HEDEFLER İÇİNDEKİLER SES VİDEO İŞLEMLERİ Dijital Ses ve Formatları Ses Kaydetme Dijital Video Formatları Video İşleme Uygulamaları Windows Live Movie Maker TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Dijital ses ve video kavramlarını açıklayabilecek, Ses ve video dosyalarının formatlarını tanıyabilecek, Herhangi bir ortamdaki sesi kaydedebilecek, Videolara başlık, açıklama gibi metinler ekleyebilecek, Videolara çeşitli efektler ve animasyonlar uygulayabileceksiniz. ÜNİTE 9
Giriş Günümüzde bilgisayarlar artık çoklu ortam olarak adlandırılan ses, video ve hareketli görüntünün içinde bulunduğu bir şekil almıştır. Bu çoklu ortam bileşenlerinin özellikle ses ve video uygulamaları; artık bilgisayarın aynı zamanda eğitimle ilgili bir uğraşı hâline gelmiştir. Sadece eğlence amaçlı değil sunum amaçlı, daha sonra dinlemek için kayıt amaçlı ve paylaşım amaçlı kullanılmaktadır. Örneğin, bir baba çocuğunun videosunu çekip paylaşmak ister. Aynı zamanda bir okulun, bir iş yerinin tanım videosu çekim yapılarak paylaşılabilir. Bu videoların arkasına farklı müzik, ses ve resimler kullanılarak sunum yapmak mümkündür. Özellikle youtube, facebook gibi video paylaşım sitelerinin yaygınlaşması ve video paylaşımının kolaylaşmasından sonra video çekme, oluşturma veya paylaşma oldukça yaygınlaşmıştır. Bu bölümde ses ve video uygulamalarıyla ilgili genel bilgiler, Ses Kaydedicisi ve Windows Live Movie Maker programı anlatılmaktadır. Dijital Ses ve Formatları İnsanların kulağını uyaran ve bu yolla insan beyninde duyumlara yol açan etkilere ses denir. Bir sesin varolabilmesi için bir ses kaynağı, bir alıcı sistem ve bir iletici ortama ihtiyaç vardır. Birim zamanda alınan ses örneği sayısına örnekleme hızı (KHz) denir. Sesler, Analog ve Dijital olmak üzere ikiye ayrılır. Analog ses, insan kulağının duyduğu sesin birebir kopyalanmış biçimidir. Dijital ses ise analog sesin, birim zamanda alınan örneklerinin 1 ve 0 lardan oluşan bir koda dönüştürülmesiyle elde edilen sayısal biçimidir. Birim zamanda alınan ses örneği sayısına örnekleme hızı (KHz) denir. Bu, bir resmi oluşturan piksel sayısı olarak düşünülebilir. Bir resmin çözünürlüğü arttıkça kalitesinin artması gibi seslerde de örnekleme hızının artması ses derinliğinin ve kalitesinin artmasını sağlar. Sesin kalitesini etkileyen tek faktör örnekleme hızı değildir. Bir ses ne kadar yüksek örnekleme hızına sahip olursa olsun bit derinliği düşükse; ses tonu, gürlüğü, kalitesi yetersiz kalır ayrıca bit derinliği düşük olan ses, canlı ve gerçekçi değildir. Belirli bir sesin örnekleme sırasında aldığı karakteristik sayısı, örneklemin bit derinliği ile ölçülür. Bu, bir sesin karakteristiğini tanımlamak için kullanılan bit sayısıdır. Dijital sesin aslında bir veri olduğu bilinmelidir. Bu verinin işlenmesinde kullanılan tekniklere bağlı olarak format adı verilen çeşitli dosya türleri ortaya çıkmıştır. Dijital ses formatları temel olarak sıkıştırılmamış, kayıpsız sıkıştırılmış ve kayıplı sıkıştırılmış formatlar olarak kategorilendirilebilir. Aşağıda sık kullanılan dijital ses formatları açıklanmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
PCM: Dijital ses dönemini başlatan en ilk formattır. PCM analog seslere en yakın mantığa sahip sayısal ses formatıdır. Dijital ses formatlarının temeli oluşturan PCM örnekleme hızı ve bit derinliği kavramlarına dayanır. PCM, ses dalgasını sıkıştırmadan olduğu gibi sayısal hale getirme mantığıyla çalışan bir formattır. Sıkıştırma yapılmadığı için, boyutu oldukça fazla olmasına rağmen kayıpsız bir ses formatıdır. Bu ses formatı halen, CD ve DVD formatlarında kullanılmakta ve aynı zamanda sayısal telefon sistemlerinde de tercih edilmektedir. CDA - CDDA: Djital sesin ilk türü olan CDDA (Compact Disc Digital Audio) 1979'da Sony ve Philips'in Compact Disc'i icadıyla ortaya çıkan bir formattır. Aslında CD'deki dijital ses verisini ifade eder. Bilgisayara bir ses CD'si konulduğunda dosya menüsünde parçaların.cda uzantılı görünmesinin nedeni budur.bu format daha çok CD/DVD çalarlarda yaygın olarak kullanılır. CD'deki verilerin orjinal ses kalitesi ile bilgisayara aktarılması istendiğinde bu formatı wav formatına dönüştürülmelidir. CD'deki cda uzantılı dosya ile aynı dosyanın bilgisayardaki wav uzantılı biçimi dijital ses kriterleri açısından yakın olsada teknik olarak farklılıklar içerir. Wav: Microsoft ve IBM tarafından geliştirilen ve günümüzde Windows temelli tüm bilgisayarlarda standart olarak kullanılan ses formatıdır. Wav formatı türündeki ses dosyaları sıkıştırılmamıştır ve bu dosyalar oldukça büyük bir veri alanı kaplar (ortalama 10MB/dakika). Bu nedenle CD'de yer alan dijital ses formatına (CDDA) en yakın formattır ve dijital ses kayıt yazılımlarının hepsinde standarttır. AIFF ve AU: Macintosh bilgisayar kullanıcılarının aşina olduğu aiff formatı temel olarak Windows'taki wav formatından farkı yoktur. AIFF dosya biçimi de sıkıştırmasız bir format ve algoritma (codec) olarak PCM 'yi kullanıyor. AU ise SUN/Next işletim sistemlerine sahip bilgisayarlarda kullanılan bir ses formatı ve yine wav ya da aiff gibi sıkıştırmasız (kayıpsız) bir dijital ses formatıdır. Bu arada her iki dosya formatı da Windows temelli sistemlerle uyumludur. MP3 (MPEG-1 Audio Layer III): MP3 kelimesi, MPEG Layer 3'ün kısaltmasından oluşmuştur (MPEG=Motion Pictures Experts Group). Sıkıştırılmış ses biçimi ve bu biçimde kaydedilen seslere verilen isimdir. Sayısal hale getirilmiş sesler üzerinden insan kulağının duyamayacağı titreşimlerin silinmesi yöntemine dayanır. MP3, sıkıştırma türü olarak kayıplı bir sınıftadır. Bit aralığına bağlı olarak ses kalitesinde değişiklik gösterir. Standart 128 bit sıkıştırma ile yaklaşık 1:11 oranında alandan tasarruf edilebilir. MP3, MPEG-3 ile karıştırılmamalıdır. MPEG-X standartları MPEG grubu tarafından belirlenen, hem ses, hem de görüntüyle ilgili standartlardır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
WMA (Windows Media Audio): Windows un mp3 formatına karşı geliştirdiği bir formattır. Bu format kullanılarak, mp3 teki ses kalitesi daha düşük veri oranları ile sunulabilir (128 kbps mp3 = 64 kbps WMA gibi). Wma formatı mp3'e nazaran daha hızlı sıkıştırma sağlar. AAC (Advanced Audio Coding): Gelişmiş ses kodlaması olarak tanımlanan bu format, diğer formatlara göre daha küçük dosya boyutları ve yüksek ses kalitesi isteğini karşılamak için üretilmiştir. Günümüzde sıkıştırılmış dijital ses formatlarının en son nesli olan MPEG-4 standardının da çekirdeğini oluşturmaktadır. İnternetin ilk ücretli parça indirme yazılımı olan itunes, AAC formatının yaygınlığının artmasında etkili olmuştur. Bu yazılım üzerinden satışı yapılan tüm parçaların formatı AAC uzantılıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
Ses Kaydetme Gün geçtikçe gelişen teknoloji sayesinde, etrafımızdaki herhangi bir sesi kaydetmek ve bunları farklı ortamlarda dinlemek mümkündür. Ses kaydetme işlemi için farklı özelliklere sahip birçok program bulunmaktadır. Bunlardan biri de Windows işletim sisteminde yerleşik olarak bulunan Ses Kaydedicisi programıdır (Resim 1). Resim 1. Ses Kaydedicisi Bu programı çalıştırmak için Başlat Tüm Programlar Donatılar Ses Kaydedicisi yolu izlenir. Ses Kaydedicisi, bilgisayar yardımıyla dijital ses kaydı yapabilen bir programdır. Ses kaydedebilmek için bilgisayara tanımlı bir mikrofon aygıtının olması gerekir. Mikrofon aracılığıyla alınan analog sesler dijitale çevrilerek ses dosyası olarak kaydedilir. Kaydedilen ses dosyasının uzantısı.wma olur. Ses Kaydedicisi programı ile ses kaydı oluşturmak oldukça kolaydır. Kayıt işlemi başlatılacağı zaman Kaydı Başlat düğmesi kullanılır (Resim 2). Resim 2. Kaydı Başlat Kaydı Başlat düğmesi, kullanıldıktan sonra kaydın sonlandırılmasını sağlayan Kaydı Durdur düğmesine dönüşür (Resim 3). Ses kaydedicisi programı kaydı başlat düğmesi tıklandığı andan itibaren mikrofonun algıladığı tüm sesleri kaydetmeye başlar. Kayıtta geçen süre de program penceresi üzerinde görüntülenir. Resim 3. Kaydı Durdur Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Kayıt işlemi istenildiği zaman durdurulup devam ettirilebilir. Kaydı Durdur düğmesine basıldığı zaman Farklı Kaydet penceresi görüntülenir. Bu pencereden ses dosyasına bir isim verilip Kaydet düğmesi kullanılırsa kayıt işlemi tamamlanır ve dosya kaydedilir (Resim 4). Resim 4. Farklı Kaydet İptal düğmesinin kullanılması durumunda ise program penceresine geri dönülür ve kaydın devam ettirilmesi için Kaydı Sürdür düğmesi kullanılır (Resim 5). Resim 5. Kaydı Sürdür Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
Video Nedir? Kare hızı (frame rate), bir saniyede gösterilen resim sayısıdır. Film ya da video kelime anlamı olarak hereket eden resimler topluluğu olarak adlandırılabilir. Film ya da video birçok bağımsız resim/fotoğraftan oluşur. Bu resmin her birine kare (frame) denir. Bu resim kareleri ard arda hızlı bir şekilde geçtiği zaman bir hareket algısı oluşturur. Bir film/videodaki akıcı hareket algısı bir saniyede gösterilen resim ile doğru orantılıdır. Kare hızı (frame rate) denilen bu olaya bir saniyede gösterilen resim sayısı denir. Eski tip kameralarda bu oran 6-8 kare iken yeni profesyonel kameralarda bu oran 120 kareye kadar çıkmıştır. Bugün televizyon kanallarının kullandığı görüntü sayısı standart olarak 25 kare/saniyedir. Ses için belirtilen kalite unsurları, videoda bulunan ses için de geçerlidir. Ancak videolarda çözünürlük ve renk sayısı gibi özellikler öne çıkmaktadır. Herbir karedeki resme ait renk bilgisi miktarı ve nokta sayısı arttıkça görüntü kalitesi de o oranda artar. Dijital Video Formatları Video görüntülerinin sıkıştırılması, dönüştürülmesi işlemleri kodek (Codec) denilen programlar aracılığı ile yapılır. DivX formatında şifrelenip sıkıştırılan video bilgisayarda bu şifreyi çözüp oynatan Decoder (çözücü) olmadan oynatılamaz. Bir video görüntüsü bilgisayara aktarıldığında artık dijitalleşmiş demektir. Gelişen bilgisayar teknolojisine paralel olarak firmaların, gerek kullanıcı ihtiyacını karşılamak amacıyla ve gerekse donanım özelliklerine uygunluk amacıyla çeşitli dijital video standartları ortaya çıkmıştır. Örneğin, Microsoft firması 1992 yılında AVI video formatını sunmuştur. Gün geçtikçe farklı özelliklere sahip ve daha kaliteli görüntü sunan video formatları geliştirilmektedir. Çekilen bir dijital video formatını bilgisayarlarda izleyebilmek için bazı işlemlerden geçmesi gerekmektedir. Çekilen görüntüleri işlenmemiş haliyle bilgisayarda izlemek ya da saklamak oldukça zordur. Video görüntülerinin sıkıştırılması/dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu işlemler kodek (Codec) denilen programlar aracılığı ile yapılır. Codec yazılımları Encoder (sıkıştıran) ve Decoder (sıkıştırılanı çözen) olmak üzere iki türlüdür. Encoder codecler bir sesi veya görüntüyü alıp herhangi bir formatta şifreleyip sıkıştırırlar. Böylece görüntü ya da ses dosyaları, fazla kayıp yaşanmadan daha küçük bir boyutla bilgisayarda saklanabilir. Örneğin, dijital bir video kaydının bulunduğu bir DVD nin boyutu 4.5 GB tır. Bu, bir codec yardımıyla çok az bir görüntü ve ses kaybıyla yaklaşık 600 MB boyutlarına küçültülerek DivX gibi bir formatta bilgisayarda saklanabilir. Ancak DivX formatında şifrelenip sıkıştırılan video bilgisayarda bu şifreyi çözüp oynatan Decoder (çözücü) olmadan oynatılamaz. Bunun için mutlaka belirtilen formatları destekleyen codec paketlerinin bilgisayarda yüklü olması gerekmektedir. Bugün kullanılan birçok video formatını destekleyen Codec paketleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları ücretli bazıları ise (K-Lite Codec) ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan dijital video formatları olarak bilinen ancak aslında sıkıştırma standartları olan bazı formatlar şunlardır. MPEG (Motion Pictures Experts Group): Ses ve hareketli görüntü verilerinin uygun bir şekilde saklanması ve iletilmesi için ISO (Uluslararası Standart Organizasyonu) tarafından geliştirilen bir video standartıdır. Birçok firma bu standarta göre ürünleri tasarlamakta ve sunmaktadır. MPEG standartı sayesinde büyük boyutlu dosyalar çok az görüntü ve ses kaybıyla uygun dosya boyutlarına indirgenebilir. Bu format kullanılarak 1:50 oranında sıkıştırma sağlanabilir. Örneğin, 500 MB boyutlu bir video, 10 MB gibi küçük bir dosya boyutuna indirilebilir. Farklı ihitiyaçlar için MPEG standartının farklı alt standartları geliştitilmiştir. Bunlar; MPEG standardı, MPEG-1, MPEG-2 ve MPEG-4 gibi versiyonları ortaya çıkarmıştır. Her seferinde daha iyi bir ses ve görüntü sıkıştırması elde edilmektedir. MPEG-4 web ortamında giderek yaygınlaşan hâle gelmiştir. FLV-F4V: Adobe Flash programı ile kullanılmak üzere tasarlanmış internet video dosyasıdır. Görüntü kalitesi düşük olmasına rağmen internette sıkça kullanılmaktadır. İndirme sitelerinden FLV player adı ile indirilen programlar ile izlenebilir. Youtube, Yahoo gibi video paylaşım sitelerinde yaygın olarak kullanılır. AVI: Audio Video Interleaved kelimelerinin kısaltmasından oluşturulmuş bir hareketli görüntü formatıdır. Kasım 1992 senesinde Microsoft tarafından geliştirilmiştir. QUICK TIME: Apple firmasının geliştirdiği bir hareketli görüntü formatıdır. Dosya uzantısı.qt ya da.mov dur. Quick Time Player isimli bir programla beraber kullanılır. MPEG-4 video formatı tabanına benzer olarak geliştirilmiştir. H264 - MPEG-4: Yüksek çözünürlüklü videoların kaydı, sıkıştırılması ve dağıtılması ile ilgili bir standarttır. Sony firmasının ürettiği yüksek kapasiteli Blu-ray Discler için en yaygın kullanılan codek standartıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
Video İşleme Uygulamaları Video işleme, video ve resimleri birleştirme, çeşitli bölümleri kırpma, ses, metin ve geçiş efektleri uygulama işlemleri olarak tanımlanabilir. Youtube, Facebook gibi sosyal paylaşım ortamlarında gördüğümüz ve çoğu zaman beğendiğimiz videoların hazırlanması aslında çok da zor değildir. Bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan programlar sayesinde, ses ve görüntü işleme oldukça kolay ve kullanışlı hâle gelmiştir. Video işleme, video ve resimleri birleştirme, çeşitli bölümleri kırpma, ses, metin ve geçiş efektleri uygulama işlemleri olarak tanımlanabilir. Aşağıda Microsoft tarafından üretilen görüntü/video işleme yazılımı olan Windows Live Movie Maker programının kurulumu, kullanımı ve özellikleri anlatılmıştır. Windows Live Movie Maker Windows Live Movie Maker; fotoğraf ve videoların görsel efektler, geçiş animasyonları, açıklama yazıları ve ses dosyaları eşliğinde gösterişli bir filme dönüştürülmesine imkân sunan bir yazılımdır. Bu program sayesinde fotoğraf veya video karelerinin, kullanılan efektler sayesinde özgün, anlamlı ve akılda kalıcı olması sağlanır. Ayrıca Movie Maker yardımıyla hazırlanan filmler sosyal ağlarda, bilgisayarlarda, televizyonda ve mobil aygıtlarda kolayca paylaşılabilir. Program Microsoft un http://windows.microsoft.com web sayfasından ücretsiz olarak indirebilir. Sayfada bulunan Yüklemeler açılır listesinden Windows Live Temel Parçalar bağlantısı altındaki Movie Maker linki tıklanır. Açılan sayfada bulunan Şimdi Yükleyin butonu kullanılarak kurulum dosyası indirilir (Resim 6). Resim 6. Windows Live Movie Maker Web Sayfası Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
Kurulum dosyası açıldığında program, yükleme sihirbazı eşliğinde bilgisayara kurulur. Açılan pencereden yüklenmesi istenen programlar seçilir ardından Yükle butonu kullanılarak kurulum başlatılır (Resim 7). Yüklenecek programlar seçilir Önceden yüklenmiş programlar Resim 7. Windows Live Movie Maker Programı Kurulumu Yükle butonu tıklandıktan sonra kurulum paketi programları kurmaya başlar ve aşağıdaki gibi bir pencere açılır. Bu adımda hiçbir şey yapmadan kurulumun tamamlanması beklenir (Resim 8). Resim 8. Windows Live Movie Maker Programı Kurulumu Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
Windows Live Movie Maker Çalışma Ortamı Windows Live Movie Maker programı çalıştırıldığında açılan pencerede MS Office paketinde bulunan programların arayüzüne benzeyen bir çalışma ortamı görüntülenir. Bu arayüz sayesinde içerikler düzenlenerek slayt ya da filmler hazırlanır. Ayrıca hazırlanan projenin filme dönüştürülmeden önce önizlemesi de yine bu arayüz sayesinde yapılır. Projeyi kaydetme ve filmi kaydetme seçenekleri tamamen farklıdır. Biri videonun tasarımını kaydederken diğeri videoyu filme dönüştürür. Windows Live Movie Maker ile hazırlanan belgeler standart olarak.wlmp uzantısı ile kaydedilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus projeyi kaydetme ile filmi kaydetmenin farklı şeyler olduğudur. Projeyi kaydet seçeneği tıklandığında filmi oluşturmak için kullanılan içerikler tasarım halinde tekrar düzenlenebilecek bir şekilde kaydedilir. Fakat filmi kaydet seçeneği kullanıldığında içerikler, tasarımın son haline göre bir daha düzenlenemez şekilde istenilen video uzantısı ile kaydedilir. Aşağıda Windows Live Movie Maker programı çalışma ortamı gösterilmiştir (Resim 9). Önizleme Alanı Film Şeridi Resim 9. Windows Live Movie Maker Çalışma Ortamı Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
Film şeridi, Windows Live Movie Maker ile hazırlanan film öğelerinin yer aldığı taslak bölümüdür. Bu bölüm sayesinde öğelerin film içerisinde akış sırası düzenlenebilir, farklı görsel efektler ve geçiş animasyonları ayarlanabilir ve görüntülere eklenen ses ve yazılarla ilgili gerekli düzenlemeler yapılabilir. Windows Live Movie Maker ile hazırlanan taslakların film olarak yayınlandığında nasıl görüneceği önizleme alanından kontrol edilebilir. Buradan yapılan kontrollerle filme yeni tasarımlar veya efektler uygulanabilir. Movie Maker programı Live adı verilen yapıyla birlikte klasik görünümden farklı olan tıpkı Office paketindeki programlar gibi şerit yapısına bürünmüştür. Şerit yapısı, benzer işlevleri yerine getiren komutları sekmeler hâlinde bir araya toplayarak, kullanıcıların proje üzerinde daha hızlı ve kolay bir şekilde işlem yapmalarına olanak tanır. Windows Live Movie Maker Giriş, Animasyonlar, Görsel Efektler, Proje ve Görünüm olmak üzere 5 tane ana sekmeye sahiptir (Resim 10). Resim 10. Windows Live Movie Maker Sekmeleri Bu sekmelerin dışında eklenen nesneleri düzenlemek için nesne türüne göre açılan bağlamsal sekmeler de bulunmaktadır. Örneğin, projeye metin eklendiğinde Metin Araçları, ses dosyası eklendiğinde Müzik Araçları ve yine aynı şekilde video veya resim eklendiğinde Video Araçları bağlamsal sekmesi görüntülenir. Açılan bu sekmeler nesneler seçili hâldeyken görüntülenir ve ilgili nesneye yönelik komutları içerir (Resim 11). Resim 11. Video, Müzik, Metin Araçlar Bağlamsal Sekmeleri Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
Örnek Ses Video İşlemleri Atatürk Üniversitesi Halkla İlişkiler ve Tanıtım birimi, üniversiteyi tanıtan bir film hazırlamak istemektedir. Bu film için üniversiteye ait fotoğraflar ve açıklama metinleri kullanılacaktır. Fotoğraflardan bir tanıtım filmi oluşturma işlemi Movie Maker programı yardımıyla yapılacaktır. Yapılacak işlemler aşağıdaki uygulama üzerinden adım adım gösterilmiştir. Uygulama Adım 1 Film Şeridine Resim Ekleme Movie Maker programı başlatıldığında otomatik olarak boş bir proje açılır. Uygulama örneğine göre fotoğraflar kullanılarak bir tanıtım filmi oluşturulacaktı. Bu yüzden öncelikle filmde kullanılacak fotoğraflar projeye eklenmelidir. Bu işlem için Giriş sekmesinde bulunan Video ve fotoğraf ekle seçeneği kullanılır ve açılan pencereden istenilen fotoğraflar seçilir (Resim 12). Eklenen fotoğraflar bu alanda listelenir. Resim 12. Fortoğraf veya Video Ekleme Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
Uygulama Adım 2 Filme Başlık ve Açıklama Ekleme Film fotoğrafları belirlendikten sonra filme başlık ve açıklama metinleri eklenebilir. Movie Maker programında bir videoya metin eklemek Word programında yazı yazmak kadar kolaydır. Bu işlemler için Giriş sekmesinde bulunan Başlık, Açıklama Yazısı gibi seçenekler kullanılır (Resim 13). Resim 13. Başlık, Açıklama Yazısı Ekleme Biçim sekmesinde bulunan efektler grubundaki seçenekler yardımıyla metinlere çeşitli geçiş efektleri uygulanabilir. Projeye başlık, açıklama yazısı gibi metinler eklendiğinde metin araçları bağlamsal sekmesi görüntülenir. Bu sekmeden eklenen metnin biçimsel özellikleri düzenlenebilir. Ayrıca bu sekmede bulunan efektler grubundaki seçenekler yardımıyla metinlere çeşitli geçiş efektleri uygulanabilir. Uygulama örneğine göre filme bir başlık metni ve bu başlığa geçiş efekti uygulanmıştır (Resim 14). Resim 14. Metin Araçları Bağlamsal Sekmesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
Uygulama Adım 3 Filme Müzik Ekleme Bir film dosyası resim kareleri ve seslerden oluşur. Uygulama örneğinin ilk adımında filme fotoğraflar eklenmişti. Bu adımda arka planda çalacak bir müzik dosyası eklenerek film bileşenleri tamamlanacaktır. Filme bir müzik dosyası eklemek için Giriş sekmesinde bulunan Müzik ekle seçeneği kullanılır (Resim 15). Resim 15. Müzik Ekleme Projeye müzik eklendikten sonra diğer nesnelerde olduğu gibi Müzik Araçları bağlamsal sekmesi görüntülenir. Bu sekmede bulunan seçenekler yardımıyla, eklenen müziğin ses düzeyi, başlangıç zamanı, hızı ayarlanabilir (Resim 16). Resim 16. Müzik Araçları Bağlamsal Sekmesi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
Uygulama Adım 4 Filme Tema Uygulama Fotoğraf, başlık, açıklama, müzik gibi bileşenler projeye eklendikten sonra artık filmin son şeklini alabilmesi için çeşitli animasyonlar, görsel efektler veya temalar filme uygulanabilir. Bu işlemler şeritte bulunan Giriş, Animasyonlar, Görsel Efektler sekmelerinde bulunan seçenekler yardımıyla yapılabilir (Resim 17). Resim 17. Şerit Sekmeleri Projeye herhangi bir tema uygulandığında eklenen resim, başlık, açıklama metni gibi bileşenler arasına otomatik olarak geçiş efektleri eklenir. Uygulama örneğindeki tanıtım filmine Giriş sekmesinde bulunan AutoMovie temaları grubundaki Kaydır ve Yakınlaştır teması uygulanmıştır (Resim 18). Bu grupta bulunan temalardan herhangi biri filme uygulandığında projeye eklenen resim, başlık, açıklama metni gibi bileşenler arasına otomatik olarak geçiş efektleri eklenir. Resim 18. Filme Tema Uygulama Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
Uygulama Adım 5 Filmi Yayımlama - Kaydetme Önceki adımlarda projeye fotoğraf, metin, müzik gibi bileşenler eklenip bunlar arasına geçiş efektleri uygulanmıştı. Bu işlemler yapıldıktan sonra artık proje dosyası bir film olarak yayımlanabilir veya kaydedilebilir. Filmi kaydetmek veya yayımlamak için Movie Maker menüsündeki kaydetme seçenekleri kullanılır (Resim 19). Bu menüdeki Filmi yayımla seçeneği kullanıldığında film; Facebook, Youtube, Flickr gibi sosyal paylaşım sitelerinde yayımlanır. Filmi kaydet seçeneği ise filmin çeşitli aygıtların çözünürlük ayarlarına göre otomatik olarak kaydedilmesini sağlar. Resim 19. Filmi Yayımla - Filmi Kaydet Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
Özet Ses Video İşlemleri Temel olarak ses ve video uygulamalarının anlatıldığı bu bölümde sesin ve videonun aslında özel olarak sıkıştırılmış bir dosya programı olduğu ve farklı oynatıcılar ile bilgisayarlarda oynatıldığı ve görüntülendiği vurgulanmıştır. Windows içerisinde ses kaydedicisi kullanılarak çok rahat bir şekilde mikrofon veya diğer müzik aletlerinden çıkan sesleri bilgisayara kaydetmek mümkündür. Resimlerin ve videoların birbiri arkasına eklenerek özgün videoların oluşturulmasına olanak sağlayan Windows içindeki Windows Live Movie Maker programı anlatılmıştır. Bu Movie Maker programında temel olarak bir film şeridi ve bu film şeridinin üzerine sürüklenen video ve resimler bulunmaktadır. Bunlara ek olarak film şeridi üzerine yazı ve ses dosyalarının eklenmesi de mümkündür. Windows içerisinde hazırlanan her bir video taslağı bir proje olarak kaydedilir ve istendiğinde export seçenekleri kullanılarak film haline dönüştürülebilir. Bu bölümde bilgisayarda tek başına kullanılabilecek uygulamalar anlatılmıştır. Sonraki bölümlerde ise bilgisayar ağları ve internet konularına değinilecektir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. DEĞERLENDİRME SORULARI 1. I. Bit derinliği II. Örnekleme hızı III. Çözünürlük Ses kalitesinin artması, yukarıdaki özelliklerden hangisinin ya da hangilerinin artırılmasıyla gerçekleşir? a. Yalnız I b. Yalnız II c. I ve II d. II ve III e. I, II ve III 2. Aşağıdakilerden hangisi Windows Live Movie Maker programının sekmelerinden biri değildir? a. Animasyonlar b. Görsel Efektler c. Gözden Geçir d. Proje e. Görünüm 3. kaydetme, videonun tasarımını kaydederken,.. kaydetme videoyu filme dönüştürür. cümlesinde boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? a. Projeyi - Filmi b. Sesi - Videoyu c. Filmi - Projeyi d. Projeyi - Sesi e. Sesi - Projeyi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19
4. I. Ses düzeyi II. Başlangıç zamanı III. Hızı Movie Maker programında müzik araçları bağlamsal sekmesinden eklenen bir ses dosyasının yukarıdaki ayarlarından hangisi ya da hangileri yapılabilir? a. Yalnız I b. Yalnız II c. I ve II d. II ve III e. I, II ve III 5. Aşağıdakilerden hangisinde insan kulağının duyamadığı sesler ayıklanarak sıkıştırılır? a. Dijital ses b. Analog ses c. Ultrasound ses d. MP3 ses e. AVI ses 6. Dosya formatlarına ait aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? a. Wav Ses dosyası b. PCM Ses dosyası c. MPEG Video dosyası d. Avi Ses dosyası e. Flv video dosyası 7.., bir saniyede gösterilen resim sayısıdır. cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? a. Kare hızı b. Kare birimi c. Kare yüzdesi d. Kare sayısı e. Kare noktası Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20
8. Görüntülerin sıkıştırılması ve dönüştürülmesi işlemleri aracılığıyla yapılır. cümlesinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? a. Çözücü b. Kodek c. Dönüştürücü d. Sıkıştırıcı e. Birleştirici 9. Divx formatında şifrelenip sıkıştırılan video aşağıdakilerden hangisi olmadan oynatılamaz? a. Encoder b. Movie Maker c. Decoder d. Ses kaydedicisi e. Ses çözücü 10. Videolara eklenen metinlere geçiş efektleri uygulamak için aşağıdaki sekmelerden hangisi kullanılır? a. Biçim b. Düzen c. Görsel Efektler d. Animasyonlar e. Proje Cevap Anahtarı: 1.C, 2.C, 3.A, 4.E, 5.B, 6.D, 7.A, 8.B, 9.C, 10.A Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21