplam işletme sayısı 5387 olup, bu işletmeler genellikle Vinnitsa, Çerkasi, Kiev, Poltava, Çernigiv ve Zitomir bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Ukrayna Devlet İstatistik Servisi verilerine göre, 1 Ekim 2017 dönemi bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, büyük baş hayvanlarda % 5 azalma, küçükbaş hayvanlarda % 0,4, kümes hayvanlarında ise % 3,2 artış kaydedilmiştir. Ukrayna Hayvan Yetiştiricileri Birliğinin verilerine göre; 01 Kasım 2017 tarihi itibariyle, Ukrayna daki İşletmelerde 1,2 milyon baş, çiftçilerde ise 3 milyon baş olmak üzere toplam sığır sayısı 4,2 milyon, küçükbaş hayvan sayısı 1,5 milyon baştır. Ayrıca, ülkedeki toplam kümes hayvan sayısı 200 milyon adettir. Ülkede domuz eti ve beyaz etin ucuz olması nedeniyle, tüketimin % 50 si kümes hayvanları, %27 si domuz ve % 23 ü ise sığır etinden oluşmaktadır. Fiyatlar: 2017 yılı Ocak-Ağustos döneminde Ukrayna para birimi Grivna da meydana gelen değer kaybı ve canlı hayvan ve et ihracatındaki artışa bağlı olarak büyük baş hayvan et fiyatları % 26, tavuk fiyatları ise % 31 artış göstermiştir. Karkas et toptan satış fiyatı 2.900-3.000 $/Ton arasında değişmektedir. Marketlerdeki güncel et fiyatları aşağıda verilmiş olup, serbest piyasada 1 $= 26,5 Grivna olarak alınmıştır. a) Kümes hayvanları Tavuk: Tüm 79 Grivna (2,98 $), but 72 Grivna (2,72 $), bonfile 89 Grivna (3,36 $) 4
a) Büyükba hayvanlar T.C. KİEV BÜYÜKELÇİLİĞİ Kemikli et 84 Grivna (3,17 $), k yma 100 Grivna (3,77 $), kemiksiz 120 Grivna (4,53 $) a) Küçükba hayvanlar Koyun but 147 Grivna (5,55 $) DışTicaret hracat: Canlı hayvan ve et ithalatında istenilen evrakların temininde karşılaşılan sorunlar nedeniyle, Ukrayna nın canlı hayvan ve et ihracatı başta Belarus olmak üzere, Asya ve Afrika ülkelerine gerçekleşmektedir. Tablo:1: Ukrayna nın Yıllar İtibariyle Küçük ve Büyük Baş (domuz hariç) Canlı Hayvan ve Et İhracat Miktar (Ton) ve Değerleri (1.000 $) 5
2014 Yıllık 2015 Yıllık 2016 Yıllık 2017 Ocak-Ağustos GTİP MaddeTanımı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer 01.02 Canlı sığırlar 7.846 12.722 13.154 24.319 16.672 26.374 15.427 21.000 Adet 26.916 45.115 50.530 49.824 01.04 Canlı koyun ve keçiler 221 499 39 56 211 271 675 898 Adet 5.182 907 5.065 16.291 01.05 Canlı kümes hayvanları 12 2 17 19 52 Adet 309.650 146 30.000 30 02.01 Büyükbaş hayvanların eti dondurulmuş 6.411 23.875 8.666 24.463 15.935 36.457 7.348 18.821 02.02 Büyükbaş hayvanların eti taze 15.085 51.407 23.397 59.515 19.143 46.387 19.337 54.623 02.04 Koyun keçi eti. 5 19 12 30 10 55 12 49 02.07 Kümes hayvanlarının etleri taze soğutulmuş. 174.705 276.091 161.284 226.693 240.143 295.216 191.622 262.000 Kaynak: Ukrayna Devlet İstatistik Servisi Ukrayna nın 2017 Ocak-Ağustos dönemi ihracatının; 01.02 GTP li canlı sığırlar; 20 bin baş Azerbaycan, 16 bin baş Lübnan a, 01.04 GTİP li canlı koyun keçi; 11 bin adet Ülkemize, 02.01 GTP li sığır eti dondurulmuş; 7 bin ton Belarus a, 02.02 GTP li sığır eti taze; 5 er bin ton Azerbaycan ve Kazakistan a, 02.07 GTP li kümes hayvanlarının eti; 58 biner ton Afrika ve Asya ülkelerine, 43 bin tonu ise Avrupa ülkelerine (46 bin ton Mısır, 25 bin ton Hollanda, 16 bin ton Irak) gerçekleşmiştir. Tablo: 2 Ukrayna Hayvan Yetiştiricileri Derneği nin et İhracatına ilişkin verileri. Et Türleri 2016 Yıllık 2017 Ocak-Temmuz Ülkeler (Miktar Ton) Taze veya dondurulmuş sığır eti 15.935 6.528 Belarus: 6.441 Azerbaycan: 44 Türkiye l1 Karkas ve yarım karkas (taze veya dondurulmuş) 224,313 673.039 Belarus 669.909 Türkiye: 3.130 Kemiksiz mafsallar (taze 15.622,407 5.790,091 Belarus: 5.718,6 veya dondurulmuş) Kemilkil (taze veya 89,127 65.321 Belarus: 52.651 dondurulmuş) Dondurulmuş sığır eti 19.148 16.869 Azerbaycan 4.378 Kazakistan 3.945 Belarus 3.011 Dondurulmuş yarı karkas 3.134 2.865 Kazakistan 1.804 Belarus 477 Kemiksiz 5.343 4.394 Azarbaycan 2.498 Kazakistan 1.407 Kemikli dondurulmuş sığır eti 10.669 9.609 Azerbaycan 2.138 Belarus 2.382 6
Tabloda Türkiye ye 3 bin tonun üzerinde et ihracatı gözükmesine karşın, Türkiye İstatistik Kurumu kayıtlarında söz konusu miktar yer almamakta olup, Serbest Bölgelere yapıldığı değerlendirilmektedir. Tablo: 3 Ukrayna Hayvan Yetiştiricileri Birliği nin2016 - Haziran 2017 arasındaki dönemde 300 Kg ın üstünde sığır eti ihraç eden firmalar ve ihracat miktarları. İhracatçı firma İsmi Net Ağırlık (Ton) LLC SKVYRA AHRO 1.809 LLC TSEFEI-VK 1.436. LLC EİM KRASYVA ZEMLIA 1.233 PSJ MYRONIVSKY HLIBOPRODUCT 992 LLC Stevedoring Investment Company 460 LlC OTTOMAH 435 LLC BIEL AHRO 552 LLC Podilekysi hospodar 159 LLC ahrokompanıja verveks 157 LLC BIETRO 105 PE BRODY MIT EKSPORT 90 FE AI-EV 76 LLC TAURUS MAKS 70 Self employed individual Donchenko Ihor 70 Mykolaiovych Self employed individual Kovalchuk Petro 69 Anatoliiovych Self employed individual Puzovykov 52 Oleksandr Mykolaiovych LLC NAZMAK 34 PEA VATRA 28 LLC AGROFIRMA IM DOVZHENKA 19 LLC AKVYTAN 18 LLC PRODELIT 16 JLLC CHERKASYPLEMSERVIS 12 LLC YUAM HRUP 2 thalat: Tablo:4 Ukrayna nın Yıllar İtibariyle Küçük ve Büyük Baş (domuz hariç) Canlı Hayvan ve Et İthalat Miktar (Ton) ve Değerleri (1.000 $) 2014 Yıllık 2015 Yıllık 2016 Yıllık 2017 Ocak-Ağustos GTİP MaddeTanımı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer 01.02 Canlı sığırlar 776 3.636 285 1.867 1.426 5.311 469 1.891 adet 1.480 603 2.775 901 01.04 Canlı koyun ve keçiler 6 35 26 285 16 121 70 514 adet 131 898 504 1.575 01.05 Canlı kümes hayvanları 3.703 62.825 3.613 52.070 3.052 46.385 1.981 30.000 bin adet 85.228 83.909 71.856 45.072 7
02.01 Büyükbaş hayvanların eti dondurulmuş 165 1.262 172 921 174 908 140 699 02.02 Büyükbaş hayvanların eti taze 1.787 6.433 992 2.558 1.290 3.350 594 1.700 02.04 Koyunkeçi eti. 8 111 7 120 14 138 9 130 02.0 7 Kümes hayvanlarının etleri 60.985 57.748 61.251 37.377 83.296 34.281 66 26.170 Kaynak: Ukrayna Devlet İstatistik Servisi Ukrayna nın 2017 Ocak-Ağustos dönemi ithalatının; 01.02 GTP li canlı sığırlar; 592 adet Almanya, 98 adet Hollanda dan, 01.04 GTİP li canlı koyun keçi; 561 adet Almanya, 535 adet Avusturya ve 354 adet ise Fransa dan, 01.05 GTP li canlı kümes hayvanları; 45 milyon adet tamamına yakın Avrupa Ülkeleri nden (21 milyon adet Polonya, 16 milyon adet Macaristan), 02.01 GTP li sığır eti dondurulmuş; 97, ton Belarus tan, 02.02 GTP li sığır eti taze; 293 ton Polonya ve 209 ton Litvanya dan, 02.07 GTP li kümes hayvanlarının eti; 68 bin tonun tamamına yakın Avrupa Ülkeleri nden (46 bin tonu Polonya) gerçekleşmiştir. Sonuç: Ukrayna canlı hayvan ve et ürünleri açısından potansiyel barındırmaktadır. Ukrayna da canlı hayvan ve etinin kaliteli ve sağlıklı olduğunun, Ukrayna tarafının belgelendirmesi ve ayrıca uygun fiyat teklifi verilmesi halinde taleplerin sonuçlandırılması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın yetkisinde bulunmaktadır. Ukrayna dan ülkemize canlı hayvan ve et ürünleri ithal etmek isteyen firmalarımız öncelikle Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı mızdan söz konusu ürünlerin ithalatının hangi şartlarda mümkün olduğu öğrenildikten sonra gerekli belgeleri tamamlamaları, Ukrayna da bizzat veya bir danışman aracılığıyla araştırma yapmaları/yaptırmaları, ihracatçı/üretici firmanın yasal olarak satış yetkisi olup olmadığı, hayvanlar veya etin sağlıklı olduğuna dair, ülkemiz tarafından talep edilen bilgi ve belgelerin, Ukrayna makamlarından temin ettirmeleri gibi gibi hususların satış sözleşmesinde yer alması önem arzetmektedir. 8
Kaynakça: T.C. KİEV BÜYÜKELÇİLİĞİ Ukrayna Devlet İstatistik Servisi Türkiye İstatistik Kurumu Ukrayna Hayvan Yetiştiricileri Birliği Bulgar Tarım Bilimi Dergisi, 22 (2016) T.C. Resmi Gazete USDA Foreign Agricultural Service GAIN Report UP1723 Ekonomi Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi 2017/5 Sayılı Tebliğ Ekonomi Bakanlığı İthalatta Gözetim Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (No: 2017/7) 9