TÜKET GÜVEN ENDEKS SER N GER YE ÇEK LMES RAPORU

TÜKET GÜVEN ENDEKS SER N YE ÇEK LMES RAPORU ÖRNEKLEME VE ANAL Z TEKN KLER DA RE BA KANLI I VER ANAL Z TEKN KLER GRUBU 18.01.2013 ANKARA

TÜKET GÜVEN ENDEKS SER N YE ÇEK LMES 2004 y ndan itibaren ayl k olarak derlenen ve yay mlanan Tüketici Güven Endeksi (TGE) serisinde, 2012 y ndan itibaren meydana gelen soru baz nda de iklikler sebebiyle (çizgili alan) bir seviye kaymas meydana gelmi tir. 120 110 100 90 80 70 60 Jan/04 Jun/04 Nov/04 Apr/05 Feb/06 Jul/06 Dec/06 Oct/07 Mar/08 Aug/08 Jun/09 Nov/09 Apr/10 Feb/11 Jul/11 Dec/11 Oct/12 YEN ekil 1. Tüketici Güven Endeksi (Yeni tan mlar n etkisi) 2012 y ndan itibaren meydana gelen seviye kaymas n, Tüketici Güven Endeksi nin 2012 y öncesi de erleri ile k yaslanabilirli ine zarar verece i ortadad r. Yeni endeksi de tiren unsurun soru tan nda de iklikler olmas sebebiyle, mikro bazda yap lacak bir geri çekmenin anlaml olmayaca de erlendirilmektedir. Bu nedenle, gerek Avrupa Birli i gerekse IMF el kitaplar ve rehberlerinde referans verilen modele dayal makro yakla mla geriye çekme yönteminin uygulanmas benimsenmi tir. Modele dayal yakla m olarak Reg-ARIMA modeli temel al nm r. Bu yakla ma ek olarak, istatistiklerdeki tan m, kavram ve s flama de ikliklerinin serinin trend ve mevsimsel bile enini etkileyece inden hareketle, eski serinin trend ve (varsa mevsimsel) bile enindeki k lmalar düzeltilmi tir. Böylece, yeni tan ma uygun geriye do ru çekilmi seri elde edilmi tir 1. Bu noktada ifade edilmesi gereken önemli bir husus, büyüme oran na göre geriye çekme eklinde adland lan klasik 1 Mazzi, G.L., F. Moauro and R. R. Cannata (2010), Back-calculation of European aggregates: some general considerations, Presentations of European Conference on Quality in Official Statistics, Helsinki. Di Fonzo, T. (2003), Constrained retropolation of high-frequency data using related series. A simple dynamic model approach, Statistical Methods & Applications, 12, pp. 109-119. Caporin, M. and D. Sartore (2006), Methodological aspects of time series back-calculation, University Ca' Foscari of Venice, Dept. of Economics Research Paper Series, No. 56/06. Buono, D. and Koçak, N.A. (2012) Backward recalculation of seasonal series affected by economic crisis: a Model-Based-Link method for the case of Turkish GDP, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2012. Doi: 10.2901/1977-3331.2011.005 2

yakla n, temel anlamda bir geriye çekme de il sadece bir zincirleme yöntemi olabilece idir. Çünkü, büyüme oran ile zincirlenen serilerin, zincirleme öncesi tarihlerdeki büyüme oranlar de medi inden yeni tan n geriye götürülerek serinin geriye çekildi i söylenemez. ekil 2 de k yaslama yapmak aç ndan, eski tan ml TGE, büyüme oran ile geri çekilmi TGE ve modele dayal geri çekilmi TGE serileri birlikte verilmi tir. Görülece i üzere her iki yakla mla da eski seriye göre seviye farkl giderilmi tir. ekil 2 de dikkat edilmesi gereken nokta ise büyüme oran ile çekilmi TGE ile modele dayal çekilmi TGE aras nda özellikle 2004-2005 ve 2008-2009 y llar nda farkl klar oldu udur. TGE serisinde mevsimsellik bulunmamas ve dolay ile modele dayal yakla n mevsimsel k lmay düzeltmemesi sebebiyle, büyüme oran yakla ile aras ndaki farkl klar dramatik de ildir. Ancak bu bulgu, bir çok ekonomik zaman serisinde mevsimsellik bulundu undan makro düzeyde geriye çekme i leminin jenerik bir model arac ile yap lmas gereklili inin önüne geçemez. 120 110 100 90 80 70 60 50 Jan/04 Jun/04 Nov/04 Apr/05 Feb/06 Jul/06 Dec/06 Oct/07 Mar/08 Aug/08 Jun/09 Nov/09 Apr/10 Feb/11 Jul/11 Dec/11 Oct/12 ORANI LE BAZLI ekil 2. Tüketici Güven Endeksi ekil 3 ten görülece i üzere bir önceki döneme göre büyüme oranlar nda büyük farkl klar görülmese de, ekil 4 eincelendi inde bir önceki y n ayn dönemine göre büyüme oranlar nda 2008 ve sonras nda önemli düzeyde farkl klar bulunmaktad r. ekil 1,2,3 ve 4 e kaynakl k eden tüm sonuçlar ve makro yakla m ve modele dayal yöntemle geriye çekilmi TGE serisi Tablo 1 de verilmi tir. Ayr ca, Excel ortam nda bu doküman n ekinde gönderilmi tir. 3

10 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8-10 Jan/04 Jun/04 Nov/04 Apr/05 Feb/06 Jul/06 Dec/06 Oct/07 Mar/08 Aug/08 Jun/09 Nov/09 Apr/10 Feb/11 Jul/11 Dec/11 Oct/12 ORANI LE BAZLI ekil 3. Geriye Çekilmi Tüketici Güven Endeksi (Bir önceki aya göre de im oran,%) 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 Jan/05 May/05 Jan/06 May/06 Sep/06 Jan/07 Sep/07 Jan/08 May/08 Sep/08 May/09 Sep/09 Jan/10 May/10 Jan/11 May/11 Sep/11 Jan/12 Sep/12 ORANI LE BAZLI ekil 4. Geriye Çekilmi Tüketici Güven Endeksi (Bir önceki aya göre de im oran,%) 4

Tablo 1. Tüketici Güven Endeksi için Geri Çekme Sonuçlar TÜKET GÜVEN ENDEKS AYLIK DE M YILLIK DE M BAZLI BAZLI BAZLI Oca.04 111,40 95,46 98,18 ub.04 111,90 95,88 98,68 0,45 0,45 0,51 Mar.04 111,00 95,11 97,78-0,80-0,80-0,91 Nis.04 111,00 95,11 97,78 0,00 0,00 0,00 May.04 107,25 91,90 94,03-3,38-3,38-3,83 Haz.04 106,62 91,36 93,40-0,59-0,59-0,67 Tem.04 105,39 90,31 92,17-1,15-1,15-1,32 u.04 101,24 86,75 88,02-3,94-3,94-4,50 Eyl.04 102,85 88,13 89,63 1,59 1,59 1,82 Eki.04 103,71 88,87 90,48 0,84 0,84 0,96 Kas.04 102,70 88,00 89,48-0,97-0,97-1,11 Ara.04 105,17 90,12 91,94 2,41 2,41 2,76 Oca.05 105,43 90,34 92,20 0,25 0,25 0,28-5,36-5,36-6,08 ub.05 105,21 90,15 91,99-0,21-0,21-0,23-5,98-5,98-6,77 Mar.05 102,05 87,44 88,83-3,00-3,00-3,44-8,06-8,06-9,15 Nis.05 100,36 86,00 87,13-1,66-1,66-1,91-9,59-9,59-10,89 May.05 100,34 85,98 87,12-0,02-0,02-0,02-6,44-6,44-7,35 Haz.05 99,05 84,87 85,83-1,29-1,29-1,48-7,10-7,10-8,10 Tem.05 99,23 85,03 86,00 0,18 0,18 0,20-5,84-5,84-6,69 u.05 97,46 83,51 84,24-1,78-1,78-2,05-3,73-3,73-4,30 Eyl.05 95,51 81,84 82,28-2,00-2,00-2,32-7,14-7,14-8,19 Eki.05 98,06 84,02 84,83 2,67 2,67 3,10-5,45-5,45-6,24 Kas.05 99,53 85,28 86,31 1,50 1,50 1,74-3,09-3,09-3,54 Ara.05 99,45 85,22 86,23-0,08-0,08-0,10-5,44-5,44-6,22 Oca.06 101,74 87,18 88,52 2,30 2,30 2,65-3,50-3,50-4,00 ub.06 101,10 86,63 87,88-0,63-0,63-0,72-3,91-3,91-4,47 Mar.06 101,70 87,14 88,47 0,59 0,59 0,67-0,34-0,34-0,40 Nis.06 102,27 87,63 89,04 0,56 0,56 0,65 1,90 1,90 2,19 May.06 100,07 85,75 86,85-2,15-2,15-2,47-0,27-0,27-0,31 Haz.06 92,17 78,98 78,95-7,89-7,89-9,10-6,95-6,95-8,02 Tem.06 88,60 75,92 75,38-3,87-3,87-4,52-10,71-10,71-12,36 u.06 91,40 78,32 78,18 3,16 3,16 3,72-6,22-6,22-7,19 Eyl.06 91,36 78,28 78,14-0,04-0,04-0,06-4,35-4,35-5,04 Eki.06 91,56 78,45 78,34 0,22 0,22 0,26-6,63-6,63-7,65 Kas.06 93,35 79,99 80,12 1,96 1,96 2,27-6,21-6,21-7,17 Ara.06 92,04 78,87 78,82-1,40-1,40-1,63-7,45-7,45-8,59 5

TÜKET GÜVEN ENDEKS AYLIK DE M YILLIK DE M BAZLI BAZLI BAZLI Oca.07 91,80 78,66 78,58-0,26-0,26-0,30-9,77-9,77-11,22 ub.07 92,74 79,47 79,52 1,02 1,02 1,19-8,27-8,27-9,51 Mar.07 92,44 79,21 79,22-0,32-0,32-0,38-9,11-9,11-10,46 Nis.07 93,66 80,25 80,44 1,32 1,32 1,54-8,42-8,42-9,66 May.07 94,96 81,37 81,73 1,39 1,39 1,61-5,11-5,11-5,89 Haz.07 94,17 80,69 80,95-0,83-0,83-0,96 2,17 2,17 2,54 Tem.07 95,49 81,82 82,27 1,40 1,40 1,63 7,78 7,78 9,15 u.07 98,25 84,19 85,02 2,89 2,89 3,35 7,49 7,49 8,75 Eyl.07 97,11 83,21 83,89-1,16-1,16-1,34 6,29 6,29 7,35 Eki.07 96,20 82,43 82,98-0,94-0,94-1,08 5,07 5,07 5,92 Kas.07 92,52 79,28 79,30-3,83-3,83-4,43-0,89-0,89-1,03 Ara.07 93,89 80,45 80,67 1,48 1,48 1,73 2,01 2,01 2,34 Oca.08 92,12 78,93 78,89-1,89-1,89-2,20 0,35 0,35 0,40 ub.08 87,60 75,06 74,38-4,91-4,91-5,72-5,54-5,54-6,47 Mar.08 81,96 70,23 68,74-6,44-6,44-7,58-11,34-11,34-13,23 Nis.08 76,24 65,33 63,01-6,98-6,98-8,33-18,60-18,60-21,66 May.08 75,36 64,57 62,14-1,15-1,15-1,39-20,64-20,64-23,97 Haz.08 75,01 64,27 61,79-0,46-0,46-0,56-20,35-20,35-23,67 Tem.08 77,01 65,99 63,79 2,67 2,67 3,23-19,35-19,35-22,47 u.08 79,85 68,42 66,63 3,69 3,69 4,45-18,73-18,73-21,64 Eyl.08 80,72 69,17 67,50 1,09 1,09 1,31-16,88-16,88-19,54 Eki.08 74,24 63,61 61,02-8,03-8,03-9,60-22,83-22,83-26,46 Kas.08 68,88 59,02 55,66-7,22-7,22-8,78-25,55-25,55-29,81 Ara.08 69,90 59,90 56,68 1,48 1,48 1,83-25,55-25,55-29,74 Oca.09 71,56 61,32 58,33 2,37 2,37 2,93-22,32-22,32-26,06 ub.09 74,01 63,42 60,78 3,42 3,42 4,20-15,51-15,51-18,28 Mar.09 74,77 64,07 61,55 1,03 1,03 1,26-8,77-8,77-10,46 Nis.09 80,75 69,19 67,53 8,00 8,00 9,72 5,92 5,92 7,17 May.09 83,28 71,36 70,05 3,13 3,13 3,73 10,51 10,51 12,74 Haz.09 85,27 73,07 72,05 2,39 2,39 2,84 13,68 13,68 16,60 Tem.09 82,37 70,58 69,15-3,40-3,40-4,03 6,96 6,96 8,40 u.09 81,30 69,66 68,08-1,30-1,30-1,54 1,82 1,82 2,18 Eyl.09 81,92 70,19 68,70 0,76 0,76 0,91 1,49 1,49 1,78 Eki.09 80,46 68,94 67,24-1,78-1,78-2,13 8,38 8,38 10,19 Kas.09 78,38 67,16 65,16-2,59-2,59-3,10 13,79 13,79 17,06 Ara.09 78,79 67,51 65,57 0,52 0,52 0,63 12,72 12,72 15,69 6

TÜKET GÜVEN ENDEKS AYLIK DE M YILLIK DE M BAZLI BAZLI BAZLI Oca.10 79,24 67,90 66,01 0,57 0,57 0,68 10,73 10,73 13,16 ub.10 81,85 70,13 68,63 3,29 3,29 3,96 10,59 10,59 12,90 Mar.10 84,74 72,61 71,52 3,53 3,53 4,22 13,33 13,33 16,20 Nis.10 85,80 73,52 72,57 1,25 1,25 1,47 6,25 6,25 7,47 May.10 86,58 74,19 73,36 0,91 0,91 1,08 3,96 3,96 4,72 Haz.10 88,04 75,44 74,82 1,69 1,69 1,99 3,25 3,25 3,84 Tem.10 87,48 74,96 74,25-0,64-0,64-0,75 6,20 6,20 7,39 u.10 87,35 74,85 74,13-0,15-0,15-0,17 7,44 7,44 8,89 Eyl.10 90,41 77,47 77,18 3,50 3,50 4,12 10,36 10,36 12,35 Eki.10 89,02 76,28 75,79-1,54-1,54-1,80 10,64 10,64 12,73 Kas.10 91,34 78,27 78,12 2,61 2,61 3,06 16,53 16,53 19,89 Ara.10 90,99 77,97 77,77-0,38-0,38-0,45 15,48 15,48 18,60 Oca.11 91,29 78,22 78,06 0,33 0,33 0,38 15,21 15,21 18,25 ub.11 93,56 80,17 80,34 2,49 2,49 2,92 14,31 14,31 17,07 Mar.11 93,43 80,06 80,18-0,14-0,14-0,20 10,25 10,25 12,11 Nis.11 93,46 80,08 80,24 0,03 0,03 0,07 8,93 8,93 10,56 May.11 92,85 79,56 79,63-0,65-0,65-0,76 7,24 7,24 8,55 Haz.11 96,42 82,62 83,19 3,84 3,84 4,48 9,52 9,52 11,20 Tem.11 94,83 81,26 81,61-1,65-1,65-1,90 8,40 8,40 9,91 u.11 91,74 78,61 78,52-3,26-3,26-3,79 5,03 5,03 5,93 Eyl.11 93,70 80,29 80,47 2,14 2,14 2,49 3,64 3,64 4,26 Eki.11 89,73 76,89 76,51-4,24-4,24-4,93 0,80 0,80 0,94 Kas.11 91,04 78,01 77,82 1,46 1,46 1,71-0,33-0,33-0,38 Ara.11 92,04 78,87 78,82 1,10 1,10 1,29 1,15 1,15 1,36 Oca.12 92,23 79,03 79,03 0,21 0,21 0,26 1,03 1,03 1,24 ub.12 93,25 79,65 79,65 1,11 0,78 0,78-0,33-0,65-0,86 Mar.12 93,86 79,34 79,34 0,65-0,39-0,39 0,46-0,90-1,05 Nis.12 91,13 75,75 75,75-2,91-4,52-4,52-2,49-5,41-5,59 May.12 92,12 78,11 78,11 1,09 3,12 3,12-0,79-1,82-1,91 Haz.12 91,75 76,76 76,76-0,40-1,73-1,73-4,84-7,09-7,74 Tem.12 92,78 77,01 77,01 1,12 0,33 0,33-2,16-5,22-5,63 u.12 91,10 74,33 74,33-1,81-3,48-3,48-0,70-5,44-5,33 Eyl.12 88,81 72,12 72,12-2,51-2,98-2,98-5,22-10,18-10,38 Eki.12 85,73 69,34 69,34-3,47-3,85-3,85-4,46-9,82-9,37 Kas.12 89,18 72,60 72,60 4,02 4,71 4,71-2,04-6,93-6,70 Ara.12 89,00 73,59 73,59-0,20 1,35 1,35-3,30-6,69-6,64 7